BISTECH Teknoloji Programı Faz 2+ BAP Yol Haritası 25 Mayıs 2017

Transkript

1 BISTECH Teknoloji Programı Faz 2+ BAP Yol Haritası 25 Mayıs 2017 BIST Strateji Projeleri İlerleme Durumu Mayıs 2016

2 BISTECH Proje Kapsamı Borsa İstanbul İşlem Sistemi İşlem Öncesi Risk Sistemi Veri Yayın sistemi Gözetim Sistemi Endeks Hesaplama Veri Ambarı Takasbank Takas Sistemi (Clearing) Mutabakat Sistemi (Settlement) İşlem Sonrası Risk Yönetim Sistemi : Genium INET Trading : Genium INET Trade Guard : Genium Market Info (GMI) : SMARTS Integrity : ICS-II : DWH/MIQ : Genium INET Clearing : X-Stream CSD : Genium Risk Manager

3 BISTECH Projesi Aşamaları Faz 1 Faz 2 Faz 2+ Pay Piyasası (30 Kasım 2015) Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası (6 Mart 2017) Borçlanma Araçları Piyasası Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası

4 BISTECH PROJE TAKVİMİ

5 BISTECH Faz 2+ BAP PROJE TAKVİMİ

6 BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASI

7 İçerik 1. İşlevsel Değişiklikler 2. Genel Piyasa İşleyişi 3. İşlem Öncesi Risk Yönetimi

8 İşlevsel Değişiklikler İşlem gerçekleştirilen menkul kıymet hiyerarşisi değişecek ve yeni pazar yapılanmasına geçilecektir. ISIN kodu ile birlikte Pazar ve Vade bilgisi içeren bir yapıya geçilecektir. Mevcut sistemde olduğu gibi İşlem Terminali (TW) üzerinden emir girişi devam edecektir. Piyasa eksperleri tarafından gerektiğinde üyeler adına telefonla emir alınabilecektir. Kullanıcılar piyasalar bazında ayrıştırılacak ve BAP kullanıcıları isimlerinin sonuna _F belirtecini alacaklardır. Ör. AD_SOYAD_F Emirler iptal edilmeden askıya alınarak emir defterinden çekilebilecektir. API bağlantıları yerine BISTECH sistemine daha önce geçmiş diğer Piyasalarda kullanılan FIX protokülüne geçilecektir. FIX bağlantıları - Emir girişi, - Referans data, - Drop Copy (işlem bilgileri) olarak ayrılacaktır

9 İşlevsel Değişiklikler Teminat yönetimi ve işlem sonrası risk takibi Takasbank tarafından yapılacak ve diğer piyasalar ile bütünleşik ortak risk yönetimi uygulanacaktır. Takasbank önceden ilan ettiği kıymetlere (serilere) Merkezi Karşı Taraf olacaktır. Repo Karşılığı Menkul Menkul Kıymet bildirimi ve risk Takasbank tarafından takip edilecektir. PTRM uygulamaları için İşlem Öncesi Risk Yönetimi Terminali (PTRM GUI) kullanılacaktır. İşlem öncesi risk yönetimi (PTRM) uygulaması ile emir ve işlemlerden kaynaklanan riskin takibi ve kontrolü yapılacaktır. PTRM uygulaması kapsamında kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin kontroller, kullanıcı bazında pozisyon limitleri ve maksimum emir büyüklüğü kontrolleri ile hesap bazında teminat kontrolleri yapılacaktır

10 Genel Piyasa İşleyişi ENSTRÜMAN YAPISI Borsa Borsa İstanbul BI Pazar Örn: Kesin Alım Satım Pazarı - KESN Enstrüman Grubu Örn: TL Ödemeli DİBS Enstrüman Tipi Örn: KESN TL Ödemeli DİBS Menkul Kıymet Örn: TRT240724T15 Enstrüman Sınıfı KESN TL Ödemeli DIBS TRT240724T15 Valör T0 Enstrüman Serisi TRT240724T15_KESN_T0 TRT240724T15_KESN_

11 Genel Piyasa İşleyişi PAZARLAR Pazar Adı KESİN ALIM SATIM PAZARI - NORMAL EMİRLER KESİN ALIM SATIM PAZARI - KÜÇÜK EMİRLER REPO-TERS REPO PAZARI - NORMAL EMİRLER REPO-TERS REPO PAZARI - KÜÇÜK EMİRLER BANKALARARASI REPO-TERS REPO PAZARI MENKUL KIYMET TERCİHLİ REPO PAZARI PAY SENEDİ REPO PAZARI NİTELİKLİ YATIRIMCIYA İHRAÇ PAZARI ULUSLARARASI TAHVİL PAZARI EUROBOND PAZARLIKLI İŞLEMLER PAZARI TEMERRÜD PAZARI Pazar Kodu KESN KESS REPN REPS BREP MKTR PREP NYIP EUTP EPIP TMRD

12 ENSTRÜMAN SERİLERİ Genel Piyasa İşleyişi OTASS taki Piyasa İzleme penceresi karşılığı olarak Fiyat Bilgisi penceresi (Price Information) kullanılarak piyasa izlenebilecek ve işlem gerçekleştirilebilecektir. o o Enstrüman isimleri ISIN_Pazar_Valör mantığı ile oluşturulmuştur. Seriler, Standart seri ve Özel Seri (Tailor-made) olarak görülebilmektedir

13 Genel Piyasa İşleyişi Standart seriler, tanımları aynı olan ve işlem yapılan günün tarihine bağlı olarak valörleri her gün değişen serilerdir. Standart Seri İşlem Tarihi İşlem Valörü TRT240724T15_KESN_T0 25/05/ /05/2017 TRT240724T15_KESN_T1 25/05/ /05/2017 TRT240724T15_KESN_T2 25/05/ /05/2017 S-NORMAL_REPN_T0-ON 25/05/ /05/ /05/2017 S-NORMAL_REPN_T1-ON 25/05/ /05/ /05/2017 Özel Seriler (Tailor-made), emir giriş aşamasında istenen tarih seçilerek oluşturulan serilerdir. Özel Seri İşlem Valörü TRT240724T15_KESN_ /05/2017 TRT240724T15_KESN_ /06/2017 S-NORMAL_REPN_ /05/ /06/2017 S-BANKA_BREP_ /05/ /05/

14 Genel Piyasa İşleyişi SEANSLAR o Seans saatlerinde ve seansların işleyişinde değişiklik olmayacaktır. o Teknik nedenlerle seans isimlerinde ve seans yapısında değişiklikler olmuştur. o Ayrıca yine teknik nedenlerle Kesin Alım Satım Pazarı içinde; TL Ödemeli DİBS TL Ödemeli ÖSBA TL Ödemeli Banka Borçlanma Araçları enstrüman tiplerinde farklı seanslar tanımlanmış olmakla birlikte özünde değişiklik yoktur

15 Kullanıcı Yetkileri Mevcut sistemde yer alan "Yönetici Temsilci" ve "Temsilci" kullanıcı uygulamasına devam edilmesi planlanmaktadır. Yönetici Temsilci seviyesindeki TW kullanıcıları, işlem yapma yetkisi verilen tüm sözleşmelere ait kendi emirlerini, aynı üye altındaki diğer kullanıcıların emirlerini görebilirler, bu emirler üzerinde düzeltme ve iptal işlemi gerçekleştirebilirler. FIX DC kullanıcıları, iki partitionda yer alan sözleşmelere ait diğer kanallardan iletilen bütün emir girişleri, değişiklik ve iptallari ile ilgili mesajları alırlar. FIX OE kullanıcıları bağlı bulundukları partition da sadece kendi kullanıcılarından girilen emirler üzerinde değişiklik yapabilirler. Diğer kullanıcılara ait emirler üzerinde ise iptal işlemi gerçekleştirebilirler. BAP için TW kullanıcı isimleri AD_SOYAD_F formatında olacaktır. İlk etapta piyasalar arası ortak kullanıcı tanımlanması düşünülmemektedir. Mevcut üye temsilcilerinin BISTECH işlem uygulamalı eğitimine katılması ve eğitim sonunda yapılan sınavı başarı ile tamamlamaları gerekmektedir

16 Emir Girişi Kullanıcılar emir girişlerini emir girişi penceresinden standart serileri seçerek ya da özel seri oluşturarak yapabileceklerdir

17 Piyasa Yapıcı Kotasyonları o Piyasa Yapıcılar tarafından kotasyonlar farklı bir pencereden topluca veya tek tek girilecek ve takip edilecektir. o TW da ayrı bir pencere ile Piyasa Yapıcılık kriterlerinin yerine getirilip getirilmediği kontrol edilebilecektir. o FIX ile piyasa yapıcı emirlerin girişi mümkün olacaktır

18 Emir ve İşlemlerin Takibi o TW kullanıcı ekranlarında emirlere ilişkin 2 pencere bulunacaktır; Emir Defteri: Emirlerin son halini göstermektedir. Emir Geçmişi: İlgili emir ile yapılan bütün değişiklikler izlenebilmektedir. o İşlemler 2 ayrı pencere ile takip edilecektir; İşlem Bilgisi: Takası Takasbank ta gerçekleşen işlemler görülmektedir. Takas Dışı işlemler ayrı bir pencerede takip edilecektir. o Pozisyon Bilgisi penceresi ile gerçekleştirilen işlemlere ilişkin toplu takip mümkün olacaktır. o Gerçekleşen İşlemler penceresi piyasada gerçekleşen tüm işlemlerin taraf bilgisi olmaksızın takip edilebileceği penceredir

19 Emir Değiştirme ve İptali o TW kullanıcıları, kendilerine ve yetkileri bulunması halinde aynı üyeye ait diğer kullanıcıların emirlerini değiştirebilecek ve iptal edebileceklerdir. o Emir iptali TW kullanıcı ekranları aracılığı ile tek tek emir bazında yapılabileceği gibi toplu olarak da yapılabilecektir. o Toplu emir iptalinde temsilci yalnızca kendi emirlerini ya da üyenin bütün emirlerini, sadece belli bir hesabın emirlerini, alış veya satış emirleri gibi seçenekleri kullanarak iptal işlemini özelleştirebilecektir. o Enstrüman Grubu bazında da iptal yapılabilecektir

20 Özel İşlem Bildirimi o Mevcut pazarlıklı işlemler yerine işlem raporlama (trade reporting) özelliği gelecektir. Tek Taraflı Özel İşlem Bildirimi İşlemin tarafları farklı üyelerdir. Üyelerden biri kendi işlemine ait bilgileri ve karşı üye kodunu sisteme iletir. Karşı üye kendi bilgilerini girerek bekleyen işlem raporlamasını tamamlar. Çift Taraflı Özel İşlem Bildirimi İşlemin tarafları aynı üyedir Üye işleme ait bilgileri (fiyat, hesap, miktar vb) sisteme iletir. Herhangi bir teyide gerek kalmaksızın işlem gerçekleşir. o Emir özellikleri aynı olmak koşullu ile bir üye alış özel işlem bildiriminde bulunursa, karşı taraf satış özel işlem bildirimi girdiğinde otomatik olarak eşleşme özelliği mevcuttur

21 Emirlerin Askıya Alınması (Order Inactivation) o Üye temsilcisi emirlerini kendi isteği ile askıya alıp gün içerisinde tekrar aktif hale getirebilir (Local Inactivation). Emrin askıya alınması, FIX aracılığı ile yapılamamaktadır. o Emirlerin ilk giriş aşamasında askıya alınmış olarak girilmesi de mümkündür. o o Bağlantının kopması gibi belirli durumlarda, emirler sistem tarafından otomatik olarak da askıya alınabilir (Central Inactivation). Bu özellik, kullanıcı tanımlamalarında talep eden üyelere seçenekli olarak sunulacaktır. Emirlerin askıya alınması sistem açısından iptal edilmesi ile eşdeğerdir. Askıya alınan emirler temsilci bilgisayarında tutulmakta, lokal olarak askıya alınan emirler istenilirse tekrar gönderilebilmektedir. Yeniden aktif hale getirilen emirler yeni bir emir numarası alır ve emir defterinde yeniden sıralanırlar

22 FIX Uygulaması o Mevcut BAP API uygulaması kullanımdan kaldırılacaktır. FIX kullanıcıları, emir girişi (FIXOE), sorgu (FIXRD) ve drop copy (FIXDC) kullanıcıları olarak özelliklerine göre ayrılacaklardır. FIX Order Entry FIX protokolü ile emir iletimi, iptali, emir değiştirme, «Tailor Made» sözleşme ve özel işlem bildirimi için kullanılır. FIX Drop Copy TW, FIX ve OUCH emir iletim kanallarına ait tüm mesajların tek bir kanaldan alınması için kullanılır. FIX Reference Data Sistemden seans, pazar, enstrüman, fiyat bilgileri gibi referans verilerin alınması için kullanılır. Abonelik yapısı ile çalışır, abone olan kullanıcılara güncellemeler otomatik olarak gönderilir

23 İşlem Öncesi Risk Yönetimi o İşlem ve Takas platformları ile bütünleşmiş bir uygulama olarak kullanılır. o Emir/işlem öncesi (Pre-trade) ve emir/işlem sonrası (At-trade) olmak üzere farklı aşamalarda kontrollere imkan verir. o Borsa ve üyelere işlemlerin yanı sıra emirlerden kaynaklanan riski eş zamanlı olarak (real-time) takip ve kontrol olanağı sağlar

24 İşlem Öncesi Risk Yönetimi

25 İşlem Öncesi Risk Yönetimi - Kullanıcılar o Üyelerimiz, İşlem Öncesi Risk Yönetimi uygulamasına sadece Uzak Erişim Ağı (UEA) üzerinden bağlantı sağlayabileceklerdir. (Google Chrome, Internet Explorer, Firefox, vb. tüm internet tarayıcıları desteklenmektedir. ) o PTRM uygulamasına GUI üzerinden giriş yapmak için gerekli olan kullanıcılar Borsa tarafından sağlanacaktır. o Tüm piyasalar için ortak PTRM uygulaması kullanıcıları tanımlanacaktır. o Her üyeye teminat kontrolleri sonuçlarını ve durdurulan hesap bilgilerini izleme yetkisine sahip bir adet kullanıcı tanımlanması planlanmaktadır. o Üyelerin risk grubu kontrollerinden de faydalanmak istemesi halinde yapacakları başvurular ile risk grubu kontrollerinde değişiklik yapma (read/write) ve izleme (read) yetkisi verilecektir. Bu yetkiler başvuruda bulunulan piyasaya göre tanımlanacaktır

26 İşlem Öncesi Risk Yönetimi PTRM kontrolleri; Kullanıcı ve hesap yetkisine ilişkin kontroller Risk grubu kontrolleri Teminat kontrolleri

27 PTRM - Kullanıcı ve Hesabın Yetkisine İlişkin Kontroller o Emir girişinde PTRM tarafından kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin bazı kontroller yapılır; Kullanıcı ve sözleşme kontrolü o Kullanıcı sadece yetkisi olduğu sözleşmelerde emir gönderebilir. Hesap kontrolü o Hesap (Portföy, fon, müşteri vs) girilmeden veya var olmayan bir hesaptan emir gönderilemez. Hesap ve sözleşme kontrolü o Her hesap yetkili olduğu sözleşmelerde emir girebilir. Kullanıcı ve hesap kontrolü o Kullanıcı kendisine atanmış hesaplar ile emir gönderebilir

28 PTRM - Risk Grubu Kontrolleri o Emir gönderen/ işlem yapan kullanıcıların neden olabileceği risklerin kontrolü risk grubu kontrolleri ile gerçekleştirilir. o Risk grubu seviyesinde belirlenen limitler ile aşağıdaki kontroller yapılır: Maksimum emir büyüklüğü Pozisyon risk limitleri Emir/sn limiti İşlem yapılabilir enstrüman kısıtı

29 PTRM - Risk Grubu Kontrolleri Borsa Enstrüman X Pozisyon Limitleri Maksimum Emir Büyüklüğü Sponsor Olunan Müşteri Risk Parametreleri Enstrüman Y Enstrüman Z Pozisyon Limitleri Maksimum Emir Büyüklüğü Pozisyon Limitleri Maksimum Emir Büyüklüğü Üye Risk Grubu Emir/sn Limiti E-Posta Uyarıları Kullanıcılar Bildirimler Bildiriler (%) İkazlar (%)

30 PTRM Teminat Kontrolleri o PTRM teminat hesaplama yöntemi; açık pozisyonların yanı sıra emirlerin de oluşturduğu riski gerçek zamanlı (real-time) dikkate alabilen portföy bazlı bir risk hesaplama yöntemidir. o PTRM, Takasbank tarafından yapılan işlem sonrası risk yönetimi (post-trade risk management) hesaplama ilkeleri ile uyumlu olarak çalışır. o PTRM, gün içinde Takas sisteminin gerçek zamanlı risk hesabı yapan bileşeni olan RTM ile gerçek zamanlı iletişim halinde bütünleşik olarak çalışır. o İşlem hesaplarının bağlı olduğu risk izleme hesapları (margin calculation account, MCA) bazında PTRM risk hesabı yapar. o Risk izleme hesaplarının bağlı olduğu teminat hesapları (margin requirement account, MRA), hesap bazında (portföy, fon, müşteri vs) ayrı ayrı veya gruplandırılarak tanımlanabilir

31 PTRM Teminat Kontrolleri o PTRM, risk hesaplamalarını yaparken gün başında ve gün içinde takas sisteminden aldığı bilgileri kullanır. (hesap yapısı, günbaşı pozisyonları, sözleşme bazında risk katsayısı gibi) o Takasbank tarafında yapılan işlem sonrası risk hesaplamaları neticesinde, o an itibariyle takasa konu mevcut açık pozisyonlar dikkate alınarak kullanılabilir teminat değeri hesaplanır ve bu bilgi PTRM sistemine gönderilir. o PTRM, güncel kullanılabilir teminat değerini temel alarak, açık emirler ve Takasbank tarafından henüz risk hesabı yapılmayan işlemler için risk hesabı yapar ve bunları dikakte alarak kullanılabilir teminat değeri bilgisini kendi içinde günceller. o Emirler, Borsa tarafından belirlenen kurallar ve katsayılar çerçevesinde teminat değeri hesaplamasına dahil edilir

32 PTRM Teminat Kontrolleri o RTM; Bir işlem gerçekleştikten sonra, hesabın son pozisyon bilgisi ve gün içinde yeni fiyatlara göre güncellenmiş parametreler dikkate alınarak RTM tarafından bulundurulması gereken teminat ve kullanılabilir teminat hesaplanır. Kullanılabilir teminatın güncel değeri ve bu değer hesaplanırken dikkate alınan ilgili güne ait işlem bilgileri RTM tarafından PTRM e gönderilir. o PTRM, RTM den gelen güncellemenin ardından Teminat yeterliliği kontrolünde güncel kullanılabilir teminat değeri bilgisini kullanır. Bulunması gereken teminat değerini hesaplarken RTM hesabına dahil edilmiş işlemlere ilişkin bir hesaplama yapmaz

33 PTRM Teminat Kontrolleri o PTRM; Emir giriş/düzeltme/iptal anında, ilgili emir de dikkate alınarak, hesap bazında teminat yeterliliği kontrolü yapılır. Teminat yeterliliği, PTRM tarafından hesaplanan bulunması gereken teminat değeri ile takas sisteminden gelen kullanılabilir teminat değeri bilgisinin karşılaştırılmasıyla kontrol edilir. Teminat yeterliliğini sağlayan emirler sisteme kabul edilir, yetersiz teminatı olan hesaplara ait emirler reddedilir. Bulunması Gereken Teminat > Kullanılabilir Teminat Yetersiz Teminat

34 PTRM Teminat Kontrolleri o PTRM tarafından hesaplanan bulunması gereken teminat değerinin takas sisteminden gelen kullanılabilir teminat değerini aşması halinde hesap riskli duruma düşer. o Riskli durumda olan bir hesap; piyasa bazında yapılan tanımlamalar çerçevesinde yeni emir/işlem gönderemez veya yalnızca pozisyon kapatıcı emir/işlem gönderebilir. o Riskli duruma düşen hesaplara ait açık bekleyen emirlerinin toptan iptal edilmesi piyasa bazında yapılan konfigürasyon ile mümkündür

35 Borçlanma Araçları Piyasası BİSTECH Sistemi Takasbank Geçişi

36 İÇERİK Genel Kavramlar Genel İşleyiş Borsa Sisteminden Takasbank a devredilen işlemler Yeni Fonksiyonlar Takas Süreci Şartlı Virman İşlemleri 01

37 Genel Kavramlar o Takas Sistemi (Clearing) : Genium INET Clearing o Mutabakat Sistemi (Settlement) : X-Stream CSD o İşlem Sonrası Risk Yönetim Sistemi : Genium Risk Manager - Sentinel 02

38 BİSTECH PROJESİNE GENEL BAKIŞ Alım satım işlemleri ve takas aynı sistemde takip edilecektir. Takasbank belirli pazarlarda ve menkul kıymetlerde Merkezi Karşı Taraf olacaktır. Netleştirme sonucunda her menkul kıymet karşılığında, nakit borç/alacak bilgilerini de içerecek şekilde takas talimatları oluşturulur. Üyelerin yükümlülükleri teslim karşılığı ödeme prensibi çerçevesinde gerçekleştirilir. Takas belirli aralıklarla çalıştırılacak batch ler ile sonuçlandırılır. 3

39 BORSA SİSTEMİNDEN TAKAS SİSTEMİNE DEVREDİLEN İŞLEMLER İşlem sonrası risk yönetimi Repo karşılığı menkul kıymet bildirimleri Sözleşme düzeltmeleri 04

40 YENİ FONKSİYONLAR Merkezi Karşı Taraf-CCP fonksiyonu Hesap Yapısı Takas Risk Yönetimi Teminat Yönetimi 05

41 Üye Hesap Yapısı İşlem Hesapları Portföy Piyasa Yapıcı(DİBS) Piyasa Yapıcı(OSBA) Müşteri Fon Yatırım Ortaklığı PYŞ Diğer Fon Takas Hesapları Portföy Müşteri Teminat Hesapları Portföy CCP Teminat Hesabı Portföy&Müşteri NCCP Teminat Hesabı Müşteri CCP Teminat Hesabı 07

42 Örnek Üye Hesap Yapısı Hesap Hesap Türü Takas Hesabı Teminat Hesabı BI TIB FI-P İşlem BI TIB FI-P-TAKAS BI TIB FI-GOV-MM İşlem BI TIB FI-P-TAKAS BI TIB FI-M İşlem BI TIB FI-M-TAKAS BI TIB FI-F İşlem BI TIB FI-M-TAKAS BI TIB FI-O İşlem BI TIB FI-M-TAKAS BI TIB FI-Y İşlem BI TIB FI-M-TAKAS BI TIB FI-P-TAKAS Takas BI TIB FI_MJ_P_CCP / BI TIB FI-MJ-PM-NCCP BI TIB FI-M-TAKAS Takas BI TIB FI_MJ_M_CCP/ BI TIB FI-MJ-PM-NCCP BI TIB FI-MJ-M-CCP BI TIB FI-MJ-P-CCP BI TIB FI-MJ-PM-NCCP CCP Teminat CCP Teminat NCCP Teminat 08

43 Örnek Enstrüman Yapısı PAZAR İŞLEM SERİLERİ TAKAS SERİLERİ PAY REPO PAZARI AKBNK.E_PREP_T0-ON AKBANK.ER BANKALARARASI REPO PAZARI(*) S-BANKA_BREP_T0-ON TRT010420T19.GF REPO TERS REPO PAZARI(NORMAL)(*) S-NORMAL_REPN_T0-ON TRT010420T19.GF REPO TERS REPO PAZARI(KÜÇÜK)(*) S-KUCUK_REPS_T0-ON TRT010420T19.GF KESİN ALIM SATIM PAZARI(NORMAL) TRT050220T17_KESN_T0 TRT050220T17.GF KESİN ALIM SATIM PAZARI(KÜÇÜK)) TRT050220T17_KESS_T0 TRT050220T17.GF MENKUL KIYMET TERCİHLİ REPO PAZARI(NCCP) TRDKTVK11614_MKTR_T0-ON TRDKTVK11614.NP MENKUL KIYMET TERCİHLİ REPO PAZARI(CCP) TRT050220T17_MKTR_T0-ON TRT050220T17.GF NİTELİKLİ YATIRIMCIYA İHRAÇ PAZARI TRDABVK91516_NYIP_T0 TRDABVK91516.NP ULUSLARARASI TAHVİL PAZARI XS _EUTP_T1 XS EB *Repo Pazarları için TRT010420T19 tanımlı menkul kıymet bildirildiği varsayımı ile 09

44 CCP hizmeti verilecek pazarlar ve menkul kıymetler Repo Ters Repo Pazarı ile Bankalararası Repo Pazarı nda Pay Repo Pazarı nda Kesin Alım-Satım Pazarı ile Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı nda işlem gören TL cinsi tüm DİBS lerde hazine bonosu, tahvil, sukuk, Kesin Alım-Satım Pazarı ile Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı nda işlem gören Bankaların ihraç ettiği TL cinsi tüm menkul kıymetlerde banka bonosu, özel sektör tahvil/sukuk/strip 10

45 NCCP hizmeti verilecek pazarlar ve menkul kıymetler Eurobond Pazarı nda, Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı nda (tüm kıymetler için) Döviz ödemeli tüm iç borçlanma senetlerinde ve tüm pazarlar için (DİBS, ÖSBA, sukuk, strip ve Kesin Alım-Satım) Bankalar tarafından ihraç edilenler hariç diğer TL cinsi tüm ÖSBA larda ve ve tüm pazarlar için, 11

46 Repo Menkul Kıymet Bildirimleri BİSTECH sistemi ile birlikte repo menkul kıymet bildirimleri Takasbank terminalleri üzerinden yapılacaktır. Repo menkul bildirimi için kullanılacak fiyatlar Takasbank tarafından ilan edilecektir. Bildirimler toplu olarak dosya okutma seçeneği kullanılarak yada tek tek yapılabilecektir. 12

47 Sözleşme Düzeltme İşlemleri Borsa üzerinden yapılan sözleşme düzeltme işlemleri, mevcut kurallar aynen geçerli olmak üzere; üyeler adına Takasbank kullanıcıları tarafından aşağıdaki alanlarda yapılabilecektir. AFK alanı Hesap kategorisi (Portföy/Müşteri/Fon) Müşteri No 13

48 Takas Süreci Her işlem sonucunda pozisyonlar oluşur ve güncellenir. Üye bazında portföy/müşteri kırılımında netleştirme yapılır. Takas; her bir menkul karşılığı nakit borç/alacak olacak şekilde oluşturulan takas talimatları ile gerçekleştirilir. İşlemler MKK ve Takasbank sistemindeki hesaplar kullanılarak parçalı ya da tüm olarak gerçekleştirilir. İşlemlere ait takas ücretleri anlık olarak oluşur. 14

49 Takas Süreci EMİR EMİR İLETİ Mİ BORSA İŞLEM SİSTEMİ (EŞLEŞME) ( T ) Genium INET Clearing (GIC) Üye Pozisyonları (GIC) ( T ) Risk Yönetim i ( T ) Kıymet Borç Kapatma ( T ) Kıymet Borç Kapatma ( T ) Takas Talimatları (DVP) (GIC) ( T ) Takas Talimat ları ( XCSD ) Kıymet Alacak Dağıtımı ( T ) Nakit Alacak Dağıtımı ( T ) Kıymet Alacak Dağıtımı ( T ) Nakit Borç Kapatma ( T ) 15

50 Takas Talimatları (DVP) Oluşumu ve Kıymet Takası Takas saatinde takas talimatları (DVP) hem üye takas ekranlarında hem de Takasbank ekranlarında görüntülenir. İşlemler MKK ve Takasbank sistemindeki hesaplar kullanılarak parçalı ya da tüm olarak gerçekleştirilir. Takasbank kıymet havuzunda oluşan bakiyeler karşılığında, çalışacak olan takas döngüsü (batch) ile üyeye ait kıymet takas borcu kapatılır. Dağıtılan kıymet alacakları kıymet türüne göre Takasbank yada MKK nezdindeki üye/müşteri hesaplarına aktarılır. 16

51 Nakit Takası Üyenin yapmış olduğu işlemler karşılığı hesaplanan net nakit borç/alacak bilgileri Takasbank BİSTECH Entegrasyon İşlemleri ekranlarına yansıtılır. Üyeler, net nakit borçlarını Takasbank nezdindeki ilgili hesaplarına göndererek kapatabilirler. Dağıtılan nakit takas alacakları üyelerin Takasbank nezdindeki serbest cari hesaplarına aktarılır. 17

52 Şartlı Virman İşlemleri Şartlı virman uygulaması Bistech Sisteminde de devam edecektir. Mevcut Sistem Şartlı virman işlemleri Takasbank Borçlanma Araçları Transfer İşlemleri Menüsünden; MKK da saklanan menkul kıymetler için Kaydi Şartlı Virman Ekranları, Takasbank nezdinde saklanan menkul kıymetler için Şartlı Serbest Virman ekranları kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Fon şartlı virman işlemi yapılabilmektedir. Yeni Sistem İşlemler Takas Terminalinden tek ekrandan Saklama Kuruluşu(CSD) seçilerek gerçekleştirilir. Fon şartlı virman işlemi Takas Terminalinden yapılamaz. Mevcut Takasbank Borçlanma Araçları Transfer İşlemleri menülerinden gerçekleştirilir. 18

53 Şartlı Virman İşlemleri-2 Mevcut Sistem Yeni Sistem Üye ekranlarından; normal, parçalı, Zincir şartlı virman işlemleri girilebileceği gibi, takas ekranlarından da üye adına aynı işlemler girilebilecektir. Üye ekranlarından; Normal, Parçalı, Zincir şartlı virman işlemleri girilebileceği gibi, takas ekranlarından da üye adına aynı işlemler girilebilecektir. Dosya transferi ile talimat girilebilecektir Dosya transferi ile talimat girilebilecektir 19

54 Şartlı Virman İşlemleri-3 Nakit Rezervasyon Kıymet Rezervasyonu Rezervasyon Onay Rezervasyon Onay Saklama Bankacılık Nakit Hareketi Nakit Hareketi Onay Nakit Rezervasyon XCSD TAKAS BATCH Kıymet Rezervasyon Süreci Nakit- Rezervasyon Süreci Takas Süreci Kıymet Hareketi Kıymet Hareketi Onay Kıymet Rezervasyonu Rezervasyon Onay Nakit Hareketi Rezervasyon Onay Kıymet Hareketi Saklama Nakit Hareketi Onay Kıymet Hareketi Onay 20

55 Teşekkürler Borçlanma Araçları Piyasası Takas Ekibi Nesrin ÖZKURT

56 Borçlanma Araçları Piyasası BISTECH Sistemi Takasbank Geçişi

57 MKT Hizmeti Merkezi karşı taraf hizmeti, takas kurumunun alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı ise alıcı konumuna geçerek, bu hizmeti verdiği piyasalarda gerçekleştirilen işlemlerin takasının tamamlanmasını teminat, garanti fonu ve tahsis edeceği sermayesi ile taahhüt ettiği hizmettir. Yerel Mevzuat 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (R.G. 30/12/2012) Madde Merkezi Takas Kuruluşlarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Genel Yönetmelik (R.G. 30/05/2013) İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.Merkezi Karşı Taraf Yönetmeliği (R.G. 14/08/2013) Uluslararası Prensipler ve Düzenlemeler CPSS-IOSCO Prensipleri Avrupa Finansal Piyasa Altyapı Kuruluşları Düzenlemeleri (EMIR) (648/2012) EMIR Sermaye Yeterliliği Tamamlayıcı Düzenlemesi (152/2013) EMIR Teknik Standartlar Tamamlayıcı Düzenlemesi (153/2013) 01

58 MKT Hizmeti Temerrüt Yönetimi Temerrüt Yönetim Kaynaklarının Oluşturulması Üyelik Türleri ve Kriterleri Temerrüde düşen MKT üyesinin kendisine ait hesaplarda veya kendisine bağlı teminat açığı oluşan müşteri hesaplarında bulunan teminatlar Temerrüde düşen MKT üyesinin yatırılmış garanti fonu katkı payı Eğer varsa sigorta poliçelerinden yapılacak tazminler Takasbank tarafından karşılanmış riskler için tahsis edilen sermaye Diğer MKT üyelerinin yatırılmış garanti fonu katkı payları MKT üyelerinden talep edilebilecek ilave garanti fonu katkı payları 01 Takasbank ın kalan sermayesinden yapılan taahhüt

59 Üyelik Tipleri ve Kriterleri ÜYELİK Üyelik Tipleri Üyelik Kriterleri Doğrudan MKT Üyeliği Genel MKT Üyeliği Finansal Yeterlilik (Takasbank İçsel Kredi Derecelendirme S.) Asgari Özkaynak İşlemci Kuruluş

60 Hesap Yapısı BISTECH geçişi sonrası Borsa İstanbul Borçlanma Araçları Piyasası ndaki hesap yapısı müşteri/portföy, MKT hizmeti verilen/verilmeyen sermaye piyasası aracı kırılımları dikkate alınarak oluşturulmuştur. İşlem pozisyonları, portföy ve müşteri ayrımı gözetilerek farklı pozisyon hesaplarında izlenecektir. MKT hizmeti verilen finansal araçlar için teminat yeterlilikleri müşteri ve portföy pozisyonları için ayrı ayrı hesaplarda izlenecektir. MKT hizmeti verilmeyecek pozisyonlar için teminatlar müşteri/portföy ayrımı olmaksızın tek bir hesapta takip edilecektir

61 Risk ve Teminat Yönetimi Süreçleri Gün Sonu Her iş günü sonunda oluşan fiyatlar ve mevcut risk parametreleri kullanılarak tüm hesaplar için risk hesaplaması ve teminat değerlemesi yapılacaktır. T Günü Saat >20:00 T+1 Günü Saat 15:00 Risk Yönetimi Sistemi Risk ve teminat hesaplaması Yetersiz teminata sahip üyeler için teminat tamamlama çağrısı (Takas Terminalleri Yoluyla) Teminat tamamlama çağrısı yapılan hesaplar için teminat kontrolü Gün İçi Periyodik kontroller: (Risk hesaplama anları 60 dakika aralıkla) İşlem Anı Risk Yönetimi (RTM) İşlem Öncesi Risk Yönetimi (PTRM) PTRM Emir iletimi öncesi teminat yeterliliği kontrolü yapılacak. RTM Emirin işleme dönüştüğü anda gerçek zamanlı portföy bazlı marjin hesaplaması Periyodik Marjin H. Risk hesaplama anlarında yapılan portföy bazlı risk hesaplamaları

62 TEM. TEM. Risk ve Teminat Yönetimi Süreçleri EMİR İŞLEM ÖNCESİ VE SIRASI RİSK YÖNETİMİ X İŞLEM SONRASI RİSK YÖNETİMİ BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASINDA İŞLEM SONRASI RİSK YÖNETİMİNDE NAKİT AKIMI TEMİNATLANDIRMA (CFM) ALGORİTMASI KULLANILACAKTIR. Müşteri ve portföy pozisyonları ayrı ayrı takip edilecektir. Teminatlandırma toplam müşteri ve portföy pozisyonları baz alınarak yapılacaktır. Günlük olarak teminat yeterliliği takibi yapılacaktır. POZİSYONA DÖNÜŞEN/EŞLEŞEN EMİRLER N-CCP için süreçte fark yok. Garanti fonu oluşturulmayacak PORTFÖY H. MÜŞTERİ H. TEM. Y. TEMİNAT YETERLİLİK İZLEME ONAY TEM. Y. TEMİNAT YETERLİLİK İZLEME ÜYE TEMİNAT HESABI PORTFÖY ÜYE TEMİNAT HESABI MÜŞTERİ

63 CFM; Risk ve Teminat Yönetimi Süreçleri Nakit Akım Teminatlandırma Yöntemi (CFM) Borçlanma araçları piyasasında teminatlandırma amacıyla geliştirilmiştir Bono, tahvil, repo, ters repo, bono/tahvil forward ve futureları, IRS gibi faiz oranına dayalı finansal ürün pozisyonları için teminat hesaplayabilir Pozisyonları nakit akımları olarak görür Risk hesaplamasını nakit akımlarından oluşan portföyün net bugünkü değer (NBD) değişim metriğini kullanarak yapar NBD değişimlerini hesaplarken fiyatlamada kullandığı (NBD hesaplaması) cari verim eğrilerinin şeklini değiştirerek ürettiği şokları baz alan senaryoları kullanır Cari verim eğrisinin şeklini değiştirmek için 3 adet parametre kullanır. Senaryo sayısı parametre scalasının bölüm sayısının bir fonksiyonudur Farklı verim eğrileri arasındaki korelasyonları dikkate alır

64 KESİN ALIM/SATIM A Risk ve Teminat Yönetimi Süreçleri Nakit Akım Teminatlandırma Yöntemi (CFM) 92 TL VALÖR= T+0 B 100 NOM. 90 GÜN VADELİ İSKONTOLU DİBS KIYMET ALACAKLI AÇISINDAN KESİN A/S T - 92 TL T B AÇISINDAN DURUM 92 TL T+90 T - 100

65 REPO Nakit Akım Teminatlandırma Yöntemi (CFM) A 100 TL (100+İ) TL VALÖR= T+0 O/N REPO 110 NOM. 90 GÜN VADELİ İSK.DİBS 110 NOM. 90 GÜN VADELİ İSK.DİBS B A AÇISINDAN DURUM (İŞLEM SONRASI) T TL T+1 +(100+İ) TL T TL TL A AÇISINDAN DURUM (İLK BACAK SONRASI) T TL +(100+İ) TL T TL

66 Risk ve Teminat Yönetimi Süreçleri Nakit Akım Teminatlandırma Yöntemi (CFM)

67 Risk ve Teminat Yönetimi Süreçleri Nakit Akım Teminatlandırma Yöntemi (CFM)

68 0 0,75 1,5 2,25 3 3,75 4,5 5,25 6 6,75 7,5 8,25 9 9,75 0 0,75 1,5 2,25 3 3,75 4,5 5,25 6 6,75 7,5 8,25 9 9,75 PC2 0 0,75 1,5 2,25 3 3,75 4,5 5,25 6 6,75 7,5 8,25 9 9,75 Risk ve Teminat Yönetimi Süreçleri Nakit Akım Teminatlandırma Yöntemi (CFM) PC1-Paralel PC2-Eğim PC3-Büküm PC

69 Teminata Kabul Edilen Varlıklar ve Teminat Değerleme Metodolojisi* Yatırılmış olan teminatlar Takasbank tarafından değerlemeye tabi tutulacaktır. Değerleme süreci iki aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalardan ilki güncel fiyatlar ve teminat değerleme katsayıları kullanılarak teminatların değerlenmesidir. Teminat değerlemesinin diğer adımı ise kullanılabilir toplam teminatın belirlenmesidir. Borçlanma Araçları Piyasası nda teminat olarak verilecek her bir varlık türünün toplam teminat içerişindeki kompozisyonu sınırlandırılabilecektir. Bu sınırı aşan teminatlar değerlemede dikkate alınmayacaktır. Piyasada asgari TL gereksinimi olmayacaktır. Teminat mektupları geçici bir süre için teminata kabul edilecektir. Alınan pozisyonlar sonucu ortaya çıkan toplam teminat gereksinimi toplam kullanılabilir teminat ile karşılaştırılacak ve teminat fazlası/ teminat açığı bahse konu tutarların farkından oluşacaktır. *Teminat değerleme modeli örnek dosyası Takas İstanbul internet sitesinde yer almaktadır.( tarihli duyuru)

70 Garanti Fonu Merkezi Karşı Taraf hizmeti verilecek Borçlanma Araçları Piyasası nda üyelerden bir veya birkaçının temerrüde düşmesi halinde oluşabilecek toplam kaynak ihtiyacının ilgili üyelerin teminatlarını aşan kısmı için kullanılmak üzere üyelerin katkıları ile garanti fonu kurulacaktır. İşlem teminatı için kullanılacak teminat değerleme kuralları Garanti fonu için yatırılacak katkı payları için de geçerli olacaktır. Garanti fonu teminat kompozisyonu, başlangıç teminatı için alınan teminat kompozisyonundan farklı olabilecektir. % 99,9 Güven düzeyi dikkate alınarak hesaplanacaktır. Garanti Fonu Büyüklüğü> Max(En Büyük Riske Sahip Üye Kaynak İhtiyacı, En Büyük İkinci Riske Sahip Üye Kaynak İhtiyacı + En Büyük Üçüncü Riske Sahip Üye Kaynak İhtiyacı) Garanti fonu büyüklüğü aylık olarak hesaplanacaktır. Her bir üyeden talep edilecek garanti fonu katkı payı, toplam garanti fonu büyüklüğünün üyelerin taşımış oldukları riskleri ile orantılı olarak dağıtılması ile bulunacaktır.

71 Teminat Tamamlama Çağrılarının Kapatılması* Teminat tamamlama çağrılarının nakit olarak kapatılma zorunluluğu yok. Teminat tamamlama çağrıları, teminat yatırarak yada pozisyon azaltılarak kapatılabilir. Teminat tamamlama çağrısı yapılmış hesaplar, ertesi gün yapılan risk hesaplama anlarının birinde yada gerçek zamanlı risk hesaplamalarında, teminat fazlası verirse, teminat tamamlama çağrısı kapatılmış sayılır. Gün içerisinde yatırılan toplam teminat, teminat tamamlama çağrısının yapıldığı güne ilişkin fiyatlarla teminat tamamlama çağrısına eşit yada büyükse, teminat tamamlama çağrısı kapatılmış olur. Kısmi pozisyon kapatma ve teminat yatırma ile teminat tamamlama çağrısı kapatılabilir. *Planlanan yapı sistem performansına değişiklik gösterebilecektir.

72 Teşekkürler

73 Destek ve Sorular için BISTECH ile ilgili her türlü yazılım, doküman haber ve duyurular için web adresimiz Sorularınız için mail adresimiz;

74 BISTECH Teknoloji Programı BIST Strateji Projeleri İlerleme Durumu Mayıs 2016