EĞİTİMDE ETNİKLERARASI ENTEGRASYONU GELİŞTİREN OKUL

Transkript

1 macedonian civic education center MACEDONIAN CIVIC EDUCATION CENTER Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon Projesi EĞİTİMDE ETNİKLERARASI ENTEGRASYONU GELİŞTİREN OKUL Üsküp, 2013

2 EĞİTİMDE ETNİKLERARASI ENTEGRASYONU GELİŞTİREN OKUL Bu kılavuz USAİD in Eğitimde etniklerarası entegrasyon projesinin desteği ve Makedonya Vatandaşlık Eğitim Merkezi nin hayata geçirmesiyle gerçekleşmektedir. Kılavuzun içeriği yazarlara ait olup ABD nin uluslararası gelişme ajansı veya Amerikan Birleşik Devletler hükümeti nin goruşlerini yansıtmamaktadır. Yazarlar: Snejana Yankulovska, Tülay Tahir Uzman redaksiyon: Violeta Petroska - Beşka Çeviri: Kefayet Abdurahman - Tahir Grafik tasarım: Bilyana Mihaylovska Yayınlayan: MVEM USAİD in Eğitimde etniklerarası entegrasyon projesi kapsamında Resimler: Proje arşivinden

3 GİRİŞ Bu kılavuz eğitim sistemine yönelik eğitimde etniklerarası entegrasyonu geliştirmeye yönelik temel faktörleri belirlemektedir ve şu amaçları vardır: Eğitim politikalarını yaratan yetkililerin eğitimde etniklerarası entegrasyonun gelişmesine yönelik stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması ve bu stratejilerin devamlılığını sağlamaları; Okul müdürleri eğitimde etniklerarası entegrasyona sürecine tüm okulun dahil olması yönünde katılım sağlamaları, okulda etniklerarası entegrasyona aktif ve sürekli destek vermeleri; Uzman kadrolar ve öğretmenler pozitif ortamın yaratılması yönünde aktif katılımcı olarak katılmaları ve bunun sonucunda etniklerarası entegrasyonda başarılı sonuçların alınması; Öğrenciler kendi okullarındaki değişikliklere aktif olarak katılım sağlamaları ve neticede çoketnikli entegre toplumda gereken niteliklere sahip olabilmeleri hedeflensin; Veliler hem okulda hem de daha geniş toplumda, etniklerarası entegrasyonun tanıtımına katılmaları. 1

4 Kılavuzun içeriğinde aşağıdaki sorulara cevap bulabilirsiniz: 1. Etniklerarası entegrasyonu geliştiren okul hangisidir? 2. Neden eğitimde etniklerarası entegrasyon? 3. Etniklerarası entegrasyon tanıtımını okul nasıl gerçekleştirmelidir? 4. Uygun bağlantı ve iletişim nasıl sağlanır? 5. Hangi tip ortak faaliyetler uygulanabilir? 6. Öğrencilerin demokratik katılımı ne demektir? 7. Öğretmenlerin profesyonel anlamda işbirliği yapmaları neyi kapsar? 2

5 ETNİKLERARASI ENTEGRASYONU GELİŞTİREN OKUL HANGİSİDİR? İlk önce kendinizi test ediniz ve okulunuzu değerlendiriniz: Okulunuz gelişmeye ve ilerlemeye hazır mı? Etniklerarası entegrasyon tanıtımına ve çokkültürlü çoketnisiteli ortamda yaşamaya yönelik değerler yaratmaya hazır mı? Bu sizin çalıştığınız okulda yaşam tarzınız olmalı ve bu yüzden onu idealleştirmeyiniz. Her özelliği ve altında verilen açıklamayı dikkatlice okuyunuz ve sunulan notlardan biri ile değerlendirmede bulununuz. Not 5 TAMAMIYLA KATILIYORUM demek iken, not 1 KESİNLİKLE ÖYLE DEĞİL anlamına gelmektedir. 3

6 Okul gelişimi ve değişim amaçlarında yüksek dereceli uyumluluk Öğretmenlerin tamamında okulun gelişimi ve stratejisi ve gerçekleştirme metodları ile ilgili ortak vizyon mevcuttur NOT: 5 İşe adanmışlık Çalışanların çoğu kendi işlerinin kaliteli yerine getirilmesi için yoğun çaba sarfetmektedirler NOT: 5 Çalışanlar arasında uyum Çalışanlar arasında iyi ilişkiler mevcuttur gruplaşma, düşmanca tavırlar olmazken rekabet ve herkese eşit davranış mevcuttur. NOT:

7 Okulda olumlu işbirliği havası Her alanda ekip çalışması bulunmaktadır; kararlar ortaklaşa alınır ve sorunlar taraflar arası diyalog ile çözülür NOT: 5 Öğretmen ve uzman adroların profesyonel gelişimi Okul kendi çalışanlarının profesyonel gelişimine önem verir. Okul seviyesinde eğitimler düzenlenerek ve bu eğitimler eğitim kurumları arasında işbirliğini geliştirmeye yönelik yapılır. NOT: Tüm öğrenciler için kaliteli eğitim Okul, tüm etnik topluluklara ait olan öğrencilerin eşit şartlarda eğitim sunmaya çalışmaktadır ve aynı zamanda maksimum düzeyde kapasite artışı yakalamak için çalışmaktadır NOT: 5 5

8 Eşitlik ve ayrımcılığı önleme Okul, herkes için eşit şartların geçerli olduğu bir hava yaratmaya çalışmaktadır ve ayrımcılığı önleme yönelik tüm önlemler alınmaktadır NOT: 5 Multikültürel eğitim Okul, öğrencilere hem kendi kültürlerine hem de Makedonya Cumhuriyeti nde yaşayan diğer etnik toplulukların kültürlerine saygılı olmayı öğretmektedir. Öğrenciler çokkültürlü toplumda yaşayabilmek için hoşgörülü olmayı, farklılıklara saygı ve tolerans duymayı ve değerlere sahip çıkmayı öğrenmektedirler. NOT: Çocuk haklarına saygı duymak Okul, öğrencileri kendi haklarını korumayabilmek için teşvik etmektedir ve ihlal durumunda onları koruma altına alır NOT: 5

9 Öğrencilerin demokratik katılımı Direkt olarak kendilerini ilgilendiren konularda öğrenciler aktif olarak karar alma aşamasında bulunmaktadırlar ve yakın oldukları konularda düşüncelerini rahatlıkla ifade edebilmektedirler. NOT: Velilerin okul ile işbirliği Veliler gerçek anlamda okul işlerine aktif şekilde dahil edilmiştir (veli toplantılarına ve Veliler konseyine sadece formal katılım ile değil). NOT: Değerlendirme biçimi: Basit şekilde verdiğiniz not ortalamasını hesaplayınız yorumlamayi size bırakıyoruz! Aynı okulda çalışan birden fazla kişi tarafından değerlendirme yapılıyorsa her soru için ayrı ayrı ortalama puan hesaplaması yapılabilir. Bu aslında küçük bir araştırma yapabileceğiniz anlamına geliyor. Neden olmasın? Aslında en uzun yol bile bulunduğumuz noktadan başlamaktadır. İyi değerlendirme herhangi bir değişikliği planlama açısından iyi bir temel oluşturmaktadır. Okul işleyişinin gelişmesi belirtilen tüm özelliklerin aralarındaki sıkı bağlanmış olmalarından kaynaklanır. 7

10 NEDEN EĞİTİMDE ETNİKLERARASI ENTEGRASYON? RESMİ Birçok uluslararası evraklarda (UNESKO, EVRAKLAR NEYİ UNİCEF, AB Konseyi), Makedonya GÖSTERMEKTEDİR? Cumhuriyeti Hükümeti resmi evraklarında ve eğitim kurumlarında eğitimdeki reformların sadece akademik bilgi seviyesinin artırılması değil aynı zamanda öğrencilerin çokkültürlü toplumda yaşamaya ayak uydurmaları, diğerlerine karşı saygı, hoşgörü, farklılıkların kabul edilmesi, herkesin eşitliği ve benzer durumları kapsamaktadır. MAKEDONYA CUMHURİYETİ NDEKİ OKULLARDA DURUM NEDİR? ETNİK/DİL BAZLI AYRIMCILIK ÇOKDİLDE EĞİTİM VEREN OKULLARDA, ÖĞRENCİLERİN büyük kısmı gördükleri eğitim diline farklı binalara ayrılmış durumdadır veya aynı binanın farklı kısımlarında eğitim görüyor yada vardiyaları farklı oluyor. TEKDİLDE EĞİTİM VEREN OKULLARDA, ÖĞRENCİLERİN farklı dilde eğitim gören öğrencilerle ilişki kurma imkanları yoktur. TÜM OKULLARDA, ÖĞRENCİLERİN çoğu etnik anlamda önyargı ve kalıplaşmış düşüncelerle yüklenmiş durumdadırlar (genelde kendi kültürleri için olumlu, diğer kültürler için olumsuz yönde). 8 Eğitimde etniklerarası entegrasyon ile ilgili başlangıç araştırması 2012 yılında yapılmıştır, uploads/ 2013/ 04/IIEP-BASELINE-STUDY_MAC.pdf.

11 EĞİTİMDE ETNİKLŞERARASI ENTEGRASYON NE DEMEKTİR? ÖĞRENCİLER ARASINDA ETKİLEŞİMİN DESTEKLENMESİ HEM ÇOKDİLLİ HEM DE TEK DİLDE EĞİTİM VERİLEN OKULLARDA ÖĞRENCİLER ortak faaliyetlere katıldıklarında şu imkanları bulmaktadırlar: P Direkt iletişim ve kişilerarası temas; P Kişiler arasında tanışma ve interkişisel bağlantıların kurulması; P Birbirlerinden birbirleri hakkında öğrenme; P Diğerleri hakkında olumsuz önyargı ve kalıplaşmış düşüncelerin azaltılması. EĞİTİMDE ETNİKLERARASI ENTEGRASYON FAALİYETLERİNİN DAHİL EDİLMESİ Çocuk ve gençlerin geleceğine yatırım yapmak anlamına gelmektedir. Bu durum onların çokkültürlü/çoketnisiteli toplumunda yaşamaya alışmalarını ve sorumlu vatandaş olarak bu tarz toplumunun gelişmesine katkı sağlarlar. 9

12 ETNİKLERARASI ENTEGRASYONU OKUL NASIL TANITMALI? Her okul eğitimde etniklerarası entegrasyonun tanıtımı ile ilgili kendi politikasını geliştirmektedir ve okulun özelliklerine göre faaliyet planlamasında bulunur. Fakat her okul farklı dillerde eğitim gören öğrenciler ile ortak faaliyetler düzenlemelidir. Çokdilde eğitim veren okullarda ortak faaliyetler ve farklı dillerde eğitim veren ortak okullar Farklı dillerde eğitim gören öğrenciler, ortak dersler ve/veya araştırma projeleri veya geziler, kollar, tiyatro oyunları, spor oyunları gibi ortak dersdışı ve serbest öğrenci faaliyetlerine katılım sağlarlar. Bu arada şu hususlara dikkat edilmelidir: Ortak faaliyetlerin planlamasının yapılması onların gerçekleşmeleri için önşarttır; Ortak faaliyetlerin gerçekleşebilmesi öğrencilere çekici gelmelerinde kaynaklanır onların ilgiilerinden doğar, ve ciddi ve uzun vadeli angaje olmalarına sebep olur; Ortak faaliyetlerin gerçekleşmesinde ortaklaşa belirlenen ürün ve süreç içerisindeki direkt etkileşimin öneminin yeri aynı mesafededir. 10

13 Direkt iletişim ve sosyal etkileşim Direkt iletişim ve sosyal etkileşim sürecinde edinilen tecrübeler ile öğrenciler: l Aralarında iletişim kurmayı ve işbirliği yapmayı öğreniyorlar; l Aralarındaki benzerlikleri tanımaya ve kabul etmeye başlarken aralarındaki farklılıklara saygı duymaya başlarlar; l Karşılıklı güven yaratmakatadırlar; l Çokkültürlü toplumda ortaklaşa yaşayabilmek için beceri edinirler. Direkt iletişim ve etkileşim diğerlerine karşı olumsuz önyargı ve kalıplaşmış düşüncelerin azalmasına yardımcı olmaktadır. 11

14 UYGUN ETKİLEŞİM VE İLETİŞİM NASIL SAĞLANIR? Farklı dil/etnik mensubu öğrenciler arasında ortak faali - yetlerin uygun iletişim ve etkileşimle gerçekleşmesi için (diğerlerine karşı önyargıların azalma eğilimi kazanması için) aşağıdaki şartların yerine gelmesi önemlidir: İşbirliğine dayalı olmalı farklı etnik topluluğa mensup öğrenciler arasındaki işbirliğine bağlı olan ortak hedefleri vardır; Aralarında eşitliğe önem vermelidirler bir etnik topluluk mensubu diğer topluluk karşısında kendini daha az değerli gibi hissetmemeli; İnterkişisel ilişkilere yönelmeli kişiselanlamda arkadaşlık seviyesine ulaşması için farklı etnik topluluklara mensup öğrenciler arasında sıkça, uzun ve yakın görüşmeler gerçekleşir; 12 Sosyal ve kurumsal desteğe sahip olmalıdırlar okulun evraklarında mevcut olan ve farklılıkların kabul edilmesi ve saygı duyulması ıçın öğretmenler ve idare gayret gösterir. Faaliyetler veliler, belediyeler ve toplumun diğer kurumları tarafından desteklenir.

15 KARIŞIK ETNİSİTELİ/DİLLİ ÖĞRENCİ GRUPU İLE ORTAK FAALİYET OLARAK NEYİ TANIMLAYABİLİRİZ? Aşağıdaki kriterler, en az iki farklı eğitim dilinden veya etnik gruptan karışık grup öğrenciler arasındaki faaliyetlerin başarılı planlama ve gerçekleşmesine yönelik kontrol-liste olarak kullanılabilirler: 1. Karışık öğrenci grubu etnik, cinsiyet ve öğrenciler arasında yaşlarına göre dengelenmiş gruptur; 2. Mevcut tüm eğitim dillerindeki öğretmenlerin katılımıyla gerçekleşir, aynı zamanda veliler de katılımcı veya yardımcı olarak katılabilirler; 3. Farklı etnik grup mensubu öğrencilere eşit oranda işlem görürler her katılımcı diğer etnik grubu mensupları tarafından tarafsız olarak algılanır (onlara verdiği önem ve gösterdiği ilgi ile); 4. Tüm eğitim dilleri mümkün olduğunca eşit oranda kullanılır; 5. Tüm etnik grup mensubu öğrencilerin ortak katılımıyla tema/faaliyet ortaklaşa belirlenir; 6. Tüm etnik grup mensubu öğrencileri ortak katılımıyla somut amaçlar (elle tutulur, gözle görülür) doğrultusunda çalışılır; 7. En az bir sömestre boyunca haftada bir kez olmak kaydıyla sıralı görüşmeler yapılır; 8. İşbirliği atmosferinde çalışılmaktadır sadece karışık grup öğrenciler arasında yarış mümkündür. 13

16 HANGİ TÜR ORTAK FAALİYETLER DÜZENLENEBİLİR? Okullar daha kabarık sayıda faaliyet planlaması yapabilir. Bunların bazıları okul seviyesinde (hem tekdilli hem çokdilde eğitim veren okullarda) bazıları ise farklı dilde eğitim veren ORTAK OKULLAR arasında gerçekleşebilir. ORTAK DERSİÇİ FAALİYETLERİ Ortak dersler (örnek olarak: yabancı dil, beden eğitimi ve/veya resim). Sıralı derslerin kapsamında proje faaliyetleri. Doğada eğitim. Lise eğitimi kapsamında proje faaliyetleri. Meslek okullarında serbest dersler. 14 KISASÜRELİ EĞİTİMDIŞI ORTAKLAŞA FAALİYETLER Gezi ve ziyaretler. Misafirlik ve karşılıklı ziyaretler. Müsamere ve eğlenceler. Mevzuniyet töreni ve ilk okul mevzuniyet töreni. Eğlence ve farklı sosyal etkinlikler. Çevreci faaliyetler. Toplum/belediye faaliyetleri.

17 UZUN VADELİ EĞİTİMDIŞI ORTAKLAŞA FAALİYETLER Çokkültürlü çalıştaylar ( yüzyüze ve/veya bilgisayar bağlantısı yardımıyla). Serbest öğrenci faaliyetleri kollar (örnek: tiyatro kolu, koro,resim kolu vb). Spor ekipleri. Topluluk içinde insancıl faaliyetler. Tecrübeli ve işbirliği bazlı öğrenim ile ortak faaliyetlerin gerçekleştirilmesi sayesinde eğitimde etniklerarası entegrasyon ile bağlantılı eğitim/öğretim amaçlarına en kolay ulaşılır. 15

18 ÖĞRENCİLERİN DEMOKRATİK KATILIMI NE DEMEKTİR? Okulun öğrencilerin demokratik katılıma açılması, öğretmenlerin öğrencilere demokratik hareketlerde bulunmak için yardımcı olmaları ve okula yenilik katmaları açısından kendileri için başa çıkmaları gereken bir konudur. ÖĞRENCİLERİN KATILIMI Öğrencileri direkt olarak ilgilendiren konular hakkında onların katılım sağlamalarını içerir. ÖĞRENCİLERİN DEMOKRATİK KATILIMI Karar verme aşamasında öğrencilerin serbestçe fikirlerini beyan etmeleri sürece demokratik katılım sağlanmıştır anlamına geliyor. Alınan kararlar çoğunluk öğrencilerin kararlarına dayanır (kararı ilgilendiren öğrencileri yarısından fazlası veya demokratik şekilde kurulan öğrenci organlarının temsilcilerinin yarısından fazlası). 16

19 Demokratik katılım faaliyetleri yardımıyla öğrenciler okulun hergünlük çalışmasına katılmalarına ve demokrasi sayesinde demokrasiyi öğrenmelerine yardımcı olur. Demokratik yollarla kurulan öğrenci organları sayesinde gerçekleşen faaliyetler onlara şu olanakları sağlar: l Okul hayatındaki farklı bakış açılarını aktif olarak araştırmak, onlar hakkında fikir alışverişinde bulunmak ve geliştirlmeleri için çalışmak; l Onları ilgilendiren sorunlar hakkında konuşmayı öğrenmek; l Farklı alanlarda işbirliğinde bulunmak (farklı etnik ve cinsiyet yapısında ve farklı düşüncelere sahip öğrencilerin katılımıyla). Öğrencilerin demokratik harekete hazır olamasına gayret gösterenokullar aynı zamanda: l Okul ilke ve değerlerini korumaya yönelik sorumluluk hissi geliştirir. Aynı zamanda hergünlük yaşamın getirdiği okuldaki sorunlarıgidermeye yönelik his yaratır; l Ekip çalışması, işbirliği,ortak çıkarların korunması ve ortak kararların alınmasına yönelik farklı süreçlerde ortak katılım duygusunun gelişmesine yardımcı olur; l Öğrencilerin sosyal becerileri geliştirir ve eleştirsel düşünmelerine yardımcı olur; l İhtiyaçlar açısından hassasiyet duygusunu geliştirir hem kendi ihtiyaçlar hen de diğerlerine yönelik olan ihtiyaçlar için; l Farklılıkları kabul etmek ve onlara saygı duymak hissini geliştirir. 17

20 ÖĞRETMENLERİN PROFESYONEL PLANDA İŞBİRLİKLERİ NEYİ KAPSAMAKTADIR? Farklı dillerde eğitim veren öğretmenler arasındaki onların profesyonel gelişmelerine yönelik olan işbirliği eğitimde etniklerarası entegrasyona en faydalı yatırım olarak değer - lendirilebilir. İşbirliği faaliyetleri aşağıdaki hususların gelişmesine yardımcı olur: l Farklı dilde eğitim veren öğretmenler arasındaki ilişkilere; l Farklı dilde eğitim gören öğrenciler arasındaki ilişkilere; l Öğretmenlerin profesyonel becerilerine; l Öğrencileri akademik başarılarına. 18 Partner okul öğretmenleri arasında işbirliği çeşitleri: m Profesyonel gelişime yönelik ortak eğitimlere katılım (uzman kişiler veya okul seviyesinde kişiler tarafından sunulan); m Karışık etnik/dilli öğrenci gruplarıyla ortaklaşa proje/kol faaliyetlerinin gerçekleştirlmesi; m Kendini çokkültürlü anlayışa adayan öğrencilerle ortak faaliyetler; m Ders planlamasının ortaklaşa yapılması; m Eğitim malzemelerinin değiş tokuşu; m Testlerin ortaklaşa hazırlanması; m Dersleri gözetmeye yönelik karşılıklı ziyaretler; m Bayramların ortak bir şekilde kutlanması; m Öğrencilerin katılımıyla ortaklaşa düzenlenen geziler esnasında arkadaşlık yapmak.

21 Çokdilli okullarda farklı dillerde eğitim veren öğretmenler ayrıca ek olarak şu noktalarda da işbirliği yapabilirler: m Okulu ilgilendiren tüm konuılar hakkında ortak karar alma; m Herhangi bir eğitim dilinde öğrencilerle olan sorunların ortaklaşa giderilmesi; m Farklı dillerde eğitim gören öğrencilerle ortak ders düzenlemek; m Teçhizat değiş tokuşu. Ortak faaliyetlerin başarısı aşağıda belirtilen alanlarda öğretmenlerin becerilerine bağlıdır: Çokkültürlülük: kendi kültürünü tanıma ve diğer kültürlerin (değerler, örf ve adetler) özelliklerini tanımaya açık olmak; Farklılıklara saygı: öğrenciler/öğretmenler arasında etnik/kültürel farklılıklarının kabul edilmesi ve diğerlerinin kültür özelliklerine değer biçmekten kaçınmak; Multiperspektiflilik: diğerlerinin düşünce ve hislerini anlamak ve işleri diğerlerinin açısından görebilmek; Anti-ayrımcılık: etnik anlamda insanın kendisindeki önyargı ve kalıplaşmış düşünceleri görmesi ve bunların ortadan kalkması için çaba göstermesi. 19

22 KULLANILAN LİTERATÜR Negrievska F., Petroska-Beşka V., Balaji S. (2012). Karışık etnik/dil öğrenci gruplarıyla ortak faaliyetler, Üsküp: USAİD in Eğitimde etniklerarası entegrasyon projesi. Dedova R., Petroska-Beşka V. (2012). Öğrencilerin okula demokratik katılımı, Üsküp: USAİD in Eğitimde etniklerarası entegrasyon projesi. Петроска-Бешка В. (2012). Истражување на појдовната состојба во врска со меѓуетничката интеграција во образованието, Скопје: Проект на УСАИД за меѓуетничка интеграција во образованието. 20

23

24