T.C. MGLLÎ EÐGTGM BAKANLIÐI RAYLI SGSTEMLER TEKNOLOJGSG TMG SGSTEMG 840UH0022

Transkript

1 T.C. MGLLÎ EÐGTGM BAKANLIÐI RAYLI SGSTEMLER TEKNOLOJGSG TMG SGSTEMG 840UH0022

2 Ankara, 2011

3 . Bu modül, mesleki ve teknik eðitim okul/kurumlarýnda uygulanan Çerçeve Öðretim Programlarýnda yer alan yeterlikleri kazandýrmaya yönelik olarak öðrencilere rehberlik etmek amacýyla hazýrlanmýg bireysel öðrenme materyalidir.. Millî Eðitim Bakanlýðýnca ücretsiz olarak verilmigtir.. PARA GLE SATILMAZ.

4 AÇIKLAMALAR GGRGg ÖÐRENME FAALGYETG TMG SGSTEMGNDE TREN TRAFGÐGNG SEVK VE GDARE ETMEK Gstasyonlarýn Özellikleri Gstasyon Sabit Tesisleri Trenlerin Hareket Saatleri Trenlerin Kabul Ve Sevk Yollarý Sevk Emirleri Bir Sonraki Gstasyona Sevk Emri Gönderilecek Trenle BuluGmak Üzere KarGý Yönden Bir Tren Gelmekte Gse Sevk Emri Gönderilecek Trenle BuluGmak Üzere KarGý Yönden Bir Tren Gelmekte Gse Ve BuluGma Bekleyen Bu Trene Birkaç Gstasyona Birden Devamlý Sevk Emri Trafik Kontrolörü Grafikleri Trenlerin BuluGmasý Ve Öne Geçmesi Trenlerin BuluGmasý Trenlerin Öne Geçmesi BuluGma deðigikliði emirleri Trenlerin hareket ve gelig bildirileri UYGULAMA FAALGYETG ÖLÇME VE DEÐERLENDGRME ÖÐRENME FAALGYETG TMG SGSTEMGNDE OLAÐAN DIgI DURUMLARDA TRAFGÐG YÖNETMEK Orer DýGý Durma Orerde DuruGun Kaldýrýlmasý gartlý Sevk Emirleri Tarifeli Trenle Tarifesiz Trenlerin BuluGmasý Kapalý Gstasyonlarda Trenlerin Trafiði UYGULAMA FAALGYETG ÖLÇME VE DEÐERLENDGRME

5 ÖÐRENME FAALGYETG RAYLI SGSTEMLERDE BAKIM ONARIM TREN, MAKGNE VE ARAÇLARININ TRAFGÐGNG YÖNETMEK GG Trenleri ve Demiryolu Makineleri Karkürer Trenleri ve Trafiði Yol Araçlarýný Sevk ve Gdare Etmeye Yetkili Olanlar ve Hýzlarý Yol Araçlarýndan Diðer Hizmetlerden Yararlanýlmasý Vagonet, Pompalý Vagonet, Motorlu Vagonetler Ve Trafiði Motorlu Drezinler ve Trafiði UYGULAMA FAALGYETG GÇGNDEKGLER

6 ÖLÇME VE DEÐERLENDGRME MODÜL DEÐERLENDGRME CEVAP ANAHTARLARI ÖNERGLEN KAYNAKLAR KAYNAKÇA

7 AÇIKLAMALAR KOD 840UH0022 ALAN Raylý Sistemler Teknolojisi DAL/MESLEK Raylý Sistem GGletmeciliði MODÜLÜN ADI TMG Sistemi MODÜLÜN TANIMI Bu modül TMG sisteminde trenlerin trafiðinin yönetilmesinin tanýtýldýðý bir öðrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOgUL 10.sýnýf modüllerini bagarý ile tamamlamýg olmak YETERLGK TMG sisteminde tren trafiðini yönetmek MODÜLÜN AMACI Genel Amaç Bu modülle gerekli ortam saðlandýðýnda, igletme talimat ve yönetmeliklerine uygun olarak TMG sisteminde tren trafiðini yönetebileceksiniz. Amaçlar 1. TMG sistemine göre tren trafiðini sevk ve idare edebileceksiniz, 2. TMG Sisteminde olaðan dýgý durumlarda tren trafiðini yönetebileceksiniz, 3. Raylý sistemlerde bakým onarým tren, makine ve araçlarýnýn trafiðini yönetebileceksiniz. EÐGTGM ÖÐRETGM ORTAMLARI VE

8 DONANIMLARI Ortam Atölye, sýnýf veya gerçek çalýgma ortamý Donaným: TMG orer grafiði, kumanda merkezindeki diðer donanýmlar ÖLÇME VE DEÐERLENDGRME Modülün içinde her öðrenme faaliyetinden sonra yer alan ölçme araçlarý ile kazandýðýnýz bilgi ve becerileri ölçerek kendi kendinizi deðerlendireceksiniz Öðretmen modül sonunda ölçme aracý uygulayarak modül uygulamalarý ile kazandýðýnýz bilgi ve becerileri ölçerek deðerlendirileceksiniz. AÇIKLAMALAR

9 GGRGg GGRGg Sevgili Öðrenci; Günümüzde raylý sistem igletmeciliðinde hat ve igletme kabiliyetinin arttýrýlmasý, her türlü tagýmanýn daha süratli yapýlmasý, en az personel ile trafiðin düzenlenmesi için deðigik sistemler geligtirilmigtir. Bunlardan birisi de TMG (Trafiðin Merkezden Telefonla Gdaresi) sistemidir. Bu sistemin avantajlarý ve sakýncalarý vardýr. Bu sistemde anýnda ve doðru kararlar verebilen, deneyimli, tren trafiði konularýnda iyi yetigmig personele ihtiy aç daha fazladýr. Sistemin avantajlarý; Trafiðin birkaç görevli tarafýndan kontrol ve düzenlenmesi ile daha güvenilir bir tren trafiði saðlanmakta, kontrol mekanizmasý oto kontrol sistemi ile daha igler duruma gelmektedir. Sistemin sakýncalarý; YetiGmiG elemana daha fazla ihtiyaç duyulmakta, personel tasarrufuna gidilememektedir. Ayrýca TMG trafik sistemi insan hatasý yönünden olaylara açýk olmasý tren trafiðini olumsuz yönde etkilemektedir. YetiGmiG eleman azlýðý ve daha fazla personele ihtiyaç duyulmasý da ekonomikliðini kaybetmektedir. Bu modülle trenlerin, makinelerin ve diðer demiryolu araçlarýnýn idare ve sevk iglemlerinde, trafik yönetiminde kullanýlan TMG sistemini öðreneceksiniz.

10 ÖÐRENME FAALGYETG 1 ÖÐRENME FAALGYETG 1 AMAÇ Bu öðrenme faaliyeti sonucunda TMG sisteminde tren trafiðinin sevk ve idare edebileceksiniz. ARAgTIRMA. Yakýnýnýzdaki raylý sistemlerde kullanýlan trafik igletme sistemlerini aragtýrýnýz.. Demiryolu trafiðinin merkezlerden telefonla idaresi sistemini aragtýrýnýz ve aragtýrmalarýnýzý sýnýfa rapor halinde sununuz. 1. TMG SGSTEMGNDE TREN TRAFGÐGNG SEVK VE GDARE ETMEK 1.1. Gstasyonlarýn Özellikleri Trafikle ilgili hizmetleri, yolcu ve egya tagýmasýný yapmaya yarayan demiryolu ve tesislerinin bulunduðu, gar müdürlüðü, gar Gefliði, istasyon Gefliði, sayding statüsündeki yerlere istasyon denir. Resim 1.1. Gstasyon Demiryolu trafiðinin merkezlerden telefonla idaresi (TMG) sisteminde merkez istasyonlarda trafik kontrolörünün bulunduðu bir trafik kontrolörü kumanda merkezinde, haberlegme sistemleri, ses kayýt cihazlarý, sorumluluk alanýndaki istasyonlarýn özellikler ini

11 gösterir Gemalar, trafik kontrolörü grafiði, renkli kalemler bulunur.

12 1.2. Gstasyon Sabit Tesisleri Gstasyon sabit tesisleri; ait olduðu istasyonun girig igaretleri veya yoksa bag ma kaslar içinde bulunan bütün tesislerdir. Anayol, koruma yollarý, barýnma yollarý, makaslar ve istasyon binasý, hangar, gabari, döner köprü sabit tesislerden sayýlabilir Trenlerin Hareket Saatleri Düzenli ve isteðe baðlý yolcu ve yük trenlerinin hareket saatleri Tesisler Daire BaGkanlýðýnca hazýrlanan orerler ve varýg kalkýg tarifelerinde belirtilmektedir. Sonradan orer dýgý sefere konulan, tarifeli ve tarifesiz trenlerin kalkýg saatleri Tes isler Daire BaGkanlýðýnca orerlerin ve varýg kalkýg tarifelerinin hazýrlanmasýndan sonra trenin çalýgacaðý hat kesine bildirilebileceði gibi, Tesisler Daire BaGkanlýðýnýn trenleri sefere ko ve seferden kaldýrma yetkisi verdiði birimlerce de çalýgacaðý gün veya daha öncesinden ayrýca bildirilir. Hizmete mahsus orerler, kalkýg-varýg tarifeleri ve grafiklerdir. Bunlar Tesisler Dai resi BaGkanlýðýnca hazýrlanýr. KalkýG-varýG tarifelerinde, ait olduðu hat kýsmýnýn grafiðindeki bütün trenlerin iglediði kesimin seyir cetvelleri, istasyonlar arasýndaki uzaklýk, yolcu trenlerinin tegkilatý, düzenli trenlerin igleme günleri, lokomotiflerin o kýsýmda trenin cinsine göre çekebileceði yükün aðýrlýðý, kogum takýmý çekerleri, fren emsalleri ile diðer gerekli bilgiler bulunur. Halka mahsus orerler, trenlerin igleme günleri ile hareket saatlerinin ve mügteriler le ilgili bilgilerin yer aldýðý ilanlar, afigler, yolcu rehberleri ve benzerleridir. Halk a mahsus orerler; Ticaret, Hareket ve Tesisler Dairesi BaGkanlýklarýnca mügtereken hazýrlanýr ve daðýtýmý yapýlýr Trenlerin Kabul Ve Sevk Yollarý

13 G tipi veya Toros tipi emniyet tesisatý ya da ileri korumasý olan istasyonlarýn girig igaretleri herhangi bir yanlýg anlamaya yer vermeyecek Gekilde serbest duruma getirilmedikçe ve Toros tipi emniyet tesisatý ve ileri koruma bulunan istasyonlarla, hiç bir tesisatý olmayan istasyonlarda bag makasta görevli tren tegkil memuru tarafýndan igare t gösterilmedikçe ve gece makas fenerleri ýgýklandýrýlmadýkça veya fosforlu deðil ise trenler istasyona giremez. BuluGma ve öne geçme veya herhangi bir zorunluluk yoksa bütün trenler istasyonun ana yoluna alýnýr. Tren tegkil memurlarý makasa trenin istasyona gelig saatinden en geç 15 dakika önce gönderilir.

14 Mekanik girig igaretleri trenlerin geciktirilmemesi için trenin komgu istasyondan hareket saati bildirildikten hemen sonra açýlýr ve trenin istasyona giriginden hemen s onra mutlaka kapatýlýr. GGaretlerle korunmamýg istasyonlarda trenin istasyona girmesine eng el bir durum olursa, durug mesafesi dikkate alýnarak kýrmýzý igaret gösterilerek tren bag makas dýgýnda durdurulur. Genelde kargýlýklý yönlerden gelen iki trenin bir istasyonda bulugmasýnda her biri gidig yönüne göre sol taraftaki yola kabul edilir. Ancak, yolcu trenlerinin perona yakýn yola alýnmasý, bazý trenlerin doðru yoldan geçirilmesi zorunluluðunda veya çok anayollu yerlerde bu kural dýgýna çýkýlýr. Her orer deðigiminde Tesisler Dairesi BaGkanlýðý veya Tesisler Müdürlüðü hangi istasyonlarda hangi trenlerin bu hükme göre kabul edileceðini bir emir ile bildirir. Nöbetçi hareket memurlarý, istasyona girecek veya durmadan geçecek veyahut hareket edecek trenlere gerekli igaretleri vermek üzere, trenin geçeceði yolu ve tren personel inin vereceði igareti görebileceði uygun bir yerde durur. Genel kural olarak bir istasyona çegitli yönlerden ayný anda birden fazla trenin girig ine izin verilmez. Ancak, makaslar ve girig sinyal veya igaretlerinin girecek trenle re göre düzenlenmig olmasý veya istasyona gelecek trenlerin yokug çýkýyor olmalarý halinde, ayný anda birden fazla trenin istasyona girigine izin verilir. Nöbetçi hareket memuru vey a tren trafik kontrolörü ayný anda birden fazla trenin istasyonuna giriginde sakýnca görürse, trenlerin istasyona gelig saatini kendisi belirleyerek hangi treni durdurarak is tasyona kabul edecekse o treni, görevlendireceði memurlar veya igaretler aracýlýðý ile bag makastan önce veya sinyalde durdurur. Tek tren tegkil memuru bulunan istasyonlardaki bulugmalarda, anayola girecek tre ni nöbetçi hareket memuru, barýnmaya girecek treni tren tegkil memuru kabul eder. Ancak, barýnmaya girecek tren, tren tegkil memurunun diðer treni kabul etmesine yetecek kad ar zaman aralýðýnda gelirse, nöbetçi hareket memuru makasa gitmeyerek, barýnmaya girecek treni kabul eden tren tegkil memuru trenin giriginden sonra makasý anayola düzenleye rek, anayola girecek trenin kabulü için vakit geçirmeden makasa gider. Barýnmaya gelen tren geldiði halde, diðer tren henüz gelmemig ise yine tren tegkil memuru makasý anayola düzenleyerek bu treni kabul için makasa gider ve nöbetçi hareket memurunun görev yerine dönmesini saðlar. Nöbetçi hareket memuru da tren tegkil memurunu bu konuda mümkünse önceden uyarýr. Treni hareket memuru kabul etmigse, trenin anayola girmesinden sonra makasý barýnmadan çýkacak trene, tren tegkil memuru da anayoldan çýkacak trene makasý

15 düzenleyerek trenlerin geçigini saðlar. Tren tegkil memuru daha sonra tüm makaslarý anayol a düzenleyerek kilitler. Tren tegkil memurunun olmamasý veya nöbetçi hareket memurunun treni kabul için makasa gitmesinin mümkün olmadýðý durumlarda, önceden tren personeline yazýlý olarak bildirmek Gartýyla, tren istasyonun doðru yoluna tren tegkil memursuz kabul edilir. Bu durumda, tren bag makasta durduktan ve makasýn doðru yola düzenlenmig olduðu tren personeli tarafýndan kontrol edildikten sonra istasyona girecektir.

16 Resim 1.2. Gstasyon kabul ve sevk yollarý Bir tren için serbest durumuna getirilen makaslar kesin bir zorunluluk olmadýkça kapatýlamayacaðý gibi, üzerinde bir tren veya lokomotif bulunduðu sýrada tren veya lokomotifin yanlýg yola girdiði anlagýlsa dahi makaslar kesinlikle çevrilmez, durma igar etleri verilerek yanlýg yola giren trenin durdurulmasý saðlanýr. Yolcu trenleri istasyonun yolcularýn inmesi veya binmesi ile egyalarýn yüklenmesi ile bogaltýlmasýna en uygun yerinde durdurulur. Trenlerin durug yerlerinin belirlenmesi nöbetçi hareket memurlarýnýn yoksa tren Gefinin görevi olduðundan makinistler bunlarýn vereceði igaretlere kesinlikle uymak zorundadýr, nöbetçi hareket memuru veya tren Gefi tarafýndan durma igareti verilmeyen trenler kabul edildikleri yolun limitleri içine girdikten sonra durur. Trenler mutlaka kabul edildikleri yollarýn limitleri içinde ve makaslar bölgesini meggul etmeyecek Gekilde durur. Limitten daha ileriye çekilmesi gerekiyorsa, tren durduktan sonra nöbetçi hareket memurundan veya tren trafik kontrolöründen izin alýnýr. Trenlerin istasyonlara kabulü sýrasýnda makaslar agaðýdaki Gekilde bulundurulur.. BuluGma ve öne geçme yoksa trenin girigine ve çýkýgýna,. BuluGma varsa, önce her iki taraftan trenlerin girigine ve trenler istasyona girip limit yaptýktan sonra, her iki trenin çýkýgýna,. Öne geçme varsa, önce istasyona ilk gelecek trenin girigine, bu tren gelip limit yaptýktan sonra arkadan gelip öne geçecek trenin girigine ve çýkýgýna, bu tren öne geçip istasyonu terk ettikten sonra, ilk gelen trenin çýkýgýna, düzenlenir. Son vagonda görevli personel, trenin son vagonu, tren arka destekli ise destek lokomotifi de dahil kabul edildiði yolun limitleri içerisine girmig ise yegil igaret, limit

17 içerisine girmeden durmug ise kýrmýzý igaret gösterir. Bu igaret makinistin görmesi için diðe

18 tren personeli tarafýndan tekrar edilir. Treni kabul eden tren tegkil memuru da so n vagon limitler içine girinceye kadar treni izler ve gördüðü düzensizlikleri ilgililere bildirir. Tren kabul edildiði yolun limitleri içine girmeden veya makaslar bölgesini meggul edecek Gekilde veyahut limiti geçtikten sonra durursa, istasyon nöbetçi hareket memuru o yoksa, tren Gefinden izin aldýktan sonra, limitler içine girmek üzere ileri veya geri hareket ettirilir. Ancak, bir tehlike varsa, makinist kendi kararýyla hareket edebilir. Trenin kabul edileceði yolu deðigtirmeye nöbetçi hareket memuru yetkilidir. Nöbetçi hareket memuru yaptýðý deðigikliði trenin kabulü ve gönderilmesinden sorumlu personel ile manevra personeline önceden bildirir. Tren dolu veya kör yola kabul edilecekse, durugu olan önceki istasyon tarafýndan durum tren Gefine, makiniste ve varsa destek makinistine bildirilir. Genel olarak önden verilecek destek lokomotifi baðlanacaðý trenin kabul edileceði yol üzerinde bekletilmez. Zorunlu olarak ayný yol üzerinde bekletilmesi gerekirse, durum t ren Gefine, makiniste ve varsa destek makinistine bildirilir. Trene hareket emri veren nöbetçi hareket memuru ve treni kabul eden tren tegkil memuru, gelen, giden ve durmadan geçen trenlerin tamam ve yolda kopmamýg olduklarýný kontrol etmek zorundadýr. Gstasyonda duran yolcu treninin yanýndan geçen trenlerin makinistleri inip binen yolcularý uyarmak için lokomotif düdüðü ile sýk sýk igaret verir Sevk Emirleri Trafik kontrolörü tarafýndan trafiðin durumuna ve orer grafiðine göre sevk emri telefon veya telsiz vasýtasý ile istasyonlardaki nöbetçi hareket memurlarýna verilir. Traf ik kontrolörleri tarafýndan sevk emirleri agaðýdaki metinlere uygun olarak verilir Bir Sonraki Gstasyona Sevk Emri

19 Trafik kontrolörü : saat...dýr...treni B ye sevk ediniz. Soyadý. A Gstasyonu Hareket Memuru :...treni B ye sevk edeceðim. Soyadý. B Gstasyonu Hareket Memuru :...tren B ye gelecektir. Soyadý. Trafik kontrolörü : Tamam Birkaç Gstasyona Birden Devamlý Sevk Emri Trafik kontrolörü :Saat...dýr...Treni A dan D ye kadar sevk ediniz. Soyadý. A Gstasyonu Hareket Memuru: tren D.ye kadar sevk edilecektir. Soyadý. B Gstasyonu Hareket Memuru: B anlagýldý. Soyadý. C Gstasyonu Hareket Memuru: C anlagýldý. Soyadý. D Gstasyonu Hareket Memuru :...tren D ye kadar gelecektir. Soyadý.

20 Trafik kontrolörü: Tamam Gönderilecek Trenle BuluGmak Üzere KarGý Yönden Bir Tren Gelmekte Gse Sevk Emri Trafik kontrolörü :Saat...dýr...tren size gelince...treni B ye se vk ediniz. Soyadý. A Gstasyonu Hareket Memuru :... tren bize gelince... treni B ye sevk edeceðim. Soyadý. B istasyonu Hareket Memuru :... tren B ye gelecektir. Soyadý. Trafik kontrolörü : Tamam Gönderilecek Trenle BuluGmak Üzere KarGý Yönden Bir Tren Gelmekte Gse Ve BuluGma Bekleyen Bu Trene Birkaç Gstasyona Birden Devamlý Sevk Emri Trafik kontrolörü : Saat...dýr... tren size gelince treni A.dan D.ye kadar sevk ediniz. Soyadý. A istasyonu Hareket Memuru :... tren bize gelince... tren D.ye kad ar sevk edilecektir. Soyadý. B Gstasyonu Hareket Memuru :B anlagýldý. Soyadý. C Gstasyonu Hareket Memuru C anlagýldý Soyadý D Gstasyonu Hareket Memuru :...tren D ye kadar gelecektir. Soyadý. Trafik kontrolörü : Tamam Vaktinden Önce Gönderilecek Trenler Gçin Sevk Emri Bir Sonraki Gstasyona Vaktinden Önce Sevk Emri Trafik kontrolörü : Saat...dýr...treni vaktinden...d akika önce B.ye sevk ediniz. Soyadý. A istasyonu Hareket Memuru:... treni vaktinden... dakika önce B ye

21 sevk edeceðim. Soyadý. B Gstasyonu Hareket Memur... tren vaktinden önce B ye gelecektir. Soyadý. Trafik kontrolörü : Tamam Birkaç Gstasyona Birden Vaktinden Önce Tren Gönderilmesi Trafik kontrolörü : Saat...dýr... treni vaktinden......dakika önce A dan D ye kadar sevk ediniz. Soyadý. A Gstasyonu Hareket Memuru :... tren vaktinden... dakika önce D ye kada r sevk edilecektir. Soyadý B Gstasyonu Hareket Memuru :B anlagýldý. Soyadý. C Gstasyonu Hareket Memuru :C anlagýldý. Soyadý. D Gstasyonu Hareket Memuru :... tren vaktinden önce D ye gelecektir. S oyadý. Trafik kontrolörü : Tamam.

22 1.6. Trafik Kontrolörü Grafikleri TMG trafik kontrolörü grafikleri, trafik kumanda bölgeleri göz önünde tutularak hazýrlanýr. Trafik kontrolörleri bölgenin trafiðini bu grafikler üzerinde yürütür. Grafiklerd istasyon çizgileri dikey, zaman çizgileri ise yatay olarak gösterilir. Grafik üzerindeki bag ve son istasyonlarla, arada bulunan önemli istasyonlarýn isimleri kalýn ve iri harflerle, diðer istasyonlarýn isimleri ince, zorunlu duraklar ise daha ince harflerle yazýlýr. BaG ve son istasyonlarla arada bulunan önemli istasyonlarýn çizgileri kalýn, diðer istasyonlarýn ince, zorunlu duraklarýn ise kesik kesiktir. Zaman çizgilerinden saat baglarýný gösterenler kalýn, her 10 dakikayý gösterenler ise daha incedir. Ayrýca, istasyon çizgileri üzerinde dakika çizgileri bulunur. Bunlardan 5 inci dakikalarý gösteren çizgiler, diðerlerinden biraz daha uzun gösterilerek belirtilir. Saat çizgileri 12 cm, dakika çizgileri ise 2'Ger milimetre ara ile çizilir. Grafikler üzerinde yolcu trenleri kalýn, düzenli tarifeli yük trenleri ince, isteðe baðlý yük trenleri ise kesik ve soluk renkli çizgilerle gösterilir. Grafiklerin en üst orta yerinde ait olduðu trafik kontrolör bölgesinin adý, bunun altýnda tarih, gün, nöbetçi trafik kontrolörlerinin adlarý, çalýgmalarda grafik üzerine konacak igare r ve anlamlarý, sað üst kýsýmda, o gün içinde igleyecek bütün trenlerin numaralarý ile igleyecekleri bölgenin yazýlacaðý çizelge, grafiklerin yan taraflarýnda günün önemli özelliklerinin ve olaylarýn yazýlacaðý kolonlar bulunur. Resim 1.3. Trafik kontrolörü çalýgma masasý

23 gekil 1.1. Trafik kontrolörü grafiði

24 Grafiklerin iglenmesi sýrasýnda, sefer eden trenlerin gerçek seyirlerinin açýkça görülebilmesi için mototren, ekspres ve normal yolcu trenleri kýrmýzý, yük trenleri, tek lokomotifler mavi, ig, imdat, tecrübe tren ve lokomotifleri demiryolu makineleri, oto, motorlu drezin, pompalý drezin ve vagonetler ise yegil renkli kalemle ve istasyonl ardan alýnacak bilgilere göre trafik kontrolörü tarafýndan çizilerek gösterilir. Gerçek seyirleri gösteren tren çizgileri üzerine tren numaralarý ve bu çizgilerin baglangýç ve son uçlarýna o andaki gecikme, erken sevk ve gelme zamanlarý ayný renkli kalemle yazýlýr. Bunlardan gecikmeler (+), erken gelmeler (-) igaretiyle gösterilir. Gstasyonlardaki duruglar, istasyon çizgisini kapatmayacak Gekilde, varýg kalkýg arasýndaki zaman (S) ile birlegtirilerek göst erilir. Gki istasyon arasýndaki yolun trafiðe kapatýlmasý ise, kapanýg ve açýlýg; zaman çizgileri ile istasyon çizgileri arasýnda kalan kýsým, dörtgen Geklinde çizilip içi taranarak grafik üzerinde gösterilir. Yolun kapanmasý, önceden bildirilen bir tamirat nedeniyle olmug ise, dörtgen yegil kalemle, bir olaydan kapanmýgsa dörtgen kýrmýzý kalemle çizilip içi taranýr. Grafiklerin bag tarafýnda gösterilmig bulunan igaretler, gerektiðinde tren çizgileri üzeri nde, birer numara verilerek gösterilir. Bu igaretlerle ilgili olaylar, olaylarýn açýklanmasý kolonunda gösterilirken verilmig olan numaralarýn, açýklamalarýn bagýna ayný renk kalemle yazýlmasý zorunludur. Özel bir seyir programý ile sefere konulan trenler, kurgun kalemle önceden grafiðe çizilir. Bu tr enlerin gerçek seyirleri, cinsine göre renkli kalemle belirtilir. Seferden kaldýrýlan veya iglem eyecek trenlerin grafik üzerindeki numaralarý kurgun kalemle çizilir. Her an göz önünde bulundurulmasý gereken özellikler, grafik üzerinde ayrýlmýg olan özel bölüme yazýlýr Trenlerin BuluGmasý Ve Öne Geçmesi Tek hatlarda, aksi veya ayrý yönlerden gelen iki trenin uygun bir istasyonda kargýlagmasýna bulugma, ayný yönde giden trenlerden birinin bir istasyonda diðerinin önüne geçmesine de öne geçme denir. BuluGmalarýn ve öne geçmelerin kalkýg-varýg tarifelerinde gösterilmesi ve türleri agaðýda belirtilmigtir Trenlerin BuluGmasý BuluGmalar normal ve geçici bulugma olarak ikiye ayrýlýr. Orerde yer alan bulugmalar normal, orerde yer almayan veya sonradan sefere konulan bir tren nedeniyle veyah ut normal bulugmanýn orerde gösterildiði istasyondan bagka bir istasyonda gerçeklegmesi de geçici bulugmadýr. Trenlerin bulugmalarý genel kural olarak nöbetçi hareket memuru olan istasyonlarda yapýlýr. Zorunlu hallerde bu kuralýn dýgýna çýkýlarak kargýlýklý olmamak Gartý

25 memursuz istasyonlarda da bulugma yaptýrýlabilir. Seyir programýna göre bulugma istasyonuna ilk gelen tren, bulugma bekleyen, sonra gelen de bulugmaya gelen trendir. Trenlerin kalkýg-varýg tarifelerinde bulugmalarý gösterilirken, bulugmanýn yapýlacaðý istasyonun kargýsýndaki, bulugma bölümlerinde tren numaralarý gösterilmekle beraber, bulugma bekleyen trenin numarasýnýn altý çizilir.

26 Resim 1.4. Trenlerin bulugmasý KalkýG -varýg tarifelerinde bulugmalar, istasyonlarýn; kavgak, son istasyon ve ara istasyon olmalarýna göre X veya V igaretleri ile gösterilir. X bulugma yapan trenler; tek hatlarda kargýlýklý yönlerden gelip her biri diðerinin geçtiði yoldan ileriye devam edecek trenlerdir. BuluGma istasyonunun yanýna X igareti konulur. X igareti ile gösterilen trenlerin ileriye devam edebilmeleri için agaðýdaki Ga rtlarýn yerine getirilmig olmasý Garttýr.. KarGýdan gelecek trenle bulugmanýn fiilen gerçeklegmesi,. Gelecek tren gecikmig ise bulugma deðigikliði emrinin makinist ve tren Gefine verilmig olmasý,. Gelmesi gereken tren seferden kaldýrýlmýg ise seferden kaldýrma emrinin makinist ve tren Gefine verilmig olmasý, Bu Gartlar yerine getirilmeden nöbetçi hareket memurlarý treni gönderemez, makinist ve tren Gefi de treni hareket ettiremez. V igaretiyle belirtilen bulugmalar; hat bagý, kavgak, tek hatla çok yollu hattýn birle Gme istasyonlarý ile ara istasyonlarda seferi biten trenlerde olduðu gibi bulugmanýn fiile n gerçeklegmemesi veya bulugma deðigikliðine gerek olmamasý olasýlýðý olan trenlerde kullanýlýr. KarGý yönden gelen trenin gelig yoluna girmeyecek tren V, bulugmaya gelen tr enin gelig yoluna girecek tren ise X bulugma yapar ve bu igaretlerle belirtilir. Hat bagý istasyonunda; orer gereðince bu istasyondan hareket edecek bir trenin harek et saati ile kargý yönden gelecek diðer bir trenin bu istasyona gelig saati arasýnda en faz la 45

27 dakikalýk bir süre olduðunda, gelen tren çýkacak trenle V bulugma, çýkacak tren ise gelen trenle X bulugma yapar. KavGak istasyonlarýnda; trenlerden birinin kalkýg veya gelig saati ile diðer trenin ge lig veya kalkýg saati arasýnda en fazla 45 dakikalýk süre olursa ana hat treni Gube hattýndan gelen trenle V, Gube hattýndan gelen tren ise ana hat treni ile X bulugma yapar. Tek hatla çok yollu hatlarýn birlegtiði bir istasyondan, tek hat yönüne çýkacak trenin hareket saati ile, tek hattan bu istasyona gelecek trenin gelig saati arasýnda en fazla 45 dakikalýk bir süre olursa, çok yollu hatta girecek tren diðer trenle V, çok yollu hattan t ek hatta gidecek tren diðer trenle X bulugma yapar. Ara istasyonlarda kargýlýklý yönlerden gelen trenlerden birisinin seferi sona erer, diðeri yoluna devam ederse, gelig saatleri arasýnda en fazla 45 dakikalýk süre olduðunda seferi sona eren tren diðer trenle V bulugma, bulugmadan sonra diðer trenin geldiði yöne gidecek tre n seferi sona eren trenle X bulugma yapar. X igareti ile gösterilen trenlerin bulugmalarýnda trenlerden birinin seferden kaldýrýlmasý nedeniyle bulugma yapýlamazsa, diðer trene 5201 veya 7003 model verilerek bulugmaya gelecek trenin seferden kaldýrýldýðý bildirilir. Tek hatlarda birbirlerinin yolunu çiðnemeyen iki trenin bir istasyonda birbirlerini görmeleri veya çok yollu hatlarda trenlerin bir istasyonda kargýlagmalarý bulugma sayýlmaz ve kalkýg-varýg tarifeleri ile trafik cetvellerinde bulugma gösterilmez. Trafik cetvellerindeki bulugma ve öne geçme bölümlerine bulugma yapan, öne geçen ve önüne geçilen trenler nöbetçi hareket memuru tarafýndan, yalnýz tren numaralarý yazýlarak imzalanýr Trenlerin Öne Geçmesi Öne geçme iki türlüdür.

28 Orerde yer alan öne geçmeler normal, orerde yer almayan veya bir trenin gecikmesinden veya sonradan bir trenin sefere konulmasýndan dolayý yapýlan öne geçmeler de geçici öne geçmedir. Seyir programýna göre öne geçme istasyonuna önce gelip, öne geçecek treni bekleyen tren önüne geçilecek tren, sonra gelip diðer trenin önüne geçecek tren de öne geçen trendir. KalkýG-varýG tarifelerindeki öne geçme bölümlerine öne geçen ve önüne geçilen tren numaralarý yazýlmakla beraber, Romen rakamý ile öne geçen tren numarasýnýn yanýna I, önüne geçilen tren numarasýnýn yanýna II rakamý konulur.

29 Resim 1.5. Öne geçme Öne geçmenin ne Gekilde yapýlacaðý agaðýda belirtilmigtir. Trenlerin normal öne geçme istasyonlarý orerlerde gösterilmigtir. Geçici öne geçmeler, önüne geçilecek trenin öne geçme nedeniyle kaybedeceði zamaný ileride kazanabilmesi, trenler arasýndaki baðlantý, trenlerin sýrasý gözönüne alýnarak trafik kontrolörü tarafýndan belirlenir. TMG sisteminde öne geçme iglemi, öne geçmenin yapýldýðý istasyonun nöbetçi hareket memuru tarafýndan tren Gefi ve makiniste sözlü olarak bildirilir ve trafik cetvelinin ilgili bölümüne tren numaralarý yazýlýr. Geçici öne geçme istasyonu, öne geçecek trenin tren Gefi ve makinistine bir önceki istasyon tarafýndan imza kargýlýðý bildirilir. Normal öne geçmenin, çegitli nedenlerle geçici olarak bagka istasyonda yapýlmasý gerektiðinde trafik kontrolörü durumu daha sonraki istasyonlara telle veya telefonla b ildirir BuluGma deðigikliði emirleri BuluGma komgu istasyonda olacak ise, Trafik kontrolörü : saat...dýr... treni...trenle bulugmak üzere B ye sevk ediniz. Soyadý. A. Gstasyonu Hareket Memuru :...tren... trenle bulugmak üzere B.ye sevk edilecektir. Soyadý. B.Gstasyonu Hareket Memuru :...tren...trenle bulugmak üzere B.ye gelecektir. Soyadý. Trafik kontrolörü : Tamam.

30 BuluGma birkaç istasyon ilerde yapýlacak ise; Trafik kontrolörü : Saat...dýr... treni... trenle bulug mak üzere A.dan D ye kadar sevk ediniz. Soyadý. A. Gstasyonu Hareket Memuru :... tren...trenle D.de bulugma k üzere sevk edilecektir. Soyadý. B.Gstasyonu Hareket Memuru :B anlagýldý. Soyadý. C.Gstasyonu Hareket Memuru :C anlagýldý. Soyadý D.Gstasyonu Hareket Memuru :... tren... trenle bulugmak üzere D.y e kadar gelecektir. Soyadý. Trafik kontrolörü : Tamam. Her iki emirden sonra, treni bulugma deðigikliði ile gönderecek istasyonun nöbetçi hareket memuru, iki suret 5201 modele trafik kontrolörünün verdiði emri yazarak, tren Ge fi ve makiniste verir. BuluGma deðigikliði yapýlan trenler için ayrýca sevk emri verilmesine veya agýrý bulugma deðigikliði ile gönderilen trenler için, aradaki istasyonlarýn ayrýca sevk emri almasýna gerek yoktur. Tren istasyona bazý Gartlara uyulmasý kaydýyla kabul edilecekse, trafik kontrolörü sevk emri yapacaðýný bildirdiðinde, treni kabul edecek istasyonun nöbetçi hareket memuru, trafik kontrolörüne trene bildirilmesini istediði Gartlarý bildirir. Bunun üzerine trafik kontrolörü treni gönderecek istasyona önce, bu Gartlarý bildirir, onun tekrar etmesinden sonra, normal sevk emrini yapar. Treni gönderecek istasyonun nöbetçi hareket memuru bildirilen bu Gartlarý 5588 modele yazarak tren Gefi ve makiniste imza kargýlýðý bildirir. Tren istasyona bu kuralla ra uygun olarak girer. BuluGma deðigikliði ile gönderilen trenin yeni bulugma istasyonunda durugu olmasa da, bulugma deðigikliði ile gönderildiðinde, durma modeli verilmesine gerek olmadan durmasý zorunludur.

31 1.8. Trenlerin hareket ve gelig bildirileri Trenlerin istasyonlardan gönderilmeleri için, trafik kontrolörü tarafýndan sevk emri verilir. Gstasyonlardaki nöbetçi hareket memurlarý, trafik kontrolöründen emir ve talimat almadan, hiçbir treni komgu istasyona veya çalýgýp geri gelmek kaydýyla anayola gönderemez. TMG sisteminde, trenler birbirlerini istasyon mesafesi ile takip eder. Öndeki tren komgu istasyona varmadan, arkadan ikinci bir tren komgu istasyona gönderilemez. Bi r hizmet tren veya aracýnýn bir igletme trenini takip etmesi halinde bu hüküm dýgýna çýkýlabili

32 Trafik kontrolörleri, sevk emirlerini trenlerin seyrini aksatmayacak Gekilde istasyonlara zamanýnda bildirir. Trenlerin istasyonlara gelig ve hareket saatleri geciktirilmeden nöbetçi hareket memurlarý tarafýndan trafik kontrolörüne bildirilir. Bir trenin istasyondaki durug süresi 3 dakika veya daha az ise gelig ve hareket bildirisi trenin gönderilmesinden sonra a yný anda yapýlýr. DuruG süresi 3 dakikadan fazla ise gelig bildirisi trenin geliginde hemen yapýlýr. Ancak, trenlerin birbirlerini istasyon mesafesi ile takip etmeleri durumunda, önde ki trenin gelig bildirisi geliginde hemen yapýlýr. Trenin gönderilmesinden sonra da hareket bild irisi ayrýca yapýlýr. Gstasyonlardan gönderilen trenler için komgu istasyona veya trafik kontrolörüne agaðýdaki Gekilde hareket bildirisi yapýlýr. TMG sisteminde ilk çýkýg istasyonu, trene vagon veren veya çýkaran istasyon ve tegkilat istasyonlarý trenin numarasýný, dingil sayýsýný, metre olarak uzunluðunu, aðýrlýðýný, esas ve destek lokomotif numaralarý ve hareket saati ile gecikmeli gönderilmigse nedenini tr afik kontrolörüne bildirir. TMG sisteminde ayrýca, bütün istasyonlar kendilerinden hareket eden trenlerin hareketlerini komgu istasyona trafik kontrolörü aracýlýðýyla agaðýdaki Gekilde bildirir.. Treni gönderen istasyon trafik kontrolörüne trenin hareket ettiðini ve hareket bildirisi yapacaðýný bildirir.. Trafik kontrolörü komgu istasyonu arayarak hareket bildirisi yapýlacaðýný söyler.. Treni gönderen istasyon "... tren... dingille saat... / vaktinde git ti. Soyadý. " diyerek bildiriyi yapar.. Bildiriyi alan istasyon "... trenin... dingille saat... / vaktinde gittiði

33 anlagýldý. Soyadý. " Geklinde metni tekrar eder.. Trafik Kontrolörünün " tamam " demesi ile bildiri yapýlmýg olur. GeliG bildirisi, tren tamam olarak gelip, kabul edildiði yolun limitleri içine girdi kten ve tren durduktan sonra yapýlýr. Trafik kontrolörleri, trenlerin gönderilmeleri için komgu iki istasyona emir verebilecekleri gibi, bir defada birkaç istasyona birden, istasyon ve tren numarasý belirterek devamlý sevk emri de verebilir. Bu durumda trenin gidebileceði istasyona kadar arada bagka bir trenin bulunmamasý ve normal ya da geçici bir bulugmanýn olmamasý Garttýr. Sevk emrinin verilmesinde arada bir veya birkaç istasyonun cevap vermemesi trenin gönderilmesine engel olmaz.

34 Trafik kontrolörünün sevk emri için aradýðý istasyon cevap vermez ve bagka bir istasyona da yapma imkaný olmadýðý için sevk emri yapýlamazsa, 5588 modelle tren Gefi ve makiniste sevk alýnamadýðý imza kargýlýðý bildirildikten ve durum trafik cetveline yazýldýkta sonra tren gönderilir. Bu durumda tren komgu istasyon bagmakasýnda durur ve istasyon dan alacaðý emre göre istasyona girer. Trafik kontrolörleri, treni gönderecek ve kabul edecek istasyonlarý birlikte çaðýrýr, kendini tanýtýr, sonra sevk emrini verir. Gstasyonlar tarafýndan da emir tekrar edilir. Verilen emrin doðru tekrar edildiði anlagýldýktan sonra trafik kontrolörü tarafýndan tamam denilerek konugmalar bitirilir. Trafik kontrolörü "tamam" demedikçe konugma bitmig sayýlmaz. Bu nedenle istasyonlar trafik kontrolörü tamam deyinceye kadar telefonlarý dinlemek zorundadýr.

35 UYGULAMA FAALGYETG UYGULAMA FAALGYETG TMG sisteminde, tren trafiðinin sevk ve idaresini agaðýdaki iglem basamaklarýna göre yapýnýz. GGlem Basamaklarý Öneriler. Trenlerin istasyonlara kabul ve sevk yollarýný Gemalardan, orer grafiklerinden belirleyiniz.. Trenlerin kabul edileceði yolu deðigtirmeye nöbetçi hareket memuru yetkilidir. Gerekli durumlarda kabul yolu deðigikliði yapýnýz ve bu deðigikliði trenin kabulü ve gönderilmesinden sorumlu personel ile manevra personeline önceden bildiriniz.. Trenleri istasyonlara kabul ve sevk etmek için. BuluGma ve öne geçme veya herhangi bir zorunluluk yoksa bütün trenleri istasyonun ana yoluna alýnýz.. Tren tegkil memurlarýný makasa, trenin istasyona gelig saatinden en geç 15 dakika önce gönderiniz.. Mekanik girig igaretlerini trenlerin geciktirilmemesi için trenin komgu istasyondan hareket saati bildirildikten hemen sonra açýnýz ve trenin istasyona giriginden hemen sonra mutlaka kapatýnýz.. Yolcu trenleri istasyonun yolcularýn inmesi veya binmesi ile egyalarýn yüklenmesi ile bogaltýlmasýna en uygun yerinde durdurunuz.

36 . Gstasyona girecek veya durmadan geçecek veyahut hareket edecek trenlere gerekli igaretleri vermek üzere, trenin geçeceði yolu ve tren personelinin vereceði igareti görebileceði uygun bir yerde durunuz.. Bir tren için serbest durumuna getirilen makaslar kesin bir zorunluluk olmadýkça kapatýlamayacaðý gibi, üzerinde bir tren veya lokomotif bulunduðu sýrada tren veya lokomotifin yanlýg yola girdiði. Emniyet tedbirlerini alýnýz. Dikkatli ve titiz çalýgýnýz. Emirlere uyunuz. Yönetmeliklerdeki konugma kalýplarýna uyunuz. KonuGmalarýnýzýn anlagýlýr olmasýna dikkat ediniz.. VermiG olduðunuz talimatýn yerine getirilip getirilmediðini kontrol ediniz.. Mesleðinizle ile ilgili etik ilkelere uygun davranýnýz.

37

38 anlagýlsa dahi makaslarý kesinlikle çevrilmeyiniz, durma igaretleri verilerek yanlýg yola giren trenin durdurulmasý saðlayýnýz.. Trene hareket emri veren nöbetçi hareket memuru ve treni kabul eden tren tegkil memuru, gelen, giden ve durmadan geçen trenlerin tamam ve yolda kopmamýg olduklarýný kontrol ediniz.. Kabul edilen tren limitler içinde mi limit dýgýnda mý durduðunu kontrol ediniz.. Limit içinde durmadýysa ileri geri hareket ettirerek limit içine girmesini saðlayýnýz.. Sevk emrini agaðýdaki örneklere göre veriniz.. Bir Sonraki Gstasyona Sevk Emri. Trafik kontrolörü : saat 16:00 dýr treni Bostankaya ya sevk ediniz. YILMAZ.. UlaG Gstasyonu Nöbetçi Hareket Memuru :41410.treni Bostankaya ya sevk edeceðim. ERDOÐAN.. Bostankaya Gstasyonu Nöbetçi Hareket Memuru :41410 tren Bostankaya ya gelecektir. SEZER.. Trafik kontrolörü : Tamam.. Birkaç Gstasyona Birden Devamlý Sevk Emri. Trafik kontrolörü :Saat 09:00 dur Treni Hanlý dan Ghsanlý ya kadar sevk ediniz. YILMAZ.. Hanlý Gstasyonu Nöbetçi Hareket Memuru : tren Ghsanlý.ya kadar sevk edilecektir. AÐBABA.

39 . Gücük Gstasyonu Nöbetçi Hareket Memuru :Gücük anlagýldý. ÖZDOÐAN.. garkýgla Gstasyonu Nöbetçi Hareket Memuru :garkýgla anlagýldý. TOROS.. Ghsanlý Gstasyonu Nöbetçi Hareket Memuru : tren Ghsanlý ya kadar gelecektir. AYDIN.. Trafik kontrolörü : Tamam

40 . BuluGma deðigikliði emirlerini yerine getiriniz.. Trafik kontrolörü : saat 12:00 dir treni trenle bulugmak üzere Hanlý ya sevk ediniz. YILMAZ.. Gücük. Gstasyonu Nöbetçi Hareket Memuru :41410 tren trenle bulugmak üzere Hanlý.ya sevk edilecektir. ÖZDOÐAN.. Hanlý.Gstasyonu Nöbetçi Hareket Memuru :41410 tren trenle bulugmak üzere Hanlý.ya gelecektir. AÐBABA.. Trafik kontrolörü : Tamam.. Bu emirden sonra, treni bulugma deðigikliði ile gönderecek istasyonun nöbetçi hareket memuru, iki suret 5201 modele trafik kontrolörünün verdiði emri yazarak, tren Gefi ve makiniste verir.. Hareket bildirisini agaðýdaki örneðe uygun olarak yapýnýz.. Treni gönderen istasyon trafik kontrolörüne trenin hareket ettiðini ve hareket bildirisi yapacaðýný bildirir.. Trafik kontrolörü komgu istasyonu arayarak hareket bildirisi yapýlacaðýný söyler.. Treni gönderen istasyon " tren 36 dingille vaktinde gitti. Soyadý. " diyerek bildiriyi yapar.. Bildiriyi alan istasyon " trenin 36 dingille vaktinde gittiði anlagýldý. Soyadý. " Geklinde metni tekrar eder.

41 . Trafik Kontrolörünün " tamam " demesi ile bildiri yapýlmýg olur.. GeliG bildirilerini agaðýdaki örneðe uygun olarak yapýnýz.. Treni kabul eden istasyon nöbetçi hareket memuru tren istasyona gelip limitler içinde durduktan sonra trafik kontrolörüne trenin geldiðini ve gelig bildirisi yapacaðýný bildirir.

42 tren 36 dingille vaktinde geldi. Soyadý diyerek bildiriyi yapýnýz.. Trenlerin bulugmalarýný tespit emirlerini yerine getiriniz. Orerde gösterilen ve geçici bulugmalarý istasyonlara bildiriniz.. BuluGma bekleyecek tren orer grafiðinde tren numarasýnýn altý çizili olarak gösterilmigtir. BuluGmaya gelen tren istasyon limitini geçtikten sonra bulugma bekleyen treni ve gönderiniz.. Eðer, gelecek tren gecikmig ise bulugma deðigikliði emrinin makinist ve tren Gefine verilmig olmasý veya gelmesi gereken tren seferden kaldýrýlmýg ise seferden kaldýrma emrinin makinist ve tren Gefine verilmig olmasý, Gartýyla treni gönderiniz.. Trenlerin öne geçme emirlerini yerine getiriniz.. Orerde yer alan öne geçmelerde öne geçen tren numarasýnýn yanýna I ve önüne geçilen tren numarasýnýn yanýna II yazýnýz. Buna göre önüne geçilen tren istasyona girip limit içerisine alýnýz. Sonra öne geçen treni istasyona alýnýz ve önce gönderiniz.. Geçici öne geçmelerde; geçici öne geçme istasyonunu, öne geçecek trenin tren Gefi ve makinistine bir önceki istasyon nöbetçi hareket memuru tarafýndan imza kargýlýðý bildirilmesini saðlayýnýz.

43 . BuluGan ve öne geçmeleri gerçeklegen trenlerin trafik cetvellerini imzalayýnýz. Trenleri hareket memuru diski ile hareket emrini veriniz.. Trenlere hareket emrini verdikten ve trenlerin istasyonunuzdan çýkýgýndan sonra trafik kontrolörüne hareket bildirisini yapýnýz.

44 ÖLÇME VE DEÐERLENDGRME ÖLÇME VE DEÐERLENDGRME Bu faaliyet sonunda kazandýklarýnýzý agaðýdaki sorularý cevaplandýrarak ölçünüz. AGaðýdaki sorularý dikkatlice okuyarak doðru seçeneði igaretleyiniz. 1. AGaðýdakilerden hangisi tren trafiðinin telefonla merkezden idaresinin kýsaltýlmasýdýr? A) TSG B) DRS C) CTC D) TMG 2. AGaðýdakilerden hangisinde ait olduðu hat kýsmýnýn grafiðindeki bütün trenlerin iglediði kesimin seyir cetvelleri, istasyonlar arasýndaki uzaklýk, yolcu trenlerinin tegkilatý, düzenli trenlerin igleme günleri, lokomotiflerin o kýsýmda trenin cinsine göre çekebileceði yükün aðýrlýðý, kogum takýmý çekerleri, fren emsalleri ile diðer gerekli bilgiler bulunur? A) Hizmete mahsus orer B) Halka mahsus orer C) Trafik kontrolörü grafiði D) VarýG-kalkýG tarifeleri 3. Trenlerin hareket ve gelig bildirilerini kim yapar? A) Trafik kontrolörü B) Tren tegkil memuru C) Nöbetçi hareket memuru D) Makinist 4. AGaðýdakilerden hangisi tren tamam olarak gelip, kabul edildiði yolun limitleri içine girdikten ve tren durduktan sonra yapýlýr? A) Hareket bildirisi B) GeliG bildirisi C) Sevk emri D) Kabul emri AGaðýdaki cümlelerin bagýnda bog býrakýlan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doðru ise D, yanlýg ise Y yazýnýz. 5. ( )Trafikle ilgili hizmetleri, yolcu ve egya tagýmasýný yapmaya yarayan demiryolu ve

45 tesislerinin bulunduðu, gar müdürlüðü, gar Gefliði, istasyon Gefliði, sayding statüsündeki yerlere istasyon denir. 6. ( )Tek tren tegkil memuru bulunan istasyonlardaki bulugmalarda, anayola girecek treni tren tegkil memuru, barýnmaya girecek treni nöbetçi hareket memuru kabul eder.. 7. ( )Trafik kontrolörü grafiklerinde istasyon çizgileri yatay zaman çizgileri dikey olarak gösterilir. 8. ( )Gki istasyon arasýndaki yolun trafiðe kapatýlmasýnda, kapanýg ve açýlýg; zaman çizgileri ile istasyon çizgileri arasýnda kalan kýsým, dörtgen Geklinde çizilip içi taranarak grafik üzerinde gösterilir. Yolun kapanmasý, önceden bildirilen bir tamirat nedeniyle olmug ise, dörtgen yegil kalemle, bir olaydan kapanmýgsa dörtgen kýrmýzý kalemle çizilip içi taranýr.

46 DEÐERLENDGRME Cevaplarýnýzý cevap anahtarýyla kargýlagtýrýnýz. YanlýG cevap verdiðiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiðiniz sorularla ilgili konularý faaliyete geri dönerek tekrarlayýnýz. Cevaplarýnýzýn tümü doðru ise Kontrol Listesi ne geçiniz. KONTROL LGSTESG Bu faaliyet kapsamýnda agaðýda listelenen davranýglardan kazandýðýnýz beceriler için Evet, kazanmadýklarýnýz için Hayýr kutucuklarýna (X) igareti koyarak kontrol ediniz. Deðerlendirme Ölçütleri Evet Hayýr 1. Trenlerin istasyonlara kabul ve sevk yollarýný belirlediniz mi? 2. Trenleri istasyonlara kabul ve sevk ettiniz mi? 3. Sevk emri verdiniz mi? 4. BuluGma deðigikliði emirlerini yerine getirdiniz mi? 5. Hareket bildirisi yaptýnýz mý?

47 6. GeliG bildirisi yaptýnýz mý? 7. Trenlerin bulugmalarýný tespit emirlerini yerine getirdiniz mi? 8. Trenlerin öne geçme emirlerini yerine getirdiniz mi? DEÐERLENDGRME Deðerlendirme sonunda Hayýr Geklindeki cevaplarýnýzý bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanýz öðrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarýnýz Evet ise bir sonraki öðrenme faaliyetine geçiniz.

48 ÖÐRENME FAALGYETG 2 AMAÇ ÖÐRENME FAALGYETG 2 Bu öðrenme faaliyeti sonucunda TMG sisteminde olaðan dýgý durumlarda trafiði yönetebileceksiniz. ARAgTIRMA. Orer grafiklerini inceleyiniz.. TMG sisteminde kullanýlan modelleri aragtýrýnýz ve sýnýfa rapor halinde sununuz. 2- TMG SGSTEMGNDE OLAÐAN DIgI DURUMLARDA TRAFGÐG YÖNETMEK 2.1. Orer DýGý Durma Orer gereðince istasyonlardan durmadan geçecek bir tren bazý kogullarda durmasý gereklidir. Bu durma yetkili kigiler tarafýndan trafik kontrolöründen izin alýnarak yapýla bilir. Yolcu trenlerinde, igletme gereði veya kaza, yangýn, sel ve benzeri durumlarda yardým ekibi, hasta ve yaralý bindirilmesi, indirilmesi veya telekomünikasyon ve yol arýzalarýn da görevlilerin kaza/olay ve arýza yerine gönderilmeleri veya buradan alýnmalarý için, Yük trenlerinde, igletme gereði veya canlý hayvan ve acele gönderilmesi gereken egya yüklü vagon verilmesi veya görevlilerin kaza/olay ve arýza yerine gönderilmeleri veya buradan alýnmalarý için, trafik kontrolörü veya trafik kontrolöründen izin alýnarak nöbetçi hareket memurlarý tarafýndan durdurulur. Yukarýda belirtilen durumlar dýgýnda veya trafik kontrolörüne bildirilen gerekçenin doðru olmamasý halinde trenin gereksiz durdurulmasýndan talebi yapanlar sorumlu tutulu r.

49 Trenin orer dýgý durdurulacaðý mümkünse, tren personeline gerekli model verilerek önceden bildirilir. Trene binen ve inenlerin imzasý trafik cetveline alýnýr. G Tipi emniyet tesisatý olan istasyonlarda; trenler girig igaretleri önünde durdurulma dan yalnýz çýkýg semaforu kapalý bulundurularak istasyonda durdurulur. Toros tipi emniyet tesisatý veya ileri koruma igareti bulunan istasyonlarda; Trenin durdurulacaðý tren personeline durma modeli verilerek önceden bildirilmigse, tren girig igareti kapalý tutularak durdurulur, daha sonra girig igareti açýlarak ista syona girmesi ve nöbetçi hareket memuru tarafýndan kýrmýzý disk gösterilerek durmasý saðlanýr.

50 Trenin durugu, tren personeline önceden bildirilmemigse, tren girig semaforu veya ileri koruma igareti kapalý tutularak durdurulduktan, sonra bag makasta kýrmýzý igaret gösterile rek durdurulur, durdurulma nedeni tren tegkil memuru veya görevlendirilen personel tar afýndan tren personeline bildirildikten sonra istasyona kabul edilir. GiriG igareti bulunmayan istasyonlarda; Trenin durdurulacaðý tren personeline durma modeli verilerek önceden bildirilmigse, tren bag makasta durdurulduktan sonra istasyona kabul edilir ve nöbetçi hareket memu ru tarafýndan kýrmýzý disk veya ýgýk gösterilerek istasyonda durmasý saðlanýr. Trenin durdurulacaðý önceden tren personeline bildirilememigse, tren önce tren tegkil memuru tarafýndan bag makastan belirli uzaklýkta kýrmýzý igaret gösterilerek durdurulur ve tren tegkil memuru da lokomotife binerek istasyona girmesi ve burada durmasý saðlanýr. Orer dýgý durdurulacaðý modelle bildirilen trenler, durmayý gerektiren nedenler sonradan kalkmýg olsa da mutlaka durdurulur. Ancak durdurulacaðý önceden bildirilmemig olan trenler, G tipi, Toros tipi ve ileri koruma igaretleri bulunan istasyonlard a igaretler trenin geliginden önce serbest duruma getirilmek veya koruyucu igareti bulunmayan istasyo nlarda tren gelmeden önce nöbetçi hareket memuru tarafýndan tren tegkil memuruna trenin durdurulmayacaðý bildirilmek suretiyle durmadan geçirilir. Durum tren tegkil memuruna bildirilememigse tren mutlaka durdurulur. BuluGma deðigikliði ile gönderildiði istasyonda durugu olmayan trene 5201 model verildiðinde ayrýca durma modeli verilmesine ve yukarýdaki hükümlerin uygulanmasýna gerek yoktur. Bu trenler normal uygulamaya göre istasyona kabul edilir. TCDD (M.5201) TRAFGK KONTROLÖRÜ EMRG / /20 Saat:.. Trafik Kontrolörü:.

51 ..... Gstasyon: Nöbetçi Hareket Memuru (Gsim ve Gmza) Tablo: numaralý trafik kontrolörü emri modeli 2.2. Orerde DuruGun Kaldýrýlmasý GecikmiG bir yolcu treni, isteðe baðlý bir trenin seyrini takip ettiðinde, isteðe baðlý trenin kullanýlmasýna gerek olmayan duruglarý kaldýrýlabilir. Bu duruglarýn kaldýrýlmasý tren

52 duyurusunda gösterilir. Makinistler ve tren Geflerine hangi istasyonlardan durmada n geçileceði gerekli model verilerek bildirilir. Bunun dýgýnda yolcu trenleri kalkýg-varýg tarifelerinde durugu olan bütün istasyon ve duraklarda durur. TMG uygulandýðý bölgelerde yük trenlerinin kalkýg-varýg tarifelerinde gösterilen duruglarý, istasyonda durmasýný gerektiren hiç bir neden olmamasý halinde trafik kontrolörü tarafýndan verilecek emirle kaldýrýlabilir. DuruGun kaldýrýldýðý, TMG sisteminde trene 5201 veya 5602 model verilerek bildirilir. Trenlerin durugunun kaldýrýldýðý igletmeye geçici olarak kapatýlmýg istasyonlarýn makaslarý ana yola düzenlenerek kilitlenir ve gece makas fenerleri fosforlu deðilse ya kýlýr, ancak makasta tren tegkil memuru bulundurulmaz. TCDD (M.5602) A..Gstasyonu DURMA/DURMADAN GEÇME BGLDGRGMG./../ Tarihindeki No.lu Tren. nedeniyle; istasyonunda... ORER DIgI OLARAK DURACAKTIR.. nedeniyle; istasyonunda. ORER DIgI OLARAK DURMAYACAKTIR. Makinist Tren gefi Hareket Memuru

53 Not: Gerekli olmayanlar çizilecektir. Tablo: numaralý orer dýgý durma/durmama modeli 2.3. gartlý Sevk Emirleri Trenlerin istasyona kabulü veya sevki bazý Gartlara göre yapýlmasý gerekebilmektedir. Gstasyona kabulü ile ilgili kurallarýn dýgýnda, bazý kurallara uyularak kabulü gereken trene Gartlý sevk emri verilir.

54 Treni, Gartlý sevk emri ile kabul edecek istasyonun nöbetçi hareket memuru, Gartlarýný trafik kontrolörüne bildirir. Bu Gartlarý öðrenen treni gönderecek istasyonun nöbetçi hareket memuru, Gartlarý 5588 modele yazarak göndereceði trenin tren Gefi ve makinistlerine im za kargýlýðý bildirir. gartlý sevk emri verilmesinde agaðýdaki veya benzeri konugma metinleri kullanýlýr. - B istasyonunda... yoldaki vagonlar üzerine alýnacaðýndan makas bagýnda durmak Gartýyla..., - B istasyonunda manevradan sonra yol açýlacaðýndan makas bagýnda durmak Gartýyla..., - B istasyonunda, girig semaforu veya ileri koruma igareti... Gekilde b ozuk olduðundan, igaret önünde durmak Gartýyla..., - B istasyonunda bag makastan verilecek igarete uymak Gartýyla..., - B istasyonunda kör yola alýnacaðýndan, makas bagýnda durmak ve verilecek igarete göre girmek Gartýyla... gibi Gartlý sevk emirleri verilebilir. TCDD (M.5588) A No:......Gstasyonu /.../..Tarihinde...No.lu trene verilen SEYGR KISITLAMALARI BGLDGRGMG GSTASYONU GLE GSTASYONU ARASI KM. GLE KM. ARASI I. Sürat Azaltmak Km/s Km/s Km/s Km/s II. Durmak Dk Dk Dk.

55 Dk. III. GGaretlere Dikkat. IV. Vagonet /Drezin..ile.arasýnda bulunan vagonete / drezine dikkat edileceðinden bilgi aldým. Makinist Tren gefi Hareket Memuru. Tablo: numaralý Gartlý sevk modeli 2.4. Tarifeli Trenle Tarifesiz Trenlerin BuluGmasý Tarifeli trenlerle tarifesiz trenlerin veya iki tarifesiz trenin veya tarifesiz oto ve motorlu drezinler ile yol araç ve makinelerinin birbiri ile bulugmalarýnda agaðýdaki Gek ilde iglem yapýlýr.

56 Trafik kontrolörü bulugmanýn yapýlacaðý istasyon ile bulugacak trenleri gönderecek istasyonlara, trenlere sevk emri vermeden önce, "... No.lu trenle..... No.lu trenin bulugmasý... istasyonunda tespit edilmigtir" Geklinde bulugmayý belir leme emrini verir. Nöbetçi hareket memurundan veya trafik kontrolöründen bulugmanýn belirlenmesine ait bildiriyi veya emri alan trenleri gönderecek istasyonlardan;. Tarifeli treni gönderecek olan istasyon, bu trenin 5553 modelindeki tarifesiz trenin numarasýnýn kargýsýna belirlenen bulugma istasyonunun ismini yazar ve imza eder.. Tarifesiz treni gönderecek istasyon, bu trenin 5553 modelindeki bulugma yapacak tarifeli trenin numarasýnýn kargýsýna belirlenen bulugma istasyonunun ismini yazar ve imza eder.. Ayrýca, her iki treni gönderecek istasyonun nöbetçi hareket memurlarý, tarifeli trenle tarifesiz trenin bulugmasýnýn belirlenmesine ait bildiri veya trafik kontrolörü emrini 7003 veya 5201 modele yazarak imza kargýlýðý her iki trenin tren Gefi ve makinistlerine verir. Gki tarifesiz trenin bir istasyonda bulugmasýnda da ayný Gekilde iglem yapýlýr. Tarifesiz trenle bulugma yapacak tarifeli trenin bulugma istasyonunda durugu yok sa bu trene ayrýca durma modeli verilir. Herhangi bir nedenle, tarifesiz trenle diðer trenlerin yapacaklarý bulugma için bulugmanýn belirlenmesi teli veya emri komgu istasyonlara yazýlamamýg ise, bulugmanýn belirlenmesi iglemi bulugmanýn gerçeklegtiði istasyonda yapýlýr. Ancak, bu istasyonda duru Gu olmayan trenler için orer dýgý durmaya ait hükümler uygulanýr. Tarifeli trenle, tarifesiz trenin bulugma istasyonunun belirlenmesinden sonra, b ulugma istasyonuna gelememeleri halinde agaðýdaki Gekilde iglem yapýlýr.

57 . BuluGma istasyonuna tarifesiz trenin gelememesi ve komgu istasyonda kalmasý halinde, belirlenen bulugma istasyonundan sonra tarifeli tren, tarifesiz t renle buluguncaya kadar bulugma deðigikliði iglemi yapýlarak gönderilir.. BuluGma istasyonuna, tarifeli trenin gelememesi ve komgu istasyonda kalmasý halinde, tarifesiz tren yeniden bulugma belirleme iglemi yapýlarak gönderilir. Gki tarifesiz trenin bulugmasýnda da, bu Gekilde iglem yapýlýr.. BuluGmaya gelecek trenlerden birisinin seferden kaldýrýlmasý veya seferinin son bulmasý halinde, nöbetçi hareket memurunca trenin seferinin son bulduðu veya seferden kaldýrýldýðý yazýlý olarak bildirilerek yapýlan bulugma belirleme iglemleri iptal edilir.