2015 e yaklaşırken Türkiye Ekonomisi...

Transkript

1 Ağustos 1 1 e yaklaşırken Türkiye Ekonomisi... Makro Çerçeve Yılın son ve muhtemelen en zor çeyreğine yaklaşıyoruz. Masanın üzerinde hem global tarafa ait riskler hem de Türkiye nin kendi yapısal dengelerinden kaynaklanan riskler var. 1 e yaklaştığımız şu dönemde global tarafta ve Türkiye tarafında gördüğümüz en temel riskleri özetledikten sonra, Türkiye ekonomisinin nerede durduğuna ve ne beklediğimize dair görüşlerimizi paylaştık. Global tarafta 3 temel risk görüyoruz; Masadaki en büyük risk FED ve parasal sıkılaştırma. İkinci risk jeopolitik gelişmeler. Üçüncü risk ise Avrupa, çok tehlikeli bir sarmala giriyor olabilir. İçeride ise, makro göstergeler dışında, önemli haber akışı takip edilecek: 1 Haziran Genel Seçimleri ve Ekonomi Yönetimi Kredi Derecelendirme Kuruluşları Moody s / Fitch / S&P 1 e yaklaşırken özet makro görünümümüz; yüksek enflasyon, zorlanan bir para politikası, görece düşük büyüme, risk oluşturan bir cari açık. Artı tarafta elimizde ne var: bütçe disiplini, ve sağlam bir bankacılık sistemi. Enflasyon kısa vadede düşecek - Orta vadede ise Türkiye nin yüksek enflasyon problemi ciddileşiyor: 1 sonu için %7.7 olan beklentimizi % 8. ye yükseltiyoruz - 1 sonu beklentimiz ise %. Büyüme kompozisyonu sağlıklı değil - 1 için %., 1 için % büyüme beklentimizi koruyoruz. Cari açık azalsa da risk devam ediyor: 1Y1 sonu itibariyle yıllık cari açığımız milyar dolar (GSYH %.3) - 1 sonu milyar dolar (GSYH %.) ve 1 sonu milyar dolar (GSYH %.) olan beklentimizi koruyoruz. En güçlü kalemimiz bütçe: 1 sonu için yapılan bütçe açığı/gsyh nin % 1.9 (33. milyar TL) ve faiz dışı fazla/gsyh nin %1.1 (18.8 milyar TL) hedeflerinin yakalanmasında sorun gözükmüyor T 1T GSYH (milyar dolar) GSYH (reel, %),,,, Cari Denge (milyar dolar) -7,7 -, -, -, Cari Denge (GSYH %) -,1-7,9 -, -, TÜFE (yıl sonu), 7, 8,, Gösterge Faizi (dönem-sonu, bileşik),9 1,1 8, 8, Politika Faizi (dönem-sonu),, 7,7 7, $/TL (dönem-sonu) 1,78,1,1,18 $/TL (ortalama) 1,79 1,9,1,1 Bütçe Dengesi / GSYH -, -1, -1,9* -1,* Faiz Dışı Fazla/GSYH 1,, 1,1* 1,* Kaynak: Garanti Yatırım, TCMB, TUIK, Maliye Bakanlığı *: Orta Vadeli Mali Plan 1-1 T: Garanti Yatırım Tahmini 1

2 Ağustos 1 Global tarafta 3 temel risk görüyoruz: EM ler için henüz hikayenin başında olma riskimiz var. FED parasal sıklaştırmaya geçtiğinde bütün gelişen piyasalar olumsuz etkilenecek şeklinde ezbere net bir çıkarım yapmak yanıltıcı olsa dahi belirsizlik yüksek ve bu ciddi bir risk....fed: Masadaki en büyük risk FED ve parasal sıkılaştırma. Her geçen gün FED in parasal sıklaştırmasına biraz daha yaklaşıyoruz ve zamanlama konusunda belirsizlik sürüyor. Burada FED in ne zaman parasal sıklaştırmaya geçeceği değil, gelişen piyasaların bu durumu ne zaman ve ne şekilde fiyatlayacağı çok daha büyük bir belirsizlik. FED parasal sıklaştırmaya farklı araçlar kullanarak geçecek. Dolayısıyla FED in bu durumu nasıl yöneteceği önemli. Varlık alımlarının sonlandırılacağı Ekim ayına da çok yaklaşmış durumdayız. Bundan sonra gözler FED in bir sonraki adımında olacaktır. FED parasal sıklaştırmaya geçtiğinde bütün gelişen piyasalar olumsuz etkilenecek şeklinde ezbere net bir çıkarım yapmak yanıltıcı olsa dahi belirsizlik yüksek ve bu ciddi bir risk. Jeopolitik riskler: İkinci risk jeopolitik gelişmeler. İçinde bulunduğumuz coğrafya son derece olumsuz politik gelişmelere gebe. Bu da ister istemez coğrafi yakınlığımızdan dolayı bizi etkiliyor. Burada detaylara girmesek de önemli ticaret partnerimiz olan Irak ta yaşanan sıkıntıların ihracat kanalıyla bizi kısmen etkiliyor olması listemizde riskler tarafında yer alıyor. Öte yandan Rusya-Ukrayna-Suriye-Irak gibi bölgelerden gelen her olumsuz haber Türkiye nin de içinde bulunduğu gelişen ülkelerin satılmasıyla sonuçlanıyor. Avrupa da işler hala rayında değil ve yeni riskler gündemde... Üçüncü risk ise Avrupa: Çok tehlikeli bir sarmala giriyor olabilir. Ekonomik gerçekleşmeler her geçen gün insanın Avrupa Birliği Projesi nin sonuna mı geliniyor diye sorgulamasına sebep olacak düzeyde. Elbette ki bu kısa sürede olacak iş değil. Fakat hem enflasyonu her geçen gün düşüyor hem de büyüyemiyor Avrupa. Türkiye nin en büyük ihracat partneri olan bu bölgede büyümeye dair yaşanan her sorun bizim de ister istemez dış dengemize/ihracatımıza yansıyor olacaktır. İki önemli ihracat partnerimiz de; Irak ve AB de de ciddi sıkıntıların olduğu bir dönemdeyiz. Etkilenmeme ihtimalimiz çok az. Avrupa Enflasyon (%, yıllık, dan bu yana) Fransa-Almanya GSYH Büyüme (%, çeyreksel) France Germany.%.%.% Kaynak: Bloomberg Kaynak: Bloomberg

3 Ağustos 1 Bu global ortamda içeride piyasaları etkileyen (makro göstergeler dışında) önemli haber akışı takip edilecek: 1 Haziran Genel Seçimleri ve Ekonomi Yönetimi: Politik ajanda son derece yoğun olmaya devam edecek. 1 Haziran Genel Seçimlerine doğru yol aldığımız 1 in ilk yarısı tam da FED in parasal sıkılaştırma dönemine denk geliyor olacak. Bu Türk Mali Piyasaları için sanılandan da zorlayıcı olabilir. Bir taraftan FED, bir taraftan da ekonomi yönetiminin nasıl şekilleneceğine dair yoğun bir haber akışı ve belirsizlik masada. Fitch tarafında durağan olan görünümün Sonbaharda negatife çevrileceğini düşünüyoruz. Kredi Derecelendirme Kuruluşları Moody s/ficth/s&p: En yakın vadede rating ajanslarını takip ediyor olacağız. Şu anda kredi notumuzda bir değişiklik beklemesek de özellikle Fitch tarafında durağan olan görünümün Sonbaharda negatife çevrileceğini düşünüyoruz. Moody s ve S&P nin de olumsuz açıklamalarına devam etme ihtimali yüksektir. Çünkü hem enflasyon hem TCMB hem büyüme tarafında çok da sakin bir dönemden geçtiğimiz söylenemez. Bunlar da dönem dönem piyasaları baskılayacaktır. 3 Ekim de Fitch, 1 Kasım da S&P ve Aralık ta Moody s gözden geçirmeleri bulunuyor. Kredi Derecelendirme Kuruluşları Moody's Fitch S&P Not Ba'den Ba1'e yükseltildi/görünüm Haziran 1 Durağan'dan Pozitif'e Kasım 1 Mart 13 Mayıs 13 Not Baa3 yükseltidi (yatırım yapılabilir)/ Görünüm ise Durağan'a Not BB+'dan BBB-'ye (yatırım yapılabilir) yükseltildi Not BB+'ya yükseltildi (yatırım yapılabilir seviyenin altı) /Görünüm Durağan'da sabit kaldı Ekim 13 Görünüm Durağan'da sabit kaldı Şubat 1 Görünüm Durağan'dan Negatif'e indirildi. Nisan 1 Görünüm Durağan'dan Negatif'e indirildi. Ekim 1 3 Ekim Gözden Geçirme Kasım 1 1 Kasım Gözden Geçirme Aralık 1 Aralık Gözden Geçirme Kaynak: Bloomberg, Garanti Yatırım, Moody s Ratings, Fitch Ratings 3

4 Ağustos 1 Enflasyon önümüzdeki 9 aylık vadede düşecek olsa dahi, orta vadede Türkiye nin enflasyon görünümünün bozulduğunu düşünüyoruz... 1 e yaklaşırken ekonomide ne durumdayız? ENFLASYON: Kısa vadede düşecek Orta vadede ise Türkiye nin yüksek enflasyon problemi belirginleşiyor... Yıllık enflasyon Temmuz sonu itibariyle %9.3 - Yüksek gelen Ağustos enflasyonunun ardından, 1 sonu için %7.7 olan enflasyon beklentimizi %8. ye yükseltiyoruz; 1 Mayıs için %. olan ve 1 sonu için de % olan beklentimizi koruyoruz. Enflasyon tarafında son derece kırılgan olduğumuz bir dönemden geçiyoruz. %9-1 Aralığında bir enflasyonumuz var ve bu sadece gıda fiyatlarından ya da bir kereye mahsus fiyat artışlarından kaynaklanmıyor. Hizmet kalemlerine yansıyan ve düşmesi mal fiyatlarına göre daha zor olan bir enflasyonla karşı karşıyayız. Enflasyonda ikincil etkiler belirginleşirken beklentiler de bozulmaya devam ediyor. Enflasyonun kısa vadede düşmeye başlayacağına dair beklentimizi koruyoruz. Bu denli yüksek enflasyonun kalıcı olmayacağı ve düşüşün Ağustos ayı ile beraber tekrar gündeme oturacağını düşünüyoruz. Özellikle 1 ilk çeyrekte çok ciddi bir baz etkisi var; bu yılın Ocak-Nisan ayında kümüle enflasyon % e yakın. Bu etki ortadan kalktığında, enflasyon da daha düşük seviyelere, %7 lere doğru gevşeme olasılığımız yüksek. Tekrar altını çizelim enflasyonun düşmesinden ziyade o düşük seviyenin sürdürülebilir olması gerekmekte. Türkiye de ise enflasyon dinamikleri bozulmuştur ve %8 ler civarında bir enflasyon yapışkanlığı vardır. Kısa vadede (-9 ay) enflasyonun düşeceğini hesaplasak dahi, enflasyona dair orta uzun vadedeki endişemiz artarak devam etmekte. Fiyat istikrarının sağlanamadığı bir ekonomide, sürdürülebilir büyümenin yakalanmasını olası görmüyoruz. Enflasyon (%, yıllık) Enflasyon Beklentileri (TCMB Beklenti Anketi) 1% 11% 1% 9% 8% 7% % % % 3% % Çekirdek Enflasyon-I Enflasyon aylık 1 aylık Kaynak: Bloomberg, Garanti Yatırım Kaynak: TCMB, Garanti Yatırım

5 Ağustos 1 Yüksek enflasyon ve yavaşlayan büyüme çerçevesinde faiz indirimlerinden ziyade munzam tarafında indirime gidilen bir politika çerçevesi ile de karşılaşma ihtimalimiz var. TCMB den ne bekliyoruz? Bu şartlar altında, 7 Ağustos Çarşamba günü yapılacak olan PPK da faizin değişmemesi gerektiğini düşünüyoruz. Hem enflasyon beklenenin aksine düşmüyor, hem hedeften çok uzak, hem de beklentiler bozuluyor. Hal böyleyken yapılacak olan baz puanlık bir faiz indirimi dahi buraya olumsuz yansır. Dolayısıyla TCMB nin 1- ayı pas geçip indirimlere enflasyon düşmeye başladığında devam etmesini makroekonomik dengeler açısından daha sağlıklı buluyoruz. 1 ortasına doğru enflasyonda belirgin düşüş beklentimizle paralel 1 in ilk yarısında politika faizinin %7 ye doğru indirileceği yönündeki beklentimizi de koruyoruz. Öte yandan, yüksek enflasyon ve yavaşlayan büyüme çerçevesinde faiz indirimlerinden ziyade munzam tarafında indirime gidilen bir politika çerçevesi ile de karşılaşma ihtimalimiz var. Hem enflasyon hem de para politikasına dair beklentimiz temel varsayıma dayanıyor: 1. TL dengeli kalmaya devam edecek ve 1 başında gördüğümüz şekilde bir atak olmayacak.. Enerji zammı gelmeyecek. Bu iki varsayımımız değiştiği takidrde hem enflasyon hem de politika duruşuna dair beklentimiz de değişir. Özetle TL müsade ettiği müddetçe faiz indirimleri de sürer. Enflasyon ve Para Politikası Enflasyon Tahminimiz 13 Politika Faizi Üst Bant Alt Bant Ortalama Fonlama Maliyeti 13 Enflasyon (yıllık, %) ortalama Kaynak: TUİK,Garanti Yatırım Kaynak: TUİK, Garanti Yatırım

6 Ağustos 1 Gelişmekte olan ülkelerdeki zayıflama geçici gözükmüyor, daha çok yapısal sorunlar gündemde... GSYH Büyüme (%) 1 1 () () (1) T Kaynak: TUİK, Garanti Yatırım stok değişim dış talep iç talep GSYH büyüme BÜYÜME: Türkiye ekonomisi gerçekten büyüyor mu? Ç1 büyüme rakamı 1 Eylül'de açıklanacak. Beklentimiz %-. civarında bir büyüme yönünde. Yılın tamamında ise %. olan büyüme beklentimizi koruyoruz. 1 için ise % büyüme bekliyoruz. (Konsensüs 1: %3.-, 1: %3.-) 1Ç1 verilerinin ve de 13 verilerinin % civarı büyüme olduğunu biliyoruz. 1 için de benzer beklentiler olsa dahi, % ü sürdürülebilir bulmuyoruz. Büyümenin sürdürülebilir olması için alt kalemlerin bize bu yönde tatmin edici işaretler veriyor olması gerekiyor. Bunun için de özel sektör yatırımları ve hane halkı tüketiminin canlı olması gerekir. Son 3 yıldır ise özel sektör yatırımlarının daralıyor olması büyümenin kompozisyonun son derece sağlıksız olduğunu gösteriyor. Yatırım yapmadan bir ülkenin yıllar boyu büyümesi iktisadi açıdan çok da mümkün değildir. Ya da ihracata dayalı bir büyüme modeliniz olması gerekir ki, Türkiye nin böyle bir büyüme modeli henüz mevcut değil. Kaldı ki, ihracat tarafında Avrupa nın yavaşlıyor olması ya da Irak tarafındaki gelişmeler büyümede ihracat kaleminden beklenen destek açısından risk oluşturmakta. 1 büyümesinde ihracatın verdiği destek sadece döngüseldir. Burada yapısal olarak desteklenen bir süreç henüz yok. O yüzden de sürdürülebilir değil. Peki son birkaç çeyrektir % gelen büyümenin kaynağı ne? Bir taraftan kamu desteği bir taraftan da dış ticaret katkısı. 1 yılında daha az cari açık veriyor olmamız büyümeye olumlu yansımakta. Fakat az önce de bahsettiğimiz gibi cari açığın 1 te görece düşmesi tamamen döngüsel faktörlere dayalı, yapısal bir kazanımdan kaynaklamıyor. Yani; Türkiye daha çok tasarruf edip de cari açığını düşürüyor değil. 13 sonunda yaşadığımız kurdaki sıçrama sonucunda özel sektörün tüketmemesi ve yatırım yapmamasından dolayı, harcamadığımız için cari açığımız azalıyor. Bu da büyümeyi geçici de olsa destekliyor. Öncelikle özel sektörün yatırım yapması gerekirken aksine 11 sonundan bugüne özel sektör yatırımlarının ortalama % daraldığını görüyoruz. Büyümenin Alt Kalemleri (dönemsel ortalamalar, yıllık) 1.% 8.% 9.% %.%.%.%.%.3%.%.9% 3.3% 3.%.7%.%.% Özel Tüketim Özel Yatırım GSYH Kamu Sektörü Özel Sektör Kaynak: TCMB, TUİK, Garanti Yatırım

7 Ağustos 1 Kamu tarafından da dönem dönem harcamaların artması ile büyümeye bir katkı gelmekte. Kamu tasarruf etmeden nereye kadar harcayarak büyümeyi destekleyebilir. Desteklerse de şu anda en güçlü kalemlerimizden biri olan bütçe dinamikleri bozulur. Dolayısıyla bu tarz bir katkının da ne kadar sürdürülebilir olduğu soru işareti. Özetle manşet büyüme rakamı % olsa da alt detaylar büyüme kompozisyonun sağlıklı olmadığını gösteriyor. Şu an ekonomi için en büyük riskin büyüme tarafında olduğunu düşünüyoruz. Büyüme % gibi bir rakam olsa da kalitesi düşük ve sürdürülebilir olmaktan uzak. Büyüme Göstergeleri (yıllık, %) Tüketim Vergileri (reel) 3 Binek Otomobil Satışları 1 Otomotiv Üretimi Elektrik Tüketimi Tüketici Güven Endeksi 11 Reel Kesim Güven Endeksi Toplam Krediler (reel) Sanayi Üretimi İhracat Miktar Endeksi 1 İthalat Miktar Endeksi 1 Tüketim Malları İthalat Hacmi ETTE Tüketim Endeksi Ç13 1Ç1 Nis-May 1 Ç13 1Ç1 Nis-May -1 Ç13 1Ç1 Nis-May -3 Kaynak: Bloomberg, Garanti Yatırım, TDM 7

8 Ağustos 1 DIŞ DENGE: Cari açık azalsa da risk devam ediyor. 1Y1 sonu itibariyle yıllık cari açığımız milyar dolar (GSYH %.3) - 1 sonu milyar dolar (GSYH %.) ve 1 sonu milyar dolar (GSYH %.) beklentimizi koruyoruz. Cari açık tarafındaki düzeltmenin GSYH nin %. una kadar yani - milyar dolara kadar devam etmesini bekliyoruz. Irak la olan ticaretimizden kaynaklanan olası kayıp da bu tahminimize dahildir. Özel sektörün yatırım yapmayıp tüketmediği bir ekonomide %. gibi bir cari açığın çok yüksek olduğu kanaatindeyiz. Özel sektör yatırım yapmaya başladığı takdirde, bu yatırım tasarruflarımızla finanse edilmeyeceği için (çünkü tasarruf etmiyoruz) yeniden cari açığın GSYH nin %7-8 ine sıçrama riski bulunuyor. Yine de döngüsel olarak cari açığın halen düşüyor olması Türkiye ye bir miktar zaman kazandıracaktır. Kısa vadede dış dengedeki düzeltme olumlu olsa da orta uzun vadede cari açık kaynaklı sorunumuz yani tasarruf edemeyen bir ekonomi olmamızdan kaynaklanan sıkıntımız devam ediyor olacak. Bütçe Gerçekleşmeleri ve Hedefler (%) Cari Denge Bileşenleri (1aylık, milyar dolar) Bütçe Açığı/GSYH FDF/GSYH enerji-altın dışı altın enerji P 1P 1P Kaynak: Hazine, OVP, Garanti Yatırım P*: Hükümet Projeksiyonlar Kaynak. TCMB, Garanti Yatırım BÜTÇE: En sağlam gözüktüğümüz alan 1 sonu için yapılan bütçe açığı/gsyh nin %1.9 (33. milyar TL) ve faiz dışı fazla/gsyh nin %1.1 (18.8 milyar TL) hedefinin yakalanmasını bekliyoruz. Kamu borcu düşük (özel sektöre kaymış durumda bu yük). Bütçe disiplini de devam ediyor. Burada, ayrıca büyümeyi geçici de olsa destekleyecek kadar alanımız mevcut. Fakat bu tehlikelidir. Altını çizmekte fayda var. Büyümeyi 1 yıl yıl bu şekilde destekleyebilirsiniz fakat bunun sürdürülebilir olması imkân dışı. Çünkü bu durumda tekrar bütçe açığınız artmaya başlar ve kamu borcunun yükseldiği o sarmala gireriz. Şu anki duruma bakarsak, bütçe iyi ve yılsonu hedefleri erişilebilir durumda. Dolayısıyla ekonomide diğer değişkenlere kıyasla çok daha sağlam durduğumuz bir alan. 8

9 Ağustos 1 ÖZETLERSEK... Global tarafta son derece kaygan bir zemin var. Bu da gelişen piyasalar açısından risk oluşturuyor. Makro dinamikleri emsallerine kıyasla sağlam ekonomiler bu süreçten daha az etkilenirken, makro tarafı görece zayıf olan ülkelerin mali piyasaları ve ekonomileri bu süreçte çok daha ciddi bir risk altında. Türkiye nin enflasyon, büyüme ve dış denge tarafında çok ciddi sıkıntıları var. Bu kalemlerde dönem dönem yaşanan iyileşmeler döngüsel nitelikte ve geçici oluyor. Buralarda kalıcı iyileşme görmemiz için önemli reformlara ihtiyacımız var. Özellikle bankacılık sektörümüzün oldukça güçlü ve sağlıklı olması bu dönemde Türkiye nin en büyük artısı ve tampon görevinde. Kurumların bağımsızlığı ve otoritelerin sağlıklı politika yapmasına dair oluşan her tehdit de ülke ekonomisinin bugüne kadar geldiği olumlu noktayı riske sokar. Kırılgan beşli içinde anılmamıza sebep olur. 1 e yaklaşırken özet makro görünümümüz; yüksek enflasyon, zorlanan bir para politikası, görece düşük büyüme, risk oluşturan bir cari açık. Artı tarafta elimizde ne var: bütçe disiplini ve sağlam bir bankacılık sistemi. Tüm buraya kadar yazdıklarımızı silelim ve çok başka bir senaryo düşünelim: Avrupa Merkez Bankası (ECB) öyle büyük bir parasal genişleme yapar ki tüm Gelişen Piyasalar-Türkiye dahil (EM ler) bir anda rahatlar nefes alır. En çok satılan piyasalar da en çok alınan piyasalar olur. Ama sadece bir süre için. Temel sıkıntılardan artık global parasal genişleme haberleriyle kaçmak sadece geçici olacaktır. 9

10 Bu rapordaki veri ve grafikler güvenirliliğine inandığımız sağlam kaynaklardan derlenmiş olup, yapılan yorumlar sadece GARANTİ YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş. nin görüşünü yansıtmaktadır. Bu bilgiler ışığında yapılan ve yapılacak olan ileriye dönük yatırımların sonuçlarından Şirketimiz hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Garanti Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş.'nin yazılı izni olmadıkça bu raporların içeriği kısmen ya da tamamen üçüncü kişilerce hiç bir şekil ve ortamda yayınlanamaz, iktisab edilemez, alıntı yapılamaz, kullanılamaz. Rapor gönderilen kişiye özel ve münhasırdır. İlave olarak, bu raporun gönderildiği ve yukarıdaki açıklamalarımız doğrultusunda kullanıldığı ülkelerdeki yasal düzenlemelerden kaynaklı tüm talep ve dava haklarımız saklıdır. Garanti Yatırım Etiler Mahallesi Tepecik Yolu Demirkent Sokak No Beşiktaş, İstanbul Telefon: Faks: arastirma@garanti.com.tr