Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta Analiz Çal flmas : Türkiye Örne i

Transkript

1 - - Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta Analiz Çal flmas : Türkiye Örne i Mücahit CAMNALBUR*, Yavuz ERDO AN** Özet Bu araflt rmada, bilgisayar destekli ö retim yönetiminin etkilili ini, geleneksel ö retim yöntemi ile karfl laflt rarak test eden deneysel araflt rmalar incelenmifltir. Bilgisayar destekli ö retim yönteminin akademik baflar üzerindeki etki büyüklü ünü hesaplamak için meta-analitik etki analizi yöntemi kullan lm flt r. Bu ba lamda, y llar aras nda bilgisayar destekli ö retim yöntemleri ile geleneksel ö retim yönteminin karfl laflt r ld deneysel çal flmalar araflt rma kapsam nda incelenmifltir. Konu ile ilgili olarak 422 adet yüksek lisans ve doktora tezi, 124 adet makale ve bildiri tespit edilmifl; meta analizine dahil edilme kriterlerine uygun olan 78 adet çal flma seçilerek meta analiz yöntemiyle birlefltirilmifltir. Araflt rma sonucunda, bilgisayar destekli ö retim yönteminin akademik baflar ya olan etki büyüklü ü olarak bulunmufltur. Bulunan de erin, Thalheimer ve Cook taraf ndan yap lan s n fland rmaya göre genifl (large); Cohen, Welkowitz ve Ewen (2000) taraf ndan yap lan s - n fland rmaya göre ise büyük etkiye sahip oldu u görülmüfltür. Türkiye evreni göz önünde bulunduruldu unda ulafl lan sonuçlar, bilgisayar destekli ö retim yönteminin geleneksel ö retim yöntemine göre daha etkili oldu unu ortaya koymufltur. Anahtar Kelimeler Bilgisayar Destekli Ö retim, Bilgisayar Destekli E itim, Meta-Analizi, Etkililik, Etki Büyüklü ü. *Üsküdar brahim Hakk Konyal lkö retim Okulu ** Marmara Üniversitesi, Atatürk E itim Fakültesi, Bilgisayar ve Ö retim Teknolojileri E itimi Bölümü Ö retim Görevlisi Kuram ve Uygulamada E itim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice 8 (2) May s / May E itim Dan flmanl ve Araflt rmalar letiflim Hizmetleri Tic. Ltd. fiti.

2 Uzm. Mücahit CAMNALBUR brahim Hakk Konyal lkö retim Okulu, Üsküdar, stanbul Elektronik Posta: Yay n ve Di er Çal flmalar ndan Seçmeler Erdo an, Y., & Camnalbur, M. (2008, July). Exploring the effects of learning styles on the attitudes towards learning objects. Paper presented at the meeting of the One Voice International Conference and Forum for Educators, San Francisco, CA. Camnalbur, M., Özden, N. (2008, March). Ak ll Tahtalar n lkö retim Ö rencilerinin Matematik Baflar s Üzerine Etkileri, Paper presented at the meeting of 2nd International Future-Learning Conference On Innovations in Learning for the Future 2008: e-learning, stanbul University, stanbul, Turkey. Dr. Yavuz ERDO AN, Marmara Üniversitesi, Atatürk E itim Fakültesi, Bilgisayar ve Ö retim Teknolojileri E itimi Bölümü Göztepe Kampüsü, Kad köy, stanbul Elektronik Posta: yavuzerdogan@gmail.com Yay n ve Di er Çal flmalar ndan Seçmeler Erdo an, Y. (2008). Paper-based and computer-based concept mappings: The effects on computer achievement, computer anxiety and computer attitude. British Journal of Educational Technology, Doi number: /j x Erdo an, Y. (2008). Exploring the Relationships among Internet Usage, Internet Attitudes and Loneliness of Turkish Adolescents. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 2(2), Article 4. Erdo an, Y., Kabaca, T. & Ayd n, E. (2008). Identifying Predictors of Programming Achievement. Journal of Instructional Psychology, 5 (3), Erdo an, Y., Bayram, S. & Deniz, L. (2008). Factors that influence academic achievement and attitudes in web based education. International Journal of Instruction, 1 (1), Erdo an, Y., Bayram, S. & Deniz, L. (2008). The role of personality traits in web based education. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 7(2), Article 5. Erdo an, Y. (2008). An evaluation of web based instruction n view of the tutors and students perspectives. Turkish Online Journal of Distance Education, 9 (2), Erdo an, Y. (2008). Legibility of websites which are designed for instructional purposes. Journal of World Applied Science, 3 (1), Erdo an, Y. (2007). Electromagnetic pollution in the computer labs: the effects on the learning environment. Essays in Education, 22 (4), Erdo an, Y. & Arslan, A. (2007). Examining the relations between turkish students personality characteristics and internet attitudes and use. Transactions on Information Science & Applications, 4 (4), Erdo an, Y. & Bayram, S. (2007). The effects of gender and visual disability factors on the legibility of the web pages. The Journal of Literacy and Technology, 8 (1), 1-20.

3 Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta Analiz Çal flmas : Türkiye Örne i Mücahit CAMNALBUR, Yavuz ERDO AN Günümüzün en popüler, yayg n ve etkin teknolojisi olan bilgisayarlar, ö renim alanlar ndaki problemlerin çözümü için büyük potansiyele sahiptir. Bilgisayarlar, di er ö retim araçlar ndan farkl olarak ö renme ve ö retme aç s ndan benzersiz f rsatlar sunmaktad r. Bilgisayarlar di er teknolojilerden ay ran en önemli özellik; bir üretim, ö retim, yönetim, sunu ve iletiflim arac olarak kullan lmas d r (Yal n, 2002; Alakoç, 2003). Geçmiflte kullan lan bütün teknolojik araçlar n ifllevlerini bilgisayar tek bafl na yerine getirebilmektedir. Ses, farkl karakter ve punto, yan p sönme, renk, canland rma, benzeflim gibi say s z dikkat odaklama araçlar bilgisayar arac l ile kolayca ve baflar l bir flekilde ö renciye sunabilmektedir. Bilgisayarlar klasik e itim araçlar n n ve gereçlerinin yetersiz kald pek çok konuda önemli bir bofllu u doldurmaktad r. Klasik e itim ortam nda gerçeklefltirilmesi zor veya olanaks z olan pek çok ifl, bilgisayarlarla baflar labilmektedir (Demirer, 2006; Kutlu,1999; Y ld ran, 2007). Bilgisayarlar, klasik e itim araçlar n n ve gereçlerinin yetersiz kald pek çok konuda önemli bir bofllu u doldurmaktad r. Klasik e itim ortam nda gerçeklefltirilmesi zor veya olanaks z olan pek çok ifl bilgisayarlarla baflar labilmektedir. Bir e itim arac olarak bilgisayarlar, görsel-iflitsel araçlar n pek ço unun ifllevini yerine getirmekte ve iletiflimi etkinlefltirerek bireysel ö renmeyi daha kolay gerçeklefltirmektedir (Aflkar, 1991). Bu bak mdan, bahsi geçen araçlar n özelliklerini bir arada sunabilecek her yeni uygulama ve yöntem gibi bilgisayar destekli ö retim yöntemleri de ilgiyle karfl lanm fl ve üzerine çal flmalar yap lm flt r. Bilgisayar destekli ö retimin amac, ö renme ortam n etkileflimli yaz l mlarla zenginlefltirerek, ö rencilerin kendilerini rahatl kla ifade

4 484 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER edebilmelerini, ö renme ürünlerini ve becerilerini aktif olarak sergilemelerini sa lamakt r (Baki, 2002). Bilgisayar destekli ö retimin, e itim ortam na sa lad katk lar, bilimsel deneyler sonucunda say sal veriler ile temsil edilmeye çal fl lm fl ve gerçeklefltirilen birçok araflt rmada bilgisayar destekli ö retimin ö renci baflar s na olumlu yönde etki etti i belirlenmifltir (Chang, 2002; Hacker ve Sova, 1998; Hollingsworth ve Hoover, 2001; Jacoby, 2005; Wong, 2001; Zhou, Wytze ve Brouwer, 2005). Ülkemizde, bilgisayar destekli ö retimin etkilili i üzerine birçok çal flma yap lm flt r. Bu çal flmalarda bilgisayar destekli ö retimin; ö renci tutum ve baflar s na olan etkileri ile ö renci motivasyonuna etkileri incelenmifltir (Akçay, Fevzio lu ve Tüysüz, 2003; Bayrak ve ngeç, 2007; Çekbafl, Yakar, Y ld r m ve Savran, 2003; Demirer, 2006; Gençtürk, 2003; Tosun, 2006; Tutaysayg r, 2006; Uflun, 2000; Yi it, 2007). Di er taraftan, sosyal bilimlerde bir problemi analiz edebilmek için yüzlerce çal flmaya rastlanabilmektedir. Sosyal bilimlerin kendi do- as gere i, olay ve olgular kendi ortamlar içinde incelenmektedir. Araflt rmac lar kendi ortam içinde olan olay ve olgular bir flekilde derinlemesine aç klamaya ve yorumlamaya çal flmaktad r (Y ld r m ve fiimflek, 2005). Bu nedenle sosyal bilim araflt rmalar n n genellikle küçük örneklemler üzerinde yap ld görülmektedir (Y ld z,2002). Bununla birlikte, sosyal bilimlerde yap lan araflt rmalarda, problemlere somut çözümler getirinceye kadar araflt rma çabalar n n sürdürülemedi i görülmektedir (Karasar, 2005). Araflt rmalar genellikle birbirinde kopuk çal flmalar fleklinde gerçeklefltirilmekte ve çal fl lan konuda daha fazla araflt rma yap lmas gerçe i vurgulanarak sonuçland r lmaktad r (Özcan, 2008). Büyük umutlar beslenen ve ciddi maliyetleri olan bilgisayar destekli ö retim projesinin daha verimli bir flekilde yürütülebilmesi için bilimsel çal flma sonuçlar na ihtiyaç duyulmaktad r. H zla artan bilimsel çal flmalarda, belirlenmifl araflt rma problemi üzerinde birbirinden ba ms z çal flmalar yap lmakta ve farkl sonuçlara ulafl lmaktad r. Yap lan çal flmalardan oluflan bilgi birikimini etkin olarak kullanmak, yorumlamak ve yeni çal flmalara yol açmak için daha genifl ve detayl bir araflt rmaya ihtiyaç duyulmaktad r (Demirel, 2005; Özcan, 2008). Uygun yöntemlere göre planlanan ve düzenlenen genifl bir araflt rma deseniyle baflka araflt rmalara gerek kalmadan sonuca ulaflma imkân vard r. Bu noktada meta analizi yönte-

5 CAMNALBUR, ERDO AN / Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta mi karfl m za ç kmaktad r. Meta analizin amac ; gerçekleri ortaya koyabilmek için farkl yer ve zamanlarda yap lan küçük ölçekli bireysel çal flmalardan elde edilen sonuçlar birlefltirmektir. Bu sayede örneklem say s geniflleyerek, farkl çal flmalardan niceliksel olarak do ruya ulaflma imkân do acakt r (Y ld z, 2002). Bilgisayar destekli ö retim yönteminin etkinli ini genifl çerçevede ortaya ç karmak amac yla ülkemizde gerçeklefltirilmifl araflt rmalar do rultusunda bir meta analitik etki analizine ihtiyaç vard r. Bu noktadan hareketle, bilgisayar destekli ö retim yöntemi ile ifllenen derslerdeki akademik baflar n n etki büyüklü üne ulaflarak büyük resim ortaya ç karmak araflt rmam z n temel amac n oluflturmaktad r. Bilgisayar destekli ö retim yöntemlerinin etkisini incelemek amac yla 78 adet çal flma ele al nm fl; bu ba lamda geleneksel ö retim yöntemi ile karfl laflt r ld nda, bilgisayar destekli ö retim yönteminin ö rencilerin akademik baflar lar nda olumlu etkisi var m d r? sorusuna cevap aranm flt r. Yöntem Bu araflt rmada bilgisayar destekli ö retim yönteminin akademik baflar üzerindeki etki büyüklü ünü hesaplamak için meta-analitik etki analizi yöntemi kullan lm flt r. Meta analiz, di er analizlerin analizidir ve bir alanda benzer çal flmalar n sonuçlar n n birlefltirilmesi için kullan lan istatistiksel bir yöntemdir (Lyons, n.d; Ergene, 2003). Bilimsel sorunlar n cevaplanmas için çeflitli denemeler yap lmakta ve veriler toplanmaktad r. Sürekli tekrarlanan bu süreç sonucunda elde edilen veri topluluklar ndan ortak anlam ç karabilmek için verilerin birlefltirilmesi ihtiyac do mufltur (fiahin, 2005). Araflt rman n modelini oluflturan meta analiz yöntemi, bu ihtiyaçlara cevap vermek için gelifltirilen bir yöntem olarak karfl m za ç kmaktad r (Durlak, 1995). Meta analiz için deneysel çal flmalardaki gibi hipotezler oluflturulur. Oluflturulan hipotezlerin do rulu unu s namak için veri toplanmakta ve toplanan veriler istatistiksel yöntemlerle analize tabi tutulmaktad r. Deneysel çal flmalardan farkl olarak veri toplamak için çal flma gruplar kullan lmak yerine, önceki araflt rmac lar n çal flmalar ndaki veriler kullan lmaktad r.

6 486 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Meta Analitik Etki Analizi Yöntemi Uygulamas Verilerin Toplanmas Meta analiz çal flmas nda analiz yap lan konu hakk nda yüksek lisans ve doktora tezlerinden, yay nlanm fl makalelerden, üniversite kütüphanelerinin elektronik kataloglar ndan ve sempozyum bildirilerinden yararlan lm flt r. Bu amac gerçeklefltirmek üzere; öncelikle internet ortam ndaki Yüksekö retim Kurulu Ulusal Tez Merkezi üzerinde Türkçe ve ngilizce anahtar kelimeler ile araflt rma yap lm flt r. Taramada, bilgisayar destekli e itim, bilgisayar destekli ö retim, bilgisayar destekli ö renme, computer based learning, computer assisted teaching, computer based training gibi anahtar kelimeler kullan larak yap lan tarama sonucu 378 yüksek lisans, 63 doktora tezi olmak üzere toplam 441 tez elde edilmifltir. Elde edilen çal flmalar n bir bölümü deneysel araflt rmalar olmad için araflt rman n verilerinden ç kar lm flt r. Ulafl lan çal flmalar n baz lar n n hem tez hem de bildiri olarak sunuldu u görülmüfl, analize dahil edilmek üzere tezler tercih edilerek kodlama yap lm flt r. Sonuç olarak çal flman n örneklemini tamamlanm fl ve bilgisayar destekli ö retimin etkilili i hakk nda haz rlanm fl olan 78 araflt rma çal flmaya dahil edilmifltir. Dahil Edilme Kriterleri Araflt rmaya dahil edilen çal flmalar n seçiminde kullan lan ölçütler afla da sunulmufltur (fiahin, s.33): Ölçüt 1: Meta analize dahil edilecek çal flmalar n zaman aral. Çal flmalar n son 10 y l ( ) içerisinde yap lm fl olmas. Ölçüt 2: Yay nlanm fl veya yay nlanmam fl çal flma kaynaklar. Yüksek lisans ve doktora tezleri, süreli akademik dergiler, elektronik akademik dergiler, veritabanlar, kongre ve sempozyumlarda sunulmufl bildiriler. Ölçüt 3: Çal flmalardaki araflt rma yönteminin uygun olmas. Meta analiz çal flmalar nda standartlaflt r lm fl etki büyüklü üne ulaflabilmek için, dahil edilen çal flmalar n kontrol ve deney gruplar na sahip olmalar gerekmektedir. Çal flmada kontrol grubu geleneksel e itim yap lan s n flar, deney grubu ise bilgisayar destekli ö retim yöntemini kullanan s n flar temsil etmektedir.

7 CAMNALBUR, ERDO AN / Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta Ölçüt 4: Amaca uygun ö retim yönteminin kullan lmas. Deney grubunda ders iflleme yöntemi olarak, bilgisayar destekli ö retim yöntemlerinden birinin kullan lmas gerekmektedir. Bu yöntemler; al flt rma-uygulama yaz l mlar, simülasyonlar, hiper-ortam yaz l mlar, ö retici oyunlar ve aç k-uçlu ö renme ortamlar d r (Alessi ve Trollip, 2001). Ölçüt 5: Yeterli say sal veri içermesi. Meta analiz çal flmas ndaki etki büyüklüklerinin hesaplanabilmesi amac yla çal flmaya dahil edilen araflt rmalar n deney ve kontrol gruplar için betimleyici say sal verilere ihtiyaç duyulur. Bu amaçla deney ve kontrol gruplar nda araflt rmaya dahil edilen de erler flu flekildedir: Örneklem büyüklü ü (N), ortalama (M), standart sapma (ss). Hariç Tutma Kriterleri Bir çal flman n meta analize dahil edilmemesi, çal flman n araflt rma s n rlar içerisinde olmamas veya gerekli istatistiksel verilere sahip olmay fl ndan dolay d r (Lipsey ve Wilson, 2001; Wolf, 1986: Akt. Özcan, 2008). Bu nedenle dâhil edilme kriterlerine uygun olmayan çal flmalar, meta analiz için kullan lacak verilerden ç kar lm flt r. Kodlama Yöntemi Çal flmalar topland ktan sonra dahil edilme kriterlerine uyan çal flmalar, sonraki ad mdaki karfl laflt rmalarda kullan labilmesi için bir kodlama yöntemi gelifltirilmesi gerekmektedir. Kodlama yöntemi tüm çal flmalar içerecek kadar genel, çal flma farkl l klar n ortaya ç kartacak kadar özel olmal d r (Özcan, 2008). Araflt rmada kullan - lan kodlama yöntemi üç ana bafll k ve toplam 12 sorudan oluflmaktad r. Birinci bölüm çal flma kimli i dir. Bu bölüm 7 sorudan oluflmaktad r. Çal flman n kimli ini tespit etmek amac yla çal flma numaras, çal flman n ad, yazar isimleri, çal flman n yap ld y l ve il, çal flman n bas m kayna gibi bilgiler tespit edilmifltir. kinci bölüm çal flma içeri i ve 4 sorudan oluflmaktad r (Özcan, 2008). Bilgisayar destekli ö retim yönteminin uyguland ders ve ö renim kademesi, uygulama süresi, deneklerin seçilme koflullar ve kullan - lan bilgisayar destekli ö retim yöntemi gibi bilgiler tespit edilmeye çal fl lm flt r. Üçüncü ve son bölüm ise çal flma verileri dir. Bu bölümde çal flmalarda deney ve kontrol gruplar ndan elde edilen örneklem büyüklü ü, ortalamalar ve standart sapma gibi betimsel istatistikler tespit edilmifltir.

8 488 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Ba ml De iflkenler Araflt rmada meta analize dahil edilen çal flmalarda kullan lan, bilgisayar destekli ö retim yönteminin etkilili i ile ilgili etki büyüklükleri ba ml de iflkenler olacakt r. Etki büyüklükleri her çal flmayla ilgili de iflik ölçme araçlar için standartlaflt r lm fl de erledir (Tar m, 2003). Çal flma Karakteristikleri Çal flma karakteristikleri, meta analize ait ba ms z de iflkenlerdir. Etki büyüklükleri aras ndaki iliflkileri de erlendirmek için çal flma karakteristikleri kodlan r ve veri analizinde aç klay c de iflkenler olarak kullan l rlar (Tar m, 2003). Mevcut meta analiz çal flmas nda belirlenen çal flma karakteristikleri flu flekildedir; Çal flmaya kat lan ö rencilerin ö renim düzeyi, Çal flman n yap ld dersler, Çal flmalar n yap ld yer, Çal flmalardaki örneklem hacmi, Çal flmalardaki örneklemlerin standart sapmas, Çal flmalardaki örneklemlerin ortalama de erleri. Verilerin Analizi Ayn konu üzerinde farkl zaman, yer ve kiflilerce yap lan araflt rma bulgular n birlefltirmek için bulgu tipleri ve istatistiksel model seçimine ba l olarak farkl istatistiksel birlefltirme yöntemleri gelifltirilmifltir. Bu çal flmada verilerin analizinde ifllem etkisi (study effect) meta-analizi kullan lm flt r. Bu yöntem, grup farkl l nda meta analize dahil edilen her çal flmadaki ba ml de iflkenleri aritmetiksel ortalamalar n n ayn ölçekten elde edilmedi i zamanlarda kullan l r (Cohen, Welkowitz ve Ewen, 2000; Lipsey ve Wilson, 2001; Akt. Özcan, 2008). Bu yöntemdeki amaç, deneysel çal flmalarda d= (Xe-Xc)/SD formülü ile temsil edilen, kontrol ve deneme gruplar ortalamalar aras ndaki fark hesaplamakt r (Hunter ve Schmidt, 1990). Bulunan d de eri etki büyüklü ünü (effect size) temsil eder ve meta analizin temelini oluflturur.

9 CAMNALBUR, ERDO AN / Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta Etki büyüklü ü hesaplamalar nda örneklem büyüklü ünün yol açt yanl l düzeltmek amac yla düzeltilmifl etki büyüklü ü (standardized effect size) de eri kullan lmal d r (Hedges ve Olkin, 1985; Lipley ve Wilson, 2001: Akt. Özcan, 2008). Meta analiz sonucunda elde edilen etki büyüklüklerinin önemini yorumlarken s n fland rmalar kullan l r. Örne in (Cohen, Welkowitz ve Ewen, 2000); 0.20 ise küçük (small) düzeyde etkisi vard r ise orta (medium) düzeyde etkisi vard r ise genifl (large) düzeyde etkisi vard r. Daha ayr nt l s n fland rma da ise (Thalheimer ve Cook, n.d.); Etki büyüklü ü de eri < 0.15 önemsiz (negligible), 0.15 Etki büyüklü ü de eri < 0.40 küçük (small), 0.40 Etki büyüklü ü de eri < 0.75 orta (medium), 0.75 Etki büyüklü ü de eri < 1.10 genifl (large), 1.10 Etki büyüklü ü de eri < 1.45 çok genifl (very large), 1.45 Etki büyüklü ü de eri muazzam (huge) etkisi vard r. Meta analiz çal flmas ndaki hesaplamalar n yap lmas için CMA istatistik program temel olmakla birlikte, MetaWin 2.1 ve Microsoft Excel 2003 programlar ndan yararlan lm flt r. Bulgular Bilgisayar destekli ö retim yöntemlerinin, geleneksel e itim yöntemleriyle karfl laflt r ld çal flmalardan örneklem say s, aritmetik ortalamalar ve standart sapmalar verilen 78 adet çal flman n toplam düflünüldü ünde deney grubu 2536, kontrol grubu 2560 ö renciden oluflmaktad r. En fazla veri içeren çal flmalar n; 2006 y l nda, Ankara ilinde, ilkö retim ikinci kademe, fen dersleri ile ilgili yap ld görülmektedir.

10 490 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Tablo 1 Çal flmalar n Gerçeklefltirildi i Y l ve llere Göre Frekans ve Yüzde statistikleri De iflken Frekans Yüzde (%) Çal flma y l Çal flma ili Adana Afyon Ankara Ayd n Bursa Çorlu Denizli Diyarbak r Erzurum Eskiflehir Gaziantap stanbul zmir Kastamonu K rklareli K rflehir Konya Kütahya Mu la Osmaniye Pamukkale Sakarya Trabzon Yozgat Belirlenen ölçülere uygun olarak dahil edilen çal flmalar n da l m Tablo 1 de görülmektedir. Dahil edilen çal flmalar n ço unlu u 2005 y l ve sonras na aittir. Çal flmalar n yap ld y llara bak ld nda en fazla çal flman n; 21 çal flma ile (%26.92) 2006 y l nda yap ld - görülmektedir. Çal flmalar n yap ld illere bak ld nda, 24 farkl ilde çal flma yap ld ve en fazla çal flman n 12 çal flma ile (%15.38) Ankara oldu u anlafl lmaktad r.

11 CAMNALBUR, ERDO AN / Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta Tablo 2 Çal flmalar n E itim Kademesi, Branfl ve Yay n Türü De iflkenlerine Göre Frekans ve Yüzde statistikleri E itim Kademesi ÖÖ birinci kademe ÖO ikinci kademe Lise Üniversite Branfl Bilgisayar ngilizce Fen Co rafya Tarih Matematik Resim Sosyal Türkçe Yay n Türü Bildiri ve sunum Makale Tez E itim kademesi dikkate al nd nda, en fazla çal flman n ilkö retim ikinci kademede (%46.15) yap ld ve en fazla çal flman n gerçeklefltirildi i branfl n 40 çal flma ile (%51.28) fen bilimleri oldu u görülmektedir. Araflt rmaya dahil edilen çal flmalar n büyük ço unlu unun yüksek lisans ve doktora tezleri oldu u gözlenmifltir (%79.49). 78 adet çal flman n toplam örneklemi düflünüldü ünde deney gruplar nda 2536; kontrol gruplar nda ise 2560 ö renci bulunmaktad r. Geleneksel Ö retim ve Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili inin Sabit Etkiler Modeline Göre Karfl laflt r lmas Meta analize dahil edilen 78 çal flmadaki veriler üzerinde öncelikle, sabit etkiler modeline göre analizler gerçeklefltirilmifltir. Sabit etkiler modeline göre ortalama etki büyüklü ü ve homojenlik de erleri Tablo 3 te sunulmufltur.

12 492 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Tablo 3 Sabit Etkiler Modeline Göre Ortalama Etki Büyüklü ü ve Homojenlik De erleri Ortalama Etki Toplam Heterojenlik Ki-Kare Tablo Etki Büyüklü ü Büyüklü ü De eri Q De eri (0.05) çin %95 Güven Aral Alt Üst Tablo 3 te de görüldü ü gibi sabit etkiler modeline göre yap lan analizler sonucunda; standart hata 0.030; %95 lik güven aral n n üst s n r ve alt s n r ile ortalama etki büyüklü ü (Point estimate) ES= olarak bilgisayar destekli ö retim yöntemi lehine akademik baflar n n geleneksel ö retim yönteminden daha iyi oldu u hesaplanm flt r olarak tespit edilen bu de er gerek Thalheimer ve Cook (n.d.), gerekse Cohen ve arkadafllar (2000) taraf ndan yap lan s n fland rmalara göre büyüklü ü yüksek olarak kabul edilmifltir. statistiksel anlaml l k amac yla gerçeklefltirilen z testi hesaplamalar sonunda z= bulunmufltur. Bu de erin istatistiksel aç dan.01 düzeyinde anlaml oldu u belirlenmifltir (z= , p<0.05). Homojenlik testi sonucunda Q istatistiksel de eri olarak hesaplanm flt r. X 2 tablosundan %95 anlaml l k düzeyinde, 77 serbestlik derecesi de eri bulunmufltur. Q istatistiksel de eri ile yetmifl yedi serbestlik derecesindeki ki-kare da l m - n n kritik de erini (X = 90.53) aflt gözlenmifltir. Bu de erler fl nda, çal flmalar n etki büyüklükleri da l mlar n n, sabit etkiler modeline göre heterojen özellikte oldu u belirlenmifltir. Q istatistik de eri sonucunda çal flmalar n heterojen özellikle olmas, etki büyüklükleri de ifliminin örneklem hatas ndan dolay oluflan bir de iflimden beklenece inden büyük oldu u anlam na gelmektedir (Özcan, 2008). Sabit etkiler modeli, yani çal flmalardaki bulgulardan tahmin edilebilen altta yatan bir tek gerçek etkinin var oldu u varsay m savunulamaz olur (Akgöz, Ercan, ve Kan, 2004: Akt. Demirel, 2005). Bu nedenle rastgele etkiler modeline uygun analizler yap larak, örneklemin heterojen olmas ndan kaynaklanan yan lsamalar ortadan kald r labilir (Demirel, 2005; Y ld z, 2002). Bu noktadan hareketle, geleneksel ö retim yöntemi ile bilgisayar destekli ö retimin etkilili i rastgele etkiler modeline göre de karfl laflt r lm flt r.

13 CAMNALBUR, ERDO AN / Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta Geleneksel Ö retim ve Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili inin Rastgele Etkiler Modeline Göre Karfl laflt r lmas Analizlerin ikinci aflamas nda meta analize dahil edilen 78 çal flmadaki veriler, rastgele etkiler modeline göre incelenmifltir. Rastgele etkiler modeline göre ortalama etki büyüklü ü ve homojenlik de- erleri Tablo 4 te verilmifltir. Tablo 4 Rastgele Etkiler Modeline Göre Ortalama Etki Büyüklü ü ve Homojenlik De erleri Ortalama Etki Toplam Heterojenlik Ki-Kare Tablo Etki Büyüklü ü Büyüklü ü De eri Q De eri (0.05) çin %95 Güven Aral Alt Üst Rastgele etkiler modeline göre yap lan analizler do rultusunda; standart hata 0.072; %95 lik güven aral n n üst s n r ve alt s n r ile ortalama etki büyüklü ü ES= olarak bilgisayar destekli ö retim yöntemi lehine akademik baflar n n geleneksel ö retim yönteminden daha etkili oldu u hesaplanm flt r. Bulunan etki büyüklü ü de erine bak ld nda (d= 1.048) Thalheimer ve Cook (n.d.) taraf ndan yap lan s n fland rmaya göre genifl, Cohen ve arkadafllar (2000) taraf ndan yap lan s n fland rmaya göre ise büyük etkiye sahip oldu u görülmüfltür. statistiksel anlaml l k amac yla gerçeklefltirilen z testi hesaplamalar sonunda z= bulunmufltur. Bu de erin istatistiksel aç dan.01 düzeyinde anlaml oldu u belirlenmifltir (z= , p<0.05). Bilgisayar Destekli Ö retim Yöntemine göre meta analize dahil edilen çal flmalar n etki modellerine göre homojen da l m de eri, ortalama etki büyüklü ü ve güven aral klar Tablo 5 te verilmifltir. Tablo 5 Meta Analize Dahil Edilen Çal flmalar n Etki Modellerine Göre Homojen Da l m De eri, Ortalama Etki Büyüklü ü ve Güven Aral klar Tablosu Model Türü N z Q ES Etki Büyüklü ü çin %95 Güven Aral Alt Üst Sabit Etkiler Modeli Rastgele Etkiler Modeli

14 494 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Tablo 5 te meta analize dahil edilen 78 çal flman n etki modellerine göre ortalama etki büyüklükleri sunulmufltur. Bilgisayar Destekli Ö retim yöntemlerinin akademik baflar ya etkisi sabit etkiler modelinde de erini alarak akademik baflar n n bilgisayar destekli ö retim yöntemleri lehine oldu u görülmektedir; rastgele etkiler modelinde de erini alarak sabit etkiler modelindeki gibi akademik baflar n n bilgisayar destekli ö retim yöntemleri lehine oldu- u görülmektedir. Homojenlik de eri ile sabit etkiler modelinde kritik de eri aflmaktad r. Bir meta analizin güvenilirli ini göstermek amac yla yay nlanma yanl l hesaplan r. Elde edilen de er, alan yaz nda meta analizde elde edilen etki büyüklü ünü geçersiz hale getirebilecek z t yönde etki büyüklü üne sahip çal flma say s n göstermektedir (Özcan, 2008). Meta analiz çal flmam zda Rosenthal yöntemiyle elde edilen hata koruma say s (fail safe N) olarak bulunmufltur. Buna göre etki büyüklü ü de eri s f r olan adet yay n varsa, bilgisayar destekli ö retim yönteminin etkisi meta analiz yöntemiyle tekrar hesapland nda e düflece i belirlenmifltir. Elde edilen hata koruma say s n n meta analize dahil edilen çal flmalardan çok yüksek oranda fazla oldu u görülmektedir. Buna göre meta analiz sonuçlar n n oldukça güvenilir oldu u söylenebilir. Tart flma Ö retimin sürecinin önde gelen ürünlerinden birisi de akademik baflar d r. Bu amaçla, ö retim sürecini daha verimli k labilmek ve özellikle akademik baflar y artt rabilmek için farkl ö retim yöntem ve teknikleri denenmektedir. Çal flmam zda bilgisayar destekli ö retim yönteminin akademik baflar üzerinde etkisini inceleyen deneysel çal flmalar meta analiz yöntemi ile birlefltirilmifltir. Bu noktadan hareketle, bilgisayar destekli ö retim yönteminin akademik baflar üzerine etki büyüklü ü de eri ve yönü belirlenmifltir. Bilgisayar destekli ö retim yöntemlerinin ö rencilerin akademik baflar lar na etkisini tespit etmek amac yla, y llar aras nda bilgisayar destekli ö retim ile geleneksel ö retim yönteminin karfl laflt r ld nicel çal flmalar araflt rma kapsam nda incelenmifltir. Konu ile ilgili olarak 422 adet yüksek lisans ve doktora tezi, 124 adet makale ve bildiri tespit edilmifl; bu çal flmalardan sadece kon-

15 CAMNALBUR, ERDO AN / Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta trol gruplu deneysel çal flmalar meta analize dahil edilmifltir. Toplanan çal flmalardan dahil edilme kriterlerine uygun 78 adet çal flma meta analiz yöntemiyle birlefltirilmifltir. Meta analize dahil edilen 78 çal flmadaki veriler üzerinde, sabit etkiler modeline göre yap lan analizler do rultusunda etki büyüklü- ü BDÖ yöntemi lehine ES= olarak bulunmufltur. Ancak homojenlik testi sonras nda çal flmalar n heterojen ç kmas verilerin tüm evrene genellenemeyece ini göstermifltir. Bu nedenle sabit etkiler modeli yerine rastgele etkiler modeline göre hesaplamalar tekrar yap lm flt r. Rastgele etkiler modeline göre yap lan analizler do rultusunda; 78 çal flmadan elde edilen verilere göre uygulanan meta analiz sonuçlar na göre; Standart hata ve %95 lik güven aral n n üst s n r ve alt s n r ile etki büyüklü ü de- eri ES= olarak hesaplanm flt r. Bu de er, Cohen ve arkadafllar (2000) yorumuna göre genifl düzeyde, pozitif ve anlaml bir etki büyüklü üdür. Gerçeklefltirilen meta analiz çal flmas sonucunda; ö rencilerin akademik baflar s aç s ndan bilgisayar destekli ö retim yönteminin geleneksel ö retim yöntemine oranla daha baflar l oldu u gözlenmifltir. Bu sonuç, yurt içi ve yurtd fl nda gerçeklefltirilen bireysel araflt rmalar ile de tutarl l k göstermektedir (Akçay, Feyzio lu ve Tüysüz, 2003; Çekbafl, Yakar, Y ld r m ve Savran, 2003; Demirer, 2006; Gençtürk, 2003; Kat rc o lu ve Kazanc, 2003; Köse, Ayas ve Tafl, 2003; Sagner, Pheleps ve Fienhold, 2000; Tezcan ve Y lmaz, 2003; Tosun, 2006; Tutaysalg r, 2006; White and Bodner, 1999;Wong, 2001; Zhou, Brouwer, Nocente ve Martin, 2005). Mevcut araflt rman n bulgular, bilgisayar destekli ö retimin etkili- i üzerine gerçeklefltirilen meta-analiz çal flmalar yla da tutarl l k göstermektedir (Bangert-Drowns, 1985; Hasselbring, 1984; Kulik, 1983; Kulik ve Kulik, 1985). Hasselbring (1984) in çal flmas, bilgisayar destekli ö retimin ö rencinin baflar s na etkisi üzerine uygulad meta-analiz ile araflt rma bulgular n n sonuçlar n özetlemektedir. Elde edilen sonuçlar do rultusunda geleneksel ö retime karfl bilgisayar destekli ö retimin daha etkili oldu u belirtilmifltir. Kulik, (1985), bilgisayar destekli ö retim araflt rmalar n n ilk, orta ve sonraki seviyelerdeki etkisini tespit etmek amac yla üç metaanaliz sonucunu vermektedir. Bilgisayar destekli ö retimim; baflar, hat rlama, ö renme oran, bilgisayar ve derslere karfl tutumda

16 496 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER geleneksel e itime göre çok üstün oldu u bulunmufltur. Bangert- Drowns (1985), ilkokul ve ortaokul seviyesindeki ö renciler ile yap lan 74 bilgisayar destekli ö retim çal flma sonucunun meta-analizini ortaya koyan bir çal flma yapm flt r. Bilgisayar destekli ö retimin genel olarak faydal oldu u belirlenirken, ilkokul ö rencilerinde ortaokul seviyesindeki ö rencilere oranla daha fazla baflar elde edildi i gözlenmifltir. Meta analiz araflt rmalar, di er çal flmalardan beslenen bir analiz türüdür. Bu nedenle önceki çal flmalara ve onlar n detaylar na ulaflabilmek çal flman n sa l kl sonuçlar vermesi için büyük önem arz etmektedir Ülkemizdeki en büyük s k nt uluslararas örneklerde görüldü ü gibi önceki çal flmalara ulaflmak amac yla kullanabilen elektronik veritabanlar eksikli idir (fiahin, 2005, s.65). Yüksek Ö retim Kurumu nun yüksek lisans ve doktora tezlerini elektronik ortamda düzenleme ve araflt rmac lara sunma çal flmalar bu yolda önemli bir ad m olarak görülebilir. Gerek meta analiz çal flmas gerek di er araflt rmalar için tezler, makaleler, bildiriler gibi de iflik veri kaynaklar n n taranabildi i elektronik veritabanlar n n oluflturulmas ülkemizdeki çal flmalar n daha verimli olmas n sa layabilir. Di er taraftan, ulafl lan çal flmalardaki verilerin sunulmas nda bir standart olmamas meta analitik yöntemin uygulanmas n son derece güçlefltirmektedir. Çal flmalar kodlar nken baz verilere ulaflmak konusunda güçlüklerle karfl lafl lm fl, baz veriler mevcut veriler kullan larak istatistiksel metotlar ile hesaplam fl, deneyin uygulamas ve yöntem konusunda ise araflt rmac lara ulafl lmaya çal fl lm flt r. Hesaplanamayan ve araflt rmay yapan kifliye ulafl lamayan çal flmalar meta analize dahil edilememifltir. Bu tip zorluklar n afl lmas için özellikle tez çal flmalar nda araflt rma yöntemin ve veri analizlerinin uluslar aras standartlara uygun olarak gerçeklefltirilmesi gerekmektedir. Bu meta analiz çal flmas nda bilgisayar destekli ö retim yönteminin ö rencilerin akademik baflar s na olan etkisi incelenmifl ve bunun d fl nda kalan etkileri çal flma kapsam d fl nda tutulmufltur. Bu konularda çal flma yapacak araflt rmac lar n bilgisayar destekli ö retimin tutum, motivasyon gibi faktörler üzerine etkisi; cinsiyet, sosyoekonomik farkl lar n bilgisayar destekli ö retim üzerine etkisi gibi çeflitli konularda meta analiz çal flmalar gerçeklefltirebilirler.

17 CAMNALBUR, ERDO AN / Bilgisayar Destekli Ö retimin Etkilili i Üzerine Bir Meta A Meta Analysis on the Effectiveness of Computer-Assisted Instruction: Turkey Sample Mücahit CAMNALBUR*, Yavuz ERDO AN** Abstract Studies focusing on the effectiveness of computer-assisted instruction have been growing recently in Turkey. In this research, quantitative studies comparing the effectiveness of computer- assisted instruction to traditional teaching method and conducted between 1998 and 2007 are studied by meta analysis. Seventy eight studies that have eligible data were combined with meta analytical methods by coding protocol from the 422 master s and doctoral degree and 124 articles. As a result for the study, the effect size of computer-assisted instruction method for academic achievement calculated This is large scale according to Thalheimer and Cook, large and Cohen, Welkowitz and Ewen (2000). Recommendations were made based on the results of the study. Keywords Computer- Assisted Instruction, Computer- Based Education, Meta-analysis, Effectiveness, Effect Size *Computer Teacher, brahim Hakk Konyal Elementary School cmucahit@gmail.com **Correspondence: Dr., Marmara University, Atatürk Education Faculty, Department of Computer and Instructional Technology, Göztepe Kampüsü, Kad köy, Istanbul yavuzerdogan@gmail.com Educational Sciences: Theory & Practice 8 (2) May E itim Dan flmanl ve Araflt rmalar letiflim Hizmetleri Tic. Ltd. fiti.

18 498 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE The effectiveness of CAI as compared to traditional instruction has been investigated for decades. Various studies have been conducted at different educational levels and in various areas of instruction (Demirer, 2006; Gençtürk, 2003; Kat rc o lu and Kazanc, 2003; Tutaysalg r, 2006; Zhou, Brouwer, Nocente and Martin, 2005). Numerous studies have investigated the effectiveness of computer-assisted instruction among different samples (Chang, 2002; Hacker and Sova, 1998; Hollingsworth and Hoover, 2001; Jacoby, 2005; Wong, 2001). Both methods have unique features but either one may be used to provide instruction for a particular learning experience. This raises the question of which is the more effective method for a better learning experience. One way to answer this question would be to compare the two methods by measuring the respective gains in learning. Hence, there have been numerous studies of computerized instruction s effectiveness (Yaakub, 1998). There is a need for a meta-analytic effect analysis of research carried out in Turkey in order to reveal the effectiveness of computerassisted instruction from a broader point of view. Therefore, the aim of this paper is to bring the bigger picture to light by calculating the effect size of academic success in lessons where computer assisted instruction is used. In order to analyze the impact of computer-assisted instruction 78 research studies were identified. The research question that guided the analysis was Does computer- assisted instruction have a positive impact on learners academic success when compared to traditional teaching method? Methods Meta-analytic effect analysis was used in order to calculate the effect size of computer-assisted instruction on academic success. Meta-analysis can be defined as an analysis of previous analyses and is a statistical method used to combine the results of similar studies (Lyons, n.d; Ergene, 2003). Data Collection For meta-analysis, master s theses, doctoral dissertations, published articles, electronic catalogues of university libraries, and symposi-

19 CAMNALBUR, ERDO AN / A Meta Analysis on the Effectiveness of Computer-Assisted um proceedings were used as sources of data. Initially, Turkish and English keywords were used to search online thesis centre of The Council of Higher Education National Thesis Center. The search using keywords such as bilgisayar destekli e itim, bilgisayar destekli ö retim, bilgisayar destekli ö renme, computer based learning, computer- assisted teaching, computer- based training revealed a total of 378 studies composed of 155 master s theses and 63 doctoral dissertations. As a result, the sample for the research was finalized and 34 studies on the effectiveness of computer- assisted instruction were included in meta-analysis. Inclusion Criteria The following criteria were used for the selection of studies to be included in the current research (fiahin, 2005, 33): Criterion 1: Time interval of the studies to be included in metaanalysis. Studies must be conducted in the last decade ( ). Criterion 2: Published and unpublished resources. Master s theses and doctoral dissertations, periodical academic journals, electronic academic journals, databases, proceedings of conferences and symposia. Criterion 3: Appropriateness of the research design used in the studies. Criterion 4: The use of instructional method that fits the research aim. Criterion 5: To have sufficient numerical data. Only studies that provide the following values for the groups were included the meta-analysis: sample size, mean and standard deviation. Coding Method After the studies that meet the inclusion criteria are identified, a coding method is required to be used for the comparisons to be conducted in the next stage. The coding method should be general enough to allow inclusion of all studies and at the same time specific enough to allow differentiation (Özcan, 2008). The coding method for the

20 500 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE current study was composed of three main sections and a total of 12 questions. The first section was called study identity. This section had 7 questions. In order to define the study identity, information such as the number of study, the name of study, author names, the year and place of study and publisher name were specified. The second section was called study contents and had 4 questions (Özcan, 2008). Information regarding the name of the lesson and year of school where computer- assisted instruction was used, the length of instruction, criteria for the selection of participants and the details of the computer- assisted instruction being used was gathered. The third and last section was study data. Descriptive statistical data such as sample size, mean values and standard deviation values of the experimental and control groups were specified in this section. Study Characteristics The study characteristics are the independent variables of the meta-analysis (Tar m, 2003). The study characteristics for the current study were identified as follows: education levels of the participants, lessons in which the studies were conducted, places where the studies were conducted, sample volumes of the studies, standard deviation of the samples in the studies, mean values of the samples in the studies. Data Analysis The current study uses study effect meta-analysis for the analysis of the data. This method is used for group differences when the arithmetical mean values of the dependent variables of each study included in meta-analysis were not obtained using the same scale (Lipsey and Wilson, 2001; Cohen, 1988 cited in Özcan, 2008). The aim of this method is to calculate the difference between the mean values of the control and experimental groups in experimental studies represented by the formula d= (Xe-Xc)/SD (Hunter and Schmidt, 1990). The d value obtained represents the effect size and forms the basis for meta-analysis. On the other hand, in order to carry out the calculations for meta-analysis, CMA statistics package was used as the basis, as well as NCSS and Microsoft Excel 2003 programs.

21 CAMNALBUR, ERDO AN / A Meta Analysis on the Effectiveness of Computer-Assisted Results Considering the 78 studies which provide information on the sample size, the experimental group consisted of 2536 and the control group consisted of 2560 students. The studies that involve the highest amount of data were conducted in the year 2006, in Ankara, at the second stage of the primary school and in science lessons. The results of the meta-analysis conducted based on fixed effects model indicates that academic success was higher in computer- assisted instruction than in traditional teaching method; the standard deviation was 0.03; upper limit of 95% confidence interval was 1.01 and lower limit was 0.89 and the mean effect size (Point estimate) was ES= The mean effect size calculated as 0.95 was accepted to be large in the classifications of both Thalheimer and Cook (n.d.) and Cohen et. al. (2000). Z test calculations revealed statistically significant at.01 level (z= 31.81; p<0.01). At the end of the homogeneity test, Q statistical value was calculated to be As found on the X 2 table, 77 degrees of freedom at 95% significance level was Q statistical value of was found to exceed the critical value of chi-square distribution at 77 degrees of freedom (X = 90.53). These values indicated that the distribution of the effect sizes of the studies were heterogeneous in terms of fixed effects model. The studies being heterogeneous as indicated by the Q statistical value means that effect size variance is bigger than the variance that could be expected as a result of sampling error (Özcan, 2008). It is also means that it is not possible to argue the assumption of fixed effects model, i.e. there being a single real effect that can be anticipated by the findings of the studies. As a result, through analyses based on random effects model, illusions caused by the heterogeneous sample can be eliminated (Y ld z, 2002; Demirel, 2005). Following this, the effectiveness of traditional teaching method and computer- assisted instruction were compared using random effects model. The results of the analyses conducted according to random effects model indicate that computer- assisted instruction is more effective than the traditional teaching method in terms of academic success with a standard deviation of 0.07; a upper limit of 1.19 and a lower limit of 0.91 for 95% confidence interval and a mean effect size of ES=1.05. The effect size value obtained (d=1.05) is conside-

22 502 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE red to have a huge effect in terms of the classification by Thalheimer and Cook (n.d.), and a large effect in terms of the classification by Cohen et. al. (2000). Z test calculations revealed statistically significant at.01 level (z= 14.56; p<0.01). Discussion In this study, the mean effect sizes of the 78 studies that were included in meta-analysis in terms of the two effects models used for statistical analysis. The effect of computer- assisted instruction on academic success had a value of 0.95 in terms of fixed effects model which meant that academic success was higher in computer- assisted instruction. Similarly, in terms of random effects model academic success was again higher in computer- assisted instruction with a value of This value indicated a large, positive and significant effect size according to Cohen et. al. (2000). The results of the meta-analysis suggested that computer- assisted instruction led to greater academic success than traditional teaching method. This finding is consistent with the results of other national and international studies (e.g., Akçay, Feyzio lu, and Tüysüz, 2003; Çekbafl, Yakar, Y ld r m and Savran, 2003; Demirer, 2006; Gençtürk, 2003; Kat rc o lu and Kazanc, 2003; Köse, Ayas and Tafl, 2003; Sagner, Pheleps and Fienhold, 2000; Tezcan and Y lmaz, 2003; Tosun, 2006; Tutaysalg r, 2006; White and Bodner, 2001;Wong, 2001; Zhou, Wytze and Brouwer, 2005). Current findings are also consistent with the results of the meta-analysis study on the effectiveness of computer- assisted instruction conducted by the researchers (Bangert-Drowns, 1985; Hasselbring, 1984; Kulik, 1983; Kulik and Kulik, 1985). Kulik (1983) observed that at least a dozen meta-analyses on CAI effectiveness have been performed. He reviewed these and discovered the following points: Students like their classes more when taught through CAI. CAI students learn in less time as compared to students taught in the traditional way. Consequently, students learn more in CAI classes as compared to traditional instruction (Yaakub, 1998).

23 CAMNALBUR, ERDO AN / A Meta Analysis on the Effectiveness of Computer-Assisted References/Kaynakça Akçay, H., Feyzio lu, B. ve Tüysüz, C. (2003). Kimya ö retiminde bilgisayar benzeflimlerinin kullan m n n lise ö rencilerinin baflar s na ve tutumuna etkisi. Kuram ve Uygulamada E itim Bilimleri Dergisi, 3 (1), Akgöz, S., Ercan,. ve Kan,. (2004). Meta-analizi. Uluda Üniversitesi T p Fakültesi Dergisi, 30 (2), Alakoç, Z. (2003). Matematik ö retiminde teknolojik modern ö retim yaklafl mlar. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2 (1), Article 7. Alessi, S.M. ve Trollip, S.R. (2001). Multimedia for Learning: Methods and Development, (3rd ed.). Boston, MA: Allyn & Bacon. Aflkar, P. (1991, Nisan). Bilgisayar destekli ö retim ortam. E itimde Nitelik Gelifltirme: E itimde Aray fllar I. Sempozyumu, Nisan, stanbul: Kültür Koleji E itim Araflt rma Gelifltirme Merkezi. Bangert-Drowns, R. L. (1985, Nisan). Meta-analysis of findings on computer based education with precollege students. Paper presented at the meeting of the 69 th Annual Meeting of the American Educational Research Association, 31 Mart-4 Nisan, Chicago, IL. Baki, A. (2002). Ö renen ve Ö retenler çin Bilgisayar Destekli Matematik. stanbul: Ceren Yay n-da t m. Bayrak, B. ve ngeç, K.S. (2007). To compare the effects of computer based learning and the laboratory based learning on students achievement regarding electric circuits. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 6 (1), Article 2. Chang, C.Y. (2002). Does computer assisted instruction+problem solving = improved science outcomes? A Pioneer study. The Journal of Educational Research, 95 (3), Cohen, J., Welkowitz, J. ve Ewen, R.E. (2000). Introductory statistics for the behavioral sciences. Orlando: Harcourt Brace College Publishers. Çekbafl Y., Yakar, H., Y ld r m, B. ve Savran, A. (2003). Bilgisayar destekli e itimin ö renciler üzerine etkisi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2 (4), Article 1. Demirel, D. (2005). Klinik çal flmalarda meta analizi uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz May s Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. Demirer, A. (2006). lkö retim ikinci kademede bilgisayar destekli fen bilgisi ö retiminin ö renci baflar s na etkisine iliflkin bir araflt rma: fiehit Nam k Tümer lkö retim Okulu Örne i. Yüksek lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbak r. Durlak, J.A. (1995). Reading and understanding multivariate statistics. Washington, DC: American Psychological Association. Ergene, T. (2003, Temmuz). S nav kayg s n azaltma programlar n n etkilili i: Bir meta analiz çal flmas. VII. Ulusal Psikolojik Dan flma ve Rehberlik Kongresi, Temmuz, Malatya: nönü Üniversitesi. Gençtürk, E. (2003). Yer yuvarla ünitesinin ö retiminde bilgisayarl geleneksel ö retim uygulamalar n n karfl laflt r lmas üzerine bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.

24 504 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Hacker, R.G., ve Sova, B. (1998). Initial teacher education: A study of the effect of computer mediated courseware delivery in a partnership concept. British Journal of Education Technology, 29 (4), Hasselbring, T. (1984). Research on the effectiveness of computer-based instruction: A Review. International Review of Education, 32 (3), Hedges, L.V. ve Olkin, I. (1985). Vote-counting methods in research synthesis. Psychological Bulletin, 88, Hollingsworth, P. ve Hoover, K.H. (1991). Elementary teaching methods (4th ed.), Boston, MA: Allyn & Bacon. Hunter, J.E. ve Schmidt, F.L. (1990). Methods of meta-analysis: correcting error and bias in research findings. London: Sage Publications. Jacoby, R. (2005), Computer based training: Yes or no? Journal of Health Care Compliance, 7(3), Karasar, N. (2005). Bilimsel araflt rma yöntemi. Ankara: Nobel Yay n Da t m. Kat rc o lu, H. ve Kazanc, M. (2002). Genel biyoloji derslerinde bilgisayar kullan m n n ö renci baflar s üzerine etkisi. E itim Bilimleri ve Uygulama, 22 (1), Köse, S., Ayas, A. ve Tafl, E. (2003). Bilgisayar destekli ö retimin kavram yan lg lar üzerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi, 14 (2), Kulik, J.A. (1983). Synthesis of research on computer-based instruction. Educational Leadership, 41 (1), Kulik, J.A. (1985, Nisan). Consistencies in findings on computer-based education. Paper presented at the meeting of the 69th Annual Meeting of the American Educational Research Association, 31 Mart-4 Nisan, Chicago, IL. Kulik, J. A. ve Kulik, C. C.(1985). Effectiveness of computer based education in elementary schools. Computers in Human Behavior, 1 (1), Kutlu, M.O. (1999). Ö retimi ayr nt lama kuram na dayal matematik ö retimi ve bilgisayar destekli sunumun baflar ya ve kal c l a etkisi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Lipsey, M.W. ve Wilson, D.B.(2000), Practical meta-analysis. London: Sage Publications. Lyons, L.C. (n.d.). Meta-analysis: Methods of Accumulating Results Across Research Domains. Eriflim Tarihi Özcan, fi. (2008). E itim yöneticisinin cinsiyet ve hizmetiçi e itim durumunun göreve etkisi: bir meta analitik etki analizi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, E itim Bilimleri Enstitüsü. Sanger, M.J., A.J. Phelps ve J. Fienhold. (2000). Using a Computer Animation to Improve Students Conceptual Understanding of a Can-Crushing Demonstration. Journal of Chemical Education, 77 (11), fiahin, M.C. (2005). Internet tabanl uzaktan e itimin etkilili i: bir meta analiz çal flmas. Yay nlanmam fl Yüksek Lisans Çal flmas, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Tar m, K. (2003). Kubafl k ö renme yönteminin matematik ö retimindeki etkin-