Alopesi Areatalı Hastaların Geriye Dönük Değerlendirilmesi

Transkript

1 Orijinal Araştırma / Original Article 43 Alopesi Areatalı Hastaların Geriye Dönük Değerlendirilmesi Retrospective Evaluation of Alopecia Areata Patients Müzeyyen Gönül 1, Ülker Gül 1, Emine Pişkin 1, Seray Külcü Çakmak 1, Seçil Soylu 1, Arzu Kılıç 1, Zeynep Bıyıklı 2 1 Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2. Dermatoloji Kliniği, Ankara, Türkiye 2 Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye Özet Amaç: Son bir yıl içinde polikliniğimize başvuran alopesi areatalı hastaların klinik demografik ve laboratuar özelliklerini değerlendirmeyi amaçladık. Gereç ve Yöntemler: Çalışma geriye dönük olarak yapıldı ve hastaya ait yaş, cinsiyet, hastalığın başlangıç yaşı, nüks sayısı, tutulum bölgeleri, aile öyküsü, eşlik eden bulgular ve yaptırmış olanların laboratuar bulguları kayıtlardan öğrenildi. Bulgular: Toplam 132 hasta çalışmaya alındı. Median hastalık süresi 4 aydı. Hastaların %15.9 u aile öyküsüne, %20.5 i başka bir otoimmün hastalığa, %18.2 si tırnak bulgusuna, %18.5 u atopi öyküsüne sahipti. Yüzde 6,5 inde ensede nevüs flammeus vardı. Çok odaklı tutulum anlamlı olarak erkeklerde fazlaydı. Hastalığın süresi ile şiddeti arasında pozitif korelasyon saptandı. Hastalık süresinin uzun olması ile tiroid otoantikorlarının yüksek olması ilişkili bulundu. Ensede nevüs flammeus olması total/ üniversal alopesi areata ile ilişkiliydi. Hastaların yaklaşık %10 unda demir, ferritin ve hemoglobin eksikliği tespit edildi. Sonuç: Çalışmamız alopesi areata ile ilişkili en fazla parametrenin araştırıldığı çalışmalardan biridir. Çalışmamızın sonuçlarına göre alopesi areatada erkek hakimiyeti vardır ve erkeklerde çok odaklı tutulum sık izlenmektedir. Erken başlangıç yaşı, atopi ve otoimmün hastalık birlikteliği prognozu etkilemezken tiroid oto antikor pozitifliği ve nevüs flammeus birlikteliği kötü prognoz göstergesi olabilir. (Turk J Dermatol 2011; 5: 43-7) Anahtar kelimeler: Alopesi areata, atopi, tırnak, otoimmünite Geliş Tarihi: Kabul Tarihi: Abstract Objective: We aimed to evaluate the clinical, demographic and laboratory features of alopecia areata (AA) patients who attended our policlinic in the last year. Material and Methods: The study was performed retrospectively and age, gender, family history of patients, onset age, duration and localization area of AA, number of recurrences, associated findings and laboratory findings were obtained from records. Results: The study included 132 patients. Median duration of disease was 4 months. 15.9% of the patients had a family history, 20.5% had another autoimmune disorder, 18% had nail findings, 18.5% atopy history. 6.5% of patients had nuchal nevus flammeus. Multifocal involvement was significantly higher in males. Positive correlation was detected between duration and severity of disease. The duration of disease was statistically related with increased thyroid autoantibodies. Nuchal nevus flammeus was related with total/universal AA. Low levels of iron, ferritin and hemoglobin were detected in approximately 10% of the patients. Conclusion: Our study is one of the studies investigating the largest parameters in AA patients. Our results indicate that there is a male dominance in AA and multifocal involvement is common in men. While early onset of disease, association with atopy and autoimmune disorder does not affect prognosis, antithyroid antibody positivity and association with nevus flammeus might be indicators of poorer prognosis. (Turk J Dermatol 2011; 5: 43-7) Key words: Alopecia areata, atopy, nail, autoimmunity Received: Accepted: Yazışma Adresi / Corresponding Author: Doç. Dr. Müzeyyen Gönül, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2. Dermatoloji Kliniği, Ankara, Türkiye Tel: e-posta: muzeyyengonul@gmail.com doi: /tdd

2 44 Gönül ve ark. Alopesi Areata Turk J Dermatol 2011; 5: 43-7 Giriş Alopesi areata (AA) saçlı derinin ve/veya tüm vücut kıllarının skarsız alopesisi ile karakterize inflamatuar bir hastalıktır (1). Yaşam boyu AA gelişme riski %1.7 olarak bildirilmektedir (2). Hastalığın sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin de rolünün olabildiği organ spesifik otoimmün hastalık olduğu yönünde hipotezler bulunmaktadır (3). AA nın kliniğini, laboratuar bulgularını ve eşlik eden hastalıkları araştıran farklı ülkelerde farklı çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmada AA yı etkileyebilecek faktörlerin araştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler Kliniğimize son bir yıl içinde başvuran AA lı hastalar alındı. Yaş, cinsiyet, hastalığın başlangıç yaşı, nüks sayısı, aile öyküsü, AA nın yerleşim yeri, atopi öyküsü, tırnak tutulumu ve ensede nevüs flammeus olup olmadığı, psikiyatri konsültasyonu sonucuna göre psikopatoloji olup olmadığı, eşlik eden hastalığının bulunup bulunmadığı, geriye dönük olarak hastalara ait dosyalardan ve bilgisayar kayıtlarından öğrenildi. Laboratuvar tetkiki olarak açlık kan şekeri, serum demir, ferritin, B12 vitamini, folik asit, hemoglobin, tiroid fonksiyon testleri (TFT), tiroid oto antikorları, VDRL, anti HIV, HBs antijeni ve anti HCV pozitiflikleri kaydedildi. Çalışma geriye dönük olarak yapıldığı için hastaların hepsinde tüm verilere ulaşılamadı. Ulaşılamayan veriler eksik veri olarak kabul edilerek ulaşılabilen verilerle istatistiki değerlendirme yapıldı. Hastalar yaşlarına göre 5 gruba ayrıldı; <15, 16-25, 26-35, ve >45 yaş (Şekil 1). Yaş gruplarına göre AA dağılımı ki-kare testi ile karşılaştırıldı. AA nın şiddeti fokal:1, çok odaklı: 2 ve total/üniversal: 3 olmak üzere 3 gruba ayrıldı. Yaş gruplarına, hastalık süresine, hastalığın başlangıç yaşına, nüks sayısına, aile öyküsü olup olmamasına, otoimmün hastalık eşlik edip etmemesine, atopi öyküsü, tırnak tutulumu ve ensede nevüs flammeus bulunup bulunmamasına ve hastalık şiddetine göre cinsiyetler karşılaştırıldı (ki-kare ve Mann-Whitney U testi). Hastalık şiddeti ile tırnak tutulumu, aile öyküsü, nevüs flammeus varlığı, otoimmün hastalık ve atopi öyküsü arasındaki ilişki Mann-Whitney U testi ile analiz edildi. Hastalık şiddeti ile hastalık süresi, başlangıç yaşı, nüks sayısı arasındaki ilişki Spearman s rho testi ile karşılaştırıldı. Hastalık şiddetinin yaş grupları ile ilişkisi ise Kruskal-Wallis testi ile değerlendirildi. Otoimmün hastalığın bulunması ile yaş grupları, hastalığın başlangıç yaşı, hastalık süresi ve aile öyküsü bulunması arasındaki ilişki ki kare ve Mann-Whitney U testi ile değerlendirildi. Tırnak tutulumu ve atopi ile yaş grupları, hastalık süresi, başlangıç yaşı, aile öyküsü ve nüks sayısı arasındaki ilişki istatistiksel olarak değerlendirildi. Laboratuar bulguları (demir, ferritin, B12 vitamini, folik asit, tiroid fonksiyonları, tiroid otoantikorları) da aynı parametrelerle karşılaştırıldı. Hastalık şiddetini etkileyebilecek bağımsız risk faktörlerinin saptanabilmesi için hastalık fokal ve çok odaklı/total/ üniversal olarak iki gruba ayrıldı. Yaş grupları, cinsiyet, aile öyküsü, nüks sayısı, atopi öyküsü, nevüs flammeus varlığı, tırnak tutulumu, eşlik eden otoimmün hastalıklar, tiroid otoantikorlarının varlığı, serum demiri, vitamin B12, folik asit düşüklüğü gibi klinik ve laboratuar parametrelerle lojistik regresyon testi yapılarak risk faktörleri hesaplandı. Bulgular Yaşları 5 ile 67 arasında değişen (ortalama: 29.63±12.35 yıl) 132 AA lı hasta kaydedildi (Şekil 1). Hastaların 85 i erkek 47 si kadındı (erkek/kadın:1.8). Hastalık süresi 1 hafta ile 252 ay arasında değişiyordu ve median değer 4 aydı. Nüks sayısı 0 ile 10 arasındaydı (median: 0). Hastaların 21 inde (%15.9) aile öyküsü, 27 sinde (%20.5) otoimmün hastalık birlikteliği, 24 ünde (%18.2) tırnak bulgusu (en sık pitting ve lökonişi), yedisinde (%6.5) nevüs flammeus ve 20 sinde (%18.5) atopi öyküsü vardı. Hastaların diğer özellikleri Tablo 1 de gösterilmiştir. Hastaların yaş gruplarına göre dağılımına bakıldığında yaş grubunda pik yaptığı görülmekle birlikte yaş grupları arasında istatistiksel bir fark saptanmadı. Benzer şekilde yaş gruplarına göre cinsiyet dağılımında da fark izlenmedi. Cinsiyete göre başlangıç yaşı, hastalık süresi, aile öyküsü, nüks sayısı, tırnak tutulumu, nevüs flammeus varlığı ve atopi öyküsü karşılaştırıldığında istatistiksel bir anlam bulunamadı. Fakat cinsiyet ile eşlik eden otoimmün hastalık ilişkisine bakıldığında, kadınlarda otoimmün hastalık birlikteliğinin anlamlı olarak fazla olduğu bulundu (p=0.015). AA nın şiddetine göre gruplandığında 56 hastada 1. derece (fokal), 62 hastada 2.derece (çok odaklı) ve 14 hastada 3. derece (total/üniversal: 3/11) AA saptandı. AA şiddeti cinsiyetle karşılaştırıldığında 2. derece AA nın erkeklerde anlamlı olarak fazla olduğu bulundu (p=0.034). Alopesi areata şiddeti ile nevüs flammeus arasındaki ilişkiye bakıldığında 3. derece ile nevüs flammeus arasında anlamlı ilişki olduğu düşünüldü ancak grup sayısı çok küçük olduğu için p değeri verilemedi (Nevüs flammeus görülme oranı 1. derecede: %4.3; 2. derecede: %4.1 iken 3. derecede: %23.1 idi). AA şiddetinin hastalık süresi ile pozitif korealasyon gösterdiği saptandı (p<0.001, r=0.319). AA şiddeti ile yaş grupları, hastalığın başlangıç yaşı, aile öyküsü, nüks sayısı, eşlik eden hastalık, psikiyatrik bozukluk ve otoimmün hastalık arasında anlamlı ilişki tespit edilmedi. Aynı şekilde şiddet ile laboratuar bulguları arasında da anlamlı ilişki yoktu. AA lı hastalara eşlik eden otoimmün hastalıklar arasında en sık bulunan otoimmün tiroid hastalığı (16 hasta) idi. Bunu psöriazis (4 hasta), vitamin B12 eksikliği (4 hasta), vitiligo (2 hasta) ve otoimmün ürtiker (1 hasta) izliyordu. Üç hastada diabetes mellitus tip 2 saptanırken tip 1 diabet izlenmedi. Otoimmün hastalığın, atopinin ve tırnak tutulumunun

3 Gönül ve ark. Turk J Dermatol 2011; 5: 43-7 Alopesi Areata 45 Tablo 1. AA lı hastaların klinik ve demografik özellikleri n/veriye ulaşılan % K/E hasta sayısı Cinsiyet Erkek 85/ Kadın 47/ Tutulum yeri Saçlı deri 74/ /28 Sakal 29/ /29 Kaşlar 2/ /0 Miks* 16/ /13 Üniversal 11/ /6 Aktivite Stabil 68/ /45 Aktif 52/ /33 Regresyon 12/ /7 Şiddet 1.derece 56/ /26 2. derece 62/ /47 3. derece 14/ /7 Eşlik eden durumlar Tırnak bulgusu 24/ /11 Atopi öyküsü 20/ /10 Nevüs flammeus 7/ /3 Otoimmün hastalık 27/ /11 Eşlik eden hastalık** 48/ /27 Aile öyküsü 21/ /10 Psikiyatrik bulgu 11/ /5 *Miks tip: saçlı deri ile birlikte kaş kirpik, sakal, bıyık ve diğer vücut bölgelerinde tutulmayı göstermektedir. 1 kadın hastada saçlı deri+kaş, 2 kadın hastada saçlı deri+kaş+kirpik dökülmesi saptanmıştır. Üniversalis dışında erkeklerde kaş ve kirpik tutulumu izlenmemiştir **Otoimmün + otoimmun olmayan hastalıklar bulunma durumu ayrı ayrı yaş grupları, cinsiyet, hastalığın başlangıç yaşı, aile öyküsü, nüks sayısı ve hastalık süresi ile karşılaştırıldığında anlamlı bir ilişki bulunamadı. Laboratuar bulgularında, vitamin B12 seviyesinde düşüklük 4/102 hastada (%3.9), folik asit seviyesinde düşüklük 4/104 hastada (%3.8), hipoferritinemi 10/97 (%10.3) hastada, demir eksikliği 11/91 (%12.1) hastada, anemi 12/108 (%11.1) hastada, TFT de bozukluk 11/110 (%10) hastada ve tiroid oto antikor pozitifliği 16/109 (%14.7) hastada saptandı. Hastaların hiçbirinde VDRL, HBs Ag ve Anti HIV pozitifliğine rastlanmadı (Tablo 2). Laboratuar bulguları ile parametreler karşılaştırıldığında, tiroid oto antikor pozitifliği ile hastalık süresi arasındaki ilişki dışında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmadı. Tiroid oto antikor pozitifliği olanlarda hastalık süresinin daha uzun olduğu saptandı (p=0.006). Tablo 2. AA lı hastaların laboratuvar özellikleri n/veriye ulaşılan % hasta sayısı Hemoglobin düşüklüğü 12/ Ferritin düşüklüğü 10/ Demir eksikliği 11/ Vitamin B12 eksikliği 4/ Folik asit eksikliği 4/ TFT de bozukluk 11/ Tiroid otoantikor pozitifliği 16/ VDRL 0/61 0 Anti HIV 0/61 0 HBs Ag 0/61 0 Çok odaklı/total/üniversal AA için bağımsız risk faktörleri araştırıldığında tiroid otoantikorlarının yüksekliğinin 6.2 kat (odds ratio) risk faktörü olduğu (güvenlik aralığı: ) (p=0.011) nevüs flammeus bulunmasının ise 9.3 kat (odds ratio) risk faktörü olduğu (güvenlik aralığı: ) bulundu (p=0.013). Diğer parametrelerin ise bağımsız risk faktörü olmadığı saptandı. Tartışma AA hastalarının klinik ve demografik özelliklerini araştıran farklı ülkelere ait çeşitli çalışmalar bulunmaktadır (4-11). Bizim çalışmamız farklı olarak hem klinik demografik özellikleri hem eşlik eden durumları ve hem de laboratuar bulgularını içerdiğinden daha geniş kapsamlı bir çalışmadır. Bazı çalışmalarda AA nın en fazla 3. dekatta görüldüğü bildirilmiştir (1, 5, 11). Bizim çalışmamızda da yaş grubunda hastalığın pik yaptığı bulundu. Sharma ve ark. (11) kadınlarda AA nın başlangıç yaşının erkeklerden daha önce olduğunu saptamıştır. Bizim çalışmamızda ise başlama yaşı açısından her iki cinste farklılık yoktu. Sharma ve ark. (11) nın çalışmasında 20 yaşın altında ilk atağın geçirilmesi ile şiddetli hastalık arasında ilişki bulunmuştur. Yine bazı çalışmalarda erken başlangıç kötü prognoz bulgusu olarak bildirilirken bizim çalışmamızda başlangıç yaşı ile hastalık şiddeti arasında anlamlı bir ilişki bulunamadı (1, 5, 12). AA nın cinsiyet dağılımları ile ilgili literatürlerde farklı bilgiler vardır. Bazı çalışmalarda kadın erkek oranı eşit bulunurken, bazı çalışmalarda kadın baskınlığından bahsedilmektedir (1, 4, 9, 13). Sharma ve ark. (11), Hindistan daki çalışmalarında erkek/kadın oranını 2:1 olarak bildirmişlerdir. Türkiye de İstanbul ve Bolu da Kavak ve ark. (5) nın yaptıkları çalışmada da erkek/kadın oranı 1.6/1 olarak bulunmuştur. Bizim çalışmamızda son iki çalışmaya benzer şekilde erkek hakimiyeti saptandı ve erkek/kadın oranı1.8:1 idi. Bu çalışmalardaki sonuçların farklı olması ırksal, geleneksel ve dinsel nedenlerle ilişkili olabilir. Erkeklerin sakal bölgesinin de hastalığa yüksek oranda eşlik etmesi daha sık başvurmalarına neden olmuş olabilir. Kavak ve ark. (5) nın belirttiği gibi Türkiye de kadın hastaların daha az olması, başörtüsü

4 46 Gönül ve ark. Alopesi Areata Turk J Dermatol 2011; 5: 43-7 Şekil 1. AA lı hastaların yaş gruplarına göre dağılımı K: Kadın, E: Erkek kullanımına bağlı, saç dökülmesinin görünmemesi nedeni ile doktora başvurma ihtiyacı hissetmemelerinden de olabilir. Çalışmamızda çok odaklı AA nın erkeklerde anlamlı olarak fazla olduğu saptandı. Literatürde bununla ilgili veriye rastlanmamıştır. Bu durum androjenlerle ilişkili olabilir ya da kadınlarda yüzdeki kıl dökülmesinin erkeklerdeki sakal dökülmesi kadar dikkat çekici olmaması nedeni ile fark edilememesine bağlı, göreceli bir fazlalık olabilir. Çalışmamızda hastalık süresi 1 hafta ile 252 ay arasında idi. Hastalık süresi ile cinsiyet, yaş, başlangıç yaşı, aile öyküsü, atopi, otoimmün hastalık birlikteliği, tırnak tutulumu atopi öyküsü arasında fark bulunamazken hastalık şiddeti ile anlamlı ilişki tespit edildi. Bu bulgu literatürle uyumlu idi (1, 11). Literatürde AA lı hastalarda %4-42 oranında aile öyküsünün bulunduğu ve kötü prognoz kriteri olduğu bildirilmektedir (1, 9, 14). Bizim hasta grubumuzda bu oran %15.9 du ve bu sınırlar içinde yer almaktaydı. Kavak ve ark. (5), aile öyküsünün bulunmasının kötü prognoz bulgusu olabileceği fikrini ortaya atmışlardır (5). Bizim sonuçlarımız bu bulgularla uyumlu değildi. Daha önce yapılan çalışmalarda atopi ve otoimmün hastalıkların AA ya eşlik edebileceği bildirilmiştir (15). Bu hastalarda atopi insidansı %1 ile %60.7 arasında değişmektedir (1,4,9). Bizim insidansımız %18.2 idi. Bazı çalışmalarda atopi birlikteliği kötü prognoz kriteri olarak bildirilmiş, daha erken başlangıç daha uzun hastalık süresi ve daha ciddi AA seyri için belirteç olabileceği vurgulanmıştır (1, 13, 14). Ancak bizim çalışmamızda atopi ile bu kriterler arasında anlamlı bir ilişki saptanamadı. Otoimmün hastalık birlikteliği çalışmamızda %20.5 olarak saptandı. Otoimmün hastalık kadın olgularda anlamlı olarak daha yüksekti. Bu bulgu Goh ve ark. (1) nın bulgularına paraleldi. Onlar çalışmalarında tiroid hastalıklarını kadınlarda anlamlı olarak yüksek saptamış ve normal popülasyonda da kadın hastalarda tiroid hastalıklarının daha fazla görülmesi ile bağlantılı olabileceğini düşünmüşlerdir. Otoimmün hastalıklar popülasyonun yaklaşık %8 ini etkiler ve bunların %75 i kadındır (16). Bu nedenle kadın erkek farklılığı normal popülasyondaki otoimmün hastalıkların kadın predominansından kaynaklanabilir. Bizim çalışmamızda otoimmün hastalıkların içinde literatürle uyumlu olarak (%8-28) en sık otoimmün tiroid hastalıkları yer almaktaydı (%14.7) (1, 4, 9). Çalışmamızda tiroid oto antikoru pozitif olanlarda hastalık süresinin anlamlı olarak daha uzun olduğu bulundu. Goh ve ark. (1) da çalışmalarında tiroid hastalığı olanlarda hastalık süresinin daha uzun ve yaşlarının daha yüksek olduğunu göstermişlerdir. Çalışmamızda yaşla herhangi bir ilişki saptamadık. AA ile ilgili yapılan çalışmalarda kıl folikülünün farklı komponentlerine karşı dolaşan immünglobulin G tipi antikorlar tespit edilmiştir (17). Belki de tiroid otoantikorları bu antikorlara benzer etki göstererek hastalık süresinin uzun olmasına neden oluyor olabilir. Çalışmamızda tiroid otoantikorlarının yüksek olması çok odaklı/total/üniversal AA için 6.2 kat risk faktörü olarak bulundu. Tiroid otoantikorları hastalık süresinin uzun olması yanı sıra hastalığın şiddetini de artırıcı rol oynuyor olabilir. Çalışmamızda saptadığımız diğer otoimmün hastalıklar sıklık sırasına göre psoriazis, vitamin B12 eksikliği, vitiligo ve ürtikerdi. Psoriazis AA lı hastalarda %2-5 arasında bildirilmiştir (1-4). Bizim çalışmamızda psoriazis oranı %3 tü ve önceki çalışmalarla uyumluydu. Ancak normal popülasyonda psoriazis prevelansı %1-2 olarak bildirilmektedir (18). Çalışmamızda psoriazis prevelansı hafif bir yükseklik gösterse de normal popülasyondan farklı olup olmadığını söylemek için kontrollü çalışmalara ihtiyaç vardır. Daha önce yapılan çalışmalarda vitamin B12 eksikliği ile ilgili veriye rastlamadık. Vitiligo daha önceki çalışmalarda % arasında bildirilmiştir (1, 4). Bizim oranımız ise bu çalışmalara göre daha düşüktü (%1.5). Çalışmamızda diğer çalışmalarda saptanan otoimmün diabete rastlanmadı. Sadece 3 hastada tip 2 diabetes mellitus vardı. AA da stres etkisi pek çok literatürde araştırılmıştır ve farklı sonuçlar bildirilmiştir (4, 19). Hastalarımızın %17.7 sinde psikopatoloji AA ya eşlik etmekteydi. Üç hastada onikofaji saptandı bunların ikisi psikiyatri konsültasyonuna gitmediği için psikopatoloji saptanan gruba alınmadı. Ancak bu bulgular alopesi areatadaki stres faktörünü destekleyici olabilir. Ense yerleşimli nevüs flammeus ile ilgili birkaç çalışma yapılmıştır ve daha dirençli ve ciddi AA tipleri için belirteç olabileceği öne sürülmüştür (20-22). Oğuz ve ark. (23) nın çalışmasında ise nevüs flammeus ile kötü prognoz arasında ilişki bulunamamıştır (23). Çalışmamızda p değeri hesaplanamamasına rağmen, ensede görülen nevüs flammeus daha sık olarak total/üniversal AA tiplerine eşlik etmekteydi. Aynı zamanda nevüs flammeus varlığının çok odaklı/total/üniversal AA için 9.3 kat bağımsız risk faktörü olduğu saptandı. Çalışmamızın sonuçları ensede nevüs flammeus bulunmasının kötü prognoz göstergesi olabileceğini göstermiştir. Nevüs flammeus alopesi areata birlikteliğinin patogenezi tam olarak bilinmemekle birlikte daha önce araştırmacılar tarafından alopesi areatadaki epidermal atrofinin ektatik subpapiller damarların görülebilmesini kolaylaştırması ile açıklanmaya çalışılmıştır (21). Ancak klinik olarak fokal alopesi areatası olan hastalarda ensede bulunan saçlar nedeniyle nevüs flammeusun hafif lezyonlarının gözden kaçabilmesi, o bölgede saçların olmadığı alopesi totalis ve universalis gibi şiddetli formlarda daha kolay fark edilir olması bu grupta göreceli olarak yüksek saptanmasına neden olmuş olabilir. AA nın etiyopatogenezinde suçlanan faktörlerden birisi de enfeksiyonlardır (8). Çalışmamızda viral enfeksiyon parametrelerini ve VDRL yi hiçbir hastamızda pozitif bulmadık.

5 Gönül ve ark. Turk J Dermatol 2011; 5: 43-7 Alopesi Areata 47 AA lı hastalarda demir ve ferritin seviyeleri birkaç çalışmada bakılmış ve farklı sonuçlar bildirilmiştir (24-26). Hastalarımızın %12.1 inde demir eksikliği, %10.3 ünde ferritin seviyesinde düşüklük ve %11.1 inde anemi saptanmıştır. Bu bulguların hastalık şiddetine göre değişiklik göstermediği bulunmuştur. Sonuç olarak, çalışmamız bir çok açıdan literatür bilgilerini desteklemekle birlikte bazı farklı sonuçlar içermektedir. Çalışmamızda erkekler AA dan daha fazla yakınmaktadır. Çok odaklı tutulum erkeklerde daha fazla izlenmektedir. Erken başlangıç yaşı, atopi, otoimmün hastalık birlikteliği hastalık şiddetini etkilemiyor görünmektedir. Antitiroid hormonlar hastalık süresini uzatmaya ve hastalığın şiddetine katkıda bulunabilir. Ensede nevüs flammeus bulunması daha ciddi AA için risk faktörü olabilir. Viral enfeksiyon ajanlarının AA da etiyopatogenezinde rolünün olmadığı düşünülebilir. AA hastalarının %17.7 sine psikopatoloji, yaklaşık %10 una hematolojik eksiklikler eşlik edebilir. Çalışmamızda literatürden farklı bulduğumuz sonuçlar, çalışma gruplarının yaş dağılımının, sosyoekonomik düzeyinin, cinsiyet ve yaşanılan coğrafi bölgelerin farklı olmasına bağlı olabilir. Çalışmamızın sınırlayıcı yönü, geriye dönük olarak yapılması nedeniyle tüm hastalarda parametrelerin hepsine ulaşılamamasıdır. İleride konu ile ilgili yapılacak prospektif araştırmaların daha aydınlatıcı olabileceğini düşünmekteyiz. Çıkar Çatışması Yazarlar herhangi bir çıkar çatışması bildirmemişlerdir. Kaynaklar 1. Goh C, Finkel M, Christos PJ, et al. Profile of 513 patients with alopecia areata: associations of disease subtypes with atopy, autoimmune disease and positive family history. J Eur Acad Dermatol Venereol 2006;20: Safavi KH, Muller SA, Suman VJ, et al. Incidence of alopecia areata in Olmsted County, Minnesota, 1975 through Mayo Clin Proc. 1995;70: Wasserman D, Guzman-Sanchez DA, Scott K, et al. Alopecia areata. Int J Dermatol 2007;46: Tan E, Tay Y, Goh C, et al. The pattern and profile of alopecia areata in Singapore - a study of 219 Asians. Int J Dermatol 2002;41: Kavak A, Yeşildal N, Parlak AH, et al. Alopecia areata in Turkey: demographic and clinical features. J Eur Acad Dermatol Venereol 2008;22: Nanda A, Al-Fouzan A, Al-Hasawi F. Alopecia areata in children: a clinical profile. Pediatr Dermatol 2002;19: Tan E, Tay Y, Giam Y. A clinical study of childhood alopecia areata in Singapore. Pediatr Dermatol 2002;19: Kavak A, Yeşildal N, Parlak AH. Effect of two consecutive earthquakes on outbreaks of alopecia areata. J Dermatol 2002;29: Shellow WV, Edwards JE, Koo JY. Profile of alopecia areata: a questionnaire analysis of patient and family. Int J Dermatol 1992;31: Xiao F, Yang S, Liu J, et al. The epidemiology of childhood alopecia areata in China: a study of 226 patients. Pediatr Dermatol 2006;23: Sharma VK, Dawn G, Kumar B. Profile of alopecia areata in Northern India. Int J Dermatol 1996;35: MacDonald Hull SP, Wood ML, Hutchinson PE, et al. Guidelines for the management of alopecia areata. Br J Dermatol 2003;149: Madani S, Shapiro J. Alopecia areata update. J Am Acad Dermatol 2000;42: McDonagh AJ, Tazi-Ahnini R. Epidemiology and genetics of alopecia areata. Clin Exp Dermatol 2002;27: De Waard-van der Spek FB, Oranje AP, De Raeymaecker DM, et al. Juvenile versus maturity-onset alopecia areata-a comparative retrospective clinical study. Clin Exp Dermatol 1989;14: Fairweather D, Frisancho-Kiss S, Rose NR. Sex differences in autoimmune disease from a pathological perspective. Am J Pathol 2008;173: Gilhar A, Paus R, Kalish RS. Lymphocytes, neuropeptides, and genes involved in alopecia areata J Clin Invest 2007;117: Kundakci N, Türsen U, Babiker MO, et al. The evaluation of the sociodemographic and clinical features of Turkish psoriasis patients. Int J Dermatol 2002;41: Picardi A, Pasquini P, Cataruzza MS, et al. Psychosomatic factors in first-onset alopecia areata. Psychosomatics 2003;44: Hatzis J, Kostakis P, Tosca A, et al. Nuchal nevus flammeus as a skin marker of prognosis in alopecia areata. Dermatologica 1988;177: Akhyani M, Farnaghi F, Seirafi H, et al. The association betweeen nuchal nevus flammeus and alopecia areata: a case- control study. Dermatology 2005;211: Kiremitçi Ü, Kalaycıyan A, Şenocak M, Tüzün Y. Şarap lekesi işareti: Alopesi areata da kötü prognoz göstergeci midir? Dermatose 2004;3: Oğuz O, Serdaroğlu S, Kalayciyan A, Antanov M. Alopesi areatada klinik bulguların ve saç dökülmesi şekillerinin klinik seyir ile ilişkisi. Türkiye Klinikleri J Dermatol 2007;17: White MI, Currie J, Williams MP. A study of the tissue iron status of patients with alopecia areata. Br J Dermatol 1994;130: Boffa MJ, Wood P, Griffithes CE. Iron status of patients with alopecia areata. Br J Dermatol 1995;132: Atsü AN, Karakayalı G, Allı N, Güngör E. Alopesi areatalı hastalarda hemoglobin, hematokrit ve serum ferritin düzeyleri. Turkiye Klinikleri J Dermatol 1998;8:121-4.