İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: BİLİM NEDİR? NE DEĞİLDİR?

Transkript

1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: BİLİM NEDİR? NE DEĞİLDİR? Bilim Tanımı ve Kökeni... 2 Bilimsel İçerik... 6 a. Kuram (Teori)... 6 b. Olgu... 7 c. Yasa... 8 d. Hipotez... 9 Bilimsel Yöntem (Süreç) Bilgi Edinme Yolu Olarak Bilim a. Bilimsel Bilgi Nedir? b. Bilim Epistemolojisi Bilimin Yapısı, İşlevi ve Özellikleri Bilimi Niteleyen Özellikler Bilgi Türleri Nelerdir? Gündelik Bilgi Dini Bilgi Teknik Bilgi Sanat Bilgisi Felsefe Bilgisi Bilimsel Bilgi Formel Bilimler Doğa Bilimleri İnsan Bilimleri Bilim ve Sözde-Bilim Ayrımı Bilimin Değeri Bilimin Ortaya Çıkışına Tarihsel Bir Bakış: İlk Uygarlıklardan Modern Çağlara Bilim Eskiçağ da Bilim Yunan Döneminde Bilim Ortaçağ da Bilim Rönesans Sonrası ve Yakınçağ da Bilim vi

2 BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI Kaynakça BÖLÜM 2: BİLİM FELSEFESİ Giriş Bilimde Sınırlama Problemi: Bilim ve Sahte Bilim Bilimde Sınırlama Probleminin Bilim Eğitimi İçin Önemi Endüksiyon Problemi Bilimsel Açıklamalar Doğa Yasaları ve Özel Bilimlerde Açıklamalar Realizm ve Anti-Realizm (Enstrümantalizm) Sonuç BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI Kaynakça BÖLÜM 3: BİLİMİN DOĞASI GELİŞİMİ VE DEĞİŞEN YÜZÜ Bilim den Bilimin Doğası na Bilimin Doğası Bilimin Doğasına Alternatif Yaklaşımlar a. Liste Tipi Bilimin Doğası Anlayışı b. Hangi Bilim(ler)in Doğası? c. Eleştiriler Işığında Öneriler Bilim Hakkında Düşünceler Bilimin Doğası Soruları Tam Bilim Yaklaşımı Ailesel Benzerlik Yaklaşımı Bilimin Özellikleri Teknolojik ve Sosyal Değişimlerin Bilimin Doğasına Etkileri Öğrencilerde Bilimin Doğası Anlayışının Gelişimi BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI Kaynakça vii

3 BÖLÜM 4: BİLİMİN DOĞASI VE GÖZLEM Gözlemden Ne Anlıyoruz? Ne Anlamalıyız? Bilimin Doğası İçinde Gözlemin Yeri Güncel Bilimde Gözlemin Anlamı : Görmeksizin Gözlemlemek Bilim Eğitiminde Bütüncül Bir Gözlem Yorumu: Duyularımla Gözlemliyorum a. Dış Dünyaya Açılan Duyular ve Gözlem b. Gözlem ve Gözlenebilirlik c. Dünyayı Nasıl Algılıyoruz? Gözlem Becerilerinin Erken Yaşlarda Temellendirilmesi a. Duyularla Deneyim b. Duyularda Yalıtım c. Duyularda Tamamlayıcılık ve Bütünsellik d. Gözlem ve Dokunma Duyusu İlişkisi Bilimde ve Sanatta Gözlem Gözlemin Bilim Eğitimi Süreçlerine Entegrasyonu Gözlem Üzerine Yapılan Araştırmaların Öğrenme Sürecine Katkısı BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI Kaynakça BÖLÜM 5: BİLİM TOPLUMU VE FEN (BİLİM) OKURYAZARLIĞI Giriş Bilme, Düşünme, Anlama ve Açıklama a. Bilme ve Düşünme Yolları b. Açıklama Türleri ve Nedensellik Bilim ve Toplum Fen (Bilim) Eğitimi ve Fen (Bilim) Okuryazarlığı a. Fen (Bilim) Okuryazarlığının Anlamı, Kapsamı ve Tarihsel Gelişimi b. Fen (Bilim) Okuryazarlığının Bileşenleri c. Fen (Bilim) Okuryazarlığının Düzeyleri ve Ölçümü d. Fen (Bilim) Okuryazarlığı Öğretimi (Edinimi) viii

4 Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre Etkileşimi (FTTÇ) ve Bilimin Doğası Öğretimi. 176 Fen Okuryazarlığının Yaygınlaşması ve Bilime Toplumsal Katılım BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI Kaynakça BÖLÜM 6: BİLİMİN DOĞASININ ÖĞRETİMİNDE KURAMDAN UYGULAMAYA YÖNELİK YAKLAŞIMLAR Öğretim Yaklaşımları a. Tarihsel Yaklaşım Tarihsel Öğretim Materyali b. Dolaylı Yaklaşım Etkinlik Adı: Şişedeki Bilim Etkinlik Adı: Yağmur Zamanı c. Doğrudan-Yansıtıcı Yaklaşım Bilimde Tek Yöntem Yanılgısı İçin Doğrudan-Yansıtıcı Yaklaşımla Bilimin Doğası Öğretimi Örneği Yansıtma (Kendini Değerlendirme) Formu Etkinlik Formu Kendini Değerlendirme Formu BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI Kaynakça BÖLÜM 7: BİLİMİN DOĞASI VE BİLİMSEL SORGULAMA İLİŞKİSİ Sorgulama Temelli Bilim Eğitimi Nedir? Ne değildir? a. Sorgulama Temelli Bilim Eğitiminin Tanımı b. Sorgulama Düzeyi c. STBE ve Diğer Eğitim Yaklaşımları Bilimin Doğası ve Bilimsel Sorgulama İlişkisi Sorgulama Temelli Bilim Eğitimi Konulu Avrupa Birliği Projeleri a. Avrupa Birliği 6. Çerçeve Programı Kapsamında Desteklenen Sorgulama Temelli Bilim Eğitimine Yönelik Avrupa Birliği Projeleri b. Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı Kapsamında Desteklenen Sorgulama Temelli Bilim Eğitimine Yönelik Avrupa Birliği Projeleri Sorgulama Temelli Bilim Eğitimi: Etkinlik Örnekleri ix

5 Sorgulama Temelli İşlenen Bir Ders Örneği: Sıcaklık nedir? a. Giriş Etkinliğinin Tanıtımı b. Öğretmen İçin Ön Bilgi c. Sınıf Ortamında Sıcaklık Kavramının Tartışılması d. Sorgulama Temelli İşlenen Bir Derste Ürün Değerlendirme Ölçeği BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI Kaynakça BÖLÜM 8: BİLİMİN DOĞASININ KONULAR ÖĞRETİMİNDE ÖRNEK Giriş Gözlem (Veri Oluşturma) Türleri Akıl Yürütme Becerileri Temelinde Oluşturulan Öğrenme Döngüsü Ortamları Öğrenme Döngüleri Betimsel Öğrenme Döngüsü Deneyimsel-Abdüktif Öğrenme Döngüsü Kuramsal-Öndeyisel Öğrenme Döngüsü Öğrenme Döngüleriyle İlgili Örnek Uygulamalar a. Betimsel Öğrenme Döngüsüyle İlgili Örnek Uygulama: Kemiklerden/Kafataslarından Neler Öğrenebiliriz? b. Deneyimsel-Abdüktif Öğrenme Döngüsüyle İlgili Örnek Uygulama: Suyun Kavanozda Yükselmesini Nasıl Açıklarız? c. Kuramsal-Öndeyisel Öğrenme Döngüsüyle İlgili Örnek Uygulama: Suyun Bitkilerde Yükselmesini Nasıl Açıklarız? Bilimin Doğası ve Evrim Öğretimi BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI Kaynakça BÖLÜM 9: BİLİMİN DOĞASININ ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ETKİNLİKLER Giriş Etkinlikler x

6 Süt Renkli Kutular Gizemli Doğrular Periyodik Tablo Yarışan Teoriler Yeni Toplum Tangram Küpün Yere Bakan Yüzeyinde Ne var? Nasrettin Hoca ile Keloğlan Einstein ve Eddington Kaynakça BÖLÜM 10: BİLİMİN DOĞASINA YÖNELİK GÖRÜŞLER Bilimin Doğasının Değerlendirilmesi Bilimin Doğası İle İlgili Değerlendirme Araçlarının Listesi: Genel Bir Bakış Bilimin Doğasına Yönelik Görüşler a. Öğretmenler ve Öğretmen Adayları ile Yapılan Çalışmalar b. Öğrenciler ile Yapılan Çalışmalar BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME SORULARI Kaynakça xi