ÜROLOJİK TAŞ HASTALIKLARI

Transkript

1 ÜROLOJİK TAŞ HASTALIKLARI DR FIRAT ZANTUR KEAH. ACİL TIP A.D DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

2 Plan Epidemioloji Patofizyoloji Kimyasal yapısına göre taşlar Klinik Tanı Tedavi DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

3 Epidemioloji İnsidansı %12 den fazla Erkeklerde 3 kat daha sık 3-5.dekat hastalığı Genetik yatkınlık Dağda tropikal bölgede yaşama Sedanter yaşam Beslenme İndinavir sülfat,diüretik gibi bazı ilaçlar DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

4 Epidemioloji 16 yaş altı çocuklar %7 görülür(k/e:1/1). Bu yaş grubunda en sık sebepler %50 metabolik anomaliler %20 ürolojik anomaliler %15 enfeksiyon %5 immobilizasyon sendromu %10 idiopatik Böbrek taşı hikayesi olanların 1/3 den fazlası ilk bir yılda,%50 si beş yıl içinde tekrar eder. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

5 Patofizyoloji Üriner süpersaturasyon Kristallerin büyümesini engelleyen idrar proteinlerinin azalması (sitrat,mg,zn ) Üriner staz(fiziksel anomali,nörojenik mesane, kateter takılması,yabancı cisim varlığı gibi) Genetik geçiş DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

6 Kimyasal yapısına göre taşlar İnorganik taşlar:(kalsiyum içeren) Kalsiyum oksalat taşları Kalsiyum fosfat taşları Kalsiyum oksalat ve fosfat karışımı Organik taşlar:(kalsiyum içermeyen) Magnezyum-amonyum fosfat (struvit) taşları Urik asit taşları Sistin taşları Ksantin taşlar DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

7 Radyoopasitesine Göre Taşlar Nonopak taşlar Urik asit taşları Ksantin taşları Semiopak taşlar Sistin taşları Struvit taşları Opak taşlar Kalsiyum oksalat taşları Kalsiyum fosfat taşları DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

8 Kalsiyum oksalat kristalleri Kalsiyum fosfat kristalle Sistin kristalleri Ürik asit kristalleri DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

9 1.Kalsiyum içeren taşlar Tüm taşların % i Çoğunlukla mikst yapıda Risk faktörleri; Hipositratüri, Hiperoksalüri Hipomagnezüri, Hiperkalsiüri, Hiperkalsemi DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

10 Hiperkalsemi 1. Primer hiperparatiroidi 2. immobilizasyon 3. Süt-alkali sendromu 4. D-hipervitaminozu 5. Hipertiroidi DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

11 Hiperkalsiüri 1.Absorbtif 2.Renal 3.Resorbtif 4.İdiopatik DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

12 Hiperoksalüri 1.İnflamayuar barsak hastalıkları 2.İnce barsak rezeksiyonu 3.Jejunoileal bypass 4.Primer genetik bozukluk 5.Kronik diyare DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

13 2.Kalsiyum içermeyen taşlar Enfeksiyon taşları Ürik asit taşları Sistin taşları Ksantin taşları Diğer taşlar DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

14 Enfeksiyon taşları (struvit) Üriner sistem taşlarının %10 u Mağnezyum amonyum fosfat içerirler Üre parçalayan bakteri enfeksiyonları tarafından oluşturulur Stoghorn taşlarının en sık nedeni Antibiotiklerin bu taşlara penetrasyonu az DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

15 Ürik asit taşları Üriner sistem taslarının %5-10 unu olusturur İdrar ph ı asidik olmalı Ürik asit ety İdiopatik Kronik dehidratasyon Hiperürisemi ile birlikte olan durumlar Hiperürikoziküri ile birlikte olan durumlar DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

16 hiperürisemi olan durumlar Gut hastalıgı, Myeloproliferatif hastalıklar, Lesch-nyhan Sendromu DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

17 hiperürikozürik durumlar Diyetle aşırı protein alımı, Tubuler emilim bozuklugu, Ürikozürik ilaçlar DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

18 Sistin taşları Üriner sistem taşlarının %1-3 ü Etyolojisinden sistinüri sorumlu Sistinüri, barsak epiteli ve böbrek tübülüsünden aminoasitlerin (sistin, lizin, ornitin, ve arginin) transpotunun bozulmasıyla karekterize otozomal resesif bir hastalık DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

19 Ksantin taşları Böbrek taşlarının nadir bir sebebi Ksantin oksidaz noksanlıgı ile karekterize, Otosomal resesif kalıtım gösteren doğumsal bir metabolizma hastalıgı.. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

20 KLİNİK Kısmi obst. yapıncaya kadar asemptomatik Akut şiddetli ağrı; ağrı yanlardan başlar,abdomenin anteroinferiorundan testisler veya labium majuslara ilerler. Bulantı, kusma, terleme eşlik edebilir. Hasta semptomlardan rahatlayacağı pozisyon arayışı içindedir. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

21 KLİNİK Taş üreterin ortasını geçinceye kadar ağrı yanlarda ve abdomende Mesanede ;sık idrara çıkma idrar yaparken ağrı Üriner traktın darlıklarından geçerken ağrıda belirgin artış renal kaliks üreteropelvik junction üreterovezikal junction üriner traktın en dar yerleridir. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

22 KLİNİK Taşın spontan geçişini taşın büyüklüğü,şekli, lokalizasyonu,üreter darlık derecesi belirler. 4mm den küçük %90 4-6mm %50 6mm den büyük %10 spontan Sipiküllü ve düzensiz şekilliler,keskin kenarlılar daha az spontan düşerler. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

23 KLİNİK Komplet obst. yapan parsiyele göre daha az spontan düşer Yerleşimlerine göre Proksimaller %20 Middle %50 Distal %70 spontal düşer. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

24 KLİNİK Taş darlığı geçtikten sonra hasta rahatlar Çocuklarda semptomlar nonspesifik İnfantlarda renal kolik nadirdir, intestinal kolik ile karışır.%20-30 ağrısız hematüri şeklinde görülür. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

25 TANI FM LAB GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ HELİKAL CT USG IVP SİNTİGRAFİ DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

26 Fizik muayene Şiddetli ağrıya bağlı HT, Taşikardi Taşın bulunduğu yerde hafif hassasiyet DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

27 Laboratuar İdrar Analizi : Hematüri Lökosit esteraz,nitrit- enfeksiyon Oxalat ürat kristalleri- taşın cinsi Artmış idrar ph üre parçalayan m.o varlığında Gebelik analizi CBC :anemi,enfeksiyon abdominal aort anevrizması düşünülüyorsa DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

28 Laboratuar Üre,kreatinin: Yaşlı, Renal yetmezlikli, DM li, Radyokontraslı görüntüleme planlananlarda Glukoz:DMli olanlar ağrıya bağlı hiperglisemi, bulantı,kusmaya bağlı hipoglisemiye girebilirler. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

29 Görüntüleme yöntemleri Helikal CT USG IVP Sintigrafi Düz karın grafisi DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

30 Görüntüleme yöntemleri Üretral taşın varlığını doğrular Diğer tanıları dışlar Komplikasyonları belirler Taşın lokalizasyonunu belirler Taş kendiliğinden düşemiyorsa tedaviyi belirlemeye yardım eder. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

31 Helikal CT görüntülemede altın standarttır. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

32 Görüntüleme yöntemleri Tanı kesin değilse Kadınlarda görüntüleme GİS ve jinekolojik patolojileri dışlama amaçlı Yaşlılarda renal karsinoma,akut apandisit,abdominal aort anevrizması gibi hastalıkların dışlanmasında DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

33 Tablo 96-3 DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

34 CT Sensitif ve spesifik Taşı görüntüler Sekonder bulgular:üretral dilatasyon,perinefrik yağ dokusunun incelmesi,idrar toplama kanallarında dilatasyon,böbrekte büyüme Böbrek fonksiyonunu değerlendirmez DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

35 IVP Renal fonksiyonu ve anatomiyi değerlendirme Düz filmi takiben kontras sonrası 5,10,20 dakikalarda film alınır. Nefrogramda gecikme,üreterin tam olarak görülmesi,üreterde kontrastın bir anda gecikmesi obstrüksiyon bulguları Renal büyüme,toplayıcı sistemde dilatasyon,kontrastın extravazasyonu gözlenebilir. Kontras nefrotoksiktir,zaman alıcı bir yöntem DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

36 USG CT ve IVP yapılamayanlarda kullanılır. 5 mm den büyük taşlarda yardımcı Proksimal ve distal üreter taşlarında kullanışlı ancak orta üreter taşlarında sensitif değildir. Hidronefroz tanısında %98 sensitiftir. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

37 Düz abdominal grafi Üriner sistem taşlarının %90 ı radyopaktır. Taşlar yumuşak doku ve kemikle süperpoze olduklarından düz filmin renal kolik tanısında değeri azdır. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

38 DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

39 Ayırıcı tanı Abdominal aort anevrizması: & Fokal abdominal hassasiyet & Abdominal distansiyon & Pulsatil kitle & Hemodinamik instabilite DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

40 Ayırıcı tanı Pyelonefrit : & Prodromal dönem daha az aktif & Ağrı renal kolikteki kadar şiddetli değil & Ateş & Bakteriüri,pyüri DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

41 Ayırıcı tanı Papiller nekroz: & Sicklecell anemi & DM & NSAİD sık kullanımında & Enfeksiyonlarda & Hematüri, pyüri DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

42 Ayırıcı tanı Renal infarct: & Akut yan ağrısı, & Hematüri & Hipertansiyon & CT anomaliyi göstermez Tanı için IVP,renal dopler,renal anjiografi gerekir. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

43 Ayırıcı tanı Renal ven trombozu: & Böbrek büyüklüğü artar & Böbrek fonksiyonları azalır & Proteinüri & Mikroskopik hematüri DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

44 Üroloji konsültasyonu kimlere istenmeli ABY Komorbidite IVP de extravazasyon, Tam obstrüksiyon Renal kolikle sık başvuru Taş > 5 mm ise Renal papilla nekrozu varsa İrregüler proksimal yerleşimli taşlar DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

45 Yatış endikasyonları Ostrüksiyola birlikte enfeksiyon varlığı Tek böbrek veya renal transta obstrüksiyon Kontrol edilemeyen ağrı İnatçı kusma DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

46 Tedavi Medikal tedavi Profilaktik tedavi Açık cerrahi Endoürolojik yöntemler Perkütan yöntem ESWL DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

47 TEDAVİ Amaç ağrı kontrolü Antiemetik ;opiat kullanımına bağlı bulantı, kusmalarda Hipovolemi ve kusması olanlarda IV hidrasyon Enfeksiyon varsa antibiotik DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

48 Medikal tedavi Opiat veya NSAİD Ca kanal blokörü (nifedipin), ve steroid Taş düşme oranını arttırır, İş gücü kaybını, Acil ziyaret sıklığını, Cerrahi girişimleri azaltır Sistin ve ürik asit taşlarında kemoliz Metaflaksi DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

49 Öneriler Ateş, kusma,kontrol edilemeyen ağrı olduğunda tekrar gelmesi 7 gün içinde üroloji polikliniği Bol hidrasyon DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

50 Mesane Taşları Üriner sistem taşlarının %5 ini oluşurur Disüri,terminal hematüri Miksiyon sonunda taşın mesane boynuna vurması sonucu ciddi ağrı İdrarın aniden kesilmesi, sıkışma hissi Penis ve skrotumda ağrı DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

51 Predispozan faktörler Mesane çıkış darlığı Enfeksiyonlar Mesanede yabancı,cisim AYIRICI TANI Yabancı Cisim Karsinoma Nörojenik Mesane Mesane Divertikülü Mesane Fistülü DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

52 Komplikasyonları Kronik mesane irritasyonu,ca Fistül Üretral obstrüksiyon Kroniklerde perisistit ve buna bağlı karın duvarına yapışıklık Mesane perforasyonu DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

53 Tedavi Enfeksiyon ve üriner obstrüksiyon varlığında acil tedavi Çok distaldekiler forsepsle çıkarılır Proksimaldekiler üroloji konsültasyonu gerektirir. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP

54 Teşekkürler. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP