DEPREM HAREKETİ DEĞİŞİM BİLEŞENLERİNİN UZUN AÇIKLIKLI KÖPRÜ SİSTEMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Transkript

1 DEPREM HAREKETİ DEĞİŞİM BİLEŞENLERİNİN UZUN AÇIKLIKLI KÖPRÜ SİSTEMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Kurtuuş SOYLUK *, Süeyman ADANUR ** ve A. Ayın DUMANOĞLU ** * Gai Üniversitesi, Mühenisi Mimarı Faütesi, İnşaat Müh. Böümü, Anara ** Karaeni Teni Üniversitesi, Mühenisi Faütesi, İnşaat Müh. Böümü, Trabon ÖZET Bu çaışmaa eprem hareeti eğişim bieşenerinin etierini inceeme amacıya uun açııı öprü sistemerinin rasgee titreşim anaii gerçeeştirimeteir. Deprem hareetinei eğişime neen oan oreasyon, aga yayıma ve emin etierinen her birinin öprü sistemerinin inami avranışarı üerinei etieri beirenmeye çaışımataır. Uun açııı öprü sistemerine örne oara asma öprü, abou öprü ve çei emer öprü sistemeri seçimiştir. Çaışma sonucuna uun açııı öprü sistemerinin inami anaii için eprem hareetinin eğişim bieşenerinin iate aınmaığı üniform yer hareeti moeinin pe gerçeçi bir yaaşım omaığı ve uun açııı öprü sistemerinin inami anaierine eprem hareetinin eğişim bieşenerinin iate aınmasının gereği vurguanmataır. Anahtar Keimeer: Rasgee titreşim, Deprem hareeti eğişim bieşeneri, Uun açııı öprü. ABSTRACT In this paper, ranom vibration anayses of ong-span briges subjecte to spatiay varying groun motions are performe. The spatiay varying groun motion is represente by the components of incoherence, wave-passage, an site-response effects an the effect of each inivuua comonent on the ynamic behaviour of the consiere ong-span brige moes are investigate. To unerine the significance of the spatiay varying groun motions on ongspan briges, three ifferent ong-span brige moes are consiere; a suspension brige moe, a cabe-staye Brige moe an a ec-type arch brige moe. The resuts obtaine from the stuy of ong-span briges ceary show that whie cacuating the ynamic brige

2 responses, the assumption of uniform groun motion at the supports of these horiontay extene structures cannot be consiere vai. Therefore, the components of the earthqaue groun motion that characterie the spatiay varying groun motion shou be consiere in the ynamic response anaysis of ong-span briges. Keywors: Ranom vibration, Spatiay varying groun motion, Long-Span brige.. GİRİŞ Son yıara uun açııı öprü sistemer e yüse ereceen sismi bögeere inşa eimeteir. Bu baıman sö onusu öprüerin inami anaieri büyü önem aanmıştır. Günümüe aar yapıan çaışmaara geneie eprem hareetinin sonsu hıa yayıığı abu eimiş ve anaier eterministi yöntemere yapımıştır. Anca eprem hareeti rasgee ouğunan, inami yüerin tamamen beiri ouğu eterministi yaaşım ie inami anai yapıması pe gerçeçi omamataır. İstatisti ve oasıı terimeriye ifae eien rasgee titreşim anaii bu aşamaa aha oğru bir çöüm youur. Rasgee titreşim anaii yapı tepieri için istatistise bir eğerenirme imanı sağamataır i, bu urum eprem hareetinin rasgee seçimine bağı eğiir. Sö onusu urum öeie geecete oması muhteme eprem hareeterinin e üşünümesi gereen projeenirme aşamasına ouça önemi omataır. Bir yapı sisteminin eprem hareetinen aynaanan inami avranışını beireme amacıya inami anai yapııren, geneie yapının tüm mesnet notaarının aynı ana ve aynı eprem hareetine maru aığı abu eimeteir. Sö onusu inami anai asi inami anaie arşıı gemeteir ve eprem agaarının aga boyarının yapının boyutarı yanına büyü ouğu abu eimeteir. Bu yaaşıma eprem agaarının sonsu hıa yayıığı abu eiiren, yayıma esnasına eprem hareetinei eğişim e iate aınmamataır. Anca, uun açııı öprü gibi emine etieşim notaarı arasınai uaı faa oan yapıara mesnet notaarına etiyen eprem hareeterinin farı oacağı açıtır. Başa bir ifae ie eprem agasının sonsu hıa yayıması urumuna ahi farı mesnet notaarınai eprem hareeteri farı oacatır. Doayısıya, eprem agasının yayıması esnasına freans içeriği ve geniği eğişmete ve farı mesnet notaarına farı amanara uaşmataır. Bu eğişimin yapının inami avranışı üerine etii oup omayacağı veya etisinin ne aar oacağı yapı-emin etieşim notaarının onumuna bağıır. Rasgee titreşim anaiine eprem hareeti rasgee işem oara spetra yoğunu fonsiyonu ie ifae eiiren, eprem hareetinin eğişimi aga yayıma etisi, oreasyon etisi ve emin etisi ie iate aınmataır. Koreasyon etisi, eprem hareetinin ügün omayan fayar boyunca ço eğişi aymaar sonucuna meyana gemesi ve ortaya çıan yereğiştirme agaarının rasgee sayıabiece sayısı yansıma ve ırımaya uğraması ie açıanmataır. Daga yayıma etisi, eprem hareetinin bir mesnetten iğerine uaşıncaya aar geçen aman farınan oğmataır. Zemin etisi ise farı mesnet notaarınai yere emin şartarının farıığınan aynaanmataır. Deprem hareetinin beirtien eğişim etierinin son yıara far eimesi ie birite, eprem hareeti etisinei büyü mühenisi yapıarının eprem güveniği sorguanmaya başanmıştır [-]. Böyece, eprem

3 hareetinin beirtien eğişim bieşeneri büyü yapıarın inami anaiine üniform eprem hareeti moeini geçersi ımataır. Uun açııı öprü sistemerinin inami anaiine eprem hareetinin eğişimini iate aan rasgee titreşim yöntemeriye gerçeeştirimiş çaışmaar omasına rağmen [3-7], eprem hareetinin beirtien eğişim bieşenerinin her birinin ayrı ayrı etierinin inceeniği bir çaışmaya rastanmamıştır. Bu çaışmaa eprem hareetinin beirtien eğişim bieşeneri ayrı ayrı iate aınara uun açııı öprü sistemerinin rasgee titreşim anaii gerçeeştirimeteir. Böyece eprem hareeti eğişim bieşenerinin, iate aınan uun açııı öprü sistemerinin inami avranışarı üerinei etieri beirenmeye çaışımataır.. RASGELE TİTREŞİM ANALİZİ Deprem hareetinin eğişim bieşenerinin iate aınması urumuna herhangi bir yapı tepisi ahiri-stati, inami ve her ii bieşen arasına ortaya çıan ovaryans bieşenerinin topamınan ouşmataır [8]. σ s ve σ = σ + σ + Cov(, ) () s s Buraa σ sırasıya ahiri-stati ve inami varyans eğererini, Cov( s, ) ahiristati ve inami bieşener arasınai ovaryans bieşenini gösterme üere aşağıai enemer mevcuttur. σ = n n r r i= j= = = σ s = r r = = ψ ψ i A j A Γ i Γ j w 4 H ( w)h (w)s S i ü ü j (w) w ü ü (w) w () (3) Cov(, s ) = n r r j= = = ψ j A Γ j w H j (w)s ü ü (w) w (4) Buraa, n iate aınan mo sayısını, r eprem hareet ivmesinin etiiği mesnet serbesti erecesi sayısını, A mesnet serbesti erecesinin birim hareetinin neen ouğu tepisini, Γ i. mesnet serbesti erecesine ve i. moa arşıı geen atı fatörünü, ψ j j. moun neen ouğu tepini, fonsiyonunu ve ü ü fonsiyonunu göstermeteir. H j (w) (w j w + iw jζ jw) = moa freans avranış S ve mesnet serbesti ereceeri arasınai arşıt spetra yoğunu

4 Rasgee titreşim anaiine yapı sisteminin mesneterine etiyen eprem hareeti, mesnet notaarı arasınai eprem hareet ivmesinin arşıt spetra yoğunu fonsiyonuna bağı oara aşağıai gibi tanımanmataır [9]. S [ S (w)s (w ] / & u && u (w) (w) && u && u && u & u ) = γ (5) Deprem hareetinei eğişimi freans aanına tanımayan uygunu fonsiyonu γ (w) aşağıai gibi tanımanmataır [9]. γ ( w) = γ ( w) = γ ( w) exp γ ( w) [ i( θ ( w) + θ ( w) )] γ ( w) (6) Buraa γ ( w) oreasyon etisini, γ ( w) aga yayıma etisini ve γ ( w) emin etisini göstermeteir. Mesnetere etiyen yer hareeteri arasınai oreasyon etisi için Harichanran ve Vanmarce [8] tarafınan beirenen moe uanımataır. γ ( w) ( A+ αa) αθ ( w) ( A+ αa) θ ( w) = A e + ( A) e (7) b w θ ( w) = + f (8) 0 π Buraa mesneter arasınai muta yatay uaığı göstermeteir. A, α,, f 0 ve b moe parametreeri oup, Harichanran v. [4] tarafınan önerien eğerer uanımataır (A=0.636, α=0.086, =300, f 0 =.5 H, b=.95). Deprem hareetinin bir mesnetten iğerine uaşıncaya aar geçen aman farınan oğan aga yayıma etisi L w θ ( w) = (9) v L şeine ifae eimeteir. Buraa v app görünen aga yayıma hıını gösteriren, aga yayıma oğrutusuna mesneter arasınai yatay iüşüm uaığını göstermeteir. Farı mesnet notaarınai yere emin şartarının farıığınan aynaanan emin etisi ise app [ H ( w) H ( w) ] [ H ( w) H ( w) ] Im θ ( w) = tan (0) Re

5 enemi ie iate aınmataır. Buraa H (w) mesnet notasınai emin freans avranış fonsiyonunu göstermeteir. Deprem hareetini freans aanına tanımayan spetra yoğunu fonsiyonu için Cough- Penien [0] tarafınan geiştirien fitre eimiş beya gürütü moei uanımataır. g 4 g g gw ζgw g w + 4ζ w 4 w S& u && u (w) = So () (w w ) + 4 w (w w ) + 4ζ w w f f f Buraa S 0, spetra yoğunu fonsiyonunun orinat eğerini gösteriren, w g ve ζ g sırasıya birinci fitreye ait oğa freansı ve sönüm oranını, w f ve ζ f ise iinci fitreye ait parametre eğererini ifae etmeteir. Fitre eimiş beya gürütü moei için emin cinsini tanımama amacıya Der Kiureghian ve Neuenhofer [] tarafınan önerien fitre parametre eğereri uanımataır. S 0 eğeri ise fitre eimiş beya gürütü moeine ait varyans eğeri her emin cinsi için 999 ChiChi, Tayvan epremine ait yer hareeti bieşeninin enerjisine eşitenme suretiye ee eimeteir. Böyece ee eien eğerer, S 0 (sert)=4.85e-5 m /s 3, S 0 (orta)=.8e-4 m /s 3, S 0 (yumuşa)=9.33e-5 m /s 3 şeine sıraanmataır (Şei ). Dinami yüerin etisi atınai yapıarın inami anaiine en ço aranıan parametre yapı tepierinin ortaama masimum eğereriir. Rasgee titreşim anaiine ortaama masimum eğer masimum büyüü fatörüne (p) ve (t) işeminin stanart sapmasına (σ ) bağı oara aşağıai gibi tanımanmataır. µ = pσ () İvme Spetra Yoğunu Fonsiyonu (m / s 3 ) sert emin orta emin yumuşa emin Freans (ra/s) Şei. Farı emin cinseri için ivme spetra yoğunu fonsiyonarı

6 3. UZUN-AÇIKLIKLI KÖPRÜ SİSTEMLERİ Bu çaışmaa uyguama amaçı oara İstanbu Fatih Sutan Mehmet Asma Köprüsü, Güney Kore e inşa eien Jino Kabou Köprüsü ve Batı Virginia a inşa eien New River Gorge Kemer Köprüsü seçimiştir. Fatih Sutan Mehmet Köprüsü 090 m i ana açıığa ve 0 m i enar açııara sahiptir [7]. Kenar açııara tabiye buunmamataır. Köprü 0 m yüseiğine çei ueere, üşey asıara ve aeroinami forma sahip çei utu esiti tabiyeye sahiptir. Düşey ueer iişer aet yatay iriş ie birbirine bağanmış oup, öprünün taşıyıcı ana aboarı, her bir uenin en üstüne yer aan abo semeri üerinen geçirimiştir. Nihai uruma ana abo çapı orta açııta 0.77m, enar açııara ise 0.80 m ir. Tabiye Boğaiçi öprüsüne ouğu gibi ortotropi, beritmei paneeren ouşan aeroinami enesiti apaı utu şeineir. Projeenirme aşamasına eprem hesabı için eprem ivmesi yataya 0.g, üşeye 0.05g oara aınmıştır. Depasmanarın masimum ouğu tabiye uçarına yo yüeyinin süreiiği öe geneşme ereri ie sağanmıştır. Fatih Sutan Mehmet Koprusu - Boyutu sonu eeman moei 45 aet üğüm notasınan, 4 aet iriş eemanan ve 60 aet afes eemanan ouşmataır. Seçien sonu eeman moei 48 serbesti erecesi ie temsi eiiren, sönüm oranı %5 oara aınmıştır (Şei ). Avrupa Yaasi Asya Yaasi (a) Orta-Orta homojen emin cinsi O O O O (b) Sert-Yumuşa heterojen emin cinsi S S Y Y Şei. Fatih Sutan Mehmet Köprüsü sonu eeman moei Jino öprüsü, 344 m oan mere açıı ve 70 er m oan ii enar açıı oma üere, topam üç açııtan ouşmataır. Kaboar yepae şeine üenenmiş oup, A-Çerçeve tipinei ueerin tepeerine topanmışarır. Her bir ue 8 abo taşımataır ve ueerin mesnetenieri ayaar üerinei yüseieri 69 m ir []. Çei asa iriş atıgen biçimiir ve öprünün bir ucunan iğer ucuna aar sürei oara uanır. Jino öprüsü için, ana ıtaai aya üerine öprü eseni oğrutusunai hareet engeeniren, Jino aası tarafınai aya üerine ve iğer mesnetere sö onusu oğrutuai hareet serbest bıraımıştır. Jino abou öprüsüne ait asa iriş ve ueer çei maemeen inşa eimiştir. Hesapara Jino abou öprüsü için sönüm oranı % oara aınmıştır. Seçien ii boyutu sonu eeman moei 40 tane serbesti erecesi ie temsi eimeteir. Asa iriş ve ueer 39 iriş ie, aboar 8 afes eemana gösterimiş oup, aboarın ineer omayan öeieri eşeğer eastisite moüü ie iate aınmıştır (Şei 3).

7 Jino Aası Ana Kıta (a) Orta-Orta homojen emin cinsi O O O O (b) Sert-Yumuşa heterojen emin cinsi S S Y Y Şei 3. Jino Köprüsü sonu eeman moei Çei emer öprü açııarı m arasına eğişebimeteir. NRGB emer öprüsü utu afes sistemine sahip çei bir emer öprüür. Tabiye ve emer afes utu esiti oup, yatay ve üşey afes eemanara bireştirimiş ört utu esiti iriş çubutan ouşmataır. NRGB öprüsü uey enar açıığı 75m, güney enar açıığı 93m ve mere açıığı 554m ir. Topam öprü açıığı 94m ouren, topam emer açıığı 58m ir. Kenar açıı tabiye böümeri mere açıı tabiye böümerinen, mere açıı sonunai geneşme ereri ie ioe eimiştir [3]. Köprü moeine enar açııar öteenme ve önme yayarı ie moeenmeteir. Her bir pane notasına emer ve tabiyeye ait üşey öteenmeer eşit abu eiere, serbesti erecesi sayısı aatımataır. NRGB emer öprü moei 8 serbesti erecesi ie moeeniren, sönüm oranı %5 oara seçimiştir (Şei 4). tabiye eemanari güney mesneteri afes 9 eemanari emer eemanari uey mesneteri O (a) Orta-Orta homojen emin cinsi O S (b) Sert-Yumuşa heterojen emin cinsi Şei 4. NRGB Köprüsü sonu eeman moei Y

8 4. NÜMERİK ÇÖZÜMLER Bu çaışmaa eprem hareeti eğişim bieşenerini tanımayan (6) enemiye oreasyon etisi, aga yayıma etisi ve emin etisinin öprü avranışı üerinei etieri ayrı ayrı inceenmeteir. Bu amaça yer hareetinin aşağıa verien öe urumarı inceenmeteir. A. Üniform Yer Hareeti: Zemin ortamı homojen ouğu abu eiere öprü sisteminin mesnet notaarı aynı yer hareeterine maru aıren, yer hareetinin sonsu hıa yayıığı üşünümeteir. (6) enemine γ (w) γ (w) γ (w) eşitiği varır. = B. Daga Yayıma Etisi: Saece aga yayıma etisi iate aınmataır. Zemin ortamının homojen abu eiiği bu uruma γ (w) γ (w) eşitiği varır. = C. Koreasyon Etisi: Saece oreasyon etisi iate aınmataır. Zemin ortamının homojen abu eiiği bu uruma γ (w) γ (w) eşitiği yaıabimeteir. = D. Zemin Etisi: Saece emin etisi iate aınmataır. Köprü sistemine ait mesnet notaarının oturuğu emin ortamının farı ouğu abu eien bu uruma = γ (w) γ (w) eşitiği mevcuttur. Çaışmaa aga yayıma hıı v app =700 m/s aınıren, oreasyon etisi oara Harichanran ve Vanmarce [8] oreasyon moei uanımataır. Üniform yer hareeti, aga yayıma ve oreasyon etieri için çöüm yapııren emin ortamı homojen abu eimiş oup, emin cinsi oara orta emin cinsi üşünümüştür. Düşey oğrutua uyguanan eprem hareetinin emer öprü sistemine güney mesneteren uey mesnetere oğru, abou örü sistemine Jino Aası mesnet notaarınan Ana ıtaai mesnet notaarına ve asma öprü sistemine Avrupa yaası mesnet notaarınan Asya yaası mesnet notaarına oğru yayıığı abu eimeteir. Ayrıca iate aınan asma öprü sisteminin Avrupa yaası mesnet notaarının sert emine, Asya yaası mesnet notaarının yumuşa emine oturuğu, abou öprü sisteminin Jino Aası mesnet notaarının sert emine, Ana Kıta mesnet notaarının yumuşa emine oturuğu ve emer öprü sistemi güney mesnet notaarının sert emine ve uey mesnet notaarının yumuşa emine oturuğu üşünümeteir. Deprem hareeti eğişim bieşenerinin ayrı ayrı iate aınığı anaier ie Fatih Sutan Mehmet Asma Köprüsü için () enemi ie hesapanan ortaama masimum tabiye üşey yereğiştirmeeri Şei 5 e arşıaştırımataır. Koreasyon etisi iate aınara ee eien yereğiştirmeer geneie en büyü ouren, emin cinsinin yumuşa abu eiiği Asya Kıtasınai mesnet notaarına emin etisi iate aınara ee eien çöümerin en büyü ouğu göenmeteir. Bunun yanına emin etisinin iate aınması urumuna emin cinsinin sert oara abu eiiği Avrupa Kıtası tarafınai yereğiştirmeer geneie en üçü omataır. Daga yayıma etisi için ee eien yereğiştirmeer ise geneie üniform yer hareeti abuü ie ee eien yereğiştirmeeren aha büyü, oreasyon etisi için ee eien yereğiştirmeeren aha üçü omataır. Bu arşıaştırmaa eprem hareeti eğişim bieşenerinin ihma eiiği ve eminin homojen orta emin cinsi abu

9 eiiği üniform yer hareeti moei referans moe oara iate aınmataır. Köprü açıığı boyunca en büyü yereğiştirmenin ee eiiği notaa oreasyon ve aga yayıma etieri için ee eien yereğiştirmeer üniform yer hareeti moei için ee eien yereğiştirmeen sırasıya %. ve %.8 aha büyü ouren, emin etisi için ee eien yereğiştirme %9.7 aha üçü omataır. Fatih Sutan Mehmet Asma Köprüsü ue eğime momenti eğereri ise Şei 6 a arşıaştırımataır. Buraa oreasyon etisi için ee eien tepi eğereri en büyü ouren, emin etisi için ee eien tepi eğereri en üçü omataır. Daga yayıma etisi için ee eien tepi eğereri ise üniform yer hareeti için ee eien sonuçaran aha büyü çımataır. Kue taban notasına oreasyon ve aga yayıma etisi için ee eien eğime momenti eğereri üniform hareet için ee eien eğime momentine orana sırasıya %87 ve %46 oranarına artış gösteriren, emin etisi için ee eien yereğiştirme eğeri %8 oranına aamataır. Jino Kabou Köprüsü için beirenen ortaama masimum tabiye üşey yereğiştirmeeri Şei 7 e arşıaştırımataır. Koreasyon etisi iate aınara ee eien yereğiştirmeer, aga yayıma etisi için ee eien yereğiştirmeere yaın omaa birite geneie en büyü ouren, emin cinsinin yumuşa abu eiiği Ana Kıtaai mesnet notaarı civarına emin etisi iate aınara ee eien çöümerin en büyü ouğu göenmeteir. Bunun yanına emin etisinin iate aınması urumuna emin cinsinin sert oara abu eiiği Jino Aası tarafınai yereğiştirmeer en üçü omataır. Üniform yer hareeti abuü ie ee eien yereğiştirmeer ise aga yayıma ve oreasyon etisi için ee eien yereğiştirmeeren aha üçü omataır. Tabiye orta notasına oreasyon ve aga yayıma etisi için ee eien yereğiştirmeer üniform hareet için ee eien yereğiştirmeen sırasıya % ve %9 aha büyü ouren, emin etisi için ee eien yereğiştirme %4 aha üçü omataır. Jino Köprüsü ue eğime momenti eğereri Şei 8 e verimeteir. Buraa emin etisi ve üniform yer hareeti moei için ee eien tepi eğereri birbirine yaın ouren, geneie en üçü omataırar. Koreasyon etisi için ee eien eğime momenti eğeri en büyü ouren, aga yayıma etisi için beirenen eğime momenti eğeri bira aha üçü omataır. Kue taban notasına oreasyon ve aga yayıma etisi için ee eien eğime momenti eğereri üniform hareet için ee eien eğime momentine orana sırasıya %30 ve %5 aha büyü ouren, emin etisi için ee eien eğime momenti eğeri %5.6 aha üçü omataır. NRGB Kemer Köprü sistemi emer ortaama masimum eğime momenti eğereri Şei 9 a arşıaştırımataır. Buraa emin etisi için ee eien eğime momenteri geneie en üçü, üniform yer hareeti için ee een eğime momenteri ise geneie en büyü omataır. Bunun yanına oreasyon etisi için ee eien eğime momenti eğereri geneie aga yayıma etisi için ee eien eğime momenterinen aha büyü omataır. Kemer orta notasına oreasyon, aga yayıma ve emin etisi için ee eien eğime momenti eğereri üniform yer hareeti moeine orana sırasıya %6, %6 ve %5 oranarına aamataır. Kemer Köprü sistemi norma uvveteri için ee eien eğişim Şei 0 a arşıaştırımata oup, emin etisi için beirenen norma uvveter en üçü, üniform yer hareeti moei için ee eien norma uvveter en büyü omataır. Bunun yanına oreasyon etisi için ee eien norma uvvet eğereri, aga yayıma etisi için ee eien norma uvveteren aha büyü omataır. Köprü orta notasına oreasyon, aga yayıma ve emin etisi için ee eien norma uvvet eğereri üniform yer hareeti moeine orana sırasıya %9, %3 ve %45 oranarına aamataır.

10 Uniform yer hareeti Daga yayıma etisi Koreasyon Etisi Zemin etisi Yereğiştirme (cm) Şei 5. FSM öprüsü tabiye yereğiştirmeeri Köprü Açıığı (m) Şei 5. FSM öprüsü tabiye üşey yereğiştirmeeri Kue Yüseiği (m) Şei 6. FSM öprüsü ue eğime momenteri Eğime Momenti (Nm) Şei 6. FSM öprüsü ue eğime momenteri Yereğiştirme (cm) Şei 7. Jino öprüsü tabiye yereğiştirmeeri Köprü Açıığı (m) Şei 7. Jino öprüsü tabiye üşey yereğiştirmeeri Kue Yüseiği (m) Şei 8. Jino öprüsü Eğime Momenti ue eğime (Nm) momenteri Şei 8. Jino öprüsü ue eğime momenteri Eğime Momenti (Nm) Köprü Açıığı (m) Şei 9. NRGB öprüsü emer eğime momenteri Norma Kuvvet (N) Şei 0. NRGB öprüsü Köprü emer Açıığı norma (m) uvveteri Şei 9. NRGB öprüsü emer eğime momenteri Şei 0. NRGB öprüsü emer norma uvveteri

11 5. SONUÇLAR Bu çaışmaa eprem hareeti eğişim bieşeneri için asma, abou ve emer öprü sistemerinin rasgee titreşim anaii gerçeeştirimiştir. Deprem hareetinei eğişime neen oan oreasyon, aga yayıma ve emin etierinen her birinin öprü sistemerinin inami avranışarı üerinei etieri beirenmeye çaışımıştır. Her bir öprü sistemi için tabiye ve ueere ee eien ortaama masimum tepi uvveteri yer hareetinin öe urumarı için eprem hareeti eğişim bieşenerinin ihma eiiği ve eminin homojen abu eiiği üniform yer hareeti moei için ee eien sonuçara arşıaştırımıştır. Diate aınan asma öprünün inami avranışı inceeniğine, eprem hareeti eğişim bieşenerinin inami avranış üerine önemi etierinin ouğu göenmeteir. Öeie oreasyon etisinin inami avranış üerinei etisi ön pana çıaren, aga yayıma etisinin e tepi bieşenerini referans anai oara iate aınan üniform yer hareeti moeine orana artırığı göenmeteir. Bunun yanına emin etisi için ee eien tepi eğereri üniform yer hareeti moeine orana aama göstermeteir. Kabou öprü sisteminin inami avranışı inceeniğine, asma öprü için ee eien eğişime bener oara, eprem hareeti eğişim bieşenerinin abou öprü inami avranışı üerine önemi etierinin ouğu anaşımataır. Öeie oreasyon ve aga yayıma etierinin inami avranış üerinei etieri ön pana çıaren, emin etisi için ee eien tepi eğereri geneie üniform yer hareeti moei için ee eien tepi eğererine yaın omataır. Ayrıca emin etisi için eminin yumuşa oara iate aınığı mesnet notaarına yereğiştirme eğereri en büyü ouren, eminin sert oara beireniği mesnet notaarına yereğiştirme eğereri en üçü omataır. Kemer öprü sisteminin inami avranışı inceeniğine, eprem hareeti eğişim bieşeneri için ee eien eğişimin asma ve abou öprü sistemeri için ee eien eğişimen bira aha farı ouğu anaşımataır. Kemer Köprü sistemi için eprem hareeti eğişim bieşeneri için ee eien tepi eğererinin, referans anai oara iate aınan üniform yer hareeti moei için ee eien tepi eğererine orana aha üçü ouğu ortaya çımataır. Zemin etisi için beirenen tepi eğererinin ise yine iğer öprü sistemerine ouğu gibi en üçü ouğu, bunun yanına oreasyon etisi için ee eien tepi eğererinin geneie aga yayıma etisi için ee eien tepi eğererinen aha büyü ouğu göenmeteir. Deprem hareeti eğişim bieşeneri iate aınara ee eien tepi eğereri, üniform yer hareeti moei için ee eien tepi eğererinen aha üçü veya aha büyü oabimeteir. Deprem hareeti eğişim bieşenerinin geneie aha büyü tepi eğererine neen oacağı ortaya çıaren, iate aınan öprü sisteminin inami öeieri, tepi eğerinin hesapanığı öprü böümü, iate aınan tepi cinsi ve öprü sisteminin oğa freansarının eprem hareeti oğa freansarına yaınığı üniform yer hareeti moei için en büyü tepi eğererinin ortaya çımasına neen oabimeteir. Deprem hareeti eğişim bieşeneri için ee eien tepi eğererinin üniform yer hareeti moeine orana %87 mertebeerine varan oranara aha büyü ve %5 mertebeerine varan oranara aha üçü tepi eğereri veriği ve oayısıya eprem hareetinin eğişim bieşenerinin uun açııı öprü sistemerinin tasarımına ouça önemi oabieceği göemenmeteir. Bu

12 neene iate aınan uun açııı öprü sistemerinin inami anaierine eprem hareetinin eğişim bieşenerinin iate aınması aha gerçeçi bir yaaşım oacatır. KAYNAKÇA [] A.S. Namy an A.M. Abe-Ghaffar, 987, Seismic response anaysis of cabe staye briges subjecte to uniform an mutipe-support excitations, Report No. 87-SM-, Princeton (NJ), Department of Civi Engineering, Princeton University [] A.A.Dumanogu an R.T. Severn, 987, Seismic response of moern suspension briges to asynchronous vertica groun motion, Proc. Instn Civ. Engrs, 83(), 70 [3] Y. Naamura, A. Der Kiureghian an D.Liu, 993, Mutipe-support response spectrum anaysis of the Goen Gate brige, UCB/EERC-93/05, Bereey (CA), Earthquae Engineering Research Center, Coege of Engineering, University of Caifornia [4] R.S. Harichanran, A. Hawwari an B.N. Sweien, 996, Response of ong-span briges to spatiay varying groun motion, Journa of Structura Engineering, (5), 476 [5] S.M. Aam an T.K. Datta, 999, Seismic behaviour of cabe-staye briges uner muti-component ranom groun motion, Engineering Structures,, 6 [6] A.A. Dumanogu an K. Soyu, 003, A stochastic anaysis of ong span structures subjecte to spatiay varying groun motions incuing the site-response effect, Engineering Structures, 5, 30 [7] S.Aanur, A.A. Dumanogu an K. Soyu, 004, The effect of wave veocities on the stochastic response of suspension briges consiering the oca soi conitions, 6 th Internationa Congress on Avances in Civi Engineering, ACE 004, Istabu, Türiye [8] R.S. Harichanran an E.H. Vanmarce, 986, Stochastic variation of earthquae groun motion in space an time, Journa of Engineering Mechanics, (), 54 [9] A. Der Kiureghian, 996, A Coherency Moe for Spatiay Varying Groun Motions, Earthquae Engineering an Structura Dynamics, 5, 99 [0] R.W. Cough an J. Penien, 993, Dynamics of Structures, Secon Eition, McGraw- Hi, Inc., New Yor. [] A. Der Kiureghian an A. Neuenhofer, 99, A Response Spectrum Metho for Mutipe-support Seismic Excitations, Report No. UCB/EERC-9/08, Earthquae Eng. Res. Center, Coege of Engineering, University of Caifornia, Bereey, CA [] R.G.R. Tappin an P.J. Car, 985, Jino an Dosan Briges: Design, Proc. Instn Civ. Engrs, 78, 8 [3] R.A. Dusseau an R.K. Wen, 989, Seismic response of ec type arch briges, Earthquae Engineering an Structura Dynamics, 8, 70