HEMATOPOIETIK KÖK HÜCRE

Transkript

1 KÖK HÜCRE AFEREZİ

2 HEMATOPOİESİS Kandaki sellüler bileşenleri üretim süreci Erişkinlerde, kemik iliği içeren pelvis, sternum, vertebral ve kafatasında kemik iliği mikroçevresinde üretilir

3 HEMATOPOIETIK KÖK HÜCRE Kök hücre ve progenitör hücreler kendi hücrelerinin yüzeyinde belli bir protein eksprese etmektedir CD34 CD34+ hücreler bir akım sitometri kullanılarak ölçülebilir. Fakat, CD34 eksprese eden tüm hücreler kök hücre veya progenitör hücre değildir.

4 KEMİK İLİĞİ NİŞİ Stromal hücreler kemik iliğini destekler. Bu hücreler kemokin kök hücre derive faktör-1 alfa (SDF-1) salgılar ve kök hücrelerin birbirine bağlanmasında etkilidir. Kök hücreler CXCR4 salgılar ve bu sitokin kök hücreleri kemik iliği mikroçevresine bağlar.

5 KÖK HÜCRE KAYNAKLARINDA HÜCRE ÖZELLİKLERİ Kemik İliği Periferik Kan Kord Kanı MNH 10 8 /kg 2 (0.5-7) 8 (3-50) 0.5 (0.1-10) CD 34 (+) 10 6 /kg 3 (0.7-15) 7 (3-40) 0.5 (0.1-5) CFU-GM 10 4 /kg 6 (1-24) 47 (14-390) 2 (1-21) CD3 (+) 10 6 /kg Aferez sonucu

6 KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYON ENDIKASYONLARı Hematolojik maligniteler Akut lösemiler: AML ALL MDS Kronik lösemiler: KML Lenfomalar: Hodgkin ve NHL Ciddi Aplastik anemi İmmün yetmezlik sendromları Otoimmün hastalıklar Solid Tümörler

7 KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYON TIPLERI Allojeneik Kök Hücre Transplantasyonu Kemik İliği Periferik Kök Hücre Göbek Kordon Kanı Kord Kanı Transplantasyonu Otolog Kök Hücre Transplantasyonu Kemik İliği Periferik Kan Kök Hücre

8 KÖK HÜCRE VERİCİ KAYNAKLARI Allojeneik Kök Hücre Transplantasyonu Akraba gönüllü vericiler (kardeş, anne, baba) Akraba dışı gönüllü vericiler Otolog Kök Hücre Transplantasyonu Hastanın kendisi

9 KÖK HÜCRE VERİCİ SEÇİMİ HLA tam uygun ve sağlıklı gönüllü bireyler allojeneik kök hücre vericisi olabilir. Verici seçiminde kan grubu uygunluğu aranmaz. Sağlıklı donorlere işlem öncesi G-CSF (10μgr/kg/günx5) uygulanmaktadır. Hastanın damar yolu değerlendirmesi yapılır gerekirse katater takılır.

10 KÖK HÜCRE VERİCİ HAZIRLANMASI Eğer vericiden kemik iliği alınacak ise bu ameliyathane koşullarında genel anestezi altında yapılır. Kemik iliği toplanması sonrasında 3 ay oral demir tedavisi önerilir. Mutlaka işlem öncesi tüm vericilerden yazılı onay alınır.

11 Kemik iliği kök hücreleri, bilateral posterior iliak krestten anestezi altında alınabilir. KÖK HÜCRE TOPLAMA

12 AFEREZ Hastanın ya da gönüllü vericinin kanının, tıbbi bir cihazdan geçirilmek sureti ile bir veya birden fazla bileşenine ayrıldığı ve kalanın ekstrakorporel bir tedavi ile veya tedavisiz geriye döndürüldüğü veya ayrıştırılan bileşenin değiştirildiği bir işlemdir.

13 AFEREZ TİPLERİ ¾ DONÖR AFEREZİ Plazmaferez Sitaferez Trombositaferez Granülositaferez ¾ PERİFERİK KÖK HÜCRE AFEREZİ Otolog Allojeneik ¾ TERAPÖTİK AFEREZ Sitaferez Terapötik Plazmaferez Ekstrakorporeal Fotoferez ~ EKP Adsorbtif Sitaferez

14 KÖK HÜCRE MOBİLİZASYONU Periferal kandaki kök hücre içeriği kemik iliğinden daha azdır Kemik İliğinde hücrelerin %3-5 i CD34 eksprese eder Periferal kanda ise sadece hücrelerin %0.03-% 0.05 CD34 eksprese eder

15 OTOLOG KÖK HÜCRE MOBİLİZASYONU Mobilizasyon; periferal kandaki kök hücre içeriğini artırmak için kullanılan yöntemler Kemoterapi Periferik kanda progenitor hücre konsantrasyonu yaklaşık kat artırır Sitokin (G-CSF) Kombinasyon (Kemoterapi + Sitokin) Periferik kanda progenitor hücre konsantrasyonu yaklaşık kat artırır Plerixafor (Mozobil + Sitokin)

16 10 Mart 2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren «Terapötik Aferez Merkezleri Hakkında Yönetmelik»

17 Kurum Adı 2013 YILI HAZİRAN AYI SONU İTİBARİ İLE MERKEZ SAYILARI Terapötik Aferez Merkezi Sayısı Terapötik Aferez Eğitim Merkezi Sayısı Sağlık Bakanlığı 10 2 Üniversite Sağlık Bakanlığı -Üniversite 2 0 Özel Hastaneler 15 0 Diğer (Ankara GATA) 1 0 Toplam 61 12

18 TERAPÖTİK AFEREZ EĞİTİMİ ALAN PERSONEL SAYISI Eğitimlerin Yıllara Göre Dağılımı Yıl Sorumlu Hekim Sağlık Personeli Toplam İlk 6 Ay Toplam

19 Lökoaferez Granülositaferezi Eritrositaferez Trombositaferez Plazmaferez Lipid Aferez Fotoferez KASKAT FİLTRASYON İMMÜNADSORBSİYON Otolog Kök Hücre Toplama Allojeneik Kök Hücre Toplama MERKEZ TOPLAM 2012 YILI TERAPÖTİK AFEREZ MERKEZİ FAALİYETLERİ TERAPÖTİK AFEREZ MERKEZİ FAALİYETLERİ TERAPÖTİK AFEREZ KÖK HÜCRE AFEREZİ

20 AUTOLOGOUS PERIPHERAL BLOOD STEM CELL COLLECTION: 1998 ACTIVITY FOR TURKEY 10 farklı merkezde 82 hastada toplam 145 allojeneik N Üskent, A Özet, Ö Arslan, SB Omay, A Ünal, S Anak, S periferik Paydaş, S kök Beşışık hücre Kalayoğlu, aferezi F Arpacı, A Öztürk, S Çağırgan, L Ündar, E Ovalı, S Kansoy, M Bayık, AU Ural, Z Gülbaş, O İlhan. On behalf of Turkish Apheresis Group 17 farklı merkezde 271 hastada toplam 981 otolog periferik NATIONAL köksurvey hücre aferezi OF ALLOGENEIC PERIPHERAL BLOOD STEM CELL APHERESIS PRACTICE IN TURKEY (1998) O İlhan, SB Kalayoğlu, M Bayık, L Ündar, A Tanyeli, S Anak, G Gedikoğlu, Ö Arslan, S Kansoy, A Yalçın, T Soysal. On behalf of Hemapheresis Subcommittee of Turkish Society of Hematology. ASFA 2000 SÖZEL BİLDİRİLER (6-8 Nisan, Las Vegas, USA)

21 Toplam 547 allojeneik periferik kök hücre aferezi (%277 ARTIŞ) 1747 otolog periferik kök hücre aferezi (%78 ARTIŞ)

22 Türkiye de İlk Allo PKHT olgusu (1993) Hasta 19y, erkek, Ağır Aplastik Anemi Verici 16y, erkek kardeş, HLA tam uyumlu Mobilizasyon rejimi :2.5 mcg/kg/g G-CSF10gün Hazırlama Rejimi :CYC + ATG Toplanan MNH :2.2x10 8 /kg Lökosit engrafman (BK>1000) : 17. gün Trombosit engrafman (Tromb>50000) : 26. gün O.İlhan

23 TÜRKİYE DEKİ MEVCUT DURUM

24 TÜRKİYE DEKİ MEVCUT DURUM

25 TÜRKİYE DEKİ MEVCUT DURUM

26 TÜRKÖK PROJESİ Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi kısaltması Ulusal Kemik iliği Bankası 7 Kasım 2013 tarihinde işbirliği protokolü hazırlanmış, bu protokol ile Türk Kızılayı Kök Hücre Bağışçısı Kazanımı görevini üstlenmiştir. Hazırlık çalışmalarını tamamlayan Türk Kızılayı Ağustos 2014 ayı itibariyle bağışçı kazanımı çalışmalarına fiilen başlamıştır.

27 TÜRKÖK PROJESİ Gönüllü Verici Merkezi Bilgilendirme Yazılı izinleri alma Kayıt yapma Kan örneklerini Kızılay tarama laboratuvarına gönderir ve seroloji (HbsAg, Anti HCV, Anti HIV ve Sifiliz) ve hemogram testlerini yapar. Sonuçların uygun olması durumunda kan numunelerini Doku Tiplendirme Laboratuvarına (Bakanlık Bünyesinde kurulacak) gönderir.

28 TÜRKÖK PROJESİ Uygun vericiyi tespit edelir. Çağırılması için Kızılay Kök Hücre Koordinasyon Merkezine bildirir. Kızılay tarafından Gönüllü Verici adayına ulaşılır, kişinin bağış yapacağı onayı alınır, durumu Bakanlığın ilgili bölümüne (TÜRKÖK) bildirir. Bağış onayı alınan Gönüllü Verici adayı Gönüllü Verici Merkezine davet edilir. Kızılay tarafından tekrar serolojik testler (HbsAg, Anti HCV, Anti HIV ve Sifilis) ve kan sayımı yapılır. Test sonuçlarına göre verici olmasına engel bulunmayan adaylardan ileri doku tipleme testi yapılması için kan alınır ve Doku Tiplendirme Laboratuvarına ulaştırılır.

29 TÜRKÖK PROJESİ İleri tiplemesi testi uygun bulunan Gönüllü Verici ile iletişime geçilmesi, evinden alınarak nakil merkezinin bulunduğu İl e getirilmesi, hastanede kalmadığı sürede otelde konaklama hizmetinin verilmesi, nakil işlemi öncesi ve sonrasında hastaneden evine getirilmesi, seyahat ve hastanede refakat hizmeti verilmesi, nakil sonrası Gönüllü Vericilerin kısa ve uzun dönem sağlık durumlarının izlenmesi, gerekli müdahalelerin yapılması, Bakanlık (TÜRKÖK) tarafından gerçekleştirilecektir.