KREDİ KARTLARI. Son yıllarda teknolojik alanda görülen gelişmeler bankacılık sektörünü de

Transkript

1 Pazartesi BASIN TOPLANTISI KREDİ KARTLARI Son yıllarda teknolojik alanda görülen gelişmeler bankacılık sektörünü de derinden etkilemiş, sektörün yeni ürün ve hizmetleri insanlığın kullanımına sunmasına katkı yapmıştır. Bu çerçevede hayatımıza giren en önemli yeniliklerden biri, batı ülkelerinde Plastik Para olarak da adlandırılan kredi kartlarıdır. Çağdaş bir ödeme ve kredi aracı olan kredi kartları, piyasada fiziki para kullanımının daralmasına sebep olmuştur. Bireylerin cebinden çıkan fiziki para finans kesiminin kasalarına yönelmiş, bankalara düşük maliyetli kredi olanağı sunmasıyla da, sonuçta milli gelir artışını ortaya çıkaran bir dizi gelişmeye imkan tanımıştır. Bir ürün ya da hizmetin bireyler, müşteriler tarafından kabul edilmesi tarafların bundan fayda sağlamasına bağlı olup, taraflardan yalnızca birine ya da birkaçına fayda sağlayan ürünün piyasada kabul görmesine imkan bulunmamaktadır. Kredi kartlarına da bu açıdan bakınca, kısaca; bireyleri para taşıma külfetinden kurtarırken, sisteme üye işyerlerinin müşteri potansiyelinin artmasına, bankaların da düşük maliyetli kaynak yaratmasına, plasman riskinin çok sayıda müşteri arasında dağıtılmasına imkan verdiğini söyleyebiliriz. 1

2 Kredi kartı sisteminin bankalar açısından taşıdığı temel önem iki açıdan kendini göstermektedir. Bankalar kredi kartı sayesinde bir yandan yeni müşteri ve düşük riskli plasman imkanlarına kavuşurken, diğer yandan da üye işyerlerine verdikleri P.O.S. (Point Of Sale=İşyeri Satış Noktası) ve Imprinter cihazları sayesinde de üye işyerlerinden komisyon geliri elde etmektedirler. KREDİ KARTLARININ TARİHÇESİ Kredi, hemen hemen her uygarlığın varlığıyla birlikte değişik görünüşler altında oluşmuş ve kullanılagelmiştir. Hatta, paranın kullanımından önce dahi varlığından söz edilebilir. Bunu kanıtlayan yazılı belgeler M.Ö. 1750'lere, Hammurabi Kanunlarına kadar gitmektedir. Modern kredi kavramı ise 18. yy.'ın sonlarına 19.yy başlarına kadar gitmektedir. Kredi kartlarının ilk uygulaması Amerika'da 19. yüzyılın sonlarında başlamıştır. Hotel Credit Letter Company 1894 yılında ilk kredi kartını çıkarmıştır. Modern anlamda kredi kartları 1950'de Diners Club tarafından çıkarılan ve seyahat ve eğlence kartı adı verilen kartlar ile başlamış ve ay sonunda ödemeyi sağlayan geciktirilmiş bir ödeme aracı haline dönüşmüştür. 2

3 Diners Club kredi kartının piyasada kabul görmesi ve yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanılması üzerine, bankalar da bu alanda faaliyet göstermeye başlamışlardır yılında Bank Of America "Bank Americard" ve American Expres Company ise "American Express" adları altında ilk uluslararası kartları çıkarmışlardır yılına gelindiğinde ise Bank Of America mavi/beyaz/altın sarısı renklerden oluşan Bank Americard'ı çıkarmaları için bankalara lisans vermeye başlamıştır yılında California'da bir grub banka International Card Association (ICA) adı altında bir araya gelmişler ve 1969 yılından itibaren ise Master Charge adını kullanmaya başlayarak iç içe geçmiş iki yuvarlağı logo olarak benimsemişlerdir. Bugünkü MasterCard adına 1979 yılında geçilmiştir. Kredi kartı sisteminde meydana gelen uluslararası büyüme sonucunda, 1974 yılında International Bank Americard "Banco" kurulmuştur. Bank Americard' ın adı 1977 yılında "VISA" olarak değiştirilmiş, daha sonra National Americard Incorporated "VISA USA" olmuş, Banco Visa ise "VISA INTERNATIONAL"a dönüşmüştür. 1980'lere doğru tüm dünyada kredi kartları yaygın bir ödeme aracı olarak kabul görürken, Almanya'da çekingen davranılmıştır. 3

4 Avrupa ülkelerine göre, A.B.D. de kredi kartı sisteminin daha çok kabul görmesinin temelinde bu ülkedeki çek sisteminin Avrupa ülkeleri, özellikle Almanya'daki çek sisteminden çok farklı olması yatmaktadır. A.B.D. de bankaların faaliyet alanı sadece belirli bir eyalet ile sınırlı olduğu için, müşterinin bir bankadan aldığı çek ancak o eyalet sınırları dahilinde kabul görmekte, eyalet dışına çıkınca, ödeme aracı olarak kabul görmesi güçleşmektedir. 1992' ye gelindiğinde EuroCard ve Eurocheque birleşmesiyle Europay International kurulmuştur. 1996'da ise Chase Manhattan, Citibank MasterCard ve Visa bir araya gelerek mikro chipli değer yüklenmiş kartları tanıtan bir programı New York piyasasında uygulamaya koyma yönünde girişim başlatmışlardır. Akıllı kart olarak da bilinen mikro chipli kartlar geleneksel kredi kartlarının fonksiyon ve işlevini genişleten, kartın içine yerleştirilen bir bilgisayar mikro işlemcisi ile çalışan kartlardır. Günümüz dünyasında kredi kartı kullanımı öylesine yaygınlaşmıştır ki, kart sayısı 1 Milyarı aşmıştır. Dünya çapında çok sayıda kredi kartı kurumu faaliyet göstermekle birlikte, uluslararası düzeyde en yaygın kullanılan kart kuruluşları Visa, Mastercard, Amex, JCB ve Dinners Club'tır. 4

5 KREDİ KARTININ TÜRKİYE'DEKİ TARİHSEL GELİŞİMİ Kredi kartı sektöründeki gelişmeye paralel olarak Ülkemizde ilk kredi kartı 1968 yılında Servis Turistik A.Ş. tarafından çıkarılan "Diners Club"tır. Bundan sonra Türk Ekspres Havacılık ve Turizm Ltd. Şti. "American Ekspress" kartları ile piyasaya girmiş, söz konusu iki kart 1975 yılına kadar Anadolu Kredi Kartları Turizm A.Ş. tarafından rakipsiz olarak faaliyetlerini sunulmuştur yılında EuroCard, MasterCard ve Access kredi kartları piyasaya girmiştir. Piyasada gördüğü ilgi ve karlılık nedeniyle 1980'lerden sonra bankalar da kredi kartı uygulamasına geçmişlerdir. Kredi kartı piyasasında bankaların devreye girmesiyle bankalar arasındaki ortak sorunlara çözüm bulmak, kredi kartlarının kural ve standartlarını geliştirmek amacıyla 1990 yılında, 13 banka tarafından Bankalar arası Kart Merkezi (BKM) kurulmuştur. BKM, bugün çok sayıda bankaya hizmet sunmaktadır. Üyelerinin tamamı Europay International ve/veya Visa International üyesidir. BKM'nin amacı; kredi kartı uygulamasında bulunan bankalar arasında uygulanacak prosedürleri belirlemek, geliştirmek, standardizasyonu sağlamaya dönük kararlar almak, bankalar arasındaki takas işlemlerini yürütmek, yurtdışı kuruluş ve komisyonlar ile ilişkileri kurmak ve gerektiğinde üyelerini bu kuruluşlarda temsil etmek, halen her banka tarafından yürütülen ve bankalar arası rekabete konu olmayan 5

6 işlemleri daha güvenli, daha süratli ve daha az maliyetli şekilde tek bir merkezden yürütmektir. Bunlar dışında sistemin daha güvenli bir şekilde çalışmasına yönelik gerekli çalışmaları, araştırmaları yapmak ve gerekli tedbirleri almaktır yılından sonra bankalar, risk yönetim sistemi kurmak için çalışmalara başlamışlardır. Yurtdışından da destek alarak Türkiye Bankalar Birliği tarafından başlatılan çalışmalar sonucu Kredi Kayıt Bürosu (KKB) A.Ş. kurulmuştur. 11 bankanın (Akbank, Koçbank, Pamukbank, Şekerbank, Ziraat Bankası, Emlakbank, Garanti Bankası, İşbank, Türkbank, Vakıfbank, Yapı Kredi Bankası ) ortaklığında kurulan KKB Eylül 1998 de hizmet vermeye başlamıştır. Kurucular dışında başka bankalar da (Finansbank, Koç Tüketici Finansmanı A.Ş., Dışbank.) da KKB den hizmet almaktadır. KKB getirdiği kredi referans sistemi ile bu sisteme üye olan bankalar ve mali kurumlar arasında bireysel kredi bilgilerinin paylaşım imkanını oluşturmuştur. RAKAMLARLA TÜRKİYE DEKİ KREDİ KARTLARI Bundan 2025 yıl kadar önce ülkemizde ulusal para dışında bir para birimi bulundurmanın yasak olduğu bir dönemden, tüm dünya para birimlerinde işlem yapılabilen ve ödeme aracı olarak nakit dışında türlü yollar kullanılan bir 6

7 döneme geldik. Son yıllarda Türkiye de en hızlı gelişen sektörlerin başında kuşkusuz kredi kartları sektörü gelmektedir. Ülkemizde yıllar boyu süregelen nakit ödeme alışkanlıkları, son 20 yılda radikal bir değişim gösterdi. Ödeme sistemlerinde, tüketim toplumlarının hayatını kolaylaştıracak önemli değişimler son yıllara damgasını vurdu ve hayatımızın hemen her alanına girdi. Öncelikle nakit bulundurma ihtiyaçlarını ortadan kaldıran ATM ler, ardından çek ve senet gibi para yerine geçen kıymetli evrakların yerini dolduran teknolojik ödeme sistemleri uygulamada yer buldu. Ülkemizde 1985 yılından itibaren kullanılmaya başlanan ATM ler ve bunların kullanımını mümkün kılan banka kartları, zaman içinde hızla yayıldı yılında ATM sayısı iken, 2004 yılı sonu itibariyle bu rakam, adede ulaştı. Yani 13 yıl içinde % 744 oranında bir artış sözkonusudur, bu da yıllık ortalama bir rakam söylememiz gerekirse % 57 lik bir orana tekabül etmektedir. Başlangıçta sadece ATM lerden nakit çekmeye olanak veren banka kartları, zaman içinde oldukça farklılaşmış ve çeşitlenmiş, alışverişlerde kullanılır hale gelerek, kredi kullanımının bir aracı olmuştur yılında ülkemizdeki banka 7

8 kartı sayısı adet iken, 2004 yılı sonu itibariyle bu rakam, adede ulaşmıştır. Banka Kartı Sayıları ( itibariyle) BANKA KARTI TİPİ BANKA KARTI ADETLERİ ELECTRON (VİSA) PLUS (VİSA) ELECTRON VE PLUS (VİSA) CİRRUS VE MAESTRO (MASTERCARD) BANKALARA AİT KENDİ LOGOLARINI TAŞIYAN KARTLAR TOPLAM YILLAR İTİBARİYLE BANKA KARTI SAYILARI Yıllar itibariyle artışlara baktığımızda; yılları arasındaki 11 yıllık süreçte, % 494 lük bir artış, bunu yıllık ortalama olarak hesapladığımızda % 45 lik bir artış görülmektedir yılında bir önceki yıla göre artış % 13 olurken, 2004 yılında bu oran % 9 olmuştur. Ülkemizde kart sayısında önemli artışlar görülmekle birlikte bu artışlar kişi sayısından öte, bir kişinin birden çok bankanın kartına sahip olmaya başlamasından da kaynaklanmaktadır. 8

9 Oldukça hızlı ve yaygın bir gelişme trendi sağlanan kredi kartı kullanımı ise Bankalararası Kart Merkezi nin (BKM) faaliyete geçmesiyle, daha sağlıklı ve güvenli bir altyapı üzerinde büyümüştür. Kredi kartlarının kullanımını mümkün kılan POS cihazlarının sayısı 1991 yılında adet iken, bu rakam 2004 yılında adede ulaşmıştır. Başlangıçta yalnızca büyük ölçekli kurumsal firmaların kullandığı POS cihazları, günümüzde yaygınlaşarak, mahalle bakkalları tarafından dahi kullanılır hale gelmiştir. POS CİHAZI sayısında, 1991 yılından günümüze kat artış görülmektedir. Ülkemizde 1990 lı yılların başından itibaren yaygınlaşmaya başlayan kredi kartı kullanımı, yıllar itibariyle artarak 2004 yılı sonunda yurt içi ve yurt dışı kredi kartları toplamı (Visa, Mastercard ve diğer nitelikli kartlar dahil olmak üzere) 26.7 milyon, banka kartları sayısı 43 milyon, ATM sayısı 13.5 bin, POS sayısı ise 912 bin adede ulaşmıştır yılında; sözkonusu kredi kartı sisteminin parasal hacmi ise 1 milyar 136 milyon adet işlem ile milyon YTL ye ulaşmıştır. Bu rakamlar 2003 yılında ise 833 milyon adet işlem ile milyon YTL idi. Yani bir önceki yıla göre işlem hacminde % 36.4 lük bir artış, toplam tutarda ise % 63 lük bir artış görülmektedir. KREDİ KARTI SAYILARI ( itibariyle) KREDİ KARTI TİPİ YURTİÇİ KARTLAR ULUSLARARASI TOPLAM 9

10 KARTLAR VİSA MASTER CARD DİĞER TOPLAM KREDİ KARTI SAYILARI ( itibariyle) KREDİ KARTI TİPİ YURTİÇİ KARTLAR ULUSLARARASI TOPLAM KARTLAR VİSA MASTER CARD DİĞER TOPLAM Kredi kartı sayısı, işlem adetleri ve işlem tutarlarının son yıllarda katlanarak büyümesi, dikkat çekici. Bu alanda son yıllarda yaşanan gelişmeler, Türkiye nin Avrupa da, bu piyasada en çok büyüyen ülkeler arasına girmesini sağladı. Ülkemiz Avrupa da 40 ülke arasında kredi kartları sayısında 3., banka kartları sayısında 10.sırada yeralmaktadır. KREDİ KARTLARI YURTİÇİ İŞLEM ADETLERİ (milyon) yılına gelindiğinde; yurtiçinde gerçekleştirilen işlem adetlerinde 1999 yılına göre yüzde 215 oranında artış görülmektedir. KREDİ KARTLARI YURTİÇİ KULLANIM CİROSU (milyon YTL)

11 Kredi kartlarının yurtiçinde kullanım cirosu 1999 yılında 5 milyar 315 milyon YTL tutarında iken, 2004 yılı sonunda 65 milyar 688 milyon YTL ye ulaşmıştır. Yani 5 yıl içinde yapılan işlemler neticesinde, 1999 yılına göre tam 12 kat artış kaydedilmiştir. Ülkemizde 2004 yıl sonu itibariyle 26.8 Milyon kredi kartı, 43 Milyon banka kartı olmak üzere dolaşımda hali hazırda 69.8 milyon adet kart bulunmaktadır. Bu kartlar ile sistemde milyonlarca YTL tutarında işlem yapılmaktadır. Böylesine önemli bir konu değişik kanunlara ilave edilmiş yama niteliğindeki mevzuatla yürütmek imkansızdır. Bu nedenle, hazırlanan BDDK Banka ve Kredi Kartları Kanunu Tasarısının bir an önce çıkarılması ve özellikle vatandaşın bankalar karşısındaki zayıf durumunun korunması gereklidir. Söz konusu rakamsal bilgiler, kredi kartı pazarının büyüklüğü ve önemi hakkında fikir vermektedir. Ancak yaklaşık 15 yıldır ülkemizde yoğun olarak kullanılan kredi kartları ile yapılan işlemler neticesinde, işlemi yapan taraflar arasında vuku bulan sorunları gidermek üzere Banka Ve Kredi Kartları Yasa Tasarısı 1997 yılında hazırlanmış olup, halen tasarı halinde TBMM de beklemektedir. Kredi ve banka kartları ile yapılan işlemler neticesinde vuku bulan sorunlar genel olarak ülkemizde Borçlar Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve Medeni Kanunu çerçevesinde çözümlenmeye çalışılmaktadır. Ancak genişleyen

12 finansal ürünler yelpazesi, internet ortamında yapılan sanal alışverişler ve benzeri gelişmeler, söz konusu yasa tasarısının bir an önce yasalaşmasını kaçınılmaz hale getirmektedir. KREDİ KARTI BORÇLARI GİDEREK ARTIYOR Bankaların zamanında tahsil edemedikleri için tasfiye kapsamına aldıkları, kredi kartı alacakları, her geçen gün artıyor. Bankaların, tüketici kredilerine göre ikiüç kat daha yüksek faiz uygulamasına rağmen kredi kartlarıyla kullanılan kredilerdeki hızlı büyümeye paralel olarak bankaların zamanında tahsil edemedikleri için tasfiye kapsamına aldıkları kredi kartı alacakları da hızla büyümektedir. Merkez Bankası verilerine göre yılı Mayıs ayı itibariyle, kredi kartı alacaklarının tutarı, 14 milyar 666 milyon 161 bin YTL ye (14 katrilyon 666 trilyon 161 milyar TL) ulaştı. yılı ilk beş aylık dönemde belirlenen bu rakamda, 2004 yılı sonuna göre yüzde 6.6 oranında artış görülmektedir. 2004

13 yılında, 2003 yılındaki kredi kartı alacaklarına göre meydana gelen artış ise yüzde 95.6 oranında gerçekleşmiştir. YILLAR İTİBARİYLE KREDİ KARTI ALACAKLARI (bin YTL) (Mayıs itibariyle) Bir önceki yıla göre Artış % 13 % 71.3 % 65 % 95.6 % 6.6 Pazartesi BASIN TOPLANTISI Değerli Basın Mensupları; Son yıllarda teknolojide sağlanan gelişmelerle birlikte, kredi kartları ile yapılan ödemelerin hızlı, kolay ve güvenli bir şekilde yapılması ülkemizde de kredi kartı kullanım oranını artırmıştır. Her geçen gün kullanımı daha çok yaygınlaşan, gelişmiş ülkelerde hayatı kolaylaştırmak için nakit paranın yerine kullanılan kredi kartları ülkemizde ne yazık ki hayatı idame aracı olarak kullanılmaya başlamıştır. Bu nedenle kredi

14 kartları bireylerin hayatını kolaylaştıran değil aksine zorlaştırarak, bireyleri kalkamayacağı bir borç yükünün altına sokmuştur. Tabiki ülkemizde hem kart hamillerinin, hem de bankalar ve üye iş yerlerinin hak ve yükümlülüklerini belirleyerek bir standardizasyon sağlanmalıdır. Fakat öncelikle bu konuda toplumun bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Artık ülkemizde tüketicilerin büyük bir çoğunluğu kullansa da kullanmasa da en az bir kredi kartına sahiptir. Ülkemiz, kredi kartı adedinde Avrupa da 3. sırada, kullanımda ise 10. sırada yer almaktadır. Bu oranlar, Türkiye de kredi kartlarının bilinçli kullanılmadığını göstermektedir. Bu konuda tüketicilerin bilinçlendirilmesi için en büyük rol bankalara düşmektedir. Bankaların, kredi kartlarında oluşacak risklerin minimize edilebilmesi için gerekli faaliyetleri yapmaları ve modern bir kredi kartı sisteminin getirdiği teknik ağa sahip olmanın yanı sıra bundan daha da önemlisi bu teknolojinin doğru, güvenilir ve etkin kullanılmasını sağlamaları gerekmektedir. Bunun yanında, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu da kendine düşen görevi üstlenmiş gibi gözükmektedir. Yoğun şekilde kullanılan kredi kartlarına sınırlamalar getiren banka ve kredi kartları yasa taslağı bildiğiniz gibi yakın bir tarihte açıklandı. Hem kart kullanıcılarının hem de bankalar ve kredi kartı veren

15 kuruluşların hak ve yükümlülüklerini belirleyen bu kanun taslağının olumlu yönlerinin yanında aksayan yönlerinin de bulunduğu kanaatindeyim. Sayın Basın Mensupları; Birleşik Faizin Kaldırılması Olumlu Hepimizin şahit olduğu gibi kredi kartlarının kullanımında yaşanan en büyük sorun faizdir. Borcun yanında bir de faizler altında ezilen tüketici birleşik faizin kaldırılmasıyla biraz rahatlayacak olsa da yine de faiz sorununun çözümü için bu önlem yeterli olmayacaktır. Bu nedenle faizlerde kanunda daha belirleyici bir içerik yer almalıdır. Faiz oranlarının devlet borçlanma faizlerine veya tüketici kredisine endekslenmesi etkin bir yol olabilir. Yada, faiz oranlarına belirli bir sınırlama getirilmeli ve bankalar tarafından uygulanacak faiz oranları eşitlenerek faizler bir rekabet unsuru olarak algılanmaktan çıkarılmalıdır. Borcunu ödemeyenin kartı iptal edilecek Taslakta yer alan bir diğer önemli düzenleme de üç ay süreyle veya bir yıl içerisinde dört kez asgari tutarda ödeme yapılmaması halinde kartın iptal edilmesi ve iki yıl süreyle kredi kartı düzenlenememesidir. Bu, kart kullanıcısının

16 borçlarını ödemede bir yaptırım gibi gözükse de asgari ödeme tutarında ödeme yapıldığı sürece günlük borç bakiyesi üzerinden faiz alınmaya devam edildiği için yine sorun çözülmeyecektir. Borcu olanın sistemden çıkarılması mümkün hale gelmeyecektir. Merkez Bankası verilerine göre borcunu ödemeyenlerin sayısı geçen yılın ilk üç ayına göre %43 oranında yükselmiştir. Bu açıdan, kartın iptal edilmesinde asgari ödeme tutarı yerine o dönemki toplam borcun baz alınması daha yerinde bir karar olacaktır. Kart kullanıcıların cebindeki kart sayısı azaltılmalı Biraz önce de ifade ettiğim gibi ülkemizde kart sayısı kart kullanımından daha da çok artmaktadır. Kredi kartı işlemlerinin büyük tutarlara ulaşmasıyla bankalar arasında başlayan rekabet kredi kartlarının adım başı, her köşe başında satılmasına neden olmuş ve bu da kullanıcıların cebindeki kredi kartı sayısını artırmıştır. Bireylerin bu kadar kolay kart sahibi olabilmeleri ise bilinçsiz tüketimi daha çok kamçılamaktadır. Bireylerin hak ve yükümlülükleri ayrıntılı olarak belirtilmeden ayaküstü doldurularak, bilinçsizce imzalanan sözleşmeler kart kullanıcısını zor durumda bırakmaktadır. Bu açıdan tasarıda, kredi veren kuruluş ve bankaların genel müdürlük ve şubeleri haricindeki yerlerde kredi kartı dağıtılacak yerlerin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenmesi kart dağıtımını

17 sınırlandırmasıyla kartların bol dağıtılmasını ve hesapsız harcama yapılmasını önlemiş olacaktır. Tasarı da kart sayısını azaltmak amacıya alınan bir diğer önlemde kişilerin talebi olmadan kart gönderiminin önlenmesidir. Biraz önce de bahsettiğim gibi bankalar arası rekabetin inanılmaz boyutlara ulaşması bankaları bir kredi kartı verme yarışı içine sokmuştur. Bundan dolayı, bankalar kişilerin talebi olmadan da kart gönderir duruma gelmiştir. Bu tasarı ile artık kart çıkaran kuruluşlar yazılı, elektronik ortamda güvenli elektronik imza veya telefon ile talepte bulunmayan kimseler adına, hiçbir surette kart çıkaramayacaklardır. Bütçeye göre limit Önceki yıllarda kredi kartı sahibi olmada kişinin gelir seviyesi önemli bir kriterken artık pek de önem verildiği söylenemez. Bu nedenle de bireyler artık ayağını yorganına göre uzatamaz hale gelmiştir. Bu bakımdan, taslakta kredi kartı limitlerine sınır getirilerek gerçek kişiye tanınacak kredi kartı limitinin kişinin aylık ortalama gelirinin üç katını aşmaması koşulu getirilmiş bunun yanında aylık gelirinin belgelendirilmesinde güçlük çekilen serbest çalışanların da limitleri 500.YTL olarak belirlenmiştir. Ayrıca kart hamilinin talebi olmaksızın limit artırımına da kanun taslağında yer verilerek limitle ilgili geniş bir sınırlama getirilmiştir. Fakat taslakta, birden fazla kartın kullanılmasını kesin olarak önleyici bir madde bulunmamaktadır. Bireyler kartlarının limitleri düşük

18 olduğundan her bankadan daha fazla kredi kartı alımına yönelmiş olacaktır. Böylece, limit sınırlamasıyla önlenmeye çalışılan gereksiz harcamalar engellenememiş olacaktır. Bu konuda, yapılması gereken ya bankaların birbirleriyle koordinasyonu sağlanarak kişilerin bütün kartlarının toplam limitinin maaşının üç katını geçmemesi yada kişilerin tek kart kullanması konusunda kanunda yer alacak kesin ve net bir yargının yer alması yerinde olacaktır. Kredi kartlarında taksit uygulaması Gelire endeksli olmayarak kişinin isteği doğrultusunda yada isteği dışında artırılan limitler tüketicilere aynı zamanda dilediği gibi taksitlendirme kolaylığı da sağlamaktadır. Kredi kartına taksit uygulaması tüketiciye geçici bir rahatlık sağlasa da, aslında tüketiciyi geleceğe dair risk altına sokmakla birlikte geleceğini de ipotek altına almaktadır. Gıda ve temel tüketim maddelerini bile taksitle alan tüketiciler, sabit olan gelirleriyle bir zaman sonra taksitlerini doğal olarak ödeyemez duruma gelmektedir. Bu açıdan, kanunda gıda ve temel tüketim maddelerinin taksitlendirilmesi konusunda da sınırlamalar getirilmeli hatta kesin olarak gıda maddelerinde taksitlendirmenin önüne geçilmelidir. Kredi kartına sigortalama

19 Tüketicilerin gerek taksitli harcamalarıyla gerekse ödenmeme halinde doğacak borçları ile kendi kullanımlarından doğacak riskler yanında bir de tabiki çalınma ve kaybolma anında karşılaştıkları riskler vardır. Bu amaçla kanun bir nevi bir sigortalama yöntemi getirmiştir. Kart hamili, yazılı, telefon veya elektronik ortamda yapacağı bildirim anına kadar hukuka aykırı kullanımdan 150.YTL. ye kadar sorumlu olacak ve bunun üzerindeki kullanımlar ise kart çıkaran kuruluşların sorumluluğunda olacaktır. Böylece, kart sahipleri kartın çalınması veya kaybolması durumunda mağdur durumda kalmayarak, yapmadıkları harcamanın karşılığını ödemeyeceklerdir. Aynı zamanda bununla ilgili olarak kart hamillerinin kötü niyette olmaları da düşünülerek bankalar ve kart çıkaran kuruluşlar da korunmuştur. Kart hamili kartını kaybettiği veya çaldırdığını bildirerek gerçeğe aykırı beyanda bulunuyorsa 24 yıl hapis cezası ile yükümlü tutulmuştur. Bununla birlikte, hukuka aykırı olarak kartın kullanılmasında kart hamilinin ağır kusuruna veya kastına dayanıyorsa veya bildirim derhal yapılmamışsa, tamamı ile kart hamili sorumlu tutulacaktır. İnternet üzerinden yapılan alışverişler

20 Bu konuda, kanunda alınan bir diğer tedbir de internet üzerinden yapılan alışverişler üzerinedir. Harcama belgesi düzenlenmeden, çeşitli iletişim araçları ile yapılan mal ve hizmet alımlarındaki haksız kullanımlardan kaynaklanan zararlardan kart hamili sorumlu tutulmayacaktır. Böylece tüketiciler için, internet ortamında yapılacak alışverişler daha güvenli hale gelerek yaygınlaşacaktır. Üye işyerlerine getirilen sorumluluklar Kanunda, tüketicilerin kartlarıyla daha güvenli bir alışveriş yapabilmeleri için üye işyerlerine de bazı sorumluluklar getirilmiştir. Kredi kartı kullanımında üye işyerleri talep etmediği zaman kimlik gösterilmesi gibi bir zorunluluk bulunmuyor ve böyle bir zorunluluk bulunmadığı için de kartın haksız kullanımıyla karşılaşılabiliyordu. Üye işyerlerinin büyük bir çoğunluğu tüketicilere kimlik sormak gibi bir alışkanlık kazanmamış olması kredi kartlarının güvenli kullanımı açısından düşündürücüdür. Bu açıdan, kanunda ise üye işyerlerine kimlik talep etme zorunluluğu getirilmemiştir fakat üye işyeri kimlik talep etmediği işlem sonucunda sorun yaşadığı takdirde bundan kendisi sorumlu tutulmuştur. Böylece, üye işyerlerine hem kart kullanıcılarının hem de kendilerinin mağdur olmasını önlemek amacıyla bir yaptırım uygulanmıştır.

21 Kart limitleri artırılırken kefile sorulacak Kanunda işyerlerinin dışında kefile de sorumluluklar yüklenmiştir. Kartın kullanım limitinde kefil olan kişinin sorumlu olduğu miktar hakkında bilgi sahibi olması açısından sözleşme örneğinin kefile de verilmesi zorunluluğu ve bununla birlikte kartın kullanım limitinin yükseltilmesine ilişkin olarak kefilin limitin artan kısmına dair sorumluluğunun devam etmesi için kefilin yazılı onayının alınması şartı getirilmiştir. Böylece hem kefil sorumlu tutulduğu limitten haberdar olacak, hem de banka kişiye tanıdığı limit artırımında güven sağlamış olacaktır. Sayın Basın Mensupları; Taksitli kartlar uygulama dışı Bildiğiniz gibi bazı önde gelen büyük firmalar, müşterilerinin alışverişlerinde kolaylık sağlamak amacıyla kendi müşterilerine taksitli kart hizmeti sunmaktadır. Bu kartlar kredi kartı niteliğinde olmasa da bu mağazalarda taksit kolaylığı ve yine kredi kartları gibi borcun ödenmemesi halinde faiz yükümlülüğü getirmektedir. Kanunda, bu kartlarında kapsama alınması gerektiğini önemle vurgulamak isterim. Bu kartlar da sağladığı limit ve taksit olanakları ile tüketicileri, kredi kartlarında karşılaştıkları sorunlara yakın sorunlarla karşı karşıya bırakmaktadır.

22 Sonuç; Bankacılık sektörünün sağlıklı gelişebilmesi için, tarafların hak ve yükümlülüklerinin belirlenerek yoğun olarak kullanılmakta olan kredi kartlarının, sistem içinde etkin bir şekilde çalışmasını amaçlayan bu kanun tasarısının sistem açısından gerekliliği ortadadır. Bu açıdan, tasarı bir an önce hayata geçirilmeli ve en kısa zamanda eksiklikleri giderilmelidir. Böylece, hem kart hamillerinin hem de bankalar ve üye kuruluşların sistem konusundaki mağduriyetleri tamamen ortadan kaldırılmış olacaktır.