ÜNİVERSİTESİ-',. İSPARTA

Transkript

1 p Ä i l M H i S l i l i l ÜNİVERSİTESİ-',. İSPARTA

2 SÜLEYMAN JDEMÎRBL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ CİLT 3 SAYİ ' ISSN İÇİNDEKİLER İsparta Yenişarbademli İlçesi Tarım Arazilerinde Parçalanma Sorunu ve Bazı Sonuçları M.AKGÜL, Y.UÇAR 1 Aşağıtırtar Köyü Suvat Mevkii Topraklarının Sulama Yönünden İncelenmesi Y. YALÇIN...' 13 Hümik Asit Katkılı Yaprak Gübresi Uygulamasının Hıyar (Cucıunis sativus L.) da Fide Kalitesi ve Besin Elementi İçeriğine Etkisi II.P.ADEM 27 Asfalt Betonu Testi İçin Devirli Bir İndirekt Çekme Deney Aletinin Geliştirilmesi M.T1ĞDEMİR, M. KARA ŞAHİN, C.KURBANOĞLU 43 İnşaat Sektöründe İşgücü Verimliliği ve Verimlilik İçindeki Yerinin Değerlendirilmesi E. S ANCAK, O.ÜNAL. O.ÇANKIRAN, G. SERİN...' 53 Pomza Taşı Hammaddesinin Kullanıldığı Sektörler O.ÇANKIRAN, G.SERİN, E.SANCAK - 59 İsparta Çevresi İçme Suyu Kaynak ve Göletlerinde Nitrat. Nitrit ve Flor Miktarının Belirlenmesi M.CENGİZ, E.KIR. Î.KİR.". 69 Polidiasetileııler İçin Model Bileşikler: Trans-1,6 Dımesitıl-3-Heksen-l,5-Dım ve Trans -1,6- Difenil-3-Heksen-1,5-Diin A.GÜLCE, N.BALCIOĞLU 81 Meşe Mazısı ve Ekonomik Önemi M.AVCI, N.PEKEL 89 İsparta İli Yalvaç İlçesi Orman Köylerinin Gruplandınlmasmda Q Tıpı Faktör Analizi Modeli K.ÖZKAN, HALKAN 97 Antalya Yöresinde, Kızılçam Ağaçlandırmaları Yapılacak Sığ Topraklar İçin Geliştirilen Ayırım Fonksiyonu K.ÖZKAN, M.TETİK, Y.YEŞİLKAYA 107

3 SÜLEYMAN DEMİRCİ, ÜN İVE RS IT Y JOURNAL OF THE SCIENCE AND TECHNOLOGY INSTITUTE VOL 3 NO ISSN CONTENTS Land Division Problem and Some Results Of It In Cultivated Lands Of Yeni arbademli-isparta M.AKGUL, Y.UgAR : Evaluation Of The Suvat Site Soils OfA agitirtar Village For Irrigation Y.YALÇ1N 13 Effect Of Humic Acid Added Foliar Fertilizer On Seedling Quality and Nutrient Content Of Cucumber (Cucumis Sativus L.) H.PADEM.'*. 27 Development Of A Repeated Indirect Tensile Test Equipment For Asphalt Concrete M.TIGDEMİR, M.KARAŞAHİN, C.KURBANOGLU 43 Evaluation Of Productivity And The Mam Goal Of Productivity Effort In Civil Engineering Structures E.SANCAK, O.ÜNAL, O.ÇANKIRAN, G.SERİN 53 The Sectors In Which The Rom- Materials "Pumice Stone " Is Used O.ÇANKIRAN, G.SERİN, E.SANCAK 59 Investigation Of The Dispersion Of Nitrate, Nitrite and Fluoride İn The Drinking Water Sources and Lake İn İsparta M.CENGİZ, E.KIR, İ.K1R 69 The Modal Compounds For Polydiacetylenes: Trans-l,6-Dimesityl-3-Hexen-l,5-Diyne ve Trans- 1,6-Diphenyl-3-Hexen-l,5-Diyne A. GÜLCE. N.BALCIOĞLU 81 Gail-Nut and Its Economical Importance M.AVCI, N. PEK EL 89 Q Type Factor Anavsis Model In Order To Be Located The Forest Villages Around Yalvaç County In İsparta K.ÖZKAN, 11. AL KAN 97 Developed Discriminant Fuclion For Brutian Pine Plantation Areas On Shallow Soils In Antalya Región. K.ÓZKAN, M.TETÍK, Y.YEíjÍLKAYA 107

4 S. D. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (1998), 3, İsparta İli Yalvaç İlçesi Orman Köylerinin Gruplandırılmasında Q Tipi Faktör Analizi Modeli Kürşad ÖZKAN*, Hasan ALKAN** *S.D.Ü. O.F. Orm. Müh. Bölümü, Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dah-ISPARTA **S.D.Ü. O.F. Orm. Müh. Bölümü, Orman Ekonomisi Anabilim Dalı-ISPARTA Özet: Ormancılığımızın en önemli sorunlarından birisi orman-köylü ilişkilerinin bozuk olmasıdır. Bu sorunun aşılması ancak orman köylülerinin kalkındırılması ile mümkündür. Kalkınma çabalan içinde öncelikle, planlamanın hazırlık aşamasında birbirine benzer yapıda olan köyler aynı grupta toplanmalı ve alternatif davranış biçimleri geliştirilmelidir. Bu araştırmada da, İsparta ili Yalvaç ilçesi orman köylerinin gruplandırılması ve alternatif grupların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla yapılan Q tipi faktör analizi sonuçlarına göre, Yalvaç ilçesi orman köylerinin iki grupta toplanabileceği belirlenmiştir. Grupların ayrımından, ormancılık faliyetlerinin kalkınmada öncelikli sektör olduğunu anlaşılmıştır. Fakat, kadostro çalışmalarının biran önce bitmesi planın sağlam temellere oturtturulması açısından son derece önemlidir. Q Type Factor Anaysis Model In Order To Be Located The Forest Villages Around Yalvaç County In İsparta Abstract: One of the most important problems of our forestry is the poor relationship between forest and forest villages. Solition of this problem is possible to develop forest villages. First, at the prepation phase of planing, the similar structure forest villages must be located in the same group, and alternative behavior shave must be improved in development effor. The aim of this study is both located the forest villages around Yalvaç county and invented to the alternative groups of them in İsparta. Results of Q-type factor analysis showed that The forest villages located around Yalvaç county may be divided into two groups depending on variables. It was found out that The forest activities is in the vanguard of being located in the groubs for development. But, It is important that Cadestra working must be finished as soon as possible for planing in order to base on sound fundamental in fact. Giriş Ülkemiz orman köylerinin kalkındırılması için günümüze kadar bir çok çalışma yapılmış olmasına rağmen, bu köylerin gerek kişi başına düşen gelir ve gerekse yaşam koşullan itibarıyla çağın gerisinde olduğu gerçeği karşımızda büyük bir sorun olarak durmaktadır[l-2]. ORKÖY tarafından hazırlanan kalkınma planlarının çeşitli nedenlerle tam olarak uygulanamaması ve güncelliğini kaybetmiş olması ise, bu sorunun çözümü için yeni envanter çalışmalarının yapılmasını gerektirmektedir. Bu gerçekten hareketle, ORKÖY'de yeni kalkınma planlarını hazırlanması için çalışmalarına başlamak üzeredir.

5 İsparta İli Yalvaç İlçesi Orman Köylerinin Gruplandırılmasınıla Q Tipi Faktör Analizi Modeli Hazırlanacak olan planlar ister il; ister ilçe bazında olsun, en küçük köy gruplarının oluşturulması amacına yönelik alt planlama birimlerinin ortaya konması ve daha sonrada bu gruplara ilişkin ortak önerilerin geliştirilmesi gmerekmektedir. Ayrıca köylerin alternatif gruplarının tespiti de önemli bir husustur. Zira planlama sonrası planın uygulama aşamasmda karşılaşılabilecek güçlükler sebebiyle alternatif grup yada grupların tercihi sözkonusu olabilir [3]. Köylerin gruplandırılmasında, plana esneklik sağlayacak alternatif gruplarının tespitinde ve gruplandırmanm başarı düzeyinin denetiminde çok boyutlu istatistiksel analiz yöntemlerinin kullanılması ise, etkili bir yaklaşım olarak görülmektedir. Zira sorunun çözümünde iki boyutlu uzayda yapılacak değerlendirmeler yetersiz kalmaktadır [4-5-6], Bu araştırmada, İsparta ili Yalvaç ilçesi orman köyleri örnek olarak alınmış ve bunların gruplandırılmasında Statgraft V7 bilgisayar istatistik paket programı altında çalışan "Q-Tipi Faktör Analizi" ve yapılan gruplandırmanm başarı düzeyini ölçmek içinde "Diskriminant Analizi" modellerinden fay dalan ılm ıştır. Materyal ve Yöntem İsparta ili, Yalvaç ilçesi Orman Köyleri Kalkınma Planı'ndan elde edilen veriler [7] ile köylerin 1990 nüfus değerleri [8] ve bunlar sayesinde bilgisayarda değerlendirmek üzere tanımlanmış değişkenler araştırmanın materyal kısmıdır. Değişkenlerin Tanımlanması ve Hesaplama B içimi: Değişken 1er yapılacak değerlendirmeler için aşağıdaki gibi sembolize edilmiş ve isimlendirilmiştir. 1. HUKDUR (Hukuksak durumu): Orman içi köylere 2; orman kenarı köylere 1; katsayısı verilmiştir. 2. NUFYOG (Nüfus yoğunluğu): İnceleme konusu olan köylerin 1990 nüfus değerlerinin toplam köy arazisine bölünmesi ile km 2 'deki insan sayısı olarak belirlenmiştir. 3. HAN SAY (Hane sayısı): Köylerin mevcut durum itibariyle sahip oldukları hane sayısıdır. 4. HANNUF (Hane nüfusu): Köylerin 1990 nüfus değerlerinin hane sayısına bölünmesi ile belirlenmiştir. 5. KADASTRO ( Köyün kadastro durumu): Kadastrosu tamamlanmış olan köylere 1; tamamlanmamış olanlara 2 katsayısı verilmiştir. 6. SULUTAR (Sulu tarım (da)): Kişi başına düşen sulu tarım alanı miktarıdır. 7. KURUTAR (Kuru tarım (da)): Kişi başına düşen kuru tarım alanı miktarıdır. 8. MERALAN (Mera alanı (da) ): Kişi başına düşen mera alam miktarıdır. 9 ORMALAN (Orman alanı (da) ): Kişi başına düşen orman alanı miktarıdır. 10 ARIKOV (Arı kovanı sayısı): Kişi başına düşen arı kovanı sayısıdır. 11. TOPDAG (Toprak dağılımı (%) ): 25 da'dan fazla tarım alanına sahip aile işletmelerinin köyün toplam aile işletmesine bölünerek 100 ile çarpılması sonucu belirlenmiştir. 12. BBHS (Büyükbaş hayvan sayısı): Toplam büyükbaş hayvan sayısının hane sayısına bölünmesi ile elde edilmiştir. 98

6 K.ÖZKAN, KALKAN 13. KBHS (Küçükbaş hayvan sayısı): Toplam küçükbaş hayvan sayısının hane sayısına bölünmesi ile elde edilmiştir. 14. MERYOG (Mera yoğunluğu): Köylerin toplam mera alanlarının, Çevik ve Tekin el'in [9] geliştirdikleri hayvan birimlerinin birbirine dönüştürülmesi için verilen katsayılardan faydalanılarak elde edilen büyükbaş hayvan birimi sayısına bölünerek belirlenmiştir. 15. VIII.SINIF (VIII. sınıf arazi (da)):kişi başına düşen VIII. sınıf arazi miktarıdır. 16. VIII.SINIF (VIII. sınıf arazi (da)):kişi başına düşen VIII. sınıf arazi miktarıdır. 17.SEBALAN ( Sebze üretim alanları (da) ): Sebze alanlarının hane sayısına bölünmesi ile elde edilmiştir. 18. MEYALAN (Meyve üretim alanları (da) ): Meyve alanlarının hane sayısına bölünmesi ile elde edilmiştir. 19. KOYTIP (Köy tipi): Toplu köylere 1; dağınık köylere 2; rakamı verilmiştir. 20. NUFART (Nüfus artış oranı (%) ): Köylerin 1975 nüfus sayımı sonuçlarından 1990 nüfus değerlerinin çıkartılması ve 1975 nüfus değerlerine bölünüp 100 ile çarpılması sonucu elde edilmiştir. Nüfus azalmasının olduğu köyler için belirlenen değerin başına "-" işareti konmuştur. Uygulanan istatistiksel analizler: Söz konusu heterojen örnek (Yalvaç ilçesi) içerisindeki bireylerin (köylerin) oluşturduğu kümelerin sayısını ve bu bireylerin hangi kümelerde yer aldığını belirlemek için Q tipi faktör analizi ve bu sayede oluşturulan sınıflandırma değişkenin denetlenmesi için de diskriminant analizi yapılmıştır [10]. Q-tipi faktör analizine yukarıda adı geçen değişkenlerin tamamı, diskriminant analizine ise, 5,6,7,8,9,10,11,14,15,16,17,18,20 nolu değişkenler dahil edilmiştir. Orman Köylerinin Gruplandırılması Yalvaç ilçesine bağlı 15 adet orman köyünün (bireyin) tanımlanan 20 adet değişkenleri vasıtasıyla kaç gruba ayrılabileceğini ortaya koymak için yapılan Q- tipi faktör analizi sonuçlan Çizelge 3.1 'de verilmiştir. Çizelge 3.1. Faktör Analiz Sonuçlan Variable Communality Faktör Eigenvalue Percent Var Cum Per. BAHTİYAR EĞİRLER KORUYAKA A.KAŞIKARA A.TIRTAR GÖKÇEALİ TA ŞEVİ Y.TIRTAR ? 99.9 ÇAKIRÇAL ÇAMHARMAN HİSARA RDI SAĞIRKÖY YARIKKAYA AKÇAŞAR BAĞLARBAŞI

7 İsparta İli Yalvaç İlçesi Orman Köylerinin Gruplandırılmasınıla Q Tipi Faktör Analizi Modeli Çizelge 3.1'den görüleceği üzere, Yalvaç ilçesine bağlı orman köylerini 2 gruba ayrılması olanaklıdır. Zira ilk iki faktörün toplam varyansa katılma miktarları birden ve katılma oranlarında %10'dan büyüktür[10]. Birinci ortak faktörün varyansa katılma miktarı 9.24 ve varyansa katılma oranı da %61.6; ikinci ortak faktörün ise sırasıyla 2.91 ve %19.4'tür. Söz konusu olan bu iki faktör toplam varyansm %81.1'lik bir kısmını açıklamakla oldukça yüksek bir orana sahip olduğu söylenebilir. Buna göre ikili gruplandırma yapılarak Çizelge 3.2'de yer alan faktör matrisinden her bir faktörle en yüksek korelasyona sahip olan köyler tespit edilmiş ve hangi köylerin hangi grupta yer aldığı belirlenmiştir. Çizelge 3.2. İki Gruplu Orjinal Faktör Matrisi Köyler Faktör 1 Faktör 2 Köyler Faktör 1 Faktör 2 BAHTİYAR * ÇAKIRÇAL * EĞİRLER * ÇAMH ARMAN * KORUYAKA * HİSARARDI * A.KAŞIKARA * SAGIRKOY * A.TIRTAR * YARIKKAYA * GOKÇEALI * AKÇAŞAR * TAŞEVI * BAGLARBAŞI * Y.TIRTAR * TOPLAM 13 2 Çizelge 3.2'den görüleceği gibi, Bahtiyar ve Koruyaka dışındaki diğer köyler birinci grupta yer almaktadır. Bunun yanısıra, 1. faktörle en yüksek korelasyona sahip olan Eğirler. A. Tırtar, Hisarardı, Sağırköy ve Bağlarbaşı'nm 2. faktörle, 2. faktörle en yüksek korelasyona sahip olan Koruyaka Köyü'nün de 1. faktörle yüksek korelasyonu bulunmaktadır. Alternatif gruplandırma Bu bölümde, planlayıcı ekibin karar verme aşamasında çeşitli tercihleri göz önünde bulundurması amacıyla orijinal faktör matrisi çeşitli yöntemlerle döndürülerek alternatif gruplandırmalar yapılmıştır. Zira planlamada saptanan amaca ulaşmak için alternatif davranış biçimlerinin de araştırılması gerekir [11-12], Varimax Yöntemi ile Gruplandırma: Orijinal faktör matrisinin Varimax yöntemi ile rotasyon sonucu oluşan faktör matrisi Çizelge 3.3'te verilmiştir. Çizelge 3.3. Varimax Yöntemi ile Çevrilmiş Faktör Matrisi Köyler Faktör 1 Faktör 2 Köyler Faktör 1 Faktör 2 BAHTİYAR * ÇAKIRÇAL * EĞİRLER * ÇAMHARMAN * KORUYAKA * HİSARARDI * A.KAŞIKARA * SAGIRKOY * A.TIRTAR * YARIKKAYA * GOKÇEALI * AKÇAŞAR * TAŞEVİ * BAGLARBAŞI * Y.TIRTAR * TOPLAM

8 K. ÖZKAN, H. ALKAN Sözkonusu çizelgeye bakıldığı zaman, orijinal faktör matrisinden farklı olarak, Bahtiyar ve Koruyaka köylerine ek olarak Eğirler, Akçaşar, Çakırçal, Çamharman ve Bağlarbaşı köyleri de faktör 2 ile en yüksek korelasyonu göstermektedir. Aynı zamanda Bahtiyar, Akçaşar, Çakırçal, Çamharman köylerinin faktör 1 ile, A. Kaşıkara, Y. Tırtar, Yarıkkaya köylerinin de faktör 2 ile yüksek korelasyonu bulunmaktadır. Equmax Yöntemi ile Gruplandırma: Orijinal faktör matrisinin Equmax yöntemi ile rotasyonu sonucu oluşan faktör matrisi Çizelge 3.4'te verilmiştir. Çizelge 3.4. Equmax Yöntemi ile Çevrilmiş Faktör Matrisi Köyler Faktör 1 Faktör 2 Köyler Faktör 1 Faktör 2 BAHTİYAR * ÇAKIRÇAL * EĞİRLER, * ÇAMHARMAN * KORUYAKA * HİSARARDI * A.KAŞIKARA * SAGIRKOY * A.TIRTAR * YARIKKAYA * GOKÇEALI * AKÇAŞAR * TAŞEVI * BAĞLARBAŞI * Y.TIRTAR * TOPLAM 8 7 Çizelge 3.4'ten de görüleceği gibi, Varimax yöntemiyle ulaşılan sonuçlar, Equmax yöntemi içinde geçerlidir. Ouartımax Yöntemi ile Gruplandırma: Quartımax yöntemi ile elde edilen çevrilmiş faktör matrisi Çizelge 3.5'da verilmiştir. Çizelge 3.5. Quartımax Yöntemi ile Çevrilmiş Faktör Matrisi Köyler Faktör 1 Faktör 2 Köyler Faktör 1 Faktör 2 BAHTİYAR * ÇAKIRÇAL * EĞİRLER * ÇAMHARMAN * KORUYAKA * HİSARARDI * A.KAŞIKARA * SAGIRKOY * A.TIRTAR * YARIKKAYA * GÖKÇEALİ * AKÇAŞAR * TAŞEVI * BAĞLARBAŞI * Y.TIRTAR * TOPLAM 11 4 Buna göre; Bahtiyar, Eğirler, Koruyaka ve Bağlarbaşı köyleri faktör 2 ile, diğer köyler faktör 1 ile en yüksek korelasyonu göstermektedir. Ayrıca; A.Kaşıkara, A. Tırtar, Çakırçal, Çamharman, Hisarardı ve Akçaşar köyleri faktör 2 ile; Eğirler, Koruyaka ve Bağlarbaşı köyleri ise faktör 1 ile önemli korelasyona sahiptir. En uygun grubun seçimi Elde edilen orjinal faktör matrisi, Bölüm 3.2'de açıklandığı üzere, planlayıcıya hareket serbestliği vermesi açısından, üç yöntemle döndürülmüş ve çeşitli seçenekler oluşturulmuştur. Bu bölümde ise, bu seçeneklerden hangisinin uygun olacağı konusunda görüş bildirilmiştir. 101

9 İsparta İli Yalvaç İlçesi Orman Köylerinin Gruplandırılmasınıla Q Tipi Faktör Analizi Modeli En iyi seçeneğin belirlenmesinde kıstas olarak oluşturulan diskriminant fonksiyonlarının önemlilik düzeyleri dikkate alınmıştır. Zira, belirlenen sınıflandırma değişkeninin diskriminant analizi ile denetlenmesi sonucu, hepsi için sınıflandırma başarısı %100 bulunmuş ve sözkonusu matrisler yardımı ile her bir gruplandırma için sadece bir adet diskriminant fonksiyonu elde edildiğinden grafiksel dokümantasyon yapılamamıştır. Buna göre, önemlilik düzeyi en yüksek olan sınıflandırma değişkeni Quartımax yöntemi ile elde edilendir. Yani, bu yöntem ile her bir grup içerisinde yer alan köylerin birbirine benzerlikleri diğer yöntemlerle gruplandırılan köylerin birbirlerine benzerliklerinden daha fazladır. Quartuııax yöntemi ile elde edilen sınıflandırma değişkeni vasıtası ile yapılan diskriminant analizi sonucu, standardize edilmiş diskriminant fonksiyonu değerleri Çizelge 3.6'te verilmiştir Çizelge 3.6. Standardize Edilmiş Diskriminant Fonksiyonu Katsayıları KADASTRO SULUTAR KURUTAR MERALAN ORMALAN ARIKOV TOPDAG MERYOG VIII. SINIF ILCUZAK SEBALAN MEYALAN N UF ART Seçilen Grubun değerlendirilmesi Bu başlık altnda, Quartımax yöntemi ile oluşturulan gruplar isimlendirilmiş ve özellikleri incelenmiştir. Grupların isimlendirilmesi: Grupların isimlendirilmende faktörlerle en yüksek korelasyona sahip olan köylerin isimleri verilmiştir. Buna göre köy grupları 1. Gökçeali (I. Grup) 2. Koruyaka (II. Grup) olarak isimlendirilmişlerdir. Grupların Özellikleri: Yapılan diskriminant analizi sonucu elde edilen "Group COUNTS" değerlerine göre; Köylerin %80'inin kadostrosu tamamlanmamıştır. Bu oran 1. grup köylerde %81, II. Grup köylerde ise %75'tir. Köylerin kişi başına düşen ortalama sulu tarım alam 0.40 da olup, bu değer I. grup köyler için 0.43 da;ii. grup köyler için 0.31 da'dır. I. grup için da; II. grup için da olan kuru tarım alanı ise tüm köyler için da'dır. Bütün köyler için kişi başına düşen ortalama mera alanı 0.37 da olup, I. grup 0.24 da;ii. grup 0.73 da'hk bir değere sahiptir. Orman alanı ise I. grup köylerde da; II. grup köylerde ise 2.67 da, tüm köyler için de da'dır. 102

10 K. ÖZKAN. H. ALKAN Kişi başına düşen arı kovanı sayısı I. grup köylerde 0.11; II. grup köylerde olup, bu değer tüm köyler için 0.09'dur. Köylerin aile işletmelerinin %45'i 25 da'dan fazla tarım alanına sahiptir. Bu oran, I. ve II. grup köylerde de aynıdır. Büyük baş hayvan birimine düşen mera alanı I. grup köylerde 0.10 da iken, II. grup köylerde ise 0.26 da'dır. Köylerin tamamı için bu değer 0.15 da civarındadır. Köylerde kişi başına düşen VIII. sınıf arazi miktarı 3.25 da'dır. Bu değer, I. ve II. gruptaki köyler için sırasıyla 3.47 ve 2.65' da'dır. I. ve II. gruptaki köylerin ilçe merkezine olan ortalama uzaklıkları sırasıyla ve km'dir. Bütün köylerin ilçe merkezine olan ortalama uzaklıkları ise km'dir. Aile işletmesi başına düşen ortalama sebze ve meyve alanları sırasıyla da; I. grup köylerde da; II. grup köylerde ise da'dır. I. grupta yer alan köylerde %12'lik bir nüfus azalışı ; II. grup köylerinde ise %53'lük bir nüfus artışı, köylerin tamamı dikkate alındığında ise %5.4'lük bir nüfus artışının gerçekleştiği belirlenmiştir. Sonuçlar İsparta ili, Yalvaç ilçesi orman köylerinin 20 değişken vasıtası ile yapılan Q-tipi faktör çözümlemesi sonuçlarına göre, iki adet homojen gruba ayrıldığı ortaya çıkmıştır. Bu grupta yer alan köyler bakımından seçenekler oluşturulmuş ve en uygun seçeneğin Quartımax yöntemi ile elde edilen faktör matrisi olduğuna karar verilmiştir. Buna göre köy grupları şu şekilde oluşturulmuştur. I. Grup (GÖKÇEALİ): A. Kaşıkara, A. Tırtar, Gökçeali, Taşevi, Y. Tırtar, Çakırçal, Çamharman, Hisarardı, Sağırköy, Yarıkkaya ve Akçaşar. II. Grup (KORUYAKA): Bahtiyar, Eğirler, Koruyaka ve Bağlarbaşı Görüldüğü gibi I. grupta 11, II. grupta 4 köy yer almaktadır. Ayrımda etkili olan değişkenler sırasıyla, MERYOG, MERALAN, ORMALAN, ILCUZAK, KURUTAR, SEBALAN, TOPDAG, KADOSTRO, NUFART, VIIISINIF, SULUTAR, ARIKOV ve MEYALAN'dır. Gruplar, incelenen özellikler yönünden karşılaştırıldığında ise aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. Her iki grupta da kadastro çalışmaları büyük ölçüde tamamlanmamıştır. Kişi başına düşen sulu tarım alanı I. grupta, II. gruptakinden biraz daha fazla olmasına karşın her iki grupta da oldukça düşüktür. Kişi başına düşen kuru tarım alanları itibariyle I. gruptaki köyler II. gruptaki köylere nazaran daha yüksek bir değere sahip olup, köyler kuru tarım alanları bakımından oldukça iyi bir potansiyele sahiptir. Köylerin, kişi başına düşen mera alanları bakımından ise oldukça düşük değerler içerdiği fakat, II. grup köylerin bu açıdan nispeten daha iyi konumda olduğu söylenebilir. Kişi başına düşen orman alanı I. grup köylerde oldukça yüksek bir değer içeriyorken, II. grup köyler ise 1. grup köylerin yaklaşık yirmide biri kadar bir değere sahiptir. Kişi başına düşen arı kovanı sayısı I. grup köylerde daha fazladır fakat her iki grupta da yeterli düzeyde olduğu söylenemez. 25 da'dan fazla tarım arazisine sahip olan aile işletmelerinin oranı her iki grupta aynı değerleri içermektedir. Mera yoğunluğu ise her iki grup köyler içinde yetersiz durumdadır. Fakat, II. grup köyler bu açıdan biraz daha iyi durumdadır. VIII. sınıf arazi miktarı bakımından 1. grup köylerde kişi başına düşen miktar biraz daha fazla olup, ilçe merkezine de daha yakındır. Sebze ve meyve alanları itibarıyla her iki grup köyde 103

11 İsparta İli Yalvaç İlçesi Orman Köylerinin Gruplandırılmasınıla Q Tipi Faktör Analizi Modeli yaklaşık olarak birbirlerine yakın değerler içermektedirler. 1. grup köylerde nüfus azalmışken iken II. grup köylerde ise artmıştır. Öneriler Elde edilen sonuçlara göre, MERYOG ve MERALAN köylerin ayrımında en etkili değişkenler olsa da, köylerin tamamında mera alanları alan ve özellik bakımından, etkin bir hayvancılık sektörü oluşumuna imkan verecek yeterlilikte değildir. Ayrımda üçüncü derecede öneme sahip olan ORMALAN ise öneride bulunmada etkili bir farka sahiptir. Bu bağlamda, birinci grupta yer alan köylerde, ormancılık etkinlikleri kalkınma çabalarında önde gelen sektör olarak görülmelidir. Bunun yanında, her iki köy grubu için tarımsal kaynaklar ve arıcılık kalkınma çabalan içinde değerlendirilmelidir. Araştırmanın yürütüldüğü orman köylerinde öncelikle gerçekleştirilecek alt yapı çalışmalarından birisi de, orman kadastrosudur. Kadastro çalışmalarının biran önce bitirilmesi, gelecekte yapdacak planların sağlam temeller üzerine oturtulması açısından son derecede önemlidir. Kaynaklar [1] Sağkaya, A., Kamiloğiu M.Y., "Ormancılıkta Karma Ssitemler", Orm. Müh. Odası. Yayın no: 10, Ankara, [2] Özdönmez, M., İstanbullu T., Akesen A., "Ormancılık Politikası", İ.Ü. Orm. Fak. Yayını, 1. Ü. Yayın no: 3553, Orm. Fak. Yayın no: 401, Taş Matbaası, İstanbul, [3] Giimüş, C., "Omıan Köyleri Kalkınma Planlarında Çok Boyutlu Yöntemlerden Yararlanma Olanakları", Exspres Ofset, İstanbul, [4] Gümüş, C., "Orman Köyleri Kalkınma Planlarında ve Sosyal Ormancılık Çalışmalarında Çok Boyutlu Analizlerden Yararlanma Olanakları", I. Ormancılık Şurası, 1-5 Kasım, Cilt II, s , Ankara, 1993 f51 Gerav A.U., "Ormancılıkta Planlamanın Ha2irlık Aşamasında Çok Boyutiu Analizler ( Akdeniz Bölgesi Örneği)", İ.Ü. Orman Fakültesi Yayını, İ.Ü. Yayın no: 2910, Orman Fakültesi yayın no:315, 105s., İstanbul, [6] Günel A., "Faktör Analizi", İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, B/27, 1, s , İstanbul, [7] ORKÖY, "İsparta İli Yalvaç İlçesi Orman Köyleri Kalkınma Planı ( )", T C. Orman Bakanlığı, ORKÖY İşletme Müdürlüğü, İsparta, j ORKÖY, "İsparta İli Yalvaç İlçesi Orman Köylerinin 1990 Nüfus Değerleri", T.C. Orman Bakanlığı, ORKÖY İşletme Müdürlüğü, İsparta, [9] Çevik, B., Tekinel, O., "Arazi Toplulaştırması", Ç.Ü. Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı, no:45, 155 s.. Adana, [10] Kalıpsız, A., "İstatistik Yöntemler", İ.Ü. Orman Fakültesi Yayını, İ.Ü. Yayın no: 2837, Orman Fakültesi Yayın no: 294, 558 s., İstanbul, [11] Günel, İ., Özdönmez, M., "Ormancılık Yönetim Bilgisi", Î.Ü. Orman Fakültesi Yayını, İ.Ü. Yayın no: 3442, Orman Fakültesi Yayın no: 385, Matbaa Tekn. Basımevi, 255 s., İstanbul, [12] Eryılmaz A. Y., "Yönetim ve Organizasyon", K.Ü. Orman Fakültesi Ders Teksiri, Seri no: 14, 126 s., Trabzon,