ULAŞTIRMA. Yrd. Doç. Dr. Sercan SERİN

Transkript

1 ULAŞTIRMA Yrd. Doç. Dr. Sercan SERİN

2 2 1-GİRİŞ Ulaştırma

3 3 Yol Nedir? Türk Dil Kurumu Sözlüğüne göre Yol: 1. Karada, havada, suda bir yerden bir yere gitmek için aşılan uzaklık 2. Karada insanların ve hayvanların geçmesi için açılan veya kendi kendine oluşmuş, yürümeye uygun yer 3. Genellikle yerleşim alanlarını birbirine bağlamak için düzeltilerek açılmış ulaşım şeridi 4. v.b. Ulaştırma

4 4 Yolların Tarihi Gelişimi Ulaşım ihtiyacı insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanlar ilk önce bulundukları yerlerdeki gidiş gelişleri için patikaları oluşturmuşlar, daha sonra bir şeyleri taşıyabilmek için kızakları kullanmışlardır. Daha sonra kızakların nisbeten düzgün ve pürüzsüz bir yüzeyde kolayca hareket ettirilebileceği düşüncesiyle izler oluşturmaya başlanmıştır. Ulaştırma

5 5 Yolların Tarihi Gelişimi M.Ö lerde tekerleğin icadı ile yol tekniğindeki ilk büyük gelişmenin de ortaya çıktığı kabul edilir. Tarihte bilinen ilk önemli yollara M.Ö yıllarında Mezopotamya da rastlanır. M.Ö. 350 lerde Babil ile Mısır arasında yapıldığı sanılan yol, bilinen en eski yollardandır. Maya, Aztek ve İnka medeniyetlerine ait yol kalıntıları da tesbit edilmiş durumdadır. Ulaştırma

6 6 Yolların Tarihi Gelişimi Roma İmparatorluğu dönemindeki büyük askeri hareketler yol yapım tekniğinde gelişmelere sebep olmuştur. Tipik bir Roma yolu 4,5 metre genişliğinde ve 4 tabakalı olarak inşa edilmiştir. Kalınlığı cm civarında değişmektedir. Roma İmparatorluğu nun çöküşüyle Roma yolları büyük ölçüde ihmal edilmiş ve kısa zamanda harap olmuştur. Ulaştırma

7 7 Roma ve Bizans Yolları Ulaştırma

8 8 Roma Yolu, Plan ve Enkesiti Ulaştırma

9 9 Roma Yolu, Plan ve Enkesiti Karayolu Mühendisliği

10 10 Yolların Tarihi Gelişimi Avrupa nın yol açısından tekrar ayağa kalkması 18. yüzyılın başlarına rastlamaktadır. İskoçyalı J. L. Mc-Adam ( ) yol yapımında ilk olarak kırma taşı kullanmıştır. Ulaştırma

11 27 Ülkemizde Ulaşım: 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ülkemizde kasabaları kentlere, kentleri iskele ve demiryollarına bağlayan karayolları yapılmış, ancak Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında ve uzun savaş yıllarında bu yollar bakımsız kalmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında da demiryolu yapımına öncelik verilmiş bu bakımdan sadece mevcut karayollarının şartları iyileştirilmiştir. İzmir-Kemalpaşa Yolunda Temel Hazırlanması(1935)

12 28 Osmanlı İmparatorluğu döneminde km. şose, 4000 km. toprak yol bulunurken bu sayı Cumhuriyetin ilanından sonra km.'ye ulaşmıştır. Ancak ülkemizde karayollarının yapımına II. Dünya Savaşı'ndan sonra önem verilmeye başlanmıştır. Bir taraftan A.B.D. yardımı diğer taraftan 1950 yılında çıkartılan Karayolları Kanunu uyarınca yol yapımının Karayolları Genel Müdürlüğü'ne verilmesi ve karayolları yapımına ayrılan ödeneğin arttırılması karayolu yapımını hızlandırmıştır. Asfalt yol çalışması (1956-Ankara)

13 30 Karayolları yapımında 1970'li yıllardan itibaren önemli gelişmeler olmuştur yılında açılan Boğaziçi Köprüsü ile 1988 yılında açılan Fatih Sultan Mehmet köprüleri Türkiye'nin Asya ve Avrupa arasındaki bağlantısını sağlayan önemli karayollarıdır yılından itibaren ülkemizde otoyol veya hız yollarının yapımı hız kazanmıştır.

14 14 Cumhuriyet Dönemi Yollar 1923 yılında km si iyi durumda km yol devralındı yılında Karayolları Genel Müdürlüğü nün (KGM) kurulması ile gerçek anlamda yol inşaatı başlamıştır. KGM nin amacı, toplumsal hizmetlerin ülkenin her yerine götürebilmek için yolları yaz-kış geçit verir duruma getirmekti yılları arasında km lik yol ağı ortaya çıkarılmış ve trafiğin artmasıyla bu dönemde asfalt kaplamaya ağırlık verilmiştir. Ulaştırma

15 15 Karayolu Mühendisliği

16 16 KGM Görevleri Otoyol, Devlet ve İl yolları ağını tespit etmek ve bu ağdaki değişiklikleri hazırlamak, yol ağı üzerindeki yol ve köprüleri inşa ve ıslah etmek, onarmak ve emniyetle kullanmalarını sağlayacak şekilde sürekli bakım altında bulundurmak ve bu konularda gerekli eğitim yapmak Projelendirme, yapım, onarım, bakım ve diğer hususlar hakkında standartlar tespit etmek, teknik şartnameler hazırlamak Ulaştırma

17 17 Karayolu Mühendisliği

18 18 KGM Görevleri Yolların kullanılması, yol ve trafik güvenliği ve bakımına ait esas ve kaideleri tespit etmek, yürütmek ve uygun göreceği yol işaretlerini tesis etmek Görevi ile ilgili işler için lüzumlu harita, etüt ve proje işlerini yapmak ve yaptırmak Genel Müdürlüğün çalışmalarına ait bilgileri toplamak, basmak, yayınlamak Ulaştırma

19 19 Karayolu Mühendisliği

20 20 KGM Görevleri Burada belirtilen görevlerin yapılabilmesi için lüzumlu her türlü alet, edevat, taşıt ve makinalar ile donatımlarını, bunların işletilmesi ve onarılması için gerekli bütün malzemeyi seçmek, sağlamak, gerekenleri imal etmek veya ettirmek, depo etmek, onarmak, gerekli ambar, atölye ve tesisleri donatmak ve işletmek Ulaştırma

21 29 Bolu Dağı Geçişi

22 22 KGM Görevleri Genel Müdürlüğün görevleri içinde bulunan işlerin, yapılması, trafik akımının emniyetle ve kolaylıkla sağlanması için gerekli (arazi dahil) her türlü binalı ve binasız taşınmaz malları kamulaştırmak, satın almak, kiralamak, kanunlarına göre geçici olarak işgal etmek Otoyol, Devlet ve İl yolları ile ilgili diğer kanunların tahmil ettiği işleri yapmak gibi görevleri vardır. Ulaştırma

23 23 Karayolu Mühendisliği

24 24 Karayolu Mühendisliği

25 25 Yol Sınıfları Otoyol: Sadece motorlu taşıtların kullanabildiği (Silindir hacmi> 50 cm3), geometrik standartları ve proje hızı yüksek kısmi erişimli, çok şeritli yollardır. Devlet Yolu: İlleri illere, havaalanlarına, limanlara bağlayan birinci derecede önemli yollar. Ulaştırma İl Yolu: Devlet yolu sınıfına girmeyen ve il sınırları içinde kalan, ilin ilçe ve bucaklarını birbirine bağlayan ikinci dereceden önemli yollardır.

26 26 Karayolu Mühendisliği

27 İzmir Aydın Otoyolu 27 Karayolu Mühendisliği

28 Antalya Isparta Devlet Yolu 28 Karayolu Mühendisliği

29 29 Diğer Yollar Köy Yolları: Yapım ve bakımı İl Özel İdaresi ne aittir tarihi itibariyle km köy yolu mevcuttur Orman Yolları: Yapım ve bakımı Orman Bakanlığı na aittir. Turizm Yolları: Finansı Turizm Bakanlığı ndan karşılanmak koşuluyla, Karayolları ve İl Özel İdaresi tarafından yapılır. Ulaştırma

30 30 Ulaştırma YILLAR KGM YILLARA GÖRE BÜTÇE DURUMU VE GENEL BÜTÇEYE ORANI KGM YE BÜTÇE İLE VERİLEN YATIRIM (*1000) TOPLAM (*1000) GENEL BÜTÇE (*1000) GENEL BÜTÇEYE ORANI % , , , , , , , , , , ,

31 32 Yol Ağı Durumu ( km) Bugün Karayolları Genel Müdürlüğünün yol ağında km otoyol, km devlet yolu ve km il yolu olmak üzere toplam km yol bulunmaktadır. Bu yol ağının km si bölünmüş yoldur.

32 33 Üstyapı Satıh Durumu

33 Bölünmüş Yolların Satıh Durumu ( km) 34

34 35 Ülkemizde motorlu taşıtların sayılarında da önemli artışlar olmuştur yılında otomobil (4257), otobüs (315), kamyon (2561) sayısının toplamı 7133 iken bu rakam günümüzde 18,6 milyona yaklaşmıştır (sadece otomobil sayısı ). Karayollarının yük ve yolcu taşımacılığı da dikkat çekici ölçüde gelişme göstermiştir. Yük taşımacılığında yük tonajı yüksek kamyonlar ile uluslararası taşımacılıkta T.I.R kullanılmaya başlanmıştır. Yolcu taşımacılığında da son derece modern otobüsler kullanılmaktadır.

35 35 Ulaştırma ve Ulaşım Sistemleri Ulaşım: İnsanların ve eşyaların belli bir amaca yönelik olarak yer değiştirmesidir.(bazı durumlarda yolculuk veya seyahat olarak da adlandırılır) Ulaştırma: Bu yer değiştirmenin sağlanması da ulaştırmadır. (taşıma kelimesi de kullanılır) Ulaştırma

36 36 Ulaştırma Sistemleri A. Kara Ulaştırması Karayolu Ulaştırması Demiryolu Ulaştırması B. Su Ulaştırması Denizyolu Ulaştırması İçsu Yolu Ulaştırması (göl, nehir, kanal) C. Hava Ulaştırması D. Boru Hatları Karayolu Mühendisliği

37 36 Ulaştırma Sistemi Ülkemizde yolcu ve yük taşımacılığında en fazla tercih edilen ulaşım türü karayolu olduğunu daha önce de söylemiştik, 2013 yılı itibarıyla yurtiçi yolcu taşımacılığının %90,3 ü ve yük taşımacılığının %88,7 si karayolu ile yapılmaktadır. Yolcu Yük Türkiye de Ulaşım Sektörlerine Göre Yurtiçi Yolcu ve Yük Taşıma Oranları, 2013

38 38 Ulaştırma Sistemi Seçimi Güvenli, ekonomik ve konforlu olması gerekir Sistemler karşılaştırılırken: Kapasite, trafik esnekliği, taşıt işgal sahası, ton-km ve yolcu-km maliyetleri ile konfor, kazaya karşı güvenlik, ilk yatırım maliyetleri, bakım ve onarım maliyeti, çevre üzerindeki etkileri dikkate alınır. Ulaştırma

39 39 Karayolu Mühendisliği