FARKLI IIK KAYNAKLARININ KOMPOZT POLMERZASYONUNA ETKS

Transkript

1 FARKLI IIK KAYNAKLARININ KOMPOZT POLMERZASYONUNA ETKS Ara). Gör. Özcan ÇAKMAKCIO/LU* Prof. Dr. Bülent TOPBAI* EFFECT OF DIFFERENT CURING UNITS ON COMPOSITE POLYMERIZATION ÖZET Estetik restorasyonlara olan ihtiyac'n artmas'yla birlikte uygun materyallerin gelitirilmesi için birçok arat'rma yap'lmaktad'r. Bu çal'malar son zamanlarda kompozit materyallerin polimerizasyonundaki dezavantajlar'n ortadan kald'r'lmas' amac'yla polimerizasyon sistemleri üzerinde yo;unlam't'r. Konvansiyonel halojen cihazlara alternatif olarak ortaya ç'kar'lan sistemlerden biri olan Light Emmiting Diod cihazlar' gerek 's' üretmemeleri gerekse dalga boyu uygunlu;u avantajlar' nedeniyle son zamanlarda kompozit polimerizasyonunda kullan'lmaya balanm't'r. Çal'mam'zda bu cihazlar'n kompozit polimerizasyonunda konvansiyonel halojen cihazlar'na kar' olan avantajlar' de;erlendirilmitir. Kullan'lan ''kl' cihazlardan. jenerasyon Led teknolojisini ta'yan FreeLight II,di;er bütün cihazlara 40 sn ''nlama süresinde üstünlük sa;lam't'r. ve mm kal'nl';'nda ve A renklerde haz'rlanan kompozit bloklar'n polimerizasyonu sonucunda kal'nl'k art''n'n ve koyu renkte kompozit polimerizasyonunun '';'n kompozitin derin noktalar'na penetrasyonunu engelledi;i görülmütür. Anahtar kelimeler: I'k kayna;',''k yayan diotlar,sertlik,led. ABSTRACT There has been a rapid increase in demand for esthetic restorative materials as well as light curing units since the introduction of single-paste light cured composites. Because of the polymerization of light cured resins depends mainly on the characteristics and type of the radiation source used,a way to achieve better properties of the final restoration cured is the improvement of the curing unit. Recently a new polymerization unit that has Light Emmitting Diod technology introduced to eliminate the disadvantages of convantional light curing units in polymerization. The objective of this is to determine the polymerization efficiency of three light curing units on two different thickness of different shades of composites. Freelight II that has the second generation Led technology shows significantly better depth of cure on both shades and thickness. Also we figure out that as the shades become more darker light intensity and the thickness of composite becomes more important because the light can not pass to deeper parts of composite. Keywords: polymerization unit, Halogen lamp, Light emitting diod, microhardness materyali olarak kullan'lmaktad'r. 1, Çok say'da GR arat'rma ile elde edilen olumlu gelimelere ra;men ideal bir maddeden söz etmek Fiziksel ve estetik özelliklerinden dolay' olanaks'zd'r. Ancak estetik materyallere 1960 l' y'llardan beri kompozit rezin dolay's'yla ''kl' cihazlara duyulan istek gün materyalleri di hekimli;inde restoratif dolgu geçtikçe artmaktad'r. 4 * Marmara üniversitesi Di Hekimli;i Fakültesi Di Hastal'klar' ve Tedavisi Anabilim Dal' 48

2 Polimerizasyon ilemi ilk önceleri kimyasal iki pat'n kar't'r'lmas'yla gerçekleirken, 197 y'l'nda itibaren UV ''n' ile polimerizasyon metodlar' kullan'lmaya balanm't'r. Ancak hasta ve hekim için zararl' olabilece;i düüncesi ile U.V. '';'ndan vazgeçilmi ve yerine görünür ''k kullan'lmaya balanm't'r. 5 Uzun y'llar boyunca halojen ampul içeren sistemler kullan'lm't'r. Bu sistemlerdeki ''k yo;unlu;unda zamanla meydana gelen azalma, pulpal 's' art'' gibi dezavantajlar yüzünden arat'rmac'lar daha verimli polimerizasyon sa;layan,az 's' üreten sistemlere yo;unlam' ve bunun sonucu olarak da plazma ark sistemler üretilmitir. Fakat bu sistemde rezin kompozitlerde mikros'z'nt' ve polimerizasyon büzülmesi miktar'n'n artt';' görülmütür. 6 Is' art'- 'ndaki azalma aç's'ndan avantajlar'na ra;men bu sistemler popülerliklerini uzun süre koruyamam'lard'r. Restoratif ilemler s'ras'nda pulpada meydana gelecek 's' art''n'n 4.5 dereceyi amas' pulpa dokusunda geri dönüümsüz hasarlara neden olabilir. 7 Pulpaya 's' transferi polimerizasyon s'ras'nda kullan'lan cihaza göre de;iiklik gösterebilmektedir. 8 Yeni halojen polimerizasyon cihazlar' ''k enerji verimini artt'racak ekilde dizayn edilmesi nedeniyle artan ''k yo;unlu;u pulpaya yap'lan termal transferi artt'rabilmektedir. 9 Bu sebeple hem yeterli polimerizasyon derinli;i sa;layabilecek yüksek yo;unlukta ''k sa;layabilen hem de bu '';' sa;larken pulpal 's' art''na sebep olmayacak bir ''k kayna;' aray'' içine girilmitir. Son y'llarda ise çok yo;un ''k veren, düük voltajl' ve belli bir dalga boyu yayabilen yeni gelitirilmi, yüksek derecede mavi ''k yayan diodlar (LED) arat'r'lmaya balanm't'r. 10 Konvansiyonel cihazlar için hat voltaj', ampulün kondisyonu ve filtreler, ''kl' cihazlar'n üzerindeki kal'nt' resin, ve fiberdeki çatlaklar gibi birçok faktörün ''k ç'k''n' etkiledi;i bilinmektedir. I'k ç'k''ndaki azalmalar restoratif rezinlerin polimerizasyonunu zay'flat'r, ve bu yüzden özelliklerini etkiler. 11,1 Led teknolojisine sahip cihazlar elektrik enerjisini daha verimli kullan'rlar,konvansiyonel cihazlara oranla kullan'm süreleri boyunca ''k gücündeki azalma s'n'rl'd'r.ömürleri binlerce saat sürer ve en önemlisi 's' art'' pulpaya zarar verecek s'n'r'n çok alt'ndad'r. 1,14 LED ''k kaynaklar'n'n ilk jenerasyonu daha düük güç ç'k''na sahiplerdir ve halojen ''k kaynaklar' kadar iyi performans sergileyememilerdir. Kkinci jenerasyon ''k kaynaklar' daha büyük güç ç'k''yla farkl' spektral da;'l'ma sahiptirler ve böylece daha iyi performans ve daha k'sa ''nlama süresi sa;larlar. 1 Kompozit materyallerin polimerizasyonunda ''k kaynaklar'n'n veriminin yan'nda hekimin göz önünde bulundurmas' gereken önemli noktalardan biride '';'n kompozitin derin noktalar'na penatrasyonunun sa;lanmas'- d'r. I';'n penetrasyonunu belirleyen önemli etkenler aras'nda kullan'lan materyalin kal'nl';' ve rengi gösterilebilir. 15 ISO standartlar'na göre polimerizasyonu tamamlanan kompozit materyalin alt sertlik 49

3 de;eri üst sertlik de;erinin % 80 inin alt'nda olmamal'd'r. 1 Tabii ki ''kla ilk kar'laan üst bölgedeki sertlik de;erinin düük olmas'na ba;l' oransal sapmalar kabul edilebilir de;ildir. Çal'mam'zda son y'llarda gelitirilmi ve halen gelitirilmekte olan LED teknolojisinin konvansiyonel yöntemlerle farkl' kal'nl'kta ve farkl' renklerdeki kompozit materyalleri için penetrasyon derinli;i ve mikrosertlik de;erlerinin kar'lat'r'lmas' amaçlanm't'r. GEREÇ VE YÖNTEM Çal'mam'zda Charisma (Heraeus Kulzer Gmbh & Co.KG ) kompozit rezinin ve A renkleri kullan'ld'.her örnekteki mm ve mm derinlikteki penetrasyon derinli;ini belirlemek amac'yla 1 de;iik grup oluturulup, her grup için 8 er örnek kullan'ld'. Kompozit rezinler çap' 10 mm ve derinli;i mm ve mm olan plastik kal'plar içine kondanse edildiler. Kondansasyon s'ras'nda plastik kal'plar alttan siman cam'yla desteklendi. Tamamen kondanse edilen kompozit rezinlerin üzerine mylar bant (melinex) gerilerek ''k kayna;' ile polimerizasyon arada mesafe b'rakmayacak ekilde gerçekletirildi. Polimerizasyon de;iik ''k kayna;' 40 sn uygulanarak gerçekletirildi.bunlar (Led1 : Hilux, Ledmax 1 ; Led: Freelight, M-ESPE ; QTH: Coltolux 75, Coltane) Kullan'lan ''kl' cihazlar'n uçlar'n'n çap' 11 mm çap'nda idiler. Örnekler polimerizasyonu takiben ''k almayacaklar' kaplarda 7 derecedeki su içerisinde 4 saat bekletildiler. Ard'ndan, Vickers (Zwick,1190-Germany) mikro sertlik cihaz'nda üst ve alt yüzey sertlik de;erleri ölçüldü. Ölçüm öncesinde her bir yüzey için 4 de;iik bölgeden 45 sn boyunca 50 graml'k yük uyguland'. BULGULAR Çal'mada elde edilen bulgular de;erlendirilirken, istatistiksel analizler için SPSS for Windows 10.0 program' kullan'ld'. Veriler Tablo I, Tablo II ve Tablo III `de görülmektedir. Çal'ma verileri de;erlendirilirken tan'mlay'c' istatistiksel metodlar'n (Ortalama, Standart sapma) yan's'ra niceliksel verilerin kar'lat'r'lmas'nda Kruskal Wallis, T student ve Mann Whitney U test kullan'ld'. Niteliksel verilerin kar'lat'r'lmas'nda ise Ki-Kare testi kullan'ld'. Sonuçlar %95 lik güven aral';'nda, anlaml'l'k p<0,05 düzeyinde de;erlendirildi. Tablo I Renk Ik Kalnlk A p Ort. S.D. Ort. S.D. Üst 64,87 11,46 58,97 9,97 0,199 Alt 5,50 7,88 5,9,16 0,016* L1 Üst 59,5 10,8 51,7 19,59 0,40 Alt 4,48 7,11 6,4 11,76 0,61 Üst 61,68 15,18 6,18 8,6 0,78 Alt 57,5 14,0 49,4,69 0,61 L Üst 60,67 14,06 59,68 6,5 0,40 Alt 51, 10,78 40,0,4 0,016* Üst 74,77 19,48 68,77 8,86 0,688 Alt 54,80 1,8 45,05,69 0,05* H Üst 64,57 1,81 55,45 7,95 0,109 Alt 44,77 5,67,05,15 0,004** * p<0,05 düzeyinde anlaml, ** p<0,01 ileri düzeyde anlaml 50

4 Tablo II Ik Renk Kalnlk p Ort. S.D. Ort. S.D. Üst 64,87 11,46 59,5 10,8 0,8 L1 Alt 5,50 7,88 4,48 7,11 0,07* A Üst 58,97 9,97 51,7 19,59 0,51 Alt 5,9,16 6,4 11,76 0,199 Üst 61,68 15,18 60,67 14,06 0,87 L Alt 57,5 14,0 51, 10,78 0,61 A Üst 6,18 8,6 59,68 6,5 0,59 Alt 49,4,69 40,0,4 0,004** Üst 74,77 19,48 64,57 1,81 0,5 H Alt 54,80 1,8 44,77 5,67 0,107 A Üst 68,77 8,86 55,45 7,95 0,05* Alt 45,05,69 5,05,15 0,004** * p<0,05 düzeyinde anlaml, ** p<0,01 ileri düzeyde anlaml Tablo III Renk Kalnlk A I)8k Türleri L1 L H p Ort. S.D. Ort. S.D. Ort. S.D. Üst 64,87 11,46 61,68 15,18 74,77 19,48 0,99 Alt 5,50 7,88 57,5 14,0 54,80 1,8 0,008** Üst 59,5 10,7 60,67 14,06 64,57 1,81 0,947 Alt 4,48 7,11 51, 10,78 44,77 5,67 0,00** Üst 58,97 9,97 6,18 8,6 68,77 8,86 0,19 Alt 5,9,16 49,4,69 45,05 6,69 0,00** Üst 51,7 19,59 59,68 6,5 55,45 7,95 0,611 Alt 6,4 11,76 40,0,4,05,15 0,018* *p<0,05 düzeyinde anlaml, **p<0,01 ileri düzeyde anlaml Üst sertlik Örneklerden QTH cihaz ile polimerize edilen A renkteki kompozitlerin d''nda hiçbirinde üst yüzey sertlikleri aç's'ndan istatiksel bir fark yoktur. A renkteki kompozit örneklerden mm kal'nl';'nda olanlar'n üst sertlik de;eri mm olanlardan QTH ile polimerize edildi;inde istatiksel olarak anlaml' derecede yüksek ç'kt'.(p<0.05) Alt sertlik Alt sertlik de;erlerinde LED ve QTH bütün gruplarda LED1 den istatiksel olarak ileri derecede anlaml' sertlik de;erleri elde edilmesini sa;lad' (p<0.01). Yine LED cihaz' ile bütün renk ve kal'nl'k kombinasyonlar'nda di;er cihazlardan istatiksel olarak anlaml' derece yüksek sertlik de;erleri elde edildi. (p<0.05) Alt yüzey sertlik de;erleri kar'lat'r'l'rken LED1 ile polimerize edilen mm lik örneklerde ve LED ile polimerize edilen mm lik örneklerde rengin veya A olmas'n'n istatiksel bir fark yaratmad';' tespit edildi. Di;er bütün gruplarda renk kullan'lan örnekler alt sertlik de;eri için A renk olanlardan istatiksel olarak anlaml' derecede yüksek sertlik de;erlerine ula'ld'.(p<0.05) LED ve QTH '';' uygulanan örneklerden, renkte olanlarda örnek kal'nl';'n'n artmas' ''k penetrasyonunu istatiksel olarak fark yaratmayacak ekilde de;itirdi.a renkteki örneklerde ise kal'nl';'n mm den mm ye ç'kar'lmas' istatiksel olarak ileri düzeyde fark yaratt'.(p<0.01) mm`lik örneklerin mikrosertli;i mm`lik örneklerden çok daha iyi de;erlere ulat'. 51

5 Çal'mada kullan'lan bütün örnekler için alt sertlik de;erinin üst sertlik de;erine göre yüzdesel olarak verdi;i oran'n incelenmesi yap'ld';'nda,bu artlar' en iyi ekilde %6.5 ile Led cihaz'n'n kar'lad';' görüldü.bu oransal hesaplamalarda Led cihaz' Led1 ve QTH `e göre istatistiksel olarak ileri düzeyde anlaml' yüksek de;erlere ulat'.(p<0.01) QTH cihaz'nda al'nan verilerde de Led1 den anlaml' derecede yüksek sertlik de;erleri elde edildi. (p<0.05) TARTIMA Yetersiz polimerizasyonda restoratif materyalin fiziksel ve mekanik özellikleri etkilenebilir ve restorasyonda mikros'z'nt', renklenme, a'nman'n artmas', k'r'lmaya kar' olan direncin azalmas', su emiliminin artmas', restorasyonun tutunmas'n'n azalmas', restorasyonun kayb' ve pulpal reaksiyonlar görülebilir. 16 Yetersiz polimerizasyona ba;l' olarak dental materyallerde kalan art'k monomerler dentin tübüllerinden geçerek pulpada geri dönüümsüz hasarlara neden olabilirler.bu sebeple dental materyallerin biyolojik özellikleri polimerizasyon cihazlar'n'n kalitesinden oldukça etkilenmektedir. 17 Sertlik de;erlerinin ölçümü,kompozitteki karbon ba;lar'n'n de;iimini göstermekte yeterli bir ö;e olarak kabul edilebilir. 18 Bu sebeple çal'mam'zda bu yöntem kullan'lm't'r. Kompozit materyallerin polimerizasyonu de;erlendirilirken vickers sertlik de;erinin ölçümü için gerekli iz genili;inin oluturulabilmesi için 50 graml'k yükün 45 sn. uygulanmas' yeterli olmaktad'r. Genel olarak bir rezin kompozitin polimerizasyon kalitesini,materyalin kompozisyonu, polimerizasyondaki genel durumlar ve ''k cihaz'n'n özellikleri etkiler. 19 Halojen cihazlar'n dezavantajlar'n' elimine etmek amac'yla üretilen LED tabanl' polimerizasyon sistemlerinin birinci nesli QTH cihazlar'n yerini alabilecek boyutta polimerizasyon kapasitesine ulaamam't'r. Çal'mam'zda ''k yo;unlu;u düük LED1 cihazlar QTH kaynaklardan çok daha düük polimerizasyon derinli;i sa;lamaktad'r. Verilerimiz Kurachi ve ark. 14 yapt';' çal'mas'n' destekler niteliktedir. Düük güçteki LED cihazlar'nda, daha uzun polimerizasyon zaman' ile QTH cihazlar'na yak'n de;erlere ula'labilir. 18 Yoon ve ark. 5 tarafindan belirtildi;i gibi materyallerin sertleme derecesi ''nlamadaki ''k miktar' ile do;ru orant'l'd'r. Restorasyonun en üst yüzeyindeki kompozitin sertlemesi düük ve yüksek yo;unluktaki ''k miktar'n'n her ikisinde de birbirine yak'nd'r. 5 Çal'mam'zda da bu verileri destekler ekilde üst sertlik de;erlerinde Led1 cihaz'n'n sa;lad';' düük ''k yo;unlu- ;unda dahi di;er cihazlara yak'n veriler elde edildi.burada önemli olan nokta ilk polimerize olan tabakalar'n daha derinine do;ru k'r'lan ve emilen ''k demetlerinin alt tabakalardaki kompoziti polimerize etme yetene;idir. Polimerize olmadan kalan monomer yap'n'n pulpal dokularda meydana getirebilece;i vitalite kayb' ve bir bütün olarak kompozitin sertlik direncindeki düü göz ard' edilemiyecek unsurlard'r. Yoon ve ark. 5 ayn' derinlikte kompozit sertlemesinde Led teknolojisine sahip cihazlar'n halojen cihazlardan daha iyi sonuç verdi- 5

6 ;ini belirtmitir. Dunn ve Bush 0 taraf'ndan yap'lan çal'mada ise Komforokinon un polimerizasyon balat'c' olarak kullan'ld';' kompozit rezinlerde 470 nm nin en verimli dalga boyu oldu;unu gösterildi. Çal'mam'zda kullan'lan 470 nm dalga boyuna sahip Led cihaz'n'n baar's' Yoon ve arkadalar' ile Dunn ve Bush taraf'ndan yap'lan çal'malar' desteklemektedir. Kulland';'m'z LED ve QTH ''kl' cihazlar' birbirlerine yak'n derecede ''k yo;unlu;una sahip cihazlard'r.bu cihazlarla polimerize edilen örneklerde koyu renkteki kompozit örneklerindeki penetrasyonun mm derinlikte aç'k renklerdekinden az olmas' Milis ve ark. 1 yapt';' çal'malar' desteklemektedir. Di;er cihazlar'n aksine mm kal'nl'kta LED cihaz' ile polimerize edilen örneklerde renk de;iiminin alt sertlik de;erlerine herhangi bir etkisi olmad'. Uhl ve ark. çal'malar'nda Led cihaz'n dalga boyu da;'l'm'n polimerizasyon için gerekli artlara daha uygun ve mm kal'nl';'ndaki kompozit örneklerinde taban bölgesinde elde edilen sertlik de;erinin di;er cihazlardan daha üstün oldu;unu göstermilerdir.çal'mam'zda elde etti;imiz bulgular Uhl ve arkadalar'n'n çal'mas'na benzerdir. SONUÇ Birinci jenerasyon Led cihazlar' Led teknolojisinin avantajlar'n' ta'malar'na ra;men gösterdikleri yetersiz performanslar'yla günümüz klinik uygulan'm artlar'n' kar'lamamaktad'r. Halojen lamba içeren polimerizasyon sistemlerine alternatif olarak gelitirilmi olan ikinci jenerasyon LED cihazlar' ise art'k yayg'n kullan'ma sahiptirler. Koyu renklerde ''k penetrasyonunu azaltan etkenler '';'n tabana ulaana kadar izledi;i yol üzerinde emilimidir. Bu nedenle koyu renk kompozit uygulamalar'nda penetrasyonun tam olarak sa;lanabilmesi için materyal kaviteye ince tabakalar halinde uygulanmal'd'r. KAYNAKLAR 1. BowenRL. (196) U.S. Patent,066,11.. Topba' B, Öveço;lu ML, Flexural Strength and Fracture Surface Characterization of Composites Stored in Water, Journal of Marmara University Dental Faculty, 001; 4, () : Clark AE, Anusavice KJ. Dental applications In: Schneider SJ, JR Lampman SR, Woods, MS, Zorc TB (eds.) (1991). Ceramic&Glasses Engineered Materials Handbook Volume:4 American Soceity for Materials (ASM) Knternational Pennsylvania, pp: Miyazaki M, Hattori T, Ichiishi, Y, Kando M, Onose H, Moore BK, Evaluation of curing units used in private dental offices, Operative Dentistry, 1998 ;: Yoon TH, Lee YK, Lim BS, Kim CW. Degree of Polymerization of resin composites by different light sources, Journal of Oral Rehabilitation. 00; 9: Knezevic A, Tarle Z, Meniga A, Sutalo J, Pichler G, Photopolymerization of composite resins with plasma light Journal of oral rehabilition, 00 ; 9: Hannig M, Bott B. In-vitro pulp chamber temperature rise during composite resin polymerization with various light-curing sources, Dental Materials, 1999 ; 15:

7 8. Tjan AHL, Dunn JR. Temperature rise produced by various visible light generators through dentinal barriers.: J. Prosthet Dent Apr;59(4): Loney RW, Price RBT. Temperature transmission of high-output light-curing units though dentin.: Operative Dentistry, 001; 6: Soh MS, Yap AUJ, Siow KS.Effectiveness of composite cure associated with different curing modes od led lights ;Operative Dentistry,00;8-(4): Fowler CS, Swartz ML, Moore BK. Efficacy testing of visible light-curing units, Operative Dentistry, 1994; 19: Nomoto R, Uchida K, Hirasawa T. Effect of light intensity on polymerization of light-cured composite resins Dental Materials Journal,1994;1(): Price BTR, Felix CA, Andreou P. Evulation of a second-generation led curing light Journal of Canadian Dental Association, 00; 69(10) : Kurachi C, Tuboy AM, Magalhaes DV, Bagnato VS. Hardness Evaluation of a dental composite polymerized with experimental LED-based devices, Dental Materials, 001; 17: Tsai PC, Meyers IA, Walsh LJ. ;Depth of cure and surface microhardness of composite resin cured with blue LED curing lights, Dental Matererials, 004, May; 0(4): Civelek A, Özel E. I'kla polimerize olan kompozitlerin polimerizasyon derinli;i. Akademik Dental.004 Aral'k; : Spagnuolo G, Annunziata M, Rengo S. Cytotoxicity and oxidative stress caused by dental adhesive systems cured with halogen and LED lights. Clin Oral Investig. 004 Jun;8(): Hofmann N, Hugo B, Klaiber B. Effect of irradiation type (LED or QTH) on photoactivated composite shrinkage strain kinetics, temperature rise, and hardness. Eur J Oral Sci. 00 Dec;110(6): Rahiotis C, Kakaboura A, Loukidis M, Vougiouklakis G. Curing efficiency of various types of light-curing units. Eur J Oral Sci. 004 Feb;11(1): Dunn W.J.,Bush, A.C. ;A comparison of polymerization by light-emmiting diode and halogen-based light-curin units, Journal of Amer'can Dental Association, 00;1() : Millis RW, Uhl A, Jandt KD. Optical power outputs, spectra and dental composite depths of cure,obtained with blue light emmitting diode (LED) and halogen light curing units(lcus); British Dental Journal 00 ;19 (8) : Uhl A, Sigusch BW, Jandt KD. Second generation LEDs for the polymerization of oral biomaterials ;Dental Materials 004 Jan;0(1):80-87 Yaz8)ma Adresi: Ara).Gör.Özcan ÇAKMAKCIO/LU Marmara üniversitesi Di.Hek.Fakültesi Di Hastal'kalr' ve Tted.A.B.D. Güzelbahçe büyükçiftlik sok. No:6 Kat:5 Nianta'/Kstanbul Tel: /55 54