Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 51, Ağustos 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal lar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 51, Ağustos 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Öğr. Gör. Dr. Arzu MERİÇ Adıyaman Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü acengil@adiyaman.edu.tr Arş. Gör. Yusuf AKPINAR Adıyaman Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü yakpinar@adiyaman.edu.tr ADIYAMAN DAKİ MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ MUHASEBE KÜLTÜR DEĞERLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Küreselleşme süreciyle çeşitli alanlarda kültürlerin birbirlerine yakınlaşması görülmektedir. Özellikle muhasebe alanındaki gelişmelerin meslek mensuplarının muhasebe kültür değerlerini etkilediği görülmüştür. Bu etkileşimin ölçülmesi amacıyla Adıyaman Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasında faaliyette bulunan meslek mensupları ile Hofstede nin ve Gray in çalışmaları temelinde anket yöntemiyle uygulama çalışması yapılmıştır. sonucuna göre, meslek mensuplarının muhasebe sistemini açıklayan muhasebe değerleri ile ilgili düşünceleri; profesyonellik, esneklik, iyimser ve şeffaf bir yapıda olması gerektiği ile ilgilidir ve meslekle ilgili bu değerleri destekleyecek politika ve yöntemlerin oluşturulması ve söz konusu sistem içerisinde uygulamaların yürütülmesi beklentisi ortaya çıkmıştır. Anahtar kelimeler: Muhasebe Kültür Değerleri, Hofstede-Gray Modeli Öz

2 A RESEARCH ON ACCOUNTING CULTURAL VALUES OF CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS IN ADIYAMAN Abstract It is seen that cultures converge to each other in various fields with globalization process. It has been seen that the developments in accounting especially affect the accounting cultural values of the Certified Public Accountants. Inordertomeasurethisinteraction, CertifiedPublicAccountantswhoareactive in Chambers of Adıyaman havebeenconductedquestionnaires on thebasis of theframework of HofstedeandGray. According to the research result, the accounting personnel opinions about the values that explain the system; Professionalism, flexibility, optimism and transparency and the results show up both creation policies and methods to support these values related to the accountants and an expectation about the execution of applications within the system. Keywords: Accounting CultureValues, Hofstede-Gray Framework 1.GİRİŞ Uluslar kendi toplum özelliklerini yansıtan kültürel boyutlara uygun olarak muhasebelerine yön veren uygulamaları benimseyerek kendilerine özgü muhasebe sistemleri oluşturmuşlardır. Dünya genelinde benimsenebilecek tek tip bir sistem oluşturmak imkansız gibi gözükse de yapılan uygulamalar globalleşmenin etkisiyle tek tip bir model oluşturma yönündedir. 427 Muhasebenin uluslararası gelişmelerden etkilenmesi kaçınılmaz bir olgudur. Çünkü ülkelerin muhasebe sistemi, sadece sınırları içindeki gelişmelerden değil, sınırları dışındaki çevresel faktörlerden de etkilenmektedir. Bu faktörlerden biri olan kültürün de açık bir sistem olan muhasebeyi etkilemesi kaçınılmazdır (Varıcı ve Özdemir, 2013:26). Bir ülkede muhasebenin belirleyicileri olarak başta toplumun kültür özellikleri, ekonomik, hukuki ve kurumsal yapısı ile meslek örgütlerinin konumu sayılabilir. Bu faktörlerin etkisi ile ülkelerdeki muhasebe sisteminin ayırt edici özellikleri ortaya çıkar. Bu faktörler; muhasebedeki teknik uygulamaları ve etik konularını, üretilen bilgilerin ayrıntısını, muhasebe uygulamalarının şeffaflığını, dolayısıyla kamuya açıklanan bilgilerin kapsamını doğrudan etkiler (Karabınar;2005:18) Önemli olan bu etkilerin daha fazla anlaşılması ve muhasebedeki kültürel farklılıkların ortaya çıkmasıdır. Muhasebedeki kültürel farklılıkların keşfedilmesi devletlere standart ve mevzuatın düzenlenmesi konusunda yol gösterecek ve muhasebedeki gelişmeleri önceden görebilme yeteneği sağlayacaktır (Kaya ve Ökten,2014:79). Ulusların toplumsal özelliklerini dikkate alan sadece belli çevrelerin etkisiyle dayatılmayan ideal bir muhasebe sistemi oluşturmak ve bu sistemi globalleşen dünya toplumları için anlaşılır kılmak ayrıca yaşanabilecek sorunların oluşmasını önleyecek bir yapı oluşturmak gerekmektedir. Muhasebe kültür analizleri çalışmalarıuluslar arası arenada anlaşılabilir ve sorunları önleyebilir bir muhasebe yapısının oluşturulmasına katkı sağlayacaktır.

3 2. MUHASEBE KÜLTÜR DEĞERLERİ Hofstede bir ulusun kültürel yapısını tanımlamak için dört farklı boyut belirlemiştir. Bunlar 1 bireyselliğe karşı çoğulculuk- güç mesafesinin genişliği- belirsizlikten kaçınma isteği- erilliğe karşı dişilik şeklindedir. Bu boyutlar aşağıdaki şekilde açıklanmaktadır (Hofstede, 1983;78-89; Güvemli,2008:75-77; Soares vd., 2007:280; Karabınar, 2005: 34-38) Bireyselliğe karşı çoğulculuk (kolektivizm); toplumu oluşturan bireyler arasındaki ilişki derecesini belirler. Bireyselliğin hakim olduğu toplumlarda kişiler toplumla ilişkilerinde öncelikle kendi çıkarlarını ön planda tutarken, çoğulcu (kolektif) toplumlarda kişilerin bireysel tercihleri ikinci planda kalır. Bireyselliğin yüksek olduğu toplumlarda kişisel menfaatler ön planda olup, bireyler amaçlarını gerçekleştirmek için bağımsız ve özgün davranışlar sergilemektedir. Çoğulculuğun (kollektif yapının) yüksek olduğu toplumlarda ise ortak bir amaç için toplum menfaatini ön planda tutan davranışlar sergilenmektedir. Bir ülkedeki bireysellik derecesinin, o ülkenin zenginliği ile ilişkili olduğu görülmektedir. Güç mesafesinin genişliği; toplum içerisinde hiyerarşik bir yapının oluşması yani otoritenin oluşması ve gücün dağılımı ile ilgilidir. Güç mesafesinin yüksek olduğu toplumlarda bireylerin otorite arzusu yüksektir ve hiyerarşik düzen hakim olup emir komuta zinciri söz konusudur. Bu durum çalışanların üstlerine bağımlılığını arttırır ve merkezileşmiş bir yapıoluşturur. Güç mesafesinin düşük olduğu toplumlarda yönetenler ve çalışanlar arasındaki eşitsizlik en aza indirilmiştir. Merkezileşme oldukça azaltılmıştır. Denetleyici personel sayısı azdır. Çalışanlar ve yöneticiler, örgütün olanaklarını eşit şekilde paylaşırlar. Bireysel toplumlarda güç mesafesi düşük iken, kollektif toplumlarda güç mesafesi yüksektir. Belirsizlikten kaçınma isteği; Öngörülen davranış için iyi tanımlanmış kuralların gerekliliğidir.belirsizlikten kaçınma, belirsizlik ve muğlaklık yüzünden insanların kendilerini tehdit altında hissettiği vesakındığı durumdur. Belirsizlikten kaçınma isteği yüksek toplumlarkural merkezlidir. Bireylerinkuralların dışına çıkmak karışıklığa sebep olabilir anlayışı ile değişime karşı dirençleri yüksektir. Belirsizlikten kaçınma isteği düşük olan toplumlarda bireylerin değişime kolayca uyum sağlayarak esneklik ve serbestlikten yana eğilimleri olmaktadır. Erilliğe karşı dişilik; cinsiyet farklılıklarının yaşamsal öğeleri etkilemesi ile ilgilidir. Eril toplumlarda, cinsiyete dayalı davranışlar belirgindir ve bireylerin davranış biçimleri arasındaki fark cinsiyete dayalı olarak fazladır. Eril toplumlar sert karakterli ve maddi yönelimli davranışlar sergilemektedir. Eril toplumlar sonuca ulaşmaya, kahramanlığa, cesaret ve somut başarıya odaklanır. Dişil toplumlarda ise bireylerin davranış biçimleri arasındaki fark cinsiyete dayalı olarak eril toplumlara göre daha azdır. Dişil toplumlar daha ılıman karakterli ve duyarlı davranışlar sergilemektedir. Dişil toplumlar, sosyal ilişkilere, uysallığa, güçsüzleri korumaya ve yaşam kalitesine öncelik verir. Bu kültür boyutlarından hareketle uluslararası bağlamda kültür ve muhasebe sistemleri arasındaki ilişkiyi ayrıntılı bir şekilde açıklayabilmek için toplumsal düzeyde muhasebe sistemlerinin uygulamadaki gelişimini doğrudan etkileyebilen hangi değerlerin muhasebe alt kültür seviyesindeki değerlerle bağlantılı olduğunu belirten bir mekanizmanın oluşturulması gerekliliği ortaya çıkmıştır (Gray,1988:5). Gray, Hofstede nin sosyal değer boyutlarından hareketle ulusal muhasebe sistemleri arasındaki farklılıkları tahmin etmek ve açıklamak amacı ile muhasebe değerlerinin kullanılabile Belirtilen kültürel boyutlar Hofstede tarafından genişletilmiş ve kültürel boyut sayısı altıya yükselmiştir. İlave edilen iki boyut: kısa veya uzun dönemli yöneliş isteği- hoşgörüye karşı dirençlilik şeklindedir (

4 ceğini önermiştir. Gray tarafından belirlenen, iki zıt unsuru içeren, dört boyutlu kavramsal çerçevedeki muhasebe değerleri 2 aşağıdaki gibi açıklanabilir (Gray, 1988:8-11;Choi, 2001:76;Chanchani ve Willet, 2004: ;Karabınar, 2005: 47-49; Karabınar ve Öktem, 2008: 82; Varıcı ve Özdemir, 2013:29): Profesyonelliğe karşı statükoculuk: Profesyonellik derecesi muhasebe sistemindeki otoriteyi etkileme derecesini ifade eder. Muhasebe sistemindeki yüksek profesyonellik derecesinde muhasebe uygulamalarında kendi kendine yetme söz konusu olurken, yüksek statükoculuk derecesinde muhasebe uygulamalarında resmi kurumların müdahalesi söz konusudur. Tekdüzeciliğe karşı esneklik:tekdüzecilik derecesi muhasebe sisteminde yıllar itibari ile karşılaştırılabilirliği sağlamak üzere tüm şirketlerde yeknesak muhasebe uygulamalarını ifade eder. Esneklik derecesi ise her bir şirketin kendi durumuna göre gerekli gördüğü muhasebe uygulamalarını kullanabilme serbestisidir. Yüksek tekdüzelik derecesinde düşük profesyonellik ve sıkı kural ve prosedürlereuyma zorunluluğu söz konusudur. Tutuculuğa karşı iyimserlik:iyimserlikte olaylara karşı daha pozitif, yani risk alabilen bir yaklaşım sergilenirken, tutucu yaklaşımda gelecekte meydana gelebilecek olaylara karşı daha ihtiyatlı davranarak olayların en kötüsüne hazırlanmak, geleneksel yöntemlere bağlı kalmakve riski önlemek için çaba sarf edecek bir yaklaşım ön plana çıkmaktadır. Riski seven ve sevmeyen toplumların kullanmak isteyeceği muhasebe metotları farklı olacaktır. Gizliliğe karşı şeffaflık:mali tablolardaki ayrıntıların derinliğini belirleyen bir muhasebe değeridir. Gizlilik derecesi mali raporlarda açıklanması gereken, sadece şirket yöneticilerini ilgilendiren minimum bilgi düzeyini ifade eder. Mali tablolarda,daha dar bir kesimi ilgilendiren, gereken sınırlılıkta daha az bilgi düzeyi söz konusudur. Şeffaflık derecesi ise daha fazla kamuoyuna daha geniş bilgi veren raporlamayı ifade eder. Mali tablolarda, kamuoyunu aydınlatan daha fazla sayıda ve kapsamı geniş bilgiler söz konusudur. 429 Hofstede nin kültürel boyutları ile ilgili olarak iki duygusal yön bulunmuştur. Bunlar; suçlu (guilty) kültürler ve çekingen (shame) kültürlerdir. Suçlu kültürler; bireysel, dar güç mesafesi, belirsizlikten kaçınma derecesi düşük olan toplumlardır. Çekingen kültürler ise; çoğulcu, geniş güç mesafesi, belirsizlikten kaçınan toplumlardır (Velayutham ve Perera, 2004: 52) Bir toplumun kültürel değerleri ile muhasebe uygulamalarına yön veren değeler arasındaki ilişki aşağıdaki tabloda gösterilebilir: Tablo 1: Kültürel Boyutlara Göre Muhasebe Değerleri(Karabınar,2005:40; Velayutham ve Perera, 2004: 60). Kültürel Boyutlar Muhasebe Değerleri Kültürel Boyutlar Muhasebe Değerleri Bireysellik Yüksek Profesyonellik Çoğulculuk Yüksek Statükoculuk Güç Mesafesi Düşük Esneklik Güç Mesafesi Yüksek Tekdüzelik Belirsizlikten Kaçma Düşük İyimserlik Belirsizlikten Kaçma Yüksek Tutuculuk Erillik Yüksek Şeffaflık Dişillik Yüksek Gizlilik SUÇLU KÜLTÜRLER ÇEKİNGEN KÜLTÜRLER Hofstede nin kültürel boyutları ile ilgili olarak iki duygusal yön bulunmuştur. Bunlar; suçlu (guilty) kültürler ve çekingen (shame) kültürlerdir. Suçlu kültürler; bireysel, dar güç me- 2 Söz konusu değerler belirlenirken Hofstede tarafından geliştirilen yeni kültür boyutları dikkate alınmamıştır.

5 safesi, belirsizlikten kaçınma derecesi düşük olan toplumlardır. Çekingen kültürler ise; çoğulcu, geniş güç mesafesi, belirsizlikten kaçınan toplumlardır. Bu kapsamda, suçlu kültürlerde profesyonellik, esneklik, iyimserlik ve şeffaflık gibi muhasebe değerlerinin uygulamalara yön verdiği ifade edilebilir. Çekingen kültürlerde ise statükoculuk, tekdüzelik, tutuculuk ve gizlilik gibi muhasebe değerleri uygulamalarda hakim olacaktır (Velayutham ve Perera, 2004: 60) 2.1. TÜRKİYE DEKİ MUHASEBE KÜLTÜR DEĞERLERİ Türkiye deki kültürel boyutlar ile ilgili Hofstede nin, yapılmış çalışmalara göre; dünya ortalamasına kıyasla ülkemizde bireyselliğin düşük, güç mesafesinin yüksek, belirsizlikten kaçma düzeyinin yüksek, erilliğin ise dünya ortalamasına yakın olduğu görülmektedir. Türk kültüründe dayanışmacılığın (kolektivist) ve himayecilik (paternalizm) yönlerinin yüksek düzeyde olduğu, güç mesafesinin geniş olduğu, belirsizlikten mümkün olduğunca kaçınan belirlenimci (deterministik) bir konumun olduğu, dişil fakat erilliğe yakın bir durumun olduğu bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır (Karabınar, 2005: 35-38). Ülkemize ait bulgular incelendiğinde, güç aralığının ve belirsizlikten kaçınmanın yüksek olduğu görülmektedir. Buna karşınmuhasebe hileleri yüksek, kurumsal yönetim değerleri ise oldukça düşük çıkmıştır. Bu ilişkiyi etkileyen faktörler incelenirken sosyal, politik ve tarihi kültürel değerlerin de göz önüne alınarak çalışılması muhasebe kültürü için atılacak adımlarda yol gösterici olacaktır (Kaya ve Ökten,2014:78). Antropolojik, sosyolojik yaklaşımlar gibi çeşitli açılardan eleştirilse de (Baskerville,2003;1) Hofstede nin yapmış olduğu çalışma sonuçlarına göre ülkemiz çekingen kültür yapısına sahip bir toplum özelliğini taşımaktadır. Bu tip toplumlarda uygulamalara yön veren muhasebe kültür değerlerinin statükoculuk, tekdüzecilik, tutuculuk ve gizlilikten yana olduğu görülmektedir LİTERATÜR TARAMA Konu ile ilgili çalışmalara öncülük eden, Hofstede nin sınıflamasına bağlı olarak Gray tarafından belirlenen muhasebe değerleri olmuştur. Belirlenen bu değerler genellikle anket yöntemi ile diğer araştırmacılar tarafından test edilmiştir. Kültür ve muhasebe arasındaki etkileşimi inceleyen çalışmalara öncülük eden Gray in 1988 yılında Hofstede in 1983 yılında ortaya koyduğu dört kültür boyutuyla (bireysellik ve toplulukçuluk- güç mesafesi- belirsizlikten kaçınma- erillik ve dişilik) ilişkilendirerek belirlediği dört muhasebe kültür değeri (profesyonelliğe karşı statükoculuk- tekdüzeciliğe karşı esneklik- tutuculuğa karşı iyimserlik- şeffaflığa karşı gizlilik) olmuştur.gray tarafından belirlenen muhasebe değerleri 2004 yılında Chanchani ve Willett tarafından deneysel olarak test edilmiştir. Baskerville 2003, Hofstedeneverstudiedculture başlıklı çalışmasında Hofstede nin çalışmasının, antropolojik ve sosyolojik açıdan ve sayısal verilerle kültür anlayışının belirlenmiş olması yönüyle eleştirildiğini belirtmiştir. Bunun yanında bu çalışmaların muhasebeye çok katkı sağladığını vurgulamış ve bu boyutları başarıyla kullanan araştırmacıların, ulus kavramı ve kültürler arasındaki sorunlarını nasıl ele aldığına ve evrenselci yaklaşımın doğasında olan sorunları da dikkate alması gerektiğini söylemiştir. sadece dört boyutta belirlenen muhasebe değeri için yapılmıştır.

6 Heidhudes ve Patel (2011), A critique of Gray sframework on accountingvaluesusing Germany as a casestudy adlı çalışmasındagray'in muhasebe değerleri çerçevesine yönelik teorik ve metodolojik açıdan eleştiriler getirmiştir. Gray in çalışmalarının eleştirel bir değerlendirmesi yapılmaksızın, kültürlerarası muhasebe araştırma ve eğitimini büyük oranda etkilediğini belirtmiş ve çeşitli eleştirilerde bulunmuştur. Türkiye de muhasebe kültür değerleri ile ilgili ilk çalışma Kültür Muhasebe Etkileşimi Açısından Muhasebe İklimi çalışma ile Selahattin Karabınar (2005) tarafından yapılmıştır.sonraki yıllarda ülkemizde yapılan akademik çalışmalardan bazıları yıllara göre aşağıdaki gibi sıralanabilir: Güvenç ve Karabınar (2006), İçel İlinde Faaliyet Gösteren Bağımsız Muhasebe Meslek Mensuplarının Kültür Bazlı Muhasebe Değerleri adlı makalelerinde, İçel de faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının muhasebe değerlerinin mevcut durumunu ve konu ile ilgili beklentilerini araştırmışlardır. Çalışma sonucunda İçel ilinde faaliyet gösteren meslek mensuplarının görüşlerine göre, muhasebe kültür çevresi profesyonel, gizliliği esas alan, tekdüzelikten yana ve tutucu denecek bir durumdadır. İşgüden (2007), Sosyal ve Kültürel Değerlerin Muhasebe Meslek Etiği Üzerine Etkileri adlı yüksek lisans tez çalışmasında, Balıkesir de faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının katılımı ile sosyal ve kültürel değerlerin meslek etiği üzerindeki etkilerini anket yaparak araştırmıştır. Çalışma sonucunda meslek etiği ilkelerinin sosyal ve kültürel değerlerden etkilendiğini tespit etmiştir. 431 Duman (2007), İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşunun Muhasebe Kültürünün Araştırılması adlı yüksek lisans tez çalışmasında, İstanbul Sanayi Odası nın 2004 yılı verilerine göre Türkiye de faaliyet gösteren 500 büyük sanayi kuruluşunun muhasebe değerlerini anket yaparak araştırmıştır. Çalışma sonucunda muhasebe uygulamalarında gizlilik, profesyonellik, tekdüzelik, tutuculuk gibi muhasebe değerlerinin hakimiyetini tespit etmiştir. Güvemli (2008), Uluslar arası Muhasebe Standartlarının Çeşitli Ülkelerin Muhasebe Kültürleri İle Etkileşimleri ve Türkiye Örneği adlı doktora tez çalışmasında uluslar arası muhasebe biliminin entegrasyonu Türkiye ve çeşitli ülkeler nezdinde incelenmiş ve farklı muhasebe kültürlerinin entegrasyon sürecine etkileri ortaya konmuştur. Aktaş (2008), Bursa İli Muhasebe Meslek Mensuplarının Muhasebe Kültür Değerlerinin Araştırılması adlı yüksek lisans tez çalışmasında, Bursa da çalışan muhasebe meslek mensuplarının muhasebe kültür değerleri anket yöntemi ile araştırmıştır. Çalışma sonucunda mevcut uygulamalarda gizlilik, statükoculuk, tekdüzelik, tutuculuk gibi muhasebe kültür değerleri hakim iken, beklentiler ise uygulamalarda şeffaflık, profesyonellik, esneklik ve iyimserliğin hakim olması yönünde olmuştur. Karabınar ve Öktem (2008, Basel-II Süreci ve Türkiye Muhasebe İkliminde Şeffaflık Ve Kamuya Bilgi Açıklama Kültürü adlı çalışmasında Türkiye genelinde bazı illerde yapmış olduğu anket çalışması sonucundamuhasebenin üretmiş olduğu bilginin şeffaflık boyutu açısından; şeffaflığa yatkın olduğu anlaşılmış ancak zorlayıcı düzenlemeler ve çerçevenin daha net olmasının gerekmektedir.basel II sürecinin kamuya açıklanan bilgilerin kapsam ve kalitesinde olumlu gelişmeler yaratacağı öngörülmüştür. Tecimer ve Karabınar (2009), Muhasebe Kültürü Bağlamında Yapılan Seçilmiş Bazı Çalışmaların Metodolojik Analizi adlı makalelerinde, muhasebe kültür alanında yapılmış bazı

7 çalışmaları seçilerek kullanılan yöntem, hedef kitle ve analiz yöntemleri ile irdelemişlerdir. Çalışma sonucunda elde edilen bilgilere göre, muhasebe kültürü alanında yapılan çalışmaların teorik altyapısı Hofstede nin sınıflamasına bağlı kalarak Gray tarafından oluşturulan muhasebe kültür değerleridir. Sonraki araştırmacılar Gray in oluşturduğu muhasebe kültür değerlerini deneysel olarak test etmeye çalışmışlardır. Söz konusu çalışmalarda en çok kullanılan yöntem anket ve mülakat yöntemi olmuştur. Tecimer (2010), Halka Açık Şirketlerde Muhasebe Kültür Değerlerine Yönelik Bir adlı Doktora tez çalışmasında, anket yöntemi uygulanarak Türkiye deki halka açık şirketlerdeki muhasebecilerin katılımı ile muhasebe kültür değerleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda muhasebeciler kendilerini tutucu, tekdüzeci, düşük düzeyde esnek ve şeffaf olarak tanımlamışlardır. Ayrıca yüksek profesyonellik düzeyi ile kendilerini yargı noktasında eğitimli, tecrübeli, ehliyetli ve dürüst olarak tanımlamışlardır. Bekçi ve Bitlisli (2012), Muhasebe-Kültür Değerlerinin Analizi: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir adlı makalelerinde Gray tarafından oluşturulan muhasebe kültür değerleri bakımından meslek mensuplarının hangi konumda olduklarını araştırmışlardır. Çalışma Isparta da faaliyet gösteren meslek mensupları üzerinde anket yöntemi ile yürütülmüştür. Çalışma sonucunda Isparta da faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının profesyonellikten yana olduğunu, tekdüzeliğe yakın, tutucu denebilecek bir konumda ve şeffaflık beklentisi içinde ama gizlilikten yana muhasebe değerlerine sahip olduklarını tespit etmişlerdir. Varıcı ve Özdemir (2013), Uluslar arası Finansal Raporlama Standartlarına Yönelişin Kültür Bağlamında Değerlendirilmesi adlı makalelerinde, muhasebe ve finansal raporlama alanında UFRS analizini yaparak, kültürel değerlerin muhasebe uygulamalarındaki farklılıklarını araştırmışlardır. Çalışma sonucunda Türkiye nin de içinde bulunduğu birçok ülke için kültürel değerlerin dikkate alınmadan UFRS uygulamasının sıkıntılı olduğu kanaatine varmışlardır. Kaya ve Ökten (2014), Kültür Olgusunun Muhasebe Hileleri Üzerindeki Etkisi adlı makalelerinde muhasebe hileleri ile kültür arasındaki ilişkiyi, Hofstede in dört kültür boyutunu dikkate alarak incelemişlerdir. Muhasebe hileleri ile kültür arasındaki ilişkiyi incelerken kültürel değerlerin de göz önüne alınması gerektiğini vurgulamış ve bu çalışmaların kurumsal yönetim anlayışına katkı sağlayacağını ve kamu otoritelerine yol gösterici olacağını söylemiştir. 432 Dızman ve Güney (2015) Muhasebe Meslek Mensuplarının Karşılaştıkları Sorunları Kamu da Karşılaşılan Olumsuzluklar ve Beklentiler (Erzincan ili Uygulaması) Başlıklı çalışmasında muhasebe meslek mensuplarının en önemli sorunlar sıralamasında dördünsü sırada vergi mevzuatında yapılacak değişikliklerde meslek mensuplarının da görüşlerinin alınmasının gerekliliği profesyonellik anlayışının bir göstergesidir. Öztürk (2015), Muhasebedeki Değerleme Yaklaşımları Üzerine Kültürel Bir Değerlendirme adlı makalesinde tarihi maliyet temelli yaklaşımlar ile uluslar arası muhasebe ve finansal raporlama standartlarınca önerilen cari maliyet temelli yaklaşımlar karşılaştırılarak cari maliyete dayalı yaklaşımlara yönelişi kültürel bir yaklaşımla incelemiştir. Çalışma sonucunda işletmelerin kültürel farklılıklarına rağmen, uluslar arası düzeyde rekabet için cari maliyetleri esas alan değerleme yaklaşımlarına doğru zorunlu bir yöneliş gerektiğini tespit etmiştir. Tetik ve Yelgen (2015) Uluslar arası Finansal Raporlama Standartlarının (UFRS) Muhasebe Kültürüne Etkisi Üzerine Otel İşletmelerinde Bir adlı makalelerinde muhasebe uygulayıcılarının UFRS uygulamalarına bakış açılarını ve Türkiye de UFRS uygulamalarının

8 kültür ve muhasebe değerleri üzerindeki etkisini araştırmışlardır. Çalışma sonucunda UFRS uygulamalarının kültür ve muhasebe değerleri üzerinde etkisini tespit edememişlerdir. Tosunoğlu ve Yeşilçelebi (2016) Kültürün İç Denetim Üzerindeki Etkisinin Muhasebe Meslek Mensupları Açısından Değerlendirilmesi adlı makalelerinde kültürün iç denetim üzerindeki etkisini muhasebe meslek mensuplarının algıları doğrultusunda araştırmışlardır. Çalışma sonucunda belirsizlikten kaçınmanın iç denetim üzerinde negatif yönde bir etkiye sahip olduğunu, güç mesafesi, bireycilik ve toplumsallığın ise iç denetim üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığını tespit etmişlerdir. 4.ARAŞTIRMA 4.1. nın Amacı, Yöntemi Ve Kapsamı nın amacı, muhasebe meslek mensuplarının hizmet vermek istediği muhasebe sistemini açıklayan muhasebe değerlerini belirlemektir. Bu amaçla, gerekli literatür taraması ve meslek mensuplarıyla mülakatlar yapıldıktan sonra veri toplamada kullanılan anket formu hazırlanmıştır. Anket formu, ShalinChanchani ve RogerWillet tarafından Gray in belirlediği muhasebe değerlerinin ölçülmesine yönelik yapılan araştırmalarda kullanılan ve Selahattin Karabınar tarafından Türkiye için uyarlanan formdur. Anketin uygulanması ve sonuçlarının SPSS programıyla yorumlanması şeklinde araştırma gerçekleştirilmiştir. Anket formu ulaşılmak istenen amaca yönelik olarak 2 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, katılımcıların demografik özelliklerini belirlemeye yönelik 9 soru, diğer bölüm muhasebe sistemini açıklayan muhasebe değerleri ile ilgili olarak katılımcıların beklentilerinin beşli Likert ölçeği ile ölçülmesine yönelik 15 sorudan oluşmaktadır. 433 Anket çalışması sonucunda elde edilen veriler SPSS 20.0 paket programına aktarılmış ve frekans dağılımı, ortalamalar, güvenilirlik, Crosstab, Anova ve T Testi gibi istatistiki yöntemler kullanılarak analiz edilmiştir. da Adıyaman il merkezi ve ilçelerinde faaliyette bulunan serbest muhasebeci mali müşavirler hedef kitle olarak seçilmiştir. kapsamında değerlendireceğimiz SMMM toplam sayısı 177 kişi olup, bu kişilerden 114 ü çalışan, 63 ü çalışmayan listesine kayıtlı SMMM olarak belirlenmiştir. 3 Belirlenen hedef kitle için evreni temsil edecek SMMM lerden örneklem büyüklüğü %5 hata marjı ile yaklaşık 89 kişi SMMM hesaplanmıştır. Basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile belirlenen 79 SMMM ile yüz yüze anket yapılmıştır. Söz konusu örneklem %5,63 hata marjı ile evreni temsil etmektedir. 4.2.nın Bulguları Katılımcılara Ait Demografik Bulgular nın amacı doğrultusunda ankete katılan SMMM lerin genel özelliklerini belirlemek amacıyla hazırlanan sorulara ilişkin elde edilen bulgular ve frekans dağılımları aşağıdaki tabloda verilmiştir: 3 Adıyaman Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasının Aralık 2016 da hazırladığı rapordan derlenmiştir.

9 Tablo 2: Katılımcıların Genel Özellikleri Cinsiyet N % Eğitim N % Erkek 71 89,9 Lisans 65 82,3 Kadın 8 10,1 Yüksek Lisans 14 17,7 Yaş N % Mükellef Sayısı N % 30 dan küçük 5 6,3 Az yaş arası 51 64,6 Orta 22 27,9 45 den büyük 23 29,1 Çok 42 53,1 Mesleki Kıdem N % Personel Sayısı N % 5 den az 14 17,7 0 yalnız çalışan 12 15, yıl arası 17 21,5 1 kişi 12 15, yıl arası 26 32,9 2-5 kişi den fazla 22 27,9 6 dan fazla 6 7,6 Aylık Ortalama Gelir Düzeyi N % Mesleğin Geleceği N % Düşük 10 12,7 Kötümser 8 10,1 Orta 40 50,6 Kararsız Yüksek 29 36,7 İyimser 56 70,9 Mesleğin Sevilmesi N % Evet 74 93,7 Hayır 5 6,3 434 Tablo 2 de görüleceği üzere ankete katılanların %89,9 u erkektir. Katılımcıların büyük çoğunluğu (%93,7) 30 yaş üzeri olup, iş tecrübeleri genellikle 5 yılın üzerindedir. Yapılan değerlendirmede ankete katılanların %82,3 ü lisans mezunudur. Katılımcıların %53,1 i mükellef sayılarının ortalamadan fazla olduğunu belirtmişlerdir. Yaklaşık %70 i en az iki personel çalıştırmaktadır.aylık kazanç olarak %50,6 orta düzeyde % 36,7 si yüksek düzeyde gelir elde etmektedir. Ankete katılanların %93,7 si mesleğini sevmekte ve %70,9 u mesleğin geleceği ile ilgili iyimserdir Güvenilirlik Analizi Sonuçları Güvenirlik katsayısı 0 ile 1 arasında değerler ile ölçülür. Bu ölçülen değer 1 e yaklaştıkça güvenirlik düzeyi artış gösterir. Toplamda 79 kişiye uygulanan anketimize güvenilirlik analizi yapılmış ve Cronbach s Alpha değeri 0,793 çıkmıştır. Elde edilen sonuca göre anketimize verilen cevaplar güvenilir kabul edilebilir Frekans ve Ortalamalara İlişkin Bulgular Ankette katılımcılara muhasebe sistemini açıklayan muhasebe değerleri ile ilgili beklentileri hakkındaki düşünceleri beşli Likert ölçeği ile değerlendirilmiş olup, bu kapsamda elde edilen frekans ve ortalama değer sonuçları değerlendirilmiştir. Ortalama değerler yorumlanırken aşağıdaki kriterler göz önüne alınmıştır.

10 Katılma Derecesi Derecelere İlişkin Aralıklar (1) 1,00 1,80 = Kesinlikle Katılmıyorum (2) 1,81-2,60 = Katılmıyorum (3) 2,61-3,40 = Kararsızım (4) 3,41 4,20 = Katılıyorum (5) 4,21 5,00 = Kesinlikle Katılıyorum Profesyonelliğe karşılık statükoculuk olarak tanımlanan muhasebe değeri KPS ile kodlanan sorularla ölçülmüştür. Ankette katılımcılara profesyonelliği yükselten ifadelerhakkındaki genel düşünceleri sorulmuş olup bu kapsamda değerlendirilen anket maddelerine ilişkin frekans 4 ve ortalama değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir: Tablo 3: KPS Ölçeğine Ait Frekans ve Ortalama Değerleri Ölçek Maddeleri KPS 1 Muhasebe mesleği ile ilgili düzenlemeler meslek mensupları ve onların kurduğu kurum ve kuruluşlar tarafından yapılmalıdır. KPS 2 Bir firmanın mali yapısının ve performansının nasıl değerleneceğini en iyi sadece meslek mensupları bilirler. KPS 3 Mali tablolarda hangi bilgilerin yer alacağına en iyi muhasebe meslek mensupları karar verebilir. KPS 4 Muhasebe meslek mensupları yüksek düzeyde etik standartları sürdürmelidirler. N % Ortalama Std. Sapma ,1013 1, ,8861 0, ,8608 1, ,4304 0,74565 % Ölçek 75 4, Tabloda görüleceği üzere; katılımcıların çoğunun beklentisi yüksek profesyonelliği destekleyen ifadelere katılım şeklinde olmuştur. Ölçek ortalaması 4,0697 ile katılma düzeyinde bir sonuç elde edilmiştir. Buna göre katılımcıların çoğu, muhasebe sisteminde otoritenin azalmasını ve kendi kendine yeten bir organizasyon ile profesyonellikten yana bir beklenti içerisinde olmuşlardır. Tekdüzeliğe karşı esneklik olarak tanımlanan muhasebe değeri KTE ile kodlanan sorularla ölçülmüştür. Ankette katılımcılara muhasebe uygulamalarında esnekliği destekleyen ifadeler hakkındaki düşünceleri sorulmuş olup bu kapsamda değerlendirilen anket maddelerine ilişkin frekans ve ortalama değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir: 4 Sonuçları gösteren tablolarda, frekans değerleri, Katılıyorum ve Kesinlikle Katılıyorum seçeneklerini işaretleyenlerin toplamı olarak gösterilmiştir.

11 Tablo 4: KTE Ölçeğine Ait Frekans ve Ortalama Değerleri Ölçek Maddeleri N % Ortalama Std. Sapma KTE 1 Amortisman kuralları her farklı varlık grubu için devlet dışı organizasyonlar tarafından belirlenmelidir. (Maliye Bakanlığı yerine TÜR- 3,4684 1,1965 MOB) KTE 2 Tüm şirketlerin mali tabloları tek tip olmamalıdır. KTE 3 Muhasebe politikaları standart ve yorum tarafından gerekli olursa değiştirilebilmelidir ,3165 1, ,6835 1,1384 % Ölçek 54 3,4895 Tabloda görüleceği üzere; katılımcıların çoğunun beklentisi muhasebe uygulamalarında esnekliği destekleyen ifadelere katılım şeklinde olmuştur. Ölçek ortalaması kararsızlığa yakın olmakla birlikte 3,4895 ile katılma düzeyindedir. Buna göre katılımcıların çoğu, muhasebe uygulamalarında otoritenin tekdüze kararlarını ve tek tip raporlamayı onaylamayan, gerektiğinde değiştirilebilen muhasebe politikalarının olması gerektiğini ifade eden düşüncelere katılım ile muhasebe sisteminde esneklikten yana bir beklenti içerisinde olmuşlardır.karabınar ve Öktem 2008 çalışmasında muhasebe meslek mensuplarında tekdüzelik eğilimiolduğu görülmektedir. Bundan hareketle, anket yönteminin kısıtlarını da dikkate alarak, geçen zaman içerisinde esnek düşünce hakimiyeti artmış denilebilir. 436 KTE 2 önermesinde oran kararsızlık derecesindedir. Burada ilgili mevzuatlar, tekdüzen hesap planı uygulaması ve standart formlar gibi uygulamalar meslek mensuplarının tekdüzeci olması yönündeki en önemli etkenlerden biri olarak görülebilir. Tutuculuğa karşı iyimserlik olarak tanımlanan muhasebe değeri KTİ ile kodlanan sorularla ölçülmüştür. Ankette katılımcılara muhasebe uygulamalarında tutuculuğu destekleyen ifadeler hakkındaki düşünceleri sorulmuş olup bu kapsamda değerlendirilen anket maddelerine ilişkin frekans ve ortalama değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir: Tablo 5: KTİÖlçeğine Ait Frekans ve Ortalama Değerleri Ölçek Maddeleri N % Ortalama Std. Sapma % Ölçek KTİ 1 Şüphe durumunda kâr ve varlıkların değeri düşük gösterilmelidir. KTİ 2 Cari piyasa değeri yerine genellikle tarihi maliyetler kullanılmalıdır. KTİ 3 Tarihi maliyetlerin kullanımı cari piyasa değerine göre daha faydalıdır. KTİ 4 Fiyatların yükseldiği zamanlarda FİFO yerine LİFO kullanılmalıdır ,519 1, ,6456 1, ,9114 1, ,8481 1, ,8 2,731 Tabloda görüleceği üzere; katılımcıların çoğunun beklentisi muhasebe uygulamalarında tutuculuktan yana olan ifadelerekatılmama şeklinde olmuştur. Ölçek ortalaması 2,7310 ile ka-

12 rarsızlık düzeyinde bir sonuç elde edilmiştir. Bunun yanında KTİ1 önermesinde katılımcıların çoğu, muhasebe uygulamalarında varlıkları değerleme ve gelirleri tanıma konusunda ihtiyatlı bir yaklaşımdan yana olmayan risk alabilen iyimserlikten yana bir beklenti içerisinde olmuşlardır. Gizliliğe karşı şeffaflık olarak tanımlanan muhasebe değeri KGŞ ile kodlanan sorularla ölçülmüştür. Ankette katılımcılara muhasebe uygulamalarında şeffaflığı destekleyen ifadeler hakkındaki düşünceleri sorulmuş olup bu kapsamda değerlendirilen anket maddelerine ilişkin frekans ve ortalama değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir: Tablo 6: KGŞ Ölçeğine Ait Frekans ve Ortalama Değerleri Ölçek Maddeleri N % Ortalama Std. Sapma KGŞ 1 Bilanço ve gelir tablosu işletme yöneticilerinden ziyade kamuoyuna yönelik olarak düzenlenmelidir. KGŞ 2 Mali tablolarda ayrıntılı bilgilerin sayısı arttırılmalıdır. KGŞ 3 Şirket yöneticileri ve sahipleri hakkındaki bilgiler mali tablolarda yer almalıdır. KGŞ 4 Yönetimin işletme ile ilgili tahminleri mali tablolarda yer almalıdır ,443 1, ,6709 1, ,4937 1, ,2405 1,179 % Ölçek 51,8 3, Tabloda görüleceği üzere; katılımcıların çoğunun beklentisi muhasebe uygulamalarında şeffaflıktan yana olan ifadelere katılım şeklinde olmuştur. KGŞ 4 önermesinde yönetimin işletme ile ilgili tahminleri mali tablolarda yer alması konusunda bir kararsızlık belirtilmesine rağmen Ölçek ortalaması 3,4620 ilekatılma düzeyinde oluşmuştur. Buna göre katılımcıların çoğu, muhasebe uygulamalarında daha geniş bir kesime daha geniş bilgi ifşa etmeye dayalı şeffaf yaklaşımdan yana bir beklenti içerisinde olmuşlardır.mali tabloların şeffaf, anlaşılabilir, tarafsız ve karşılaştırılabilir olması gerekliliği göz önüne alındığında İşletmelerin mali tablolarını hazırlama sebepleri yasal yükümlülüklerden kaynaklanan bir zorunluluk olarak da görülebilir Tek Yönlü Varyans ve T Testi Analizlerine İlişkin Bulgular Yapılan analizler sonucunda muhasebe meslek mensuplarının görüşleri arasında cinsiyete, yaşa, eğitim durumuna, kıdeme, mükellef sayısına, personel sayısına, gelir düzeyine, mesleğin geleceği ile ilgili düşüncelerine ve mesleğin sevilme durumuna göre bir fark tespit edilememiştir. Katılımcıların çoğunun beklentisi muhasebe yapısının profesyonel, esnek, iyimser ve şeffaflıktan yana olması gerektiği ile ilgilidir. Bu beklenti katılımcıların özelliklerine göre değişmemiştir. 5.SONUÇ VE ÖNERİLER Ülkemizde kültür ile ilgili yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda çekingen bir toplum yapısına sahip olduğumuz söylenebilir. Çekingen toplumlarda hakim olan kültürel boyutlar; çoğulculuk, geniş güç mesafesi, yüksek düzeyde belirsizlikten kaçınma ve dişilliktir. Söz konusu

13 kültürel boyutların muhasebe uygulamalarına yansıması ise muhasebe değerlerinden statükoculuk, tekdüzecilik, tutuculuk ve gizliliğin hakimiyeti şeklinde ortaya çıkmaktadır. Yapılan araştırma sonucuna göre, Adıyaman daki SMMM ler muhasebe uygulamalarına yön verecek muhasebe kültürel değerlerinin profesyonel, esnek, iyimser ve şeffaflıktan yana olması gerektiği düşüncesindedirler. Buna göre, katılımcıların çoğu muhasebe uygulamalarında otoritenin azalmasını kendilerini temsil eden kurum ve kuruluşların yön verici olmasını istemektedirler. Katılımcıların çoğu şirketlere göre değişebilen uygulamaların olması gerektiğini ve risklere karşı tedbirli uygulamaların çok da gerekli olmadığını düşünmektedirler. Ayrıca katılımcıların çoğu muhasebesel bilgilerin geniş kapsamlı olarak tüm kamuoyuna açıklanmasının gerektiğini düşünmektedirler. Ayrıca tekdüzeliğe karşı esneklik muhasebe değerinde daha önceki çalışmalarda tekdüzelik eğilimi ortaya çıkarken bu çalışmamızda esnekliğin ön plana çıktığı görülmektedir. Bu gelişmenin muhasebe standartlarının etkisi ile ilişkili olabileceği düşünülebilir. Beklentiler uluslararası muhasebe standartlarının da uygulamaya geçirmeye çalıştığı muhasebe değerleri ile aynı yöndedir. Ancak toplumumuzun kültürel boyut tanımlaması ile zıtlık göstermektedir. Toplumumuzun kültür yapısının tanımlanması ile ilgili güncel bilimsel çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu farklılığın nedenleri Uluslararası muhasebe standartları çalışmalarının muhasebe meslek elemanlarını toplumun genelinden farklı bir kültürel boyuta taşımış olabileceği gibi son yıllarda hızla gelişen teknolojik gelişmelerin de etkisiyle küresel bir toplum haline gelmiş olabileceğimiz varsayımıyla ülkemizin kültür yapısının değişmiş olabileceği düşünülebilir. 438 Bu düşüncelerle birlikte çalışmamızda sınırlılık olarak özellikle Antropolojik ve Sosyolojik açıdan eleştirilen Hofstede nin çalışmasında, sayısal verilerle kültür anlayışının belirlenmiş olması önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca,Gray'in muhasebe değerleri çerçevesine yönelik teorik ve metodolojik açıdan eleştiriler getirilmiştir. Gray in çalışmalarının eleştirel bir değerlendirmesi yapılmaksızın, kültürlerarası muhasebe araştırma ve eğitimini büyük oranda etkilediği belirtilmiş ve çeşitli eleştirilerde bulunulmuştur. Bu eleştirileri de dikkate aldığımızda uluslar arası muhasebe kültürü araştırmalarının, politik, yasal, sosyal ve tarihi değerler gibi bağlamsal faktörleri dikkate alarak daha da geliştirilebileceği düşüncesini taşımaktayız. KAYNAKLAR Aktaş M. (2008), Bursa İli Muhasebe Meslek Mensuplarının Muhasebe Kültür Değerlerinin Araştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Muhasebe Finansman Bilim Dalı. Baskerville, R.F.,(2003), Hofstedeneverstudiedculture, Accounting, OrganizationsandSociety, 28, 1 14 Bekçi İ. ve Bitlisli F. (2012), Muhasebe- Kültür Değerlerinin Analizi: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 13, Sayı:1, ss: Chanchani S. ve Willet R. (2004), An EmpiricalAssessment of Gray s Accounting Value Constructs, The International Journal of Accounting, Vol. 39, Issue:2, ss:

14 Choi, J. S. (2001), Financial Crisisand Accounting Reform: A CulturelPerspective, Third Asian Pacific InterdisciplinaryResearch in Accounting Conference in Adelaide, Australia, July. Dızman Ş. ve Güney S. (2015) Muhasebe Meslek Mensuplarının Karşılaştıkları Sorunları Kamu da Karşılaşılan Olumsuzluklar ve Beklentiler (Erzincan ili Uygulaması) Akademik Sosyal lar Dergisi, Yıl,3 Sayı:16 Eylül 2015 s Gray, S, J. (1988), Towards a Theory of CulturelInfluence on the Development of Accounting SystemsInternationally, Abacus GüvemliB. (2008), Uluslar arası Muhasebe Standartlarının Çeşitli Ülkelerin Muhasebe Kültürleri İle Etkileşimleri ve Türkiye Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Muhasebe Finansman Bilim Dalı. Güvenç ve Karabınar(2006), İçel İlinde Faaliyet Gösteren Bağımsız Muhasebe Meslek Mensuplarının Kültür Bazlı Muhasebe Değerleri, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 30, Nisan. Heidhues E. ve Patel C. (2011), A critique of Gray sframework on accountingvaluesusinggermany as a casestudy, Critical Perspectives on Accounting 22 (2011) Hofstede G. (1983), TheCulturelRelativity of OrganizationalPracticesandTheories, Journal Of International Business, Cilt: 14, Sayı:2, ss: İşgüden B.(2007), Sosyal ve Kültürel Değerlerin Muhasebe Meslek Etiği Üzerine Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı. Karabınar S. (2005), Kültür ve Muhasebe Etkileşimi Açısından Muhasebe İklimi, Seçkin Yay., Birinci Baskı, Ankara. Karabınar S. ve Öktem R. (2008), Basel-II Süreci ve Türkiye Muhasebe İkliminde Şeffaflık Ve Kamuya Bilgi Açıklama Kültürü, 1. Uluslararası sempozyum. KOBİ ler ve BASEL II Bildiriler Kitabı, İzmir ss Kaya C. T. ve Ökten A. B. (2014), Kültür Olgusunun Muhasebe Hileleri Üzerindeki Etkisi, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 2, ss: Kayış, A. (2010), Güvenilirlik Analizi, Şeref Kalaycı (Edit), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Ankara. Öztürk E. (2015), Muhasebedeki Değerleme Yaklaşımları Üzerine Kültürel Bir Değerlendirme, Journal Of Accounting, Finance and Auditing Studies, 1/ 3, ss: Roberts, C. B. ve Salter S. B. (1999), AttitudesTowardsUniform Accounting: Culturel of EconomicPhenomena?, Journal of International Financial Management and Accounting, Vol. 10, No:2. Soares, A. M.,Farhangmehr, M. ve Shoham, A. (2007), Hofstede sdimensions of CultureIn International Marketing Studies, Journal of Business Research, 60, 3, (2007) :

15 Tecimer Y. ve Karabınar S. (2009), Muhasebe Kültürü Bağlamında Yapılan Seçilmiş Bazı Çalışmaların Metodolojik Analizi, Akademik İncelemeler, Cilt:4, Sayı:2, ss: 1-11 Tetik N. ve Yelgen E. (2015), Uluslar arası Finansal Raporlama Standartlarının (UFRS) Muhasebe Kültürüne Etkisi Üzerine Otel İşletmelerinde Bir, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Kasım, 8 (3), ss: Tosunoğlu B. ve Yeşilçelebi G. (2016), Kültürün İç Denetim Üzerindeki Etkisinin Muhasebe Meslek Mensupları Açısından Değerlendirilmesi, Journal Of Accounting, Finance and Auditing Studies, 2/1, ss: Varıcı İ. ve Özdemir F. S. (2013), Uluslar arası Finansal Raporlama Standartlarına Yönelişin Kültür Bağlamında Değerlendirilmesi, Mali Çözüm, Eylül-Ekim. Velayutham S., ve Perera M. H. B. (2004), TheInfulence of EmotionsandCulture on AccountabilityandGovermance, CorporateGovermance, Vol. 4, No. 11, pp