E konomik ömrünü doldurma veya herhangi bir kaza, yanma, tahrip edilme

Transkript

1 HURDAYA AYRILAN ARAÇLARDA MOTORLU TAfiITLAR VERG S fiaban KÜÇÜK Maliye Müfettifli G R fi E konomik ömrünü doldurma veya herhangi bir kaza, yanma, tahrip edilme ve benzeri durumlar nedeniyle hurdaya ayr lan araçlarla ilgili motorlu tafl tlar vergisi (Yaz m zda MTV olarak k salt lacakt r.) uygulamas bu yaz m z n konusunu oluflturacakt r. Yaz m zda ayr ca hurdaya ay rma iflleminin önceden bafllat lmas na ra men çeflitli nedenlerle müteakip alt ayl k döneme sarkmas durumunda sicilden silme iflleminin yap ld döneme iliflkin ödenen MTV nin sahip olunmayan bir servet üzerinden al nd hususu üzerinde durulacakt r. MOTORLU TAfiITLAR VERG S N N N TEL Türk Vergi Sisteminde servetten al nan vergilerin üçüncü örne ini MTV oluflturmaktad r. 1 Bu vergi veraset ve intikal vergisinin aksine, malvarl na girebilen tüm de erleri de il, bunlardan sadece motorlu tafl tlar yükümlendirdi inden, kapsam bak m ndan bir özel servet vergisi olarak nitelenir. Türk vergi sisteminde vergileri, konu ittihaz edilen iktisadi unsura göre tasnif etti imizde, üzerinde durdu umuz bu verginin de yükümlendirdi i kaynak itibariyle (bir servet unsuru olan motorlu araçlar) bir servet vergisi kimli i a r basacakt r say l 2005 Mali Y l Bütçe Kanununa 3 ekli B Cetveline göre MTV, kodlu Mal Kullan m ya da Kullan m zni veya Faaliyette Bulunma zninden Al nan Vergiler olarak tasnif edilmifltir y l nda MTV gelir tahmini YTL dir. Toplam vergi gelir tahmini ise YTL dir. Bu durumda MTV gelirinin toplam vergi gelirleri içindeki pay n n % 1,824 olmas beklenmektedir. 1 Servetten al nan vergilerin ilki emlak vergisi, ikincisi ise veraset ve intikal vergisidir. 2 Mualla ÖNCEL, Ahmet KUMRULU, Nami ÇA AN, Vergi Hukuku, Ankara, 2003, Turhan Kitabevi 10. Bask, sh gün ve mükerrer say l Resmi Gazetede yay mlanm flt r say l Kanunla 6183 say l Amme Alacaklar n n Tahsil Usulü Hakk nda Kanunun 51 inci maddesi de ifltirilerek gecikme zamm n n günlük olarak hesaplanmas sistemine geçilmifltir. SMMMO Yay n Organ 73

2 Görüldü ü üzere MTV, sahip olunan bir servet unsurunu vergilendirmektedir. Bu vergi takvim y l n n alt flar ayl k dönemleri itibariyle ödenir. MTV; motorlu tafl tlar alt ayl k vergilendirme döneminin son günü de tescil edilse, alt ayl k dönemin ilk günü sicilden de silinse tam olarak ödenmekte ve k st dönem esas uygulanmamaktad r. Bu anlamda MTV belli bir zaman periyodunda sahip olunan bir serveti bir anda vergilemektedir. Gecikme zamm n n dahi günlük olarak hesapland günümüzde MTV nin de en az ndan ayl k olarak hesaplan p alt ayl k dönemler sonunda tahakkuk ettirilmesinin sa lanmas vergide adalet prensibine daha uygun olacakt r say l MTV Kanununun 5 yedinci maddesine göre MTV mükellefiyeti motorlu tafl tlar n trafik, liman veya belediye sicili ile Ulaflt rma Bakanl taraf ndan tutulan sivil hava vas talar siciline kay t ve tescili ile bafllar. fiu kadar ki, mükellefiyet; takvim y l n n ilk alt ay içinde yeni kay t ve tescil edilen tafl tlarda kay t ve tescilin yap ld takvim y l bafl ndan; son alt ay içinde yeni kay t ve tescil edilen tafl tlarda ise, son alt ayl k dönemin bafl ndan itibaren, kay t ve tescilli olup da devir ve temlik sebebiyle kay t ve tescil yap lan tafl tlarda de ifliklik, takvim y l n n ilk alt ay nda yap lm fl ise takip eden son alt ayl k dönemin bafl ndan; son alt ay nda yap lm fl ise takip eden takvim y l bafl ndan itibaren dikkate al n r. Motorlu tafl tlar n trafik, liman veya belediye sicili ile Ulaflt rma Bakanl taraf ndan tutulan sivil hava vas talar siciline ait kay tlar n n silinmesi halinde, silinme takvim y l n n ilk alt ay içinde yap lm fl ise ikinci alt ayl k dönemin bafl ndan, ikinci alt ayl k dönem içinde yap lm flsa takip eden takvim y l bafl ndan itibaren mükellefiyet sona erer. MTV, tafl tlar n kay t ve tescilinin yap ld yerin vergi dairesi taraf ndan her y l Ocak ay n n bafl nda y ll k olarak tahakkuk ettirilmifl say l r. fiu kadarki, y l içinde an lan Kanunun 10 ve 11 inci maddeleri gere ince, vergi miktarlar nda bir de ifliklik olmas halinde, bu de iflikli e göre ödenecek vergi; de ifliklik, takvim y l n n ilk alt ay nda yap lm fl ise takip eden son alt ayl k dönemin bafl nda, son alt ay nda yap lm fl ise takip eden takvim y l bafl nda tahakkuk ettirilmifl say l r. MTV her y l Ocak ve Temmuz aylar nda iki eflit taksitte ödenir. Takvim y l n n ilk alt ay nda, tafl t n bünyesinde bir de ifliklik olmas veya verginin art r lmas veya azalt lmas halinde ikinci taksit, yeni duruma göre ödenir. MOTORLU TAfiITLARIN TRAF KTEN ÇEK LMES filem 2918 say l Karayollar Trafik Kanununun 6 20 nci maddesine göre araç sahipleri tescili zorunlu ve ilk tescili yap lacak olan araçlar n sat n alma 4 Kanun tarihinde kabul edilmifl ve tarih ve say l Resmi Gazetede yay mlanarak yürürlü e girmifltir. 5 Kanun gün ve say l Resmi Gazetede yay mlanarak yürürlü e girmifltir. 6 Yönetmelik gün ve mükerrer say l Resmi Gazetede yay mlanarak yürürlü e girmifltir. SMMMO Yay n Organ 74

3 veya gümrükten çekme tarihinden itibaren üç ay içinde tescili için, hurdaya ç kar lma halinde ç kar l fl tarihinden itibaren 1 ay içinde tescilin silinmesi için; yaz l olarak ilgili tescil kurulufluna baflvurmak zorundad rlar. Karayollar Trafik Yönetmeli inin 7 29 uncu maddesinin B-a f kras na göre araç sahipleri araçlar n hurdaya ç karma halinde hurdaya ç kar l fl tarihinden itibaren 1 ay içinde yetkili tescil kurulufluna tescilin silinmesi için gerekli bilgi ve belgelerle yaz l olarak müracaat etmek zorundad rlar. Hurdaya ç kar lan araçlar n "hurdaya ç kar lm flt r" damgas vurularak sahiplerine verilen tescil belgeleri araçlar n hurda olarak sat fllar nda sahiplik belgesi olarak kullan l r. Yönetmeli in 39 uncu maddesine göre ekonomik ömrünü doldurma veya herhangi bir kaza, yanma, tahrip edilme ve benzeri durumlar dolay s yla kullan lamaz hale gelen araçlar ve devir veya nakil ile hurdaya ay rma ifllemi bir arada yap lacak araçlarda, sahiplerinin dilekçe ile iste i üzerine, muayeneye tabi tutulmadan motorlu araçlar hurdaya ayr labilir. Bunlar n kay tlar na ve tescil belgelerine "hurdaya ç kar lm flt r" damgas vurularak kay t konulur ve tescil belgesi sahiplerine verilir. Trafik belgesi ile tescil plakalar geri al narak iptal edilir. Hurdaya ayr lm fl olan tafl tlar, onar mla yenilenseler bile tescil edilemezler. Ancak, kullan labilir durumdaki motoru ve di er parçalar, baflka araçlarda kullan labilir. Araçlar n trafikten çekmek isteyenler hakk nda afla daki esas ve usuller uygulan r. Müracaat, ilgili tescil kurulufluna, araç sahipleri veya ad na yetki belgesi olan kiflilerin bir dilekçeyle müracaat ile yap l r. Müracaat s ras nda dilekçeye, vergi ile ilifli i kesildi ine dair bilgi ve belgeler ile tescil belgesi, trafik belgesi ve tescil plakalar eklenir. Tescil kuruluflundaki tescile esas müracaat formunun, tescil belgesinin ve tescil defterinin ilgili bölümüne "trafikten çekilmifltir" kayd konularak, tescil belgesi araç sahibine iade edilir. Trafik belgesi ve tescil plakas geri al narak iptal edilir ve trafikten çekme ifllemi tamamlan r. Trafikten çekme ifllemi tamamlanan arac n tescili silinir ve tescilinin silindi i ilgili vergi dairesine bildirilir. TRAF KTEN ÇEK LEN ARAÇ- LARIN MOTORLU TAfiITLAR VERG S tarihinde yap lan de ifliklikler sonucunda çal nan ve trafikten çekilen araç sahiplerinin MTV mükellefiyeti ile ilgili hususlar 1 seri numaral MTV Sirküleri ile izah edilmifltir. 8 De ifliklik Yap lmas na Dair Yönet- 7 Bu bent gün ve say l Resmi Gazetede yay mlanan Yönetmelik ile eklenmifltir. 8 Sirküler tarihlidir. SMMMO Yay n Organ 75

4 meli in ikinci maddesi ile Kara Yollar Trafik Yönetmeli inin Araçlar n Trafikten Çekilmesi ve Trafikten Çekilen Araçlar n Yeniden Trafi e Ç kar lmalar bölüm bafll kl 41 inci maddesinin (a) bendine Trafikten çekme ifllemi tamamlanan arac n tescili silinir ve tescilinin silindi i ilgili vergi dairesine bildirilir. hükmünün yer ald (5) numaral alt bent eklenmifltir. Araçlar n trafikten çekmek isteyenler ile trafikten çekilen araçlar n yeniden trafi e ç karmak isteyen mükellefler ile ilgili MTV uygulamas Kara Yollar Trafik Yönetmeli inde yap lan yeni düzenlemeye göre flu flekilde olacakt r: De ifliklik Yap lmas na Dair Yönetmeli in yürürlü e girdi i tarihinden itibaren trafikten çekme belgesi al nan araçlar n tescil kay tlar n n silinmesi ve tescil kay tlar n n silindi- inin trafik tescil kurulufllar nca ilgili vergi dairelerine bildirilmesi halinde; tescil kayd n n silindi i tarihi takip eden dönemin bafl ndan itibaren MTV Kanununun 8 inci maddesi hükmü gere ince, bu araçlardan dolay MTV mükellefiyeti bulunan kiflilerin mükellefiyetleri sona erdirilecektir. Trafikten çekme belgesine sahip olan araçlar n yeniden trafi e ç kar lmas halinde ise bu araçlar n tescil kayd n n yap ld n n trafik tescil kuruluflu taraf ndan ilgili vergi dairesine bildirilmesi halinde; tescil kayd n n yap ld tarihten itibaren MTV mükellefiyeti yeniden bafllat lacakt r. Mükellefiyetin sona erdi i tarih ile mükellefiyetin bafllad tarih aras nda geçen dönemler için MTV tahakkuku yap lmayacakt r. DE ERLEND RME VE SONUÇ Daha önce ifade etti imiz gibi MTV sahip olunan bir servet üzerinden al nan bir vergidir. MTV, takvim y l n n alt flar ayl k dönemleri itibariyle -tescil veya sicilden silme iflleminin ne zaman yap ld göz önünde tutulmadan- tam olarak al nan bir vergidir. Bu anlamda ya da tarihinde tescil edilen motorlu tafl t için de verginin dönem taksiti tam olarak tahakkuk ettirilmektedir. Keza ya da tarihinde sicilden silinen araç için de 2005 takvim y l MTV dönem taksitinin ödenmesi gerekmektedir. Biz bu yaz m zda ekonomik ömrünü doldurma, herhangi bir kaza, yanma, tahrip edilme ve benzeri durumlar nedeniyle hurdaya ayr lan araçlarla ilgili MTV uygulamas n izah etmeye çal flt k. Hurdaya ay rma iflleminin takvim y l n n alt flar ayl k dönemleri itibariyle, ayn dönemde bafllay p bitmesi durumunda yaln zca o döneme iliflkin verginin ödenmesine ra men bu ifllemin vergilendirme dönemlerinden birinde bafllay p çeflitli sebeplerle di er döneme sarkmas durumunda mükellef asl nda o dönem içinde sahip olmad bir servet unsuru için özel bir servet unsuru olan MTV sini ödemektedir. Bizim kiflisel görüflümüze göre özellikle trafik kazas, yanma, tahrip edilme ya da çal nma gibi nedenlerle kiflisel mamelekten ayr lan motorlu tafl tlarda sicilden silme ifllemi di er alt ayl k döneme sarksa da kaza, yanma, tahrip edilme ya da çal nmaya iliflkin tanzim SMMMO Yay n Organ 76

5 edilen tutanak tarihi esas al narak MTV al nmas vergide adalet prensibine daha uygun olacakt r. Bu uygulama, özellikle trafik kazas, arac n yanmas, tahrip edilmesi ya da çal nmas gibi nedenlerle zaten maddi anlamda zor duruma düflen mükellefler aç s ndan hakkaniyete daha uygun bir çözüm yolu olacakt r. Çünkü hurdaya ay rma iflleminin yap labilmesi için vergi dairesinden ilifliksiz belgesi al nmas gerekmekte ve bu belge ancak o dönemin taksitinin de ödenmesi durumunda verilmektedir. Sonuç olarak o vergilendirme döneminde sahip olunmayan bir servet unsuru için MTV ödenmesi gerekmektedir. SMMMO Yay n Organ 77