Linux güvenli midir?

Transkript

1 Linux güvenli midir?

2 1 Aç k Kaynak Dünyas na Büyük Hediye 2 Linux Güvenli mi? Özgür Penguenler ön elemeyi tamamlad 3. Linux ve Özgür Yaz l m fienli inin Ard ndan Linux Challenge 2004 Grid ve Aç k Sistemler / Sporda Linux ve Grid Eclipse Kurulum ve Kullan m On Demand Dünyas için yüksek kapasiteli esnek sistemler Üniversitede ThinkPad ve Linux.E.Ü. Sakarya Üniversitesi nin IBM Linux Merkezi Ziyareti Türk Telekom dan nternet Veri Merkezi Red Hat Türkiye de Prosoft ile birlikte E itimde Turbolinux Gücü Devlerden LINUX a tam destek ITS IBM Linux destek hizmetleri Freshmeat ten Seçmeler Linux ile bir ifl modeli gelifltirmek Acil Servis GNU Sözlük Linuxseverlere... Herkese merhaba, Sekizinci say m zla karfl n zday z, okuyucular m z n gönderdi i mesajlardan geçti imiz say da yapt m z de iflikliklerin be eni toplad n gördük. Hepinize teflekkür ederim. Linux un inan lmaz derecede kabul görmesi ve yayg nlaflmas na paralel, yak n gelecekte sektörümüz ve ifl dünyas nda yaflanacak de ifliklikler konusunda da bilgi ve öngörülerimizi paylaflmak istiyorum. nternetin altyap olarak çok daha fazla yayg nlaflmas ve Aç k Sistem lerin h zla standart altyap n n temel tafl olmas ana iki geliflme olacakt r. Linux iflletim sistemi, sunucu pazar nda çok h zla büyürken, istemci pazar nda da yavafl yavafl ön plana ç kmaya bafllayacakt r. Grid teknolojileri ve blade sunucular donan m pazar nda önem kazanacaklar. IBM'in çözümleri, bilgi teknolojileri (BT) dünyas nda ifl yap fl modellerini yeniden flekillendirecektir. Yaz l m dünyas nda Java ve aç k kaynak kodlu yaz l mlar, uygulama sunucular ; IBM ve Linux entegrasyonu ile daha aç k uygulama mimarilerinin gerçeklefltirilebilmesine olanak tan yacakt r. Tüm bu teknolojik geliflmeleri ifl hedefleri ile entegre edebilmek için do al olarak ifl dan flmanl hizmetleri ve verimlilik amaçl d fl kaynak kullan m (Outsourcing) çok önem kazanacakt r. Öncü flirketler BT maliyetlerini h zla de iflken hale getirip, önemli maliyet avantajlar elde edeceklerdir. H zla artan yerel ve küresel rekabetçi ortamda kal c baflar hedefleyen kurum ve kurulufllar sermayelerini as l ifllerine yönlendirmek ve önemli bir sermaye yat r m olan BT yat r mlar n sabit maliyet modelinden de iflken maliyet modeline dönüfltürmek zorunda kalaca ndan, Linux kurum ve kurulufllara güvenli ve toplam sahip olma maliyeti çok düflük altyap alternatifi olacakt r. Önemli say da flirket h zla ifl süreçlerini yenileyecek, ERP kullan m çok h zl flekilde artacakt r. Sunucu/ stemci mimarisi sonucu ortaya ç kan da n k sistem yap s n n tekrar merkezileflece ini, bunun temel nedenlerinin ise güvenlik, yönetilebilirlik-verimlilik önceliklerinden dolay olaca n düflünmekteyim. Bunlarla birlikte kendi kendini yönetebilen ve s f r hata ile çal flan (Autonomic) sistemler ile sanallaflt rma (Virtualization) teknolojileri, iki önemli geliflme olacakt r. Yukar da s ralad m z altyap de iflikliklerinin temel tafl olarak, H zla pazar pay n artt rarak flimdiden vazgeçilmez bir iflletim sistemi haline gelen Linux u görmeye devam edece iz. Gelecek say m zda görüflmek dile iyle. Hüseyin K z ltay IBM Türk Genel Müdürü

3 Kurumsal Aç k Kaynak Dünyas na Büyük Hediye Aç k Kaynak camias geçti imiz haftalarda IBM'den gelen bir haberle sars ld. Linux' a ve aç k kayna a olan deste ini günden güne artt ran IBM, CloudScape Yaz l m n n kodlar gelifltiricilerin kullan m na açt. Yar m milyon sat r koddan oluflan Derby, 2MB haf za ihtiyac, kolay yönetimi ve baflka yaz l mlara kolayca entegre edilebilmesiyle biliniyor. 85 milyon dolar de erinde oldu u söylenen Cloudscape yaz l m n kodlar n n bir kopyas Apache Software Foundation'a "Derby" kod ad yla verildi. IBM veri yönetimi sistemleri genel müdürü Janet Perna'n n yapt aç klama flöyle; "Derby'i aç k kaynakl hale getirererk Java tabanl uygulamalar n geliflimini h zland rmay, Linux ve Java taraftarlar n n motivasyonunu artt raca m z umuyoruz." Derby projesi öncelikle Apache taraf ndan yönetilecek. Amaç camian n projeye ilgi gösterdi inden emin olmak. Böylelikle kodlar n, organizasyonun yap s na ve lisanslar na uygun olup olmad ndan emin olunacak. Derby projesinin ilk hedefi kurumsal veritaban uygulamalar na ihtiyaç duymayan ve pazar n %30 unu kapsayan web siteleri gibi alanlar olacak y l ndan beri piyasada olan Cloudscape yaz l m halihaz rda 70 kadar IBM uygulamas yla birlikte kullan l yor. Bunlardan baz lar Workplace, WebSphere Portal ve WebSphere Uygulama Sunucusu. IBM Derby tabanl ticari bir yaz l m haz r lamay da planl yor. Yaz l m ücretsiz olacak

4 Kurumsal Linux Güvenli mi? nternet'in hayat m zdaki rolünün gün geçtikçe artmas yla birlikte, nternet'e girifl araçlar m z olan bilgisayarlar m z n, iflletim sistemlerimizin ve uygulama yaz l mlar m z n güvenli i de önem kazanmakta. Bilgisayar n, banka flubesi, vergi dairesi, sinema merkezi ve daha birçok benzer hizmetin da t m (ve ödeme) noktas olmas güvenli in önemini katlayarak artt rmakta. 2 Böyle bir ortamda GNU/Linux ailesine ilgi ile yaklaflan kullan c lar n ve flirketlerin s k s k sordu u temel bir soru var "Linux Güvenli mi?" Sadece GNU/Linux de il, herhangi bir iflletim sistemi hakk nda bu soru soruldu unda olumlu ya da olumsuz bir yarg ya varmadan önce baz saptamalar yapmakta, baz sorulara cevap almakta fayda var. Herfleyden önce güvenli in, kullan labilirlik ve emniyetin bir fonksiyonu oldu unu vurgulamak gerekir. Tamamen güvenli bir bilgisayar sistemi hiçbir network ba lant s na sahip olmayan, herhangi bir flekilde yerinden kald r l p nakledilemeyecek bir yap ya sahip ve dahas hiçbir kiflinin konsoluna geçip ç kt alamad bir sistemdir ki bu tarif neredeyse s f r kullan labilirli e denk gelir. Bu yüzden, güvenlik sözkonusu oldu unda kullan labilirli i gözönüne almam z gerekir. Networke, dahas nternet'e ba l olmayan bir web sunucusu pek bir ifle yaramaz, dolay s yla güvenli olup olmamas n n da çok bir anlam yoktur. Öte yandan bir sistemi nas l önlemlerle donat rsak donatal m bir a ba lant s sa larsak o bilgisayar bir flekilde eriflilebilir hale getirirsek, bu konuya yeteri kadar para, güç ve emek harcayan herhangi bir organizasyon o bilgisayara ulafl r. Temel kural fludur "K r lamayacak bilgisayar sistemi yoktur". Bunu kabullendikten sonra bilgi güvenli i uzmanlar n n bu alanda üzerlerine düflen görev ise, bir baflkas n n sistemdeki bilgilere ulaflmas n imkans z hale getirmek de il, harcad klar emek ve paraya de meyecek hale getirmek, zorlaflt rmakt r. Bunun yan nda bilgisayar n güvenli i kadar önemli bir baflka nokta da güvenilirli idir (reliability). E er bir iflletim sistemi ve/veya uygulama yaz l m kararl bir yap içermiyorsa, durup dururken kilitlenebiliyorsa, k saca güvenilir de ilse do al olarak bu sistemin güvenli inden de sözetmek pek mümkün olmaz. Bu sa laml na güvenmedi iniz malzeme ile bir kale infla etmeye benzer, siz ne kadar çok askerle, silahla korusan z da, alt n zdaki zemine güvenemedi iniz takdirde kendinizi hiçbir zaman güvende olamazs n z. Son olarak, biliflim uzmanlar n n çok iyi bildi i gibi, bilgi güvenli inin en zay f halkas her zaman insan olmufltur, daha uzun bir süre de bu flekilde devam edecek gibi görünmektedir. flletim sisteminizdeki bir aç k sayesinde birilerinizin yönetici hesab na girip dosyalar n za ulaflabilmesi kadar, flirket içindeki bir telefondan kendine teknisyen süsü veren bir kiflinin sekreterinize ulafl p ondan flifreyi almas çok daha fazla ihtimal dahilindedir, dahas herhangi bir teknik bilgi gerektirmemektedir. Dahas, özel olarak güvenlik hedef al narak yaz lm fl ve bu do rultuda birçok kullan labilirlik unusuru k s tlanm fl bir iflletim sistemi bile ancak kendisini konfigüre eden sistem yöneticisinin bilgileri do rultusunda güvenlidir. E er bu kifli yönetti i sistemin özelliklerine hakim de ilse, bunlar gerekti i gibi yönetmeyi bilmiyorsa, varsay lan halinde b rak lm fl bir flifre ya da izin verilip sonra unutulmufl bir güvenli ba lant iflletim sisteminin hiçbir suçu olmadan sald rganlara imkan tan yabilir. Bu temel saptamalar fl nda "Linux güvenli midir?" sorusuna baz yan sorularla cevap arayal m. Internet'e ba l bilgisayar m za Gnu/Linux kurdu umuz takdirde hack edilmez miyiz? Yukar da da belirtti imiz gibi -e er sistem yöneticiniz ne yapt n bilen birisiyse, sisteminizde hizmet veren programlara hakimse, kiflilerin eriflim yetkilerini gerekti i gibi ayarlad ysa, bu programlar n güncellemelerini ve sebep olduklar güvenlik aç klar n takip ediyor ve gerekli güncellemeleri yap yorsa oldukça güvenli oldu unuzu söyleyebiliriz.

5 Kurumsal Internet'ten devaml virüs ve wormlar geliyor, Linux kursak bunlardan kurtulur muyuz? Worm ve virüsler, iflletim sistemlerinin ve uygulama programlar n n aç klar ndan yararlanarak sistemlere yay l rlar. Halihaz rda Linux üzerindeki virüs ve wormlar n say s oldukça azd r (herhangibir büyük antivirüs üreticisinin Linux anti-virüsü yazmay karl bulmayaca derecede). Bunun temel sebeplerinden biri yaklafl k otuzbefl y ll k bir Unix tecrübesi fl nda Linux alt nda kullan c izinlerinin ve kullan c lar n eriflim haklar n n çok net belli olmas ve bunlar n kolay kolay ihlal edilememesinden kaynaklanmaktad r. Bir örnek olarak, sistemdeki kullan c lardan birine virüs bulaflmas sistemi kullan lmaz hale getirmek bir yana, çok nadiren o kullan c n n dosyalar ndan baflka dosyalara zarar verir. Benzer flekilde kurulu sunucu sistemler de, y llard r Unix'de kabul gören bir yöntem ile hapis-sistem denilen bir yap da çal fl r. Bu, sözkonusu uygulamadan dolay sistemde yönetici haklar ele geçiren bir sald rgan n, uygulaman n klasöründen d flar ç kamamas na ve dolay s yla sisteme zarar verememesine yol açar. Bu ve bunun gibi gelenekselleflmifl do ru uygulamalar Linux daha güvenilir hale getirmektedir. sistemleri di er iflletim sistemlerine göre virüs ve wormlara karfl 3

6 Kurumsal 4 Heryerde Linux'un program kodunun aç k oldu unu, isteyen herkesin bu kodu okuyabilece ini duyuyoruz. Bu bir güvenlik problemi de il mi? Yani kodu okuyabilen birinin orada bir aç k bulup burdan sistemlere girmesi daha kolay olmaz m? Aç kcas hemen hemen bütün dünya bu konuda 1980'lere kadar bu flekilde düflünüyordu. 80'lerde ArpaNet'in geliflmesi ve ard ndan Internet'in bafllamas ve son olarak da GNU/Linux ailesindeki geliflmeler bunun do ru olmad n, güvenli in gizlenme ile de il, sa laml kla ve kontrolle sa lanabilece ini gösterdi. Tabi ki bu insanlardan flifrelerinizi, eriflim kodlar n gizleyece iniz anlam na gelmiyor. Bunun anlam, bu flifre ve kodlar n girildi i sistemlerin yap s n n fleffaf olmas, tercihen bütün dünya taraf ndan bilinmesidir. Biraz daha açmak gerekirse, bir dolab n içindeki bir kasaya saklanm fl bir mücehveri çalman n m, yoksa on-onbefl kiflinin devaml gözünün önünde olan bir mücehveri çalman n m daha zor oldu u fleklindedir. flletim sistemleri ve uygulamalarda aç k standartlar kullan lmas, kullan lan mekanizmalardan kaynaklanabilecek herhangibir zay fl n -bütün dünyan n gözünün önünde oldu u için- araflt rmac lar taraf ndan kolayca tespit edilip giderilmesini sa lar. Bir baflka güzel örnek bir kap n n aç lmas n kilit mekanizmas n gizleyerek de il, mekanizmay dünyan n bütün kilit uzmanlar na gösterip onlar n testinden geçirip mükemmelleflmesini sa lad ktan sonra anahtar n z gerekti i gibi koruyarak ve flüpheli kimseyi kap ya yaklaflt rmayarak sa layabilece inizdir. fiu anda nternet güvenli inin temelini oluflturan bütün flifreleme algoritmalar bu fleffaf mekanizma ile üretilmekte ve binlerce güvenlik uzman taraf ndan tekrar tekrar zay fl klara karfl test edilmekte, dolay s yla da maksimum düzeyde güvenli i sa lamaktad rlar. Benzer flekilde zay f algoritmalar ise -örnek DVD'lerin kodland s CSS- çok k sa sürelerde k r lmakta ve kullan mdan kalkmaktad rlar. Bunun ötesinde Gnu/Linux'un kodunun herkese aç k olmas n n güvenilirlik aç s ndan kesinlikle su götürmez bir önemi vard r. Günümüzde kodu kapal iflletim sistemleri özellikle ülke güvenli i sözkonusu oldu unda askeri organlar ve hükümet birimleri taraf ndan kabul edilebilir bulunmamaktad r. Bundaki temel sebep, yabanc bir ülkenin kurumsal vatandafl olan bir flirketin üretti i yaz l ma duyulan güvensizlik bir yana, içindeki mekanizmalar bilmedi iniz, kontrol edemedi iniz bir yaz l m n sizin güvenlik gerekliliklerinizi yerine getirip getirmedi ini söyleyemeyecek olman zdan, burada gri bir alan bulunmas ndan kaynaklanmaktad r. GNU/Linux ailesi bu aç dan olabilece i kadar güvenlidir zira kodlar istedi iniz gibi okuyabilirsiniz, kontrol edebilir, dahas size uygun olmayan k s mlar de ifltirebilirsiniz. Güncellemeler konusunda ne diyorsunuz? Ticari iflletim sistem üreticileri ürünlerini gözden geçirip, ç kan problemleri güncellemeler ç kartarak düzeltmekte. Linux iflletim sisteminde bunun garantisini kim verecek? Aç kcas yaz l m dünyas nda -bahsetti iniz flirketler de dahil olmak üzere- kimse güvence vermemektedir (son kullan c anlaflmalar n dikkatli okursan z hiçbir firman n yaz l mdaki bir hatadan kaynaklanabilecek bir maddi/manevi zarar konusunda sorumluluk almad n görürsünüz). Dahas yaz l mlar n ticari ömrü maksimum dört-befl y l olarak kabul görmektedir. Bu süre içinde (iflletim sistemi de dahil olmak üzere) yaz l m n z güncellemez, yeni sürümünü almazsan z hiçbir destek alamazs n z. Öte yandan GNU/Linux iflletim sistemleri binlerce gönüllü yaz l mc taraf ndan aral ks z güncellenmekte ve bu güncellemeler, herhangi bir ticari kayg içermeden, sadece daha iyi bir iflletim sistemi/yaz l m ortaya koymak için yap ld klar ndan dolay, haz r olur olmaz bütün dünyan n kullan m na sunulmaktad r. Daha önce de bahsetti imiz kodlar n aç k olmas ve bu özellik biraraya geldi inde meydana gelen herhangibir güvenlik aç, ço u zaman sistemleri kurcalayan sald rganlardan önce gelifltiriciler taraf ndan tespit edilmekte ve gerekli yamalar yay nlan p sistemlerin bundan zarar görmemesi sa lanmaktad r. Bu sebeplerle, flu an için dünya üzerindeki en h zl güncellenen iflletim sisteminin GNU/Linux oldu unu söylemek pek de yanl fl olmaz. Bir iflletim sisteminin zamanla fliflmesi, harddiskin dolmas sebebiyle yavafllamas veya uzun süre kullan m n sonunda reset istemesi gibi gerçekler var, Linux bu aç dan nas l? Aç kcas bu tür problemler gün geçtikçe iflletim sistemleri arenas ndan kalkmakta, bu tür zay fl klara sahip iflletim sistemleri kendi üreticileri taraf ndan da terkedilmekte, yerlerini daha güvenilir, daha güçlü (örnek periodik olarak resetlenmesi ya da birkaç ayda bir yeniden kurulmas gerekmeyen) iflletim sistemlerine b rakmakta. Gnu/Linux ise, stabilite diye bahsedilen kararl l k konusunda on y l aflk n bir süredir oldukça baflar l bir geçmifle sahip. Kararl sürümde (Test ya da beta olmayan) bir GNU/Linux da t m nda kolay kolay çal flt rd n z bir program n kilitlendi inde flahit olmazs n z, zira bütün programlar

7 Kurumsal ortaya ç kt klar andan itibaren s n rl bir beta test grubu taraf ndan de il, dünya çap na yay lm fl yüzbinlerce Linux kullan c s taraf ndan, hemen her çeflit donan m üstünde denenir ve flikayetler yaz l m gelifltiren kiflilere ulaflt r l r. Ancak bu sürecin sonunda problemler giderildi inde o yaz l m da t mda yer al r. Bu program ne kendisine ayr lan haf za miktar ndan daha ço unu tutup sizi yetersiz haf za ile b rakabilir, ne de cpu zaman n n tamam n al p kullan m imkans z k lar. Her zaman için root (yönetici) hesab ile bu program n sahip oldu u kaynaklar boflaltmak ya da program tamamen devreden ç kartma imkan na sahip olursunuz. K sacas bir tek program n kilitlenmesi ile iflletim sisteminin kilitlenmesi aras nda çok büyük bir fark vard r Gnu/Linux sistemlerde -ki ikincisini kararl bir da t mda hemen hemen hiçbir zaman göremeyebilirsiniz. Bu son madde de güvenli in sa lanmas için, güvenilirli in ne kadar önemli oldu unu vurgulamaktad r. Bir sistemin güvenli inin sa lanmas için en önemli halkan n insan oldu unu ve bir iflletim sisteminin de ancak sistem yöneticisinin bilgisi oran nda güvenli oldu unu bir kez daha belirttikten sonra, bu flartlar sa land nda yukar da bahsedilen sebeplere dayanarak Gnu/Linux'un oldukça güvenli ve güvenilir bir iflletim sistemi oldu unu söyleyebiliriz. 5

8 Kurumsal Linux Bafları Ödülleri ön eleme sonuçları açıklandı Özgür penguenler ön elemeyi tamamladı IBM Türk tarafından bu yıl üçüncüsü düzenlenen ve herkese aç'e7ık olan Linux Bafları Ödülleri-3 yarıflmasının ilk aflaması elemeyi geç'e7en projelerin belirlenmesiyle tamamlandı. Projelerin asılları 20 Kasım 2004 tarihinde teslim edilecek ve yarıflma sonucu 7 Aralık 2004 tarihinde duyurulacak. IBM Türk ün Linux açık kaynak iflletim sistemi üzerinde proje gelifltirenleri teflfvik etmek amacıyla düzenledi i ve tüm Türkiye'ye açık olan Linux Bafları Ödülleri-3 yarıflmasında ilk aflama tamamlandı. 32 proje yarıflmaya katılmaya de er bulunarak ilk elemeyi geçtiler. Projelerde, üretim sektörüne yönelik çözümlerin ön plana çıktı ı görüldü. Yarıflmada ilk aflamanın tamamlanmasının ardından flimdi gözler, projelerin son teslim tarihi olan 20 Kasım a çevrildi. Bu yıldan itibaren herkese açık olarak düzenlenen yarıflmanın katılımcılarının yüzde 70 ini üniversite ö rencileri, yüzde 20 sini firmalardan katılımcılar, yüzde 10 unu ise ba ımsız katılımcılar oluflturdu. Dünyanın bir numaralı teknoloji flirketi IBM tarafından düzenlenen yarıflma, Linux üzerinde uygulama gelifltirenleri desteklemeyi ve Linux kullanımını yaygınlafltırmayı amaçlıyor. IBM Türk, yarıflma aracılı ıyla, teknolojik bilginin paylaflımı konusunda yeni yolların yaratılmasını da hedefliyor. IBM Türk Kurumsal iliflkiler uzmanı Kamer Gürbakır yarıflmayla ilgili olarak, Bu yılki yarıflmayla birlikte toplamda 200 den fazla projenin yaratılmasına önayak olduk. Ü'dclkemizde açık kaynak hareketinin güçlendi ini görmek son derece sevindirici. Katılan projelerin çeflitlili i, gelece in açık sistemlerde olaca ını kanıtlıyor. dedi. Ön elemeyi geçen bütün katılımcılara ise Novell SuSe Linux 9.1 Professional Edition hediye edilecek. Yarıflma tamamlandı ında ilk üç'e dereceye giren ekiplerin liderlerine ise birer IBM PC verilecek. NTV nin letiflim Sponsoru oldu u yarıflmada dereceye girenlere ayrıca, Penguen Yazılım dan ve Cisco Türkiye den e itim olanakları sunulacak. 6

9 Senlik, 3. Linux ve Özgür Yaz l m fienli inin Ard ndan IBM Türkiye'nin sponsorlar aras nda bulundu u, Türkiye'nin en önemli Linux ve Özgür yaz l m etkinliklerinden biri olan flenli in 3.sü May s tarihleri aras nda Ankara Milli Kütüphane'de gerçekleflti. Aç l fl konuflamalar n Cumhuriyet Halk Partisi Uflak Milletvekili Osman Coflkuno lu, Linux Kullan c lar Derne i Baflkan Doç. Dr. Mustafa Akgül ve LKD Etkinlik Çal flma Grubu Baflkan Devrim Gündüz'ün yapt flenlik oldukça yo un bir kat l mc toplulu u taraf ndan izlendi. 3 salonda, 4 gün boyunca Türkiye ve dünyadaki geliflmeler, birbirinden önemli konuflmac lar taraf ndan flenlik kat l mc lar na aktar ld, tart fl ld. fienlik program nda öne ç kanlar aras nda çad r'da yap lan, teknik a rl kl sunumlar, Uluda Projesi çal flanlar n n camia ile tan flt panel, Ergin Soysal' n "PHP 5'in Getirdikleri", Chris Stephenson'un "Gerçek Hacker'lar Neden Lisp Sever" sunumlar vard. Bunun d fl nda toplant aralar nda yaflanan lobi sohbetleri de izlemeye de erdi. Bir kaç öncesinden flenlik sitesinden ziyaretçilerin önerileriyle belirlenen "Y l n Penguenleri Ödülleri" adaylar 4.gün sonunda yap lan bir törenle ödüllerini ald lar y l n n Penguenleri flöyle: En Çal flkan Penguen: Devrim Gündüz En iyi Kurumsal Kullan c : T.C. Merkez Bankas En Baflar l Özgür Yaz l m Projesi: Uluda Ulusal Da t m Projesi En Baflar l Yerellefltirici: Nilgün Belma Bugüner En iyi Özgür Yaz l m: Turquaz Muhasebe Yaz l m En iyi Bas l /Görsel içerik Çal flmas : Fazlamesai.net Bunlar n d fl nda Doç. Dr. Mustafa Akgül'de Yüzy l n Pengueni ödülünü ald. Her geçen y l içeri i zenginleflen ve izleyicisi say s ciddi bir oranda artan flenli in 4.cüsü için 2005 ilkbahar n sab rs zl kla bekliyoruz. 7

10 ) Egitim Linux Challenge 2004 IBM tarafından Lise ve Universite ö renicilerine yönelik olacak yarıflma 2 A ustos tarihinde LinuxWorld'de duyuruldu. Linux'u gelifltirmek amacıyla bafllatılan yarıflmanın amaçları öyle: 1. Ö rencilerin Linux kullanımını arttırmak 2. Gerçek-dünya problemlerini çözerek Linux'u daha iyi hale getirmek 3. Linux kullanarak bir uygulama tasarlama ve gelifltirmek IBM personeli tarafından yaratıcılık, tamamlanmıfllık, sonuç, netlik kriterlerine göre de erlendirilecek projeler arasında ilk 20 projenin sahipleri Linux yüklü 2500$ de erindeki IBM ThinkPad bilgisayar ve 2005'te Linux Teknoloji Merkezinde gerçekleflecek 3 yaz okulundan birine katılma hakkı kazanacaklar. Bunlar dıflında bir üniversite ödülü de mevcut. Ö rencilerinin katılımlarından en yüksek ortalamayı sa layan üniversite 16-node Linux bafllangıç cluster ile ödüllendirilecek. Yarıflma için önemli tarihler flöyle: 2 A ustos Kayıtlar bafllangıç tarihi 31 Ekim Kayıtlar için son gün 13 Aralık Kayıt olan ö renciler için projelerin gönderilme tarihi De erlendirmeler 3-14 Ocak 2005 tarihleri arasında yapılacak. Yarıflma sonuçlarını ise 21 Ocak 2005 tarihinde ö renebilece iz. Yarıflma ile ilgili daha detaylı bilgi ve katılım formu adresinde bulunabilir. Türkiye'den katılımın yo un olması en büyük dile imiz. 8

11 Vizyon IBM, Grid ve Açık Sistemler Grid, da ıtık hesaplamalar n, data kaynaklarının, a kaynaklarının, veri alanlarının tek bir sistem altına toplanmasını sa layarak kullanıcıların bütün bu kaynakları kullanmasını sa layan bir sistemdir. Özünde, açık standartlar ve protokoller içeren, heterojen ve co rafi olarak da ınık alanlarda iletiflimi sa layan bir sistem olan Open Grid Services Architecture (OGSA)'a dayanır. Grid i web, da ınık hesaplama, peer-to-peer ve virtualization tekonolojileri arasında son zamanların en önemli geliflmesi olarak nitelendirebiliriz. Çünkü grid web gibi karmaflık yapısını gizleyip kullanıcılara basit bir kullanım sa larken, web in aksine sadece iletiflimi sa lamakla kalmaz ifl dünyasına yönelik iflbirli ini sa lar. Ya da grid gibi kullanıcıları dosya paylaflımını sa larken, bundan farklı olarak her türlü kayna ın kullanımına olanak verir. Cluster lar gibi bilgisayar kaynaklarını bir araya getirirken, bu sistemlerle yapılması zor olan co rafi olarak yayılma özelli ini de taflır. Sanallafltırma (Virtualization) teknolojileri gibi BT kaynaklarının sanallafltırılmasını sa lar ve buna ek olarak bunu bütün kaynaklara yayar. Linux un esneklik ve ölçeklenebilir özelli iyle platform ve uygulama ba ms z çal fl r. IBM hem teknolojik hem de ifl dünyası açısından grid teknolojisi ile yakından ilgilenmektedir. Grid teknolojisinin itici güçlerinden biri olan Sanallafltırma (Virtualization) konusunda IBM'in sanal bellek, sanal depolama ve sanal ifllemci gibi önemli katkıları bulunmaktadır. Bu çalıflmalar bilgisayarların binlerce kullanıcı için ifllem yapabilmesini sa lamıfltır. Grid teknolojisinin temel yararları fl Dünyası - Sonuçlara daha h zl ulaflmak - flbirli ini sa lamak ve esneklik - fl taleplerini karflılayacak büyüme - Üretkenli in artması - Varolan yatırımların de erlendirilmesi Teknoloji açısından - Altyapı optimizasyonu - Verilere ulaflmayı kolaylafltırmak - Esnek ve yüksek verimlili e sahip altyapı Sporda Linux ve Grid 1990 y l ndan beri tenis dünyas n n att, flampiyonalar n evi Wimbledon'da, flampiyonalar n biliflim altyap s ndan IBM sorumlu. Her geçen y l biliflim altyap s n n daha da a r yükler ald organizasyonda IBM 1999 y l ndan beri Linux'u tercih ediyor y l nda sadece 22 oyuncunun ve 200 izleyicinin kat ld flampiyonalar günümüzde yüzbinlerce izleyiciye, milyonlarca televizyon seyircisine yine milyonlarca internet kullan c s na hizmet ediyor y l nda aç lan bu talebin en yo unlaflt alan. Gerçek zamanl skor takibi, maç sonuçlar ve istatistikleri, kuralar, haberler, oyuncu bilgileri, arflivler (ses ve görüntü), al flverifl, sanal gezi bu sitenin sundu u hizmetlerden sadece baz lar ve bunlar sa layan Linux çal flt ran eserver'lar ve AIX çal flt ran pseries sunucular. Ciddi bir aktivite yaflanan sitede, gerekli esnekli i, güvenilirli i ve ölçeklenebilirli i bu sistemler sa l yor. Linux'la Skor Tutmak IBM'in Wimbledon fiampiyonalar na sa lad çözümlerde en dikkate çarpan IBM Gerçek -Zamanl Skor tahtas. 18 korttan eflzamanl olarak toplanan 100 istatistiki bilgi skor tahtalar n besleyen IBM DB2 veritabanlar nda saklan yor. Bu uygulama Wimbledon web sitesinden 5.5 milyon defa indirilmifl. Linux'lu IBM sistemler ilk kez 2004 y l nda IBM eserver XSeries sunucular nda kullan ld. DB2 Evrensel Veritaban (UDB) DB2/Linux kullan lar ThinkPad'ler taraf ndan maçlarla ilgili verileri saklamak için bir depo gibi kullan ld. UDB/Linux, internet üzerinden milyonlarca taraftar hizmet etti. 9

12 10 Tamer Sezgin Advisory IT Specialist Yaz l m Grubu / WebSphere Son on y lda bilgisayar dünyas nda gözlemlenen aç kl k ve özgürleflme hareketlerine yak ndan bak ld nda üç ak m göze çarpar. Birincisi, donan mdan ve her çeflit ba ml l ktan uzak bir iflletim sistemi yaratma hareketidir. Bu hareket GNU/Linux sistemlerinin geliflmesine neden oldu ve her geçen gün etkisini art rarak sürdürüyor. kinci hareket, iflletim sistemlerinden (dolayl olarak da donan mdan) ba ms z bir programlama dili gelifltirme denemesi olarak bafllad ve bugün Java dili ve J2EE (Java2 Enterprise Edition) ortam olarak BT (Bilgi Teknolojileri) dünyas nda yayg n olarak kabul gördü ü bir noktaya ulaflt. Üçüncü hareket ise, bafllang çta özellikle uygulama gelifltiricilerin sorunlar n çözmeyi hedeflemiflti. Ancak sonradan bu hedefini daha da büyütüp, iflletim sistemi ve programlama dillerinden ba ms z, aç k, geniflletilebilir ve çok çeflitli amaçlar için uyarlanabilir bir uygulama gelifltirme ve çal flt rma ortam yaratma harekine dönüfltü. Bu alandaki yar fl hala devam etmekle birlikte, en önde giden aday flüphesiz Eclipse ortam d r. Eclipse Kurulumu ve Kullan m Bu hareketler birbirlerinden ba ms z geliflmifl gibi görünseler de, asl nda aralar nda çok güçlü ba lar vard r. fiöyle ki, alternatif iflletim sistemlerinin olmad bir ortamda, farkl iflletim sistemlerini destekleyen bir programlama dilinin ya da ortam n çok fazla bir anlam olmayacakt r. Benzer flekilde, kendine özel programlama dillerine, araçlara ve yöntemlere ihtiyaç duyan yeni bir iflletim sistemi de kullan c lar ve uygulama gelifltiricileri al fl k olduklar ortam bir anda b rakmaya zorlayaca için, ya çok yavafl geliflecek, ya da geliflemeyecektir. Dolay s yla, bu hareketlerin geliflimlerini h zland rabilmek için birbirlerini desteklemeleri gerekir. Bu aç dan bak ld nda, yeni gelifltirilen uygulama programlar n Eclipse ortam nda Java dilinde gelifltirilmesi ve Linux üzerinde çal flt r lmas üçünün de geliflimini h zland racakt r. Eclipse'in aç k teknolojiler içindeki yeri bu flekilde tan mland ktan sonra, bu yaz da Eclipse hakk nda k sa bir tan t m yap p, Eclipse ile grafik arabirimli bir örnek program yap lacakt r. Eclipse, 2001 y l nda IBM taraf ndan aç k yaz l m dünyas na aç lan bir yaz l m gelifltirme ortam d r. Eclipse'in gelifltirilmesi için bafllang çta 9 flirket taraf ndan kurulan Eclipse organizasyonu, sonraki iki y l içerisinde üye say s nda çok büyük art fl yaflam fl, 2004 y l içerisinde de yap s n daha ba ms z kurumsal bir flekle dönüfltürmüfl ve Eclipse Vakf halini alm flt r. Yeni ç kan, Eclipse 3 sürümü ile birlikte, sadece yaz l m gelifltirme ortam de il, ayn zamanda bir çal flma ortam da olabilece ini duyurmufltur. Eclipse'in kendisi de Java ile gelifltirildi i için, bünyesinde donan m ve iflletim sistemi ba ms zl kendili inden vard r. Bunun ötesinde, di er ortamlardan farkl olarak, istenildi inde, kullan lmayan özelliklerin ç kart labilmesi, yeni özelliklerin eklenebilmesi, farkl kullan c gruplar n n isteklerine göre yeni bak fl aç lar n n (perspektif) yarat labilmesi ve var olan özellikleri yeniden yazmak zorunda kalmadan üzerlerine ekleme yap labilmesi gibi özellikler tafl r. Bu özelliklerin bir sonucu olarak, adresinden ücretsiz olarak indirilebilen Eclipse ürünü ile, Java ve C/C++ dillerinde uygulama ve Eclipse ortam için eklentiler gelifltirebilir ve bu çal flmalar n z bir CVS (Code Versioning System) sunucusu arac l ile tak m arkadafllar n zla paylaflabilirsiniz. Çeflitli firmalar n sa lad (ücretli ya da ücretsiz) haz r Eclipse eklentileri sayesinde bu yetenekler istenilen yönde geniflletilebilir. Örne in, HTML ve JSP sayfa tasar m, XML düzenleme/ dönüfltürme, J2EE uygulama gelifltirme, Web Servisleri haz rlama, Struts ve JSF ile Web tabanl uygulama gelifltirme ve görsel form tasarlama gibi güncel ifllemlerden AS/400 için RPG programlar yazma/derleme, mainframe ortam için COBOL programlar gelifltirmeye kadar, hatta çeflitli yard mc programlar ve oyun programlar na var ncaya kadar bir çok Eclipse eklentisi bu gün kullan ma haz rd r. Eclipse'i denemek isteyenler

13 index.php adresinden, herhangi bir kay t yapt rmadan ve ücretsiz olarak indirebilirler. Linux üzerinde çal flan Eclipse'in son sürümü (eclipse-sdk-3.0- linux-gtk.zip) yaklafl k olarak 85MB büyüklü ündedir. Eclipse kodunu indirdikten sonra, unzip ya da benzer bir komutla uygun bir dizine (örn: /opt) açmak gerekir. Açma ifllemi bittikten sonra bu dizinin alt nda eclipse alt dizini yarat l r. Eclipse'i çal flt rmak için sistemde Java gelifltirme ortam n n kurulu olmas ve do ru java/bin dizininin sistem yoluna eklenmesi gerekmektedir. örn: export PATH=/opt/java/bin:$PATH Linux üzerinde kullanaca n z Java kodunu afla daki IBM web sitesinden indirebilirsiniz. h t t p : / / w w w ibm.com/developerworks/java/jdk/ d.html Daha sonra Eclipse'i bafllatmak için, Eclipse'i kurdu unuz dizindeki eclipse program çal flt r l r. Örn: /opt/eclipse/eclipse komutu kullan l r.. E er, sistem yolunda java bulunamazsa afla daki gibi bir hata ekran gelir. Eclipse normal olarak aç labilirse, karfl n za çal flma alan n belirtmenizi isteyen afla daki gibi bir ekran gelir. Dilerseniz, her proje için ayr çal flma alan kullanabilir, ya da bir tek çal flma alan nda birden fazla proje ile çal flabilirsiniz. Öntan ml olarak gelen dizine yazma hakk n z varsa belirtilen dizini kullanabilirsiniz, ya da kendi belirledi iniz bir baflka dizini seçebilirsiniz.bu sorunun tekrar gelmesini istemiyorsan z, pencerenin alt ndaki kutucu u iflaretleyebilirsiniz. OK dü mesine basarak devam etti inizde k sa bir süre sonra karfl n za afla daki gibi Eclipse 3.0 ana ekran gelir. Ana ekranda Eclipse ile ilgili daha çok bilgi ve yard m n oldu u çeflitli ba lant lar bulunmaktad r. Bu ba lant lar n içeri ini keflfetmeyi sonraya b rak p devam etmek için sol üst köfledeki Welcome yaz s n n yan ndaki X iflaretine t klayarak pencereyi kapatabilirsiniz. Karfl n za gelen ekran, Eclipse'in Resource Perspective ekran d r. Bu bak fl aç s nda ad ndan da anlafl labilece i gibi, çal flma ortam n zdaki her kaynak s radan bir dosya olarak görünür. Bu ortamda dosyalar n içeri inin ne oldu unun önemi yoktur, ana menü, araç kutular ve Eclipse'in içindeki alt pencerelerin yerleflimi bu perspektife göre ayarlanm flt r. Buradan Java perspektifine geçebilmek için, sa üst köfledeki Resource kulakç n n sol taraf ndaki Open a perspective dü mesine t klayarak Java y seçebilir, ya da menüden Window-Open Perspective-Java y seçebilirsiniz. Java bak fl aç s afla daki gibidir. Burada ana menu ve alt ndaki araç kutusu, pencerelerin içeri i, sa tufla bas ld nda gelen menünün içeri i gibi bir çok özellik, Java programlamaya uygun olacak flekilde düzenlenmifltir. Bir program yazabilmek için ilk olarak bir proje yarat lmas gerekir. Bunun için, ana menüden File-New-Project seçilir ve gelen pencereden proje tipi olarak Java Project seçilir. Karfl n za gelen Create Java Project iletiflim kutusunda uygun bir proje ad (örn: TestProject) belirtilir ve Finish dü mesine bas l r. Art k Eclipse ortam nda, sol taraftaki Package Explorer görüntüsü (view) içersinde yaratt n z projeji görebilirsiniz... Proje içerisinde yeni bir Java s n f yaratmak için, Package Explorer görüntüsünde projenizin üzerinde sa tufla t klayarak, gelen menüden New-Class bölümünü seçin. Aç lan New Java Class penceresinde yarataca n z s n f n ad n ve içinde olaca paket ad n belirtip ifllemi tamamlay n. Yeni yarat lan s n f Eclipse'in içinde aç lacak ve çeflitli düzenlemeleriniz için haz r olacakt r. Yap lan düzenlemeler Ctrl+S tuflu (ya da ana menüden File- Save seçene i) ile kaydedilebilir. Java program kaydedildi inde otomatik olarak derleme ifllemi de gerçeklefltirilir, bu nedenle menüde ayr ca Compile gibi bir seçenek aramaya gerek yoktur. Çok bilinen Hello World örne i ile ilgili kodu ekledikten sonra Eclipse ortam m z n görüntüsü afla daki gibidir. Bu program çal flt rmak için, ana menüden Run - Run As Java Application seçene i t kland nda program çal flt r lacak ve Eclipse penceresinin alt taraf nda aç lacak olan Console görüntüsünde Hello World! yaz s görünecektir. Bu oldukça basit giriflten sonra Eclipse üzerinde programlama ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için en iyi kaynak yine Eclipse içerisindeki yard m ekran d r. Menüden Help Help Contents seçildi inde bir Mozilla (ya da sisteminizde tan ml baflka bir taray c ) penceresi içerisinde Eclipse Help sistemi gelir. Eclipse Help uygulamas, web tabanl bir uygulamad r ve Eclipse içerisindeki dahili bir HTTP Sunucusu üzerinde çal flmaktad r. Kullan m kolayl klar ndan dolay bir çok IBM ürünü (WebSphere, DB2, Content Manager,...) yeni sürümlerinde bu teknolojiyi kullanmaktad r. Eclipse Help sisteminde Workbench User Guide bafll alt nda Eclipse ortam n n kullan m yla ilgili, Java Development User Guide bafll alt nda da Eclipse içerisinde Java uygulamalar gelifltirmekle ilgili ayr nt l bilgilere eriflilebilir. 11

14 On demand dünyası için yüksek kapasiteli esnek sistemler 12 Güçlü, düflük maliyetli, açık ve uyarlanabilir UNIX ve Linux seçenekleriyle IBM Power Architecture teknolojisi, iflletmelerde yenili in desteklenmesini sa lar. IBM Virtualization Engine ve Capacity on Demand (CoD) olanakları, sistem ve yönetim maliyetlerinin düflürülmesine yardımcı olurken esnekli in ve kaynak kullanımının artırılmasına olanak tanır. Lider güvenilirlik, kullanılabilirlik ve hizmet alınabilirlik özellikleri, yönetimin basitlefltirilmesini ve kullanılabilirlik özelliklerinin gelifltirilmesini sa lar. Günümüzün ifl dünyasında flirketler, belirsizli e karflı koymak yerine ona kucak açarak sürekli de iflen koflullara hızlı bir biçimde uyum sa layarak rekabette çok daha iyi bir konuma sahip olabilirler. Her an de iflen ifl koflullarına uyum sa layabilecek ve bunlarla birlikte çalıflabilecek esneklik ve hızlı yanıt verebilirlik özelliklerini taflımak üzere tasarlanmıfl bilgi teknolojisi platformları sayesinde flirketler, karmaflık altyapıları basitlefltirebilir, temel varlıklarını koruyabilir, geçifl risklerini azaltabilir ve sistemin uygun maliyetle alınabilmesini tehlikeye atmadan on demand bilgi ifllem olana ı elde edebilirler. IBM Power Architecture teknolojisini kullanan IBMserver pseries ürünlerinin yeni nesli IBMserver p5 sistemleri, flirketlerin on demand dünyasında kusursuzlu a eriflmelerine yardımcı olmak için güçlü UNIX ve Linux iflletim sistemi yenili i ve performansından oluflan IBM gelene i üzerine yapılandırılmıfltır. server p5 ürün ailesindeki yenilikler, kullanılabilir en geliflmifl 64 bitlik çip olan IBM POWER5 ifllemcisinden, sistemlerin kullanım ve yönetimine iliflkin standardı belirleyen IBM Virtualization Engine sistem teknolojilerine kadar uzanır. Bu yeniliklerle server p5 ürün ailesi, UNIX ve Linux iflletim sistemleri için yeni bir örne i temsil eder. Geçmiflte, müflteriler için ifllev, güvenilirlik ve sistem kullanımının bir bedeli vardı. Ancak server p5 ürün ailesiyle, bu tür özverilere artık gerek kalmadı. Bu sunucular, çok yo un rekabet içeren pazar ortamında yüksek uyumluluk ve kullanıfllı iflletim sa layan pseries sistemlerinin lider olanaklarını geniflletir, böylece flirketlerin, düflük maliyet, hızlı yanıt verebilme ya da esneklik özelliklerinden ödün vermeksizin bilgi teknolojisi altyapılarını basitlefltirmelerine, kritik verilerini korumalarına ve platform geçiflinin taflıdı ı potansiyel riskleri azaltmalarına yardımcı olur. Mikrobölümleme gibi IBM Virtualization Engine sistem teknolojisi seçenekleri, sunucu birlefltirmesinde heyecan verici yepyeni olasılıklara açılan kapıları aralar. Mikrobölümleme, her bir ifllemcinin on adede kadar sanal sunucuya ya da dinamik mantıksal bölümlere (LPAR) bölünmesine olanak tanır. Bu yöntemle sistem, çok sayıda ba ımsız iflyükünü birlefltirecek biçimde ayarlanabilir ve böylece pek çok sunuculardan oluflan rafları tek bir birlefltirilmifl pakete dönüfltürerek sonuçta tek bir kutuda bir sunucu çiftli i elde edilebilir. Bu flekilde flirketler, maliyetlerin düflürülmesine yardımcı olmak için daha yüksek düzeyde sistem kullanımına ve birlefltirilmifl sistem yönetimine sahip olabilirler. Çok sayıda iflletim sistemi deste i karmaflıklı ın n ve maliyetlerin azaltılmasına yardımcı olur Geleneksel olarak, çok sayıda ifl biriminde farklı uygulamalar çalıfltıran kurulufllar, her bir uygulama için ayrı sunucular kulland lar. Ancak, sunucu çiftlikleri büyüdükçe, flirketler tek sunucu/tek uygulama yaklaflımının karmaflık ve yönetimi zor bilgi teknolojisi altyapılarına yol açtı ını, bunun da verimlili in düflmesi ve iflletim maliyetlerinin artmasına neden oldu unu keflfettiler. IBM server p5 sistemleri, AIX 5L, Linux ve i5/os iflletim sistemlerinde farklı uygulamaları aynı anda çalıfltırarak bilgi teknolojisi altyapılarını basitlefltirmek için tasarlanmıfltır. Çok sayıda iflletim sisteminin aynı sunucu üzerinde çalıfltırılması, sunucu birlefltirilmesini kolaylafltırarak karmaflıklı ın azaltılmasına, yönetilebilirli in gelifltirilmesine ve daha düflük toplam sahip olma maliyetinin teflvik edilmesine yardımcı olur. Her bir ifllemci, ifllemci baflına on adede kadar dinamik mikro bölümü destekleyebildi i için, server p5 sistemleri daha genifl iflletim esnekli i sunar. Esnek kapasite özellikleri, de iflen gereksinimlere daha hızlı yanıt verilmesine olanak tanır. IBM server p5 ürün ailesi, flirketlerin sürekli de iflen öncelikler do rultusunda iflyükünü ve performansı otomatik olarak ayarlamalarını sa lamak üzere tasarlanan esnek ve ölçeklenebilir çeflitli özelliklerle donatılmıfltır. Örne in, dinamik LPAR, kullanılmayan bölümlerdeki kapasiteyi yüksek ifllem hacimli bölümlere yeniden atayarak sistem yöneticilerinin sanal sunucular üzerindeki ifllemci ve depolama kaynaklarını ayarlamalarını sa lar. Çeflitli sektörlerdeki kurulufllar, ifllemci kullanımında kısa süreli anlık artıfllar ile karflılaflırlar. Belirliserver p5 sistemlerinde iste e ba lı olarak bulunan CoD özellikleriyle, müflteriler, ifllemcileri ya da belle i en yo un ifllem gereksinimlerini karflılayacak biçimde etkinlefltirerek de iflen uygulama iflyükü taleplerine hızla yanıt verebilirler.

15 AIX 5L, on demand bilgi ifllem için güçlü bir temel oluflturur. Günümüzün on demand dünyasında, müflterilerin iflletmelerini yönetmek için güvenli, güvenilir, sa lam ve esnek bir iflletim ortamına gereksinimleri vardır. Bu nedenle, sektörde çok güçlü bir UNIX iflletim sistemi olan ve IBM tarafından sunulan AIX 5L, ifl açısından çok önemli uygulamalar için UNIX istemcileri için tercih edilen bir platform olarak hızla yayılmaktadır. Güvenilirlik, kullanılabilirlik, güvenlik özelliklerine ve açık standartlara dayanan AIX 5L, esnek bir bilgi teknolojisi altyapısı oluflturmak için mükemmel bir seçimdir. AIX 5L, dünya çapında ifl yapan kurulufllarda çalıflan çözümleri oluflturmak için IBM deneyiminden yararlanır. 64 bitlik POWER5 platformları, IBM Virtualization Engine sistemi teknolojileri ve Linux a yakın olma için geliflmifl deste in sa lanması konusunda sektörde lider olan yalnızca bir UNIX iflletim sistemi vardır: AIX 5L Version 5.3. Bu sürüm, müflterilere Java teknolojisi, Web performansı ve ölçeklenebilirlik gelifltirmeleri sunar. Bu özellikler müflterilerin tek bir sistemden büyük ve karmaflık kurulumlara kadar her boyuttaki sistemi yönetmelerine yardımcı olmak üzere tasarlanmıfltır. Web tabanlı uzaktan yönetim araçları, sistemi denetlemek ve geliflmifl yönetilebilirlik için temel kaynakları izlemek üzere kullanıma hazırdır. Ayrıca AIX 5L, Workload Manager özelli ini de içerir. Bu özellik, sistem talebinin en yo un oldu u dönemlerde uygulamaların hızla yanıt verebilir durumda olmasını sa lamak üzere tasarlanmıfltır. Linux, açık standartlar aracılı ıyla yatırımların korunmasını sa lar Açık standartlar flirketlerin temel ifl süreçlerini bütünlefltirmelerine, çözümlerini hızlı bir biçimde yaymalarına ve yeni ürünlerle hizmetlerin piyasaya çıkıfl sürelerini hızlandırmalarına yardımcı olabildi i için, IBM bu geliflimin bafllarında Linux a kucak açmıfltır. Bu açık olma özelli iyle Linux, flirketlere ifl gereksinimleri için uygun olan Açık Kaynak ve ISV uygulamalarını içeren en iyi karıflımı seçebilme esnekli ini sa lar böylece bilgi teknolojisi yatırımlarının de erini gelece e taflımalarına yardımcı olur. fiirketler çok sayıda AIX 5L ve Linux uygulamasını aynı IBM server p5 sistemi üzerinde aynı anda kolaylıkla çalıfltırabildi i için, Linux hem iflletme içerisinde, hem de temel sa layıcılar ve çözüm ortakları arasında verimlili in önemli ölçüde artırılmasına yardımcı olur. IBM server p5 (POWER5) : De iflen bir dünya için benzersiz uyarlanabilirlik fllemci teknolojisi, IBM Virtualization Engine sistem teknolojileri, ölçeklenebilirlik, kümeleme ve otonom bilgi ifllem konularındaki IBM yenilikleri, IBM server p5 sistemlerinin dünyanın en güçlü, sa lam, güvenilir ve güvenli sistemleri arasında yer almasını sa lar. Lider performans ve esneklik özellikleri sayesinde server p5 ürün ailesi her boyuttaki flirketlere bilgi teknolojisi altyapılarını basitlefltirmeleri, önemli verilerini korumaları ve on demand dünyasına geçifl risklerini en aza indirmeleri konularında yardımcı olabilir. IBM server p5 sistemleri UNIX ve Linux bilg ifllemcili i için yeni standardı belirler. Daha fazla bilgi için IBM server p5 sunucularına iliflkin daha fazla bilgi almak için, IBM temsilcinize ya da IBM Çözüm Orta ınıza danıflabilir ya da afla ıdaki web sitelerini ziyaret edebilirsiniz: ibm.com/servers/uk/eserver/pseries/ ibm.com/servers/uk/linux/linux_pseries.html ibm.com/servers/uk/eserver/pseries/ IBM, Open Power Linux için özellefltirilmifl IBM POWER5 mikroifllemcili sunucusunun birçok performans testinde girifl-seviyesinde sistemlerde rekorlara imza attı duyuruldu. Yeni IBM eserver OpenPower 720, eflde er UNIX 'e ve Linux sistemlerine oranla çok daha yüksek performansı, çok daha düflük maliyete sa layan sistem 64- bit mimari serüvenini girifl seviyesindeki sunuculara tafl yor. Linux on POWER yöneticisi Brian Connor "OpenPower ifl dünyası'nda, özellikle finansal ve perakende sektörde, alternatiflerine göre düflük bütçeli ve yüksek performansı'yla devrimsel bir seçenek." diyor. lk IBM eserver OpenPower seçene i 1.5 GHz veya 1.65 GHz POWER5 mikro-ifllemcili OpenPower 720 olacak. Sistemler 4-way rack ya da tower ve en fazla 64GB bellek seçenekleri içerecek. OpenPower 720, Novel SUSE LINUX Enterprise Server 9 ve Red Hat Enterprise Linux AS 3 (3.güncelleme)'ü destekliyor. OpenPower 720, benzer özelliklere sahip 4-way sistemlerde, 1.5 GHz HP rx4640-8'e göre 65%'e kadar, 1.5 GHz Dell 7250'ye göre 50%'ye kadar ve 2.4 GHz Sun V40z server5'e göre 17%'ye kadar daha az maliyetli. IBM, 2005 yıl nın ilk yarıs nda 2-way OpenPower sistemleri tan tmayı planlıyor. OpenPower 720 sistemleri geçti imiz ay itibariyle 3 yıl garantili ve $5000 liste fiyatıyla (U.S.) piyasada. 13

16 Üniversitede Th nkpad ve Linux zmir Ekonomi Üniversitesi Türkiye nin en önemli PC ve Linux birlikteli inin gerçekleflti i projeyi temsilen Üniversite Bilgi fllem Müdürü Sn. Tijen Ayas ile görüfltük. Haberlinux: zmir Ekonomi Üniversitesi ne tür teknolojik yenilik ve avantajlara sahip? Ö rencilere ThinkPad dizüstü bilgisayar verilmesinde tercihinizi etkileyen unsurlar neler? Tijen AYAS: 1-Tüm kampus kablosuz yapı ile donatılmıfl vaziyette 2-Kablolu ve kablosuz a üzerinde güvenlik standartlarına uygun çalıflmalarımız her yıl yenileniyor ve ihtiyacımıza göre özellefltiriyoruz. 3-Tüm kullanıcıların kontrolu merkezi ve tek noktada. Bunun için LDAP yapısı ve politikası ve yetki a aç yapısı tümü ile kuruldu. 4-Tüm sistemin monitörü ve gerekti inde müdahalesi tek noktada. 5-Yardım masası (helpdesk) uygulamamız tüm yapıya açık ve ortalama cevap süresi 10 dakika. Yardım masası kullanıcı kullanım hataları dahil her fleye cevap veriyor. 6-Sunucularımızın uptime oranı yüksek. 450 günü geçen müdahale görmemifl sunucularımız var. Sadece kernel güncelleyece imiz zaman sunucuları kapatmak zorunda kalıyoruz. 7-Talep edildi inde Üniversite içine açık sistem ve linux e itimi veren elemanlarımız var. Ve en önemlisi tüm bunlar açık sistemler ve linux ile Üniversite bütçemizden lisans parası ödenmeden yapıldı. Tüm bu teknolojik yenilikleri kapalı iflletim sistemleriyle yapmaya kalksaydık, a- paramız yetmezdi b- yapamazdık çünkü kapalı kapal iflletim sistemleri yetersiz kalırdı Dizüstü bilgisayar vermemizin ana nedeni ise flu ; Üniversite olarak yetifltirdi imiz ö rencilerimizin bilgisayar okur yazarı yada operatörü olmasını de il, bilgisayarı ve açık teknolojileri ö rencilerin hayatlarının bir parçası haline getirmek. Haberlinux: IBM ThinkPad ve Linux birlikteli inin zmir Ekonomi Üniversitesi ne sa ladı ı ek avantajlar nelerdir? Tijen AYAS: Bu bizim 4.ncü yılımız. lk iki yıl baflka marka dizüstü bilgisayar aldık. Son iki yıldır dizüstü bilgisayar olarak IBM'i seçtik. lk iki yıl Linux yakınlı ı göremedik, IBM'de bu yakınlı ı çok güzel hissediyoruz. Bizim dizüstü bilgisayarlarımızda da Linux, Mozilla Browser ve open ofis kullanılıyor Türkçe ve ingilizce olarak. Haberlinux: Neden Linux? Tijen AYAS: zmir Ekonomi Üniversitesi Bilgi fllem altyapısı teknolojisini gelifltirirken 6 konunun üzerinde önemle durdu ve tüm bunları bir tek Linux sa lıyordu; 1-Açıklık: Üniversiteler bilginin ö retildi i ve herkese açık olması gereken yerlerdir. Bilgi paylaflıldıkça bilginin üretimi artar. zmir Ekonomi Üniversitesi hazır bilginin hap fleklinde verildi i ve bilginin ticaretini yapmaya çalıflan tekellerin operatörlerinin yetifltirildi i bir Üniversite de ildir. Aksine her türlü alternatif bilginin insanlık yararına üretilece i bir Üniversitedir. Tüm Üniversite teknoloji altyapısı bu düflünülerek gerçeklefltirildi. Tabi ki açık kaynak ürünler ve Linux kullanıldı. 2-Toplumculuk ve Eflitlik: zmir Ekonomi Üniversitesi bireyci de il toplumcu ve eflitlikçidir. Her ö rencisi eflittir ve tüm bilgiler internette açıktır. Sadece parası olanların,lisans parası verebilecek olanların internetteki bilgilere ulaflabilmesi, parası olmayanların bu bilgilerden, insanlı ın üretti i bilgilerden uzak kalmasını hangi zihniyet düflünebilir. Tüm Üniversite teknoloji altyapısı bu düflünülerek gerçeklefltirildi. Üniversitemizin her isteyeni her türlü bilgiye en yeni teknolojilere en 14

17 güvenli flekilde ve en açık yapılarla ulaflabilir. 3-Güvenlik: Güvenlik üzerinde en çok durdu umuz yapı, Güvenli inizi tekellere emanet edemezsiniz. Devletler bile bu konuda artık açık sistemlerle çalıflıyor. Bizde güvenli imizi açık sistemlerle sa lıyoruz. 4-Kısıtlı Kaynak Kullanımı: Ülkemizin ve Üniversitemizin kaynakları kısıtlı. Onun için Bilgi ifllem olarak bize verilen kaynakları (Bilgi fllem harcamaları konusunda Mütevelli heyet ve Rektörlü ümüz hiçbir zaman bizi kısıtlamadılar bu konuda onlara minnettarım) en optimum flekilde kullanıyoruz. Bir firma grubunun bize 3 birime teklif etti i Bilgi fllem yapısını biz 1 birime gerçeklefltiremezsek kendimizi baflarısız addediyoruz. 5-Kendi Kendine Yeterlilik: Üniversite kurulurken bilgi ifllemin kendi kendine yeterlili i en önemli kriterimizdi. fiu anda yazılım üretimi dahil her fleyimizi kendimiz yapabiliyoruz. 4 üncü senede bu seviyeye geldik. Planımız 6 sene idi. Tabiki bu hale gelirken kapalı kaynak hiçbir yazılım kullanmadık. Kendi help deskimiz dahil herfleyimizi lisans parası vermeden açık kaynak yazılımlar ile yaptık. Ve 5 teknisyen ile 3000 noktaya maksimum 10 dakikada müdahale eder hale geldik. 6-Kolay Operasyon: Bu kriteride açık sistemlerle sa ladık. Çok yüksek bedellerle satılan sistem yönetim ve monitor uygulamalarını açık kaynaklarla yine bir tek kurufl ödemeden Aktif network elemanlarından, dizüstü bilgisayarlara, sunuculardan, merkezi storage birimlerine, yedeklemeden, yeni yapı eklenmesine, uygulama yazılımlarından, akademik ihtiyaçlara kadar her fleyi kullanıcılar dahil tek noktadan monitor ve gerekti inde müdahale edebiliyoruz. Haberlinux: zmir Ekonomi Üniversitesi bünyesinde Açık Sistemler ve açık standartlara dayalı altyapının daha da gelifltirilmesi için yürütülen çalıflmaları anlatır mısınız? Tijen AYAS: Biz iflimize 10 yıllık bir master plan ile baflladık flu ana kadar bu master plandan ufak tefek konular dıflında sapmadık. Bu planda en önemli olmazsa olmazlar flunlar; 1-Mümkün olan her yerde projeler Linux ve açık sistemlerle gerçeklefltirilecek. 2- flimiz gerektiriyor ise her türlü platform ve iflletim sistemi kullanırız. Ama açık sistemde çözüm olmaması flart. fiu anda da di er platformlarda çalıflan, kullandı ımız uygulamalar var. 3-Kendimiz üretici olaca ız, baflkalarının reçeteleri ile hareket etmeyece iz. Kaldı ki üniversite bilgi ifllem planlaması geleneksel bilgi ifllem planlamasından daha zor. Hiç bir kapalı platform bize bu uzun solu u sa layacak güvenceyi verebilecek durumda de il. Kapanmaz, de iflmez dedi imiz flirketleri hatırlayın. Ayrıca kapalı platformların sürekli versiyon de ifltirmesi ve lisanslama yöntemi olarak dayatmacı olması hiç bir üniversite bilgi ifllem profesyonelinin kabul edemeyece i bir fley. 4-Donanım ve yazılım ba ımsız olaca ız. (Bu yıl letiflim fakültemize Dizüstü bilgisayar olarak onların ifli gerektirdi i için onlara yönelik baflka marka dizüstü bilgisayar aldık, sunucularımızda 3 de iflik marka var, PC'lerimiz, Dizüstü bilgisayarlarımız da öyle) Önümüzdeki döneme gelince; - lk yapaca ımız ifl sunucu konsolidasyonu, 32 adet sunucumuzu tek bir yapıya indirece iz ve kullanım dıflı kalacak sunucularımızı ö retim ve e itimde ve laboratuarlarda kullanaca ız. -Yedekli yapıya geçece iz bunu bu yıla kadar bekletmemizin nedeni sunucu konsolidasyonunu bitirmek geçti imiz yıl data konsolidasyonunu merkezi storagemiz üzerinde bitirdik. -Bu yapılar ve animasyon ve rendering için alınacak yapıları süper computer yapısında birlefltirece iz. (Burada zaten Linux dan baflka çare yok) -Radyo istasyonumuz ve Televizyon stüdyomuz alımlarını bilgi ifllem alt yapımızla koordineli gerçeklefltirece iz - nternet kapasitemizi artıracak ve yedekleyece iz. -Üniversite içi döküman akıflı ve ka ıt kullanımını minimuma indirece iz tabi ki açık yazılımlarla. -Akıllı kart uygulamamıza bafllayaca ız. Haberlinux: Verdi iniz bilgiler için teflekkür ederiz. 15

18 Linux Merkez Haberleri Sakarya Üniversitesi nin IBM Linux Merkezi ziyareti 16 Sakarya Üniversitesi ö rencilerinden oluflan bir grup IBM in Linux ve Serbest Yaz l m Merkezini ziyaret etti. Kendilerinden gezileriyle ilgili izlenimlerini sordu umuzda afla daki yan tlar ald k. SAÜ ROK IBM de! ************************** lk önce flu konuda hayranl m belirtmeliyim: Henüz pazar n pek tan mad bir konuda bu kadar büyük at l m ve yat r m gerçeklefltirmek gerçekten inan lmaz. Ayrca Türkiye çap ndaki tüm Linux derneklerini de birbirleriyle iletiflime sokmak için harcanan emek ve para da bu insanlar n gerçekten sadece kar amaçl çal flmad klar n n bir göstergesi bence. liflkilerin ve s cak ortam n rahat oldu unu da gözlemledim. Bundan sonra tek gereken fley ise daha çok insan. Bunu da yar flmalardan sa l yorlar galiba. Deniz Yurdaflen Elektrik-Elektronik Müh. 3 ************************** Düflünen ve düflünceyi harekete dönüfltürmeyi amaçlayan Sakarya Üniversitesi Robotik ve Otomasyon Kulübü kuruluflundan bu yana gerek teknik aktivite ve e itimlerle gerekse organizasyon dereceleri ile fark n ortaya koyuyor. Bu ba lamda kulübümüzle, Türkiye de IT Teknolojileri alan nda lider IBM in yollar geçti imiz ö renim dönemi içinde kesiti! Görüflmelerimiz sonucu üyelerimizden oluflan 30 kiflilik bir grupla h zla geliflen IT Teknolojileri ve Linux konular nda e itim almak için IBM TÜRK YE ye gidildi. S cak bir karfl lama ve ö le yeme inin ard ndan Linux ve IBM Network Çözümlerinin anlat ld seminerlere baflland. Kurum e itmen ve çal flanlar nca soru cevap ve konferans sunusu biçiminde devam eden aktivite üyelerimizin kiflisel sorular n n cevaplanmas ve sözlü bir anketle sona erdi. htiyac m z olan çal flma alanlar m z ile ilgili teknik CD ve dokümanlar al nd. Üniversitemizin birçok mühendislik biriminden oluflan üyelerimizden al nan geri beslemelerde; IBM den ald klar profesyonel e itim ve teknik deste in veri oluflturma ve sorun çözmede kendilerine yol gösterdi ini ve yap c bilgilere ulaflt klar n belirttiler. Kontenjan n s n rl olmas sonucu gelemeyen üyelerimizin istekleri üzerine bu faaliyetin gelecek ö renim süreci içerisinde tekrarlanmas na karar verildi. Tabi ki IBM in deste i ve s cak ilgisi sayesinde Eme i geçen herkese teflekkürlerimizi sunar z. Onur TARAKÇIO LU Elektrik ve Elektronik Müh. 4 SAÜ ROBOT K VE OTOMASYON KULÜBÜ ************************** Okulumuzun Robotik Kulübü nün stand nda IBM Linux Merkezine e itim gezisi yaz s n gördü ümde hiç vakit kaybetmeden kayd m yapt rd m. Kontenjan s n rl yd ve acele etmem gerekiyordu. Bilim dünyas nda s kça duydu um iki isim bir aradayd : burada bir ifl olmal yd. lk önce büyük bir bilgisayar firmas olan IBM ile Linux iflletim sistemi aras ndaki ba lant y anlayamad m. Ama gezimiz sonunda kafamdaki sorulara cevaplar buldum ve bu gezi ile birlikte Linux dünyas na ad m atm fl oldum. Ayrca IBM in açk yaz l m standartlar na verdi i büyük deste i ö renmifl oldum. Bunun aç k yaz l m n dünyada yayg nlamas aç s ndan çok önemli bir ad n n oldu unu düflünüyorum. Büyük firmalar n bu konudaki ilgileri aç k yaz l m n dünyada geliflimi için büyük bir itici güç sa layacakt r. Gezimizde sadece Linux u yak ndan tan makla kalmay p biliflim sektöründe yaflanan ve gelecekte yaflanacak de iflimleri de ö rendik. (Bilim hayat n her alanna girdi i düflünülürse bu alandaki geliflmeleri takip etmenin), özellikle de biz mühendislik ö rencileri için, ne kadar önemli oldu u aç kt r. Bizlere sa lad klar bu imkan ve göstermifl olduklar s cak ilgiden dolay IBM Türkiye yetkililerine çok teflekkür ediyorum. Bu tür çal flmalar n artarak sürmesini diliyorum. Coflkun TAfiDEM R SAÜ Elektrik Elektronik Müh. 3. Snf ******************************

19 Linux Merkez Haberleri IBM e teknik gezi yapma durumumuz oldu unu ö rendi imiz zaman tüm arkadafllar m z çok mutlu oldu. IBM gezisi için açt m z standda kay tlar k sa sürede doldu. Maalesef geziye gelmek isteyip gelemeyen bir çok arkadafllar m z oldu. çerideki o atmosfer cidden çok s cakt. Tüm arkadalar m z bu atmosferden çok etkilendi. Sonradan ö rendik ki IBM'in temel ilkeleri aras nda insana de er ilk s ralarda yer al yormufl. Ö len yeme i ve çaydan sonra Linux e itim merkezine gittik. Benim LINUX la ilgili pek bir bilgim yoktu. Hatta IBM ve LINUX'un ba n n nas l oldu unu bile bilmiyordum. Linux'un en hofluma giden taraflar çok cüzi fiyata elde edebilmemiz sistemin aç k kodlu olmas sebebiyle istedi imiz de ifliklikleri yapabilmemiz, V RÜS ile ilgili bir problemimizin ortadan kalkmas (bence en önemli olan fley maksimum güvenlik!) Herhangi bir problemimiz oldu unda LINUX kullan c lar grubuna mail att m zda çok k sa bir sürede sorunumuzun çözüme ulaflaca n duydu umda cidden flok oldum! Ve bir flok daha bilgisayar m z asla çökmüyor! Bu da müthi bir fley. Sanki LINUX ileri bir teknoloji! Bence LINUX'u bilmeyen benim gibi çok fazla insan var. Yalnz LINUX'un ev kullan clar n n ihtiyaçlar için biraz daha fazla yat r m yapmas gerekti ine inan yorum. Örne in LINUX'ta oyunlar n ço u ve programlar çal flm yor maalesef. leride bunlar da alaca na inan yorum. En son olarak IT Teknolojileri hakk nda bilgilendirildik. Ben geziye gitmeden önce 45 dk.- 1 saat k sa bir bilgilendirme olaca n tahmin etmifltim fakat yine yan lm flt m. Seminerlere gelen kifliler cidden çok iyi haz rlanm fl ve yaklak 5 saat gibi çok iyi bir zaman sürdü. IBM Türkiye'ye ve eme i geçen herkese çok teflekkür ederim. nflallah IBM ile bu gibi gezilerin nicelerini yapmak dile i ile. Volkan ÖZGÜL SAÜ-Makine Müh. 4

20 TÜRK TELEKOM DAN INTERNET VER MERKEZ H zl ve Güvenli A Altyap s Yüksek H zl nternet Eriflimi Veri Depolama Hizmetleri Bar nd rma (Hosting, Co-Location) e-posta ve Web Alan Hizmetleri 7/24 Destek ve Hizmet IBM Türk ün ülkemizdeki en büyük Linux referans olarak Türk Telekom nternet Veri Merkezi göze çarpmaktad r. Günümüzde flirketlerin ifl yapma flekilleri ve ihtiyaçlar, internet teknolojisinin h zl bir flekilde geliflmesiyle sürekli de iflmektedir. Serbest pazarda rekabet gücünü ve ifl verimlili ini art rmak, maliyetleri azaltmak amac yla, flirketlerin internete dayal ifl yapmas neredeyse zorunlu bir hal alm flt r. Telekomünikasyon alan ndaki geliflmelerle birlikte, bilgi teknolojilerindeki h zl büyüme flirketlerin veri merkezi oluflturmalar na ve bu merkez için sürekli yat r m yapmalar n zorunlu k lmaktad r. Veri Merkezi altyap yat r m ve iflletme maliyeti ise çok yüksektir. Türk Telekomünikasyon A.fi. kurum ve kurulufllar n internete dayal hizmet ve veri merkezi altyap s ihtiyaçlar n karfl layabilecek boyuttaki nternet Veri Merkezini en son teknolojileri kullanarak oluflturmufltur. Türk Telekom nternet Veri Merkezi hem teknik altyap s, hem de iflletim ve yönetim sistemleri aç s ndan flirketlerin ve uç kullan c lar n veri merkezi ihtiyaçlar n karfl layacak flekilde tasarlanm flt r. H zl ve yedekli internet ba lant s, a ve sunucu altyap s ile üst seviyede güvenlik ve hizmet kalitesi, özel ve paylaflt r lm fl hizmetler sunabilme imkan sa layacak mimari, internete ba l veya özel bar nd rma hizmetleri gibi birçok hizmete ve iste e cevap verebilecek bir merkezdir. Türk Telekom 'DCnternet Veri Merkezi'nde, kesintisiz güç kayna ve jeneratör, klima sistemleri, yang n alarm sistemi, fiziksel güvenlik gibi altyap imkanlar ile web servisleri, bar nd rma hizmetleri, bilgi depolama hizmetleri, sunucu sa lama ve bar nd rma, güvenlik duvarlar, network yönetim ve izleme, kimlik do rulama, dosya transferi, yedekleme, yüksek kullan labilirlik v.b. birçok hizmeti 7x24 kesintisiz sunmaktad r. 18