1. Giriş 2. Teorik Çerçeve ve Literatür Taraması

Transkript

1 Journal of Touris Theory and Research Online, 1 (1), 215 ISSN:1234-XXXX Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei The role and iportance of gastronoy touris on destination branding Gülseren ÖZALTAŞ SERÇEK 1 Sadık SERÇEK 2 Received Date: 5 / 1 / 215 Accepted Date: 29 / 11 / 215 Özet Destinasyonların pazarlanasında gastronoik unsurlardan yararlanılası son yıllarda giderek artaktadır. Destinasyonların pazarlanasında kentin yeek kültürünün dikkate alınarak yerel unsurlardan yararlanılası turistleri kente çekekte, arkalaşayı sağlaakta ve bunun sonucu olarak kentin ekonoisi gelişektedir. Bir destinasyonun gastronoik kültürü de o destinasyonun sadece yeek çeşitliliğini değil; halkın yaşayışını, tarihini, geleneklerini ve değerlerini gösterektedir. Çalışada, Diyarbakır da faaliyet gösteren yerel ürünlere ilişkin üreti, pazarlaa ve satışlarını yapan işletelerin sahipleri, işlete üdürleri ve diğer çalışanları ile görüşülüş ve Diyarbakır daki gastronoik kültürün kentin pazarlaa ve arkalaşasına etkileri hakkındaki görüşleri alınıştır. Hazırlanan 15 adet anket forunun 112 adedi cevaplandırılıştır. Veriler SPSS prograı ile analiz edilerek yorulanıştır. Buna göre işleteler, verdikleri hizetin kaliteli ve hijyenik olduğunu; ürettikleri ürünlerin lezzetli, geleneksel, özel ve Diyarbakır ın tarihinden geldiğini savunaktadırlar. Buna karşın bu işleteler Diyarbakır daki konaklaa yerlerinde üşterilere Diyarbakır ın yerel yeeklerinin yeteri kadar sunuladığına ve Diyarbakır ili dışındaki işletelerin Diyarbakır ın yeeklerine yönelik tanıtıı olulu gerçekleştireediklerine dair ortak düşünceyi paylaşaktadırlar. Anahtar Sözcükler: Gastronoi Turizi, Kent Markalaşası, Pazarlaa. Jel Kodları: M19, L83 Abstract Benefiting fro a gastronoic eleent in the arketing of destinations is gradually increasing in recent years. Taking into account local factors benefiting fro the city's food cultivated in the arketing of destinations to attract tourists to the city, to provide branding and developing the econoy of the city as a result. The gastronoic culture is also a destination that is not the only destination dining diversity; people's lives, history shows traditions and values. In the study, production for local products in Diyarbakır, the owners of enterprises engaged in arketing and sales, business anagers and other eployees with negotiated and gastronoic culture in Diyarbakır views on the effects of the city's arketing and branding to be taken. Prepared a questionnaire of 15, 112 were answered. Data were analyzed using SPSS reviewed. Accordingly, businesses, and that the hygienic quality of the services they provide; the products they produce delicious, traditional, argue that since it's private and Diyarbakır. However whether these businesses are offered enough share of custoers in Diyarbakır, local food and accoodation in Diyarbakır coon sense realized that they could hardly favorable for the prootion of food business outside the province of Diyarbakır. Keywords: Gastronoy Touris, City Branding, Marketing. Jel Classification: M19, L83 1 Asst. Prof. Dr., Mardin Artuklu University, School of Touris and Hotel Manageent, Mardin, Turkey, gulserenozaltas@artuklu.edu.tr 2 Dr., Dicle University, Departent of Touris Manageent, Diyarbakır, Turkey sadik.sercek@dicle.edu.tr

2 23 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Giriş Destinasyon pazarlaası, ülkelerin, bölgelerin ve kentlerin gelirlerini daha çok arttırak, kentin tanınasını sağlaak ve böylelikle kalkınayı destekleek aacıyla benisenilen bir aktivitedir. Destinasyon pazarlaasının esas aacı insanlarda olulu ve kalıcı bir iaj bırakak ve kentin arkalaşasını sağlaaktır. Bu arkalaşa herhangi bir nedenle gerçekleşebilektedir. Ancak son yıllarda özellikle ön plana çıkan unsurlardan biri kentlerin gastronoik unsurlarıyla arkalaşasıdır. Destinasyon arkalaşasında, kentin arka kiliğinin yanı sıra farklı alternatiflerle kentin çekiciliğinin arttırılası aaçlanakta bu nedenle de yeek kültürünün, gastronoik değerlerin destinasyonlara farklılık katacağı böylece, farklılık arayan turistlere hitap edeceği vazgeçilez bir sonuç olacaktır. Destinasyon iajı hedef pazar konulandıra, tanıtı, karar vere ve tüketici davranışları üzerinde öneli bir konudur. Yani kent iajı pazarlaa sürecinde öneli bir faktördür. Destinasyon pazarlaasında aaç, kişilerin destinasyon hakkında olulu düşüncelerinin olasını sağlaaktır. Markalaşa yolunda ilerleyen, zengin utfak ve gastronoik kültüre sahip olan Diyarbakır; surları, Dicle nehri ve kentte bulunan birçok tarihi ve turistik ekanları kentin arkalaşasında sahip olduğu öneli avantajlardandır. Kentin bu avantajları iyi değerlendirip yerel utfağını tanıtası kentin arkalaşa sürecinde hızla ilerleesine neden olacaktır. 2. Teorik Çerçeve ve Literatür Taraası Bu çalışada kapsalı bir litaratür çalışası yapılarak; turiz ve yeek arasındaki ilişki, gastronoi turizi, gastronoi turizin kaynakları ve destinasyon pazarlaası gibi kavralar incelenektedir. Bir ülkenin iajını ve algısını sadece sahip olduğu kara parçası veya halkı oluşturaz. Küreselleşen dünyada iletişi, ticaret ve ulaşı olanaklarındaki gelişi ve değişile birlikte arka, bir ülkenin sahip olduğu varlıklar arasında en değerlilerinden biri olarak yerini alıştır. Bu anlada arka, ülkenin üreti teknolojisini, yaratıcılığını, insan kaynağını, birikiini özetleyen teel bir göstergedir (Uztuğ, 23: 23). Üründen çok arkayı satak, özellikle de gelişekte olan bir ülkenin zenginleşesi için en hızlı yoldur (Anholt, 24: 285) ve arkalar bir ülkenin zenginlik kaynağıdırlar. Marka oluşturak, kurusal zenginlik yaratak deektir. Marka zengini ülkeler, hareketli bir ekonoiye, hareketli bir iş gücüne ve derin bir borsaya da sahip olaktadırlar. Bir destinasyonda turizin egeen bir sektör duruunda olası iki öneli sonuç doğuraktadır; bir yandan turizin o destinasyonda yaratacağı olulu ve olusuz etkiler söz konusu iken, diğer yandan turiz ağırlıklı olduğu destinasyonun gelecek gelişelerine yön vere özelliğine de sahiptir. Turizin çok baskın bir rol oynadığı destinasyonun gelişii yine turiz çerçevesinde gelişirken, daha az belirgin olduğu bir

3 24 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). The role and iportance of gastronoy touris on destination branding. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), destinasyonun pek çok gelişi strateji seçeneği söz konusudur (Davidson ve Maitland, 1997: 62). Markalaşada aaç; bir destinasyon arkasını turistlerin benzersiz ve arzu edilen bir destinasyon konuuna getirektir. Bir destinasyon arkası oluştura ve başlata süreci 25 adıda ifade edilebilir (Mariotti,1999: ). Destinasyonların tanınırlığını arttırak aacıyla cazibe erkezleri yaklaşıı beniseniştir. Cazibe erkezleri yaklaşıı; 1982 yılında yapılan Yerleşe Merkezlerinin Kadeelenesi Çalışası esas alınarak geliştirilen, Büyüe Kutupları Teorisi ne dayanan, 9. Kalkına Planı ve YPK kararları ile yasal dayanağını bulan, erkezlerin sosyo-ekonoik gelişişlik seviyesine göre Kalkına Bakanlığı tarafından belirlenen ve teel aacı; görece az gelişiş bölgelerde, büyüe ve çevrelerine hizet vere potansiyeli yüksek kent erkezlerine sağlanan stratejik desteklerle, söz konusu kent erkezlerinin ekonoik kalkınasına ive kazandırılası ve nihayetinde kalkınanın çevre erkezlere de yayılarak iç göçün kendi bölgesi içinde tutulası nı konu edinen bölgesel bir stratejidir (Karacadağ Kalkına Ajansı, 214). Gastronoi turizi alanında turiz ve yeek arasındaki ilişkiyi inceleek için farklı yönte ve kavralar aracılığıyla sayısız çalışa yapılasına rağen bu çalışaların birkaçı ziyaret noktası pazarlaasıyla yeek arasındaki ilişkiyi inceleektedir. Destinasyonlar arasındaki rekabet günden güne daha da zorlaşakta ve destinasyon arkalaşası farklılaşa açısından en öneli konulardan biri haline gelektedir. Yerel kültür ve teel bileşeni olan yerel yeekler yıldızı parlayan bir özellik ola noktasında büyük ilgi çekekte ve bu aaç için uhteel çözü olarak görülektedir. Bu yeni duru pek çok bölgeye bu yeni trendin bir parçası olası hususunda bir şans verektedir. Türkiye nin turiz plan ve politikaları Türkiye yi güneş, deniz ve ku olarak konulandıran bir duru olarak ifade edilektedir. Bu nedenle yeek kültürü, destinasyonların tanıtı ve pazarlanasında gözardı ediliştir. Son yıllarda ise turiz sektöründeki rekabet ortaına bakıldığında, Türkiye nin gastronoi turiz potansiyelinin yerel bazda güçlendirilip desteklenesi oldukça öne arz etektedir. Diyarbakır, şehirlerin pazarlanasında yerel yiyeceklerin kullanıı açısından bu duruu kanıtlayan değerli veriler sağlaaktadır. Güzel yeek ve pişire sanatı olarak tanılanan gastronoi, niş turiz ürünleri gelişiinde ve niş destinasyonları yaratılası açısından öneli bir konua ulaşaktadır. Bir diğer tanılaa ise şuna vurgu yapaktadır; gastronoi kültürün bir parçasıdır ve yeekle kültür arasındaki bağlantıyı inceleyen bir çalışa olarak tanılaaktadır (Soner, 213: 6). Son günlerde sıkça gündee geliş olsa da gastronoi kavraının ilk telaffuz edilişi 18 lü yıllara kadar dayanaktadır. Gastronoi keliesi ilk olarak 2 yıl önce Fransa da Jacques Berchoux (181) tarafından yayılanan bir şiirin isi olarak kullanılıştır. Kelie, Eski Yunan da ide anlaında kullanılan gastros ve

4 25 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), kural anlaında kullanılan noos kelielerinin birleşesinden oluşuştur (Scarpato, 22: 93). Santich e (1996) göre, gastronoiyi tanılaak neredeyse ikansızdır. İlk öneli çalışa Fransız avukat J.A. Brillat Savarin tarafından 1825 yılında La physiologie du gout da yayılanıştır. Bu çalışa İngilizce ye The Physiology of Taste yani Tadın Fizyolojisi olarak çevriliştir. Çağdaş gastronoi tanılaasında; yeeği hazırlaa, ürete ve sunuun yanında, yansıtacı ve ükeel yee-pişire düşüncesini de kapsaaktadır (Kaya; Yurtseven, 21: 58). Savarin (1994) bunu insanoğlunun beslenesiyle bağlantılı herşeyin akul kavrayışı olarak gastronoi şeklinde tanılaaktadır. Yee-içe bilii anlaına gelen gastronoi, son dönelerde özel ilgi turizi içerisinde sıklıkla adı duyulan bir kavradır. Her ne kadar bu kavra yabancı yazında kültür turizi içerisinde değerlendirilse de seyahatin en öneli unsurlarından birini oluşturan yee-içe, turistin bir destinasyonu ziyaretinde genellikle ikincil veya diğer alt aaçlar olarak ortaya çıkakta, son dönelerde tercih edilen destinasyonun yerel yiyecek ve içeceklerinin hazırlanası, pişirilesi ve sunuu ile ilgili oluşturulan özel ilgi turları ile birincil aaç olarak alternatif turiz çeşitleri arasında yerini alaktadır (Zengin, Uyar ve Erkol, 214: 511). Gastronoi turizi, turizin yükselesini değil aynı zaanda rekabetçi dünyasında hayatta kalak için fırsat verir. Turist talepleri yerel güç kaynağı ile karşılanırsa, yerel gıda üretii ekonoisi için öneli bir kaynak sağlayabilir; yoksa turiz ve yerel varlıkların üzerinde zararlı etkiler doğurabilir. Yerel yeek üretii ve turiz arasındaki köklü bağlantı öneli bir kata değer yaratabilir (Soner, 213: 18). Yeek ve destinasyon birliği ile ilgili öneli fikirler şekil 1 de özetlenebilir. Güncel edebiyat, bu bakış açıları etrafındaki fikirleri ve çalışaları öneriştir. Şekil 1. Gıda ve yer ilişkisinin destinasyona katkısı Kaynak: Soner, F. (213).

5 26 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). The role and iportance of gastronoy touris on destination branding. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Kent pazarlaası ve arkalaşası kavraları artan rekabet ortaında sıkça gündee gelektedir. Kentler sadece kendi ülkelerinde bulunan diğer kentlerle değil, yabancı ülkelerde ki kentlerle de rekabet etek zorundadırlar. Bu nedenle kentler, pazarlaa ve arkalaşa çalışalarına öne verek zorunda kalışlardır. Bölgesel ve kentsel içerikli yapılan alan çalışalarında, kilik öğeleri Şekil 2 de belirtildiği üzere ve daha geniş açılıları ile birlikte incelenektedir. Kilik-kültür ilişkisi, iaj ve algılaa olayları ile beraber düşünüleli ve çevreyi ifade eden birtakı özellikler aynı zaanda fiziksel, yapısal, kültürel çevrede iajı sigeleektedir. (Beyhan ve Ünügür, 25: 3). Şekil 2: Kentsel Kilik oluşu şeası Kaynak: Beyhan, Ş. G. ve Ünügür, S. M. (25) Her geçen gün önei artan turiz ve beraberinde turiz gelirleri ile beslenen çok sayıda alt sektörün ortaya çıkası ile birlikte, turiz tanıtı faaliyetleri, iletişi ve rekla çalışaları arkalaşa sürecinde etkin biçide kullanılaya başlanıştır. Uluslararası turiz pazarında Türkiye nin en çok bilinen destinasyonları incelendiğinde kendilerine has coğrafi, kültürel vb. potansiyelleri, fiziksel nitelikleri ve sundukları benzersiz değerler ile ön plana çıktıkları görülektedir. Örneğin İstanbul, daha çok stratejik önei bulunan bir kültür ve uluslararası ticaret erkezi; Antalya deniz, ku, güneş üçlüsü; Bodru, eğlence erkezi; Antakya tü dinler için kutsal bir erkez; Mardin inanç erkezi, eşsiz iarisi ve kültürü olan bir kent; Diyarbakır ise Mezopotayada ilk yerleşi erkezi olan Çayönü, inanç erkezi ve doğal kaynakları ile tanınaktadır. Araştıranın teel aacı, destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei bağlaında Diyarbakır kentinin gastronoi turizini, kentteki yerel yiyecek ve içecek işletelerinin yöneticileri görüşleri teelinde değerlendirektir.

6 27 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Araştıranın yöntei 3.1. Araştıra odeli Bu çalışa, Diyarbakır da faaliyet gösteren yerel ürünlere ilişkin üreti, pazarlaa ve satışlarını yapan işletelerin sahipleri, işlete üdürleri ve diğer çalışanları ile görüşülerek ve Diyarbakır daki gastronoik kültürün kentin pazarlaa ve arkalaşasına etkileri hakkındaki görüşlerini belirleeye yönelik betisel bir çalışadır. Betisel taraa odelinde biliin gözlee, kaydete, olaylar arasındaki ilişkileri tespit ete ve kontrol edilen değişez ilkeler üzerinde genelleelere ulaşa söz konusudur (Yıldırı ve Şişek, 25: 75) Evren ve örnekle Bu araştıranın evrenini Diyarbakır da faaliyet gösteren yiyecek-içecek işleteleri ve otellerdeki yiyecek-içecek bölüleri oluştururken, örnekle seçiine gidileyip evrenin taaına ulaşılaya çalışılıştır. Bu işletelerin sahipleri, üdürleri ve çalışanları ile görüşülüştür. Hazırlanan 15 adet anket forunun ankete katılanlar tarafından 112 adedi cevaplandırılıştır. Cevaplandırılan 112 adet anketin taaı değerlendirilek üzere uygun bulunuştur Veri toplaa aracı Hazırlanan anket soruları, ankete katılanların Diyarbakır daki gastronoi turizin kentin pazarlaa ve arkalaşasına etkisi konusundaki düşüncelerini inceleektedir. Bu araştırada, Göynüşen in (211) Edirne deki Gastronoik Kültürün Kentin Pazarlaa ve Markalaşasına Etkileri nü ölçeye yönelik hazırlaış olduğu anketten yaralanılarak hazırlanıştır. Veri toplaa aracı iki bölüden oluşaktadır. Birinci bölüde katılıcılara ait deografik veriler, ikinci bölüde ise kentin gastronoi turizi açısından arkalaşasına sağlayacak kentin özelliklerine ait katılıcıların düşünceleri yer alaktadır. Anketin ikinci bölüünde 5 li likert tipi ölçek kullanılıştır Verilerin analizi Çalışadan elde edilen verilerin analizi SPSS (Statistical Package for the Social Science) paket prograı ile yapılıştır. SPSS ile analiz edilecek verilerde kullanılacak istatistiksel yönteleri belirleek aacıyla noral dağılıa uygunluk analizinde Kologrov-Siov Z testi kullanılıştır. Bu testlerin sonuçlarına göre, paraetrik dağılı varsayılarını yerine getiren verilerin çözülenesinde paraetrik testler kullanılırken söz konusu varsayıları yerine getireyen veriler için de non-paraetrik testler kullanılıştır.

7 28 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). The role and iportance of gastronoy touris on destination branding. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Bulgular ve yoru Çalışanın bu bölüünde araştıraya katılanların deografik ve esleki özellikleri ile ilgili bulgular ortaya konuş ve çıkan sonuçlar tablolar halinde yorulanıştır. Araştırada katılıcıların özellikleri incelendiğinde çoğunluğunun erkek ve yaş arası genç kesiden oluştuğu; eğiti durularına bakıldığında katılıcıların yarısının ortaöğreti ezunu olduğu ve yaklaşık yarısının 11-2 yıl arası iş deneyiine sahip oldukları belirleniştir. Tablo 1. Katılıcıların Deografik ve Mesleki Özellikleri Cinsiyet Frekans % Kadın 14 12,5 Erkek 98 87,5 Yaş , , , ,5 56 ve üzeri 7 6,3 Medeni Duru Evli 77 68,8 Bekar 35 31,3 Eğiti Duruu İlköğreti Ortaöğreti 56 5, Önlisans 35 31,3 Lisans 35 18,8 Lisansüstü İş Deneyii 5 den az 21 18,8 5 1 yıl 14 12, yıl 49 43, yıl 14 12,5 31 yıl ve üzeri 14 12,5 İşletelerin özelliklerine bakıldığında, işletelerin yarısının 11 ile 2 kişi arası işgörene sahip oldukları, yaklaşık yarısının beş yıldan az faaliyet yılına sahip oldukları belirleniştir. İşletelerin günlük üşteri sayısı incelendiğinde işletelerin % 62,5 inin 21 kişiden fazla günlük üşteri sayısına sahip olduklarını belirtektedirler. İşletelerin kapasiteleri incelendiğinde ise % 81,3 ünün 21 kişiden fazla kapasiteye sahip oldukları belirleniştir.

8 29 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Tablo 2. İşletelerin Özellikleri Çalışan Kişi f % 5 den az 5 1 kişi 11 2 kişi 56 5, 21 3 kişi 49 43,8 31 kişi ve üzeri 7 6,3 Faaliyet Süresi f % 5 den az 49 43,8 5 1 yıl 35 43, yıl 14 12, yıl 31 yıl ve üzeri 14 12,5 Müşteri Sayısı F % 5 kişiden az 7 6, kişi 7 6, kişi 21 18, kişi 7 6,3 21 den fazla 7 62,5 İşlete Kapasitesi F % 5 kişiden az 51 1 kişi 7 6, kişi 14 12, kişi 21 den fazla 91 81,3 Aşağıdaki tabloda işletelerde çalışanların gastronoik kültüre ilişkin likert ölçekli addelere karşı yargılarının frekans dağılıları ortaya konuluştur. Aşağıdaki tabloya göre işleteler, verdikleri hizetin kaliteli ve hijyenik olduğunu; ürettikleri ürünlerin lezzetli, geleneksel, özel ve Diyarbakır ın tarihinden geldiğini savunaktadırlar. Buna karşın bu işleteler Diyarbakır daki konaklaa işletelerinde üşterilere Diyarbakır ın yerel yeeklerinin yeteri kadar sunuladığına ve Diyarbakır ili dışındaki işletelerin Diyarbakır ın yeeklerine yönelik tanıtıı olulu gerçekleştireediklerine dair ortak düşünceyi paylaşaktadırlar.

9 3 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). The role and iportance of gastronoy touris on destination branding. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Tablo 3. Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei addelerine ilişkin frekans dağılıları Verilen ifadelerde size en yakın gelen seçeneğin bulunduğu kutucuğu X ile işaretleyiniz. Hiç Katılıyoru (1) Az Katılıyoru (2) Orta Düzeyde Katılıyoru (3) Çok Katılıyoru (4) Taaen Katılıyoru (5) f % f % f % f % f % 1 Verdiğiiz hizet çoğu kişi tarafından bilinektedir. 7 6, ,5 7 6, , 4,5,93 2 Verdiğiiz hizet kalitelidir , ,3 4,81,39 3 Müşterileriiz sunduğuuz hizetten dolayı bizden enun kalaktadırlar , 84 75, 4,7,43 4 Verdiğiiz hizet hijyenik koşullarda yapılaktadır , ,3 4,81,39 5 Müşterileriiz ürünleriizin hijyeninden enun kalaktadırlar. 7 6, ,8 4,93,24 6 Ürünleriiz taaıyla organiktir. 7 6, ,3 7 6, ,3 4,12 1,5 7 Müşterileriiz ürünleriizin organik olasından dolayı bizi tercih 21 18, ,8 7 6, ,3 4, 1,23 etektedirler. 8 Ürünleriizin lezzet ve tatları, üşterileriiz tarafından 7 6, ,8 4,93,24 beğenilektedir. 9 Müşterileriiz uyguladığıız fiyattan enun kalaktadırlar. 7 6, ,8 4,87,48 1 Müşterileriiz ekânıızın genişliğinden enun kalaktadırlar. 7 6, ,8 4,93,24 11 Müşterileriiz işleteizin dekorundan ve otura dizaynından 21 18, ,5 4,81,39 enun kalaktadırlar. 12 Ürettiğiiz ürünler geleneksel ürünlerdir , , ,8 4,56,7 13 Ürünleriiz Diyarbakır için özeldir ,8 7 6,3 7 6, , ,3 3,81 1,59 14 Ürettiğiiz ürünler Diyarbakır ın tarihinden gelektedirler , 7 6, , , ,8 3,43 1,66 15 Ürettiğiiz ürünler Diyarbakır ı iyi bir şekilde tesil etektedirler , , ,8 4,12 1,41 16 Ürünleriizden yararlanak için diğer şehirlerden isafirleriiz gelektedir , , ,8 4,56,7 17 İşleteize genelde Diyarbakır ili dışından üşteriler gelektedir. 7 6, , , ,8 4,43,93 18 İşleteize genelde Diyarbakır ilinden isafirler gelektedir , , ,3 4,43,7 19 Diyarbakır a ait yeekler basında yeteri kadar tanıtılaktadır , 14 12, , , ,3 3,18 1,59 2 Ürettiğiiz ürünler Diyarbakır ın tanıtıına katkı sağlaaktadırlar ,8 7 6, ,5 7 62,5 4, 1,54 21 Diyarbakır a ait yeekler başka şehirlerde tanınaktadır , ,8 7 6, , 35 31,3 3,31 1,53 22 Yurt dışında yaşayan T.C. vatandaşları Diyarbakır ın tanıtılasında uluslararası düzeyde katkı 21 18, , 28 25, 35 31,3 3,25 1,56 sağlaaktadırlar. 23 Diyarbakır ın yeek kültürüne Kültür ve Turiz Bakanlığı nın tanıtı kitapçık, broşür, vb. yayınlarında 21 18, , ,8 7 6, ,5 3,25 1,56 yeterince yer verilektedir. 24 Başka şehirlerden gelen üşterileriiz ürünleriizi edyadan duyarak 35 31, , , , , 2,87 1,58 gelişlerdir. 25 Başka şehirlerden gelen üşterileriiz ürünleriizi diğer üşterileriizden duyarak gelişlerdir. 7 6,3 7 6,3 7 6, , 63 56,3 4,18 1,18 Topla X ss

10 31 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Tablo 3 Devaı 26 Şehrin otel, otel, vb. konaklaa yerlerinde üşterilere Diyarbakır ın yerel yeekleri yeteri kadar sunulaktadır. 27 Diyarbakır a gelen isafirler fast-food yerine yerel yeekleriizi tercih etektedirler. 28 Diyarbakır ın tanıtıında yeek kültürünün etkisi büyüktür. 29 Diyarbakır ın tanıtıında yöresel kahvaltının etkisi bulunaktadır. 3 Diyarbakır ın tanıtıında ciğerin etkisi bulunaktadır. 31 Diyarbakır ın tanıtıında kaburga dolasının etkisi bulunaktadır. 32 Diyarbakır ın tanıtıında sac tavanın etkisi bulunaktadır 33 Diyarbakır ın tanıtıında kadayıfın etkisi bulunaktadır. 34 Diyarbakır dışındaki bölgelerden/şehirlerden gelen daii üşterileriiz bulunaktadır. 35 Diyarbakır dışındaki bölgelerden/şehirlerden gelenlerin ilk uğradıkları yer restoranlardır. 36 Diyarbakır denince ilk akla gelen yeek kültürüdür. 37 Diyarbakır denince ilk akla gelen yöresel kahvaltıdır. 38 Diyarbakır denince ilk akla gelen ciğeridir. 39 Diyarbakır denince ilk akla gelen sac tavadır. 4 Diyarbakır denince ilk akla gelen kaburga dolasıdır. 41 Diyarbakır denince ilk akla gelen kadayıftır. 42 Diyarbakır ili dışındaki işleteler, Diyarbakır ın yiyeceklerine yönelik tanıtıı olulu gerçekleştirektedirler. 43 Restoranııza diğer bölgelerden/şehirlerden gelen üşterileriiz sipariş vereden önce önü isteektedirler , 14 12, ,8 7 6, ,5 3,18 1, , , ,8 4,31,31 7 6, , 21 18,8 56 5, 4,12,99 7 6,3 7 6, , , ,3 4,12 1,22 7 6,3 7 6, , 7 62,5 4,37 1,5 7 6, , 77 68,8 4,5 1, 7 6, , , ,8 4,37 1,11 7 6, , ,3 4,75,56 7 6, , , ,3 4,18 1,13 7 6,3 7 6, ,8 7 6,3 7 62,5 4,12 1,13 7 6,3 7 6, , , 49 43,8 3,93 1,2 7 6,3 7 6, , ,8 56 5, 4, 1,23 7 6, , ,5 7 12, ,3 4, 1,32 7 6,3 7 6, , 14 12,5 56 5, 3,93 1,25 7 6, , , 63 56,3 4,25 1,9 7 6, , , ,3 4,18 1, , , , , ,5 3,43 1, , , ,5 7 62,5 4,25 1,9 5. Diyarbakır daki gastronoi turizin kentin arkalaşasından ki kare bağısızlık testi H1: Diyarbakır ı ziyaret eden isafirlerin yerel yeek tercihleri, yeeklerin tanınırlığından bağısızdır. Tablo 4 e göre p=,<,5 olduğundan H1 reddedilir. Yani, Diyarbakır a gelen ziyaretçilerin fast-food yerine yerel yeekleri tercih eteleri, Diyarbakır a ait yeeklerin başka şehirlerde tanınasından bağısız değildir. Diyarbakır a ait yeeklerin başka şehirlerde tanınası, Diyarbakır a gelen isafirlerin yeek tercihlerini etkileektedir.

11 32 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). The role and iportance of gastronoy touris on destination branding. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Tablo 4. Ziyaretçilerin Yerel Yeek Tercihleri ile Yeeklerin Tanınırlığı Karşılaştırılası H2: Diyarbakır deki yiyecek işletelerine şehir dışından gelen daii üşterilerin olası işletenin faaliyet yılından bağısızdır. Tablo 5. Yiyecek işletelerine şehir dışından gelen daii üşteriler ile işletelerin faaliyet yılının karşılaştırılası İşleteize genelde Diyarbakır ili dışından üşteriler gelektedir. Katılıyoru Orta Düzeyde Katılıyoru Çok Katılıyoru Taaen Katılıyoru Topla İşletenin faaliyet süresi 5 ten az n 7 7 % 1 1 n % 5, 5, 1 n % 5, 5, 1 n % 36,4 45,5 18,2 1 N % 43,8 31,3 12,5 12,5 1 Sonuç: p=, <,5 olduğundan H 2 reddedilir. Topla X 2 s.d p , Tablo 5 e göre p=,<,5 olduğundan H2 reddedilir. Yani, Diyarbakır daki işletelere şehir dışından gelen daii üşterilerin olası işletenin faaliyet yılından bağısız değildir. İşletenin faaliyet yılı daii üşterilerin olasını etkileektedir.

12 33 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), H3: Diyarbakır deki yiyecek işletelerinin günlük ortalaa üşteri sayısı üşterilerin fiyattan enun kalasından bağısızdır. Tablo 6. İşletelerin ortalaa üşteri sayısı ile fiyattan enuniyetlerinin karşılaştırılası Müşteri sayısı Müşterileriiz uyguladığıız fiyattan enun kalaktadırlar Hiç Katılıyoru Katılıyoru Orta Düzeyde Katılıyoru Çok Katılıyoru Taaen Katılıyoru Topla X 2 s.d p 5 den az den fazla Topla n 7 7 % 1 1 n 7 7 % 1 1 n % 1 1 n 7 7 % 1 1 n % N % 6,3 93,8 1 Sonuç: p=,97 >,5 olduğundan H 3 kabul edilir. 4,48 4,345 Tablo 6 ya göre p=,345>,5 olduğundan H3 kabul edilir. Yani, Diyarbakır daki işletelerin günlük ortalaa üşteri sayısı üşterilerin fiyattan enuniyetlerinden bağısızdır. Fiyattan enuniyetleri ortalaa üşteri sayısını etkileeektedir. H4: Diyarbakır deki yiyecek işletelerinin günlük ortalaa üşteri sayısı üşterileriiz işleteizin dekorundan ve otura dizaynından enun kalasından bağısızdır. Tablo 7 ye göre p=,97>,5 olduğundan H4 kabul edilir. Yani, Diyarbakır daki işletelerin günlük ortalaa üşteri sayısı üşterilerin işletenin dekoruna ilişkin enuniyetlerinden bağısızdır. Dekora ilişkin enuniyetleri ortalaa üşteri sayısını etkileeektedir.

13 34 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). The role and iportance of gastronoy touris on destination branding. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Tablo 7. Ortalaa üşteri sayısı ile işletenin dekorundan enuniyetlerinin karşılaştırılası Müşterileriiz işleteizin dekorundan ve otura dizaynından enun kalaktadırlar. Müşteri sayısı Hiç Katılıyoru Katılıyoru Orta Düzeyde Katılıyoru Çok Katılıyoru Taaen Katılıyoru Topla X 2 s.d p 5 den az n % n 7 7 % n % 33,3 66, n 7 7 7,85 4,97 % den fazla n % 2, 8, 1 Topla N % 18,8 81,3 1 Sonuç: p=,97 >,5 olduğundan H 4 kabul edilir. H5: Diyarbakır deki yiyecek işletelerine gelen üşteri sayısı, ürünlerin tatlarının üşteriler tarafından beğenilesinden bağısızdır. Tablo 8. Ortalaa Müşteri Sayısı ile Ürünlerin Tatlarının Müşteriler Tarafından Beğenilesinin Karşılaştırılası Müşteri sayısı. Ürünleriizin lezzet ve tatları, üşterileriiz tarafından beğenilektedir. Hiç Katılıyoru Katılıyoru Orta Düzeyde Katılıyoru Çok Katılıyoru Taaen Katılıyoru Topla X 2 s. d p Hiç Katılıyoru n 7 7 % 1 1 Katılıyoru n 7 7 % 1 1 Orta Düzeyde Katılıyoru Çok Katılıyoru n % 1 1 n 7 7 % 1 1 4,48 4,48 3 Taaen Katılıyoru n % 1, 9, 1 Topla N % 6,3 93,8 1 Sonuç: p=,483 >,5 olduğundan H 5 kabul edilir.

14 35 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Tablo 8 e göre p=,483>,5 olduğundan H5 kabul edilir. Yani, Diyarbakır daki işletelerin günlük ortalaa üşteri sayısı üşterilerin ürünlerin tatlarını beğenelerine ilişkin enuniyetlerinden bağısızdır. Ürünlerin tatlarını beğeneleri ortalaa üşteri sayısını etkileeektedir. H6: Diyarbakır a ait yeeklerin basında yeteri kadar tanıtılası, Diyarbakır ın tanıtıına katkı sağlaaktadır. Tablo 9. Diyarbakır Yeeklerinin Tanıtılasının Diyarbakır ın Tanıtıına Katkısının Karşılaştırılası Diyarbakır a ait yeekler basında yeteri kadar tanıtılaktadır. Ürettiğiiz ürünler Diyarbakır ın tanıtıına katkı sağlaaktadırlar Hiç Katılıyoru Katılıyoru Orta Düzeyde Katılıyoru Çok Katılıyoru Taaen Katılıyoru Topla X 2 s. d p Hiç Katılıyoru n % Katılıyoru n % 5, 5, 1 Orta Düzeyde Katılıyoru Çok Katılıyoru n % n % 33,3 66, ,6 12, Taaen Katılıyoru n % 1 1 Topla N % 18,8 6,3 12,5 62,5 1 Sonuç: p=, <,5 olduğundan H 6 reddedilir. Tablo 9 a göre p=,<,5 olduğundan H6 reddedilir. Yani, Diyarbakır a ait yeeklerin basında yeteri kadar tanıtılası, Diyarbakır ın tanıtıına katkı sağlaasından bağısız değildir. 6. Sonuç ve Tartışa Pazarlaanın çok öneli bir konua geldiği bir dönede sadece ürünler değil kent pazarlaası da öne kazanaktadır. Özellikle turiz açısından bakıldığında kentler farklı özelliklerini ön plana çıkararak kentin pazarlanasına yönelik faaliyetleri beniseektedirler. Bu faaliyetler içerisinde gastronoinin önei giderek artaktadır. Gastronoi turizi ile kentler arka haline gelişlerdir. Bu çalışa ile Diyarbakır da faaliyet gösteren yerel ürünlere ilişkin üreti, pazarlaa ve satışlarını yapan işletelerin sahiplerinin, işlete üdürlerinin ve diğer çalışanların Diyarbakır daki gastronoik

15 36 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). The role and iportance of gastronoy touris on destination branding. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), kültürün kentin pazarlaa ve arkalaşasına etkileri hakkındaki görüşleri incelenektedir. Çalışada katılıcıların özellikleri incelendiğinde çoğunluğunun erkek ve yaş arası genç kesiden oluştuğu; eğiti durularına bakıldığında katılıcıların yarısının ortaöğreti ezunu olduğu ve yaklaşık yarısının 11-2 yıl arası iş deneyiine sahip oldukları belirleniştir. İşletelerin özelliklerine bakıldığında, işletelerin yarısının 11 ile 2 kişi arası işgörene sahip oldukları, yaklaşık yarısının beş yıldan az faaliyet yılına sahip oldukları belirleniştir. İşletelerin günlük üşteri sayısı incelendiğinde işletelerin % 62,5 inin 21 kişiden fazla günlük üşteri sayısına sahip olduklarını belirtektedirler. İşletelerin kapasiteleri incelendiğinde ise % 81,3 ünün 21 kişiden fazla kapasiteye sahip oldukları belirleniştir. İşleteler, verdikleri hizetin kaliteli ve hijyenik olduğunu; ürettikleri ürünlerin lezzetli, geleneksel, özel ve Diyarbakır ın tarihinden geldiğini savunaktadırlar. Buna karşın bu işleteler Diyarbakır daki konaklaa işletelerinde üşterilere Diyarbakır ın yerel yeeklerinin yeteri kadar sunuladığına ve Diyarbakır ili dışındaki işletelerin Diyarbakır ın yeeklerine yönelik tanıtıı olulu gerçekleştireediklerine dair ortak düşünceyi paylaşaktadırlar. Diyarbakır a ait yeeklerin başka şehirlerde tanınasının Diyarbakır a gelen isafirlerin fast-food yerine yerel yeekleri tercihlerini etkilediği; işletelerin faaliyet yıllarının uzunluğunun daii üşteri sayısını etkilediği; üşterilerin fiyat enuniyetlerinin üşteri sayısını etkileediği; dekora ilişkin enuniyetin üşteri sayısını etkileediği; ürünlerin tatlarını beğene durularının üşteri sayısını etkileediği; Diyarbakır a ait yeeklerin basında tanıtılasının Diyarbakır a katkı sağlayacağı sonucuna ulaşılıştır. Çıkan sonuçlar Diyarbakır ın gastronoisine yönelik tanıtıın yetersiz olduğunu gösteriştir. Yerel yiyecek üreticileriyle yapılan yüz yüze görüşede tanıtı eksikliğine vurgu yapılaktadır. Tanıtıı kendi çabalarıyla gerçekleştirdiğini söyleyenlerin sayısı oldukça fazladır. Ankete katılanların ortak görüşü de ciğer, kaburga dolası ve kadayıf diğer ürünlerden daha fazla tanındığı ve dolayısıyla da şehri en fazla tanıtan ürünler olduğudur. Bu 3 üründen sadece kadayıf coğrafi işaretlee belgesine sahiptir. Bir an önce ciğer ve kaburga dolasına da coğrafi işaretlee belgesi alınası şehrin gastronoi turizine olulu katkılar sağlayacaktır. Marka şehir olanın aacı; öncelikle Diyarbakır ın diğer şehirlerden farklılaşan değerlerini ön plana çıkararak, sisteli bir arkalaşa süreci başlataktır. Destinasyonların arkalaşa sürecinde gastronoi turizin önei gittikçe artaktadır. Bu sürecin daha verili olası için yerel ürünlere daha çok yer verip ve yaygın hale getirilesi için çaba sarf edilelidir. Böylelikle, gıda ve destinasyon ilişkisi kurulup utfak geleneği ve kilik oluşuu, bölgesel farklılıkları koruak gibi kentlere eşsiz

16 37 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), avantajlar sağlanabilir. Sonuç olarak, kente olan talebin sürdürülebilirliği noktasında, sisteatik bir tanıtı-pazarlaa ağı oluşturulalıdır. Diyarbakır ın yeek kültürünü ulusal ve uluslararası pazarlarda tanıtak ve bu alanda Diyarbakır ı bir arka haline getirebilek için yerel yiyecek üreticileri ve bu ürünleri satanlar ile yerel yönetiin birlikte çalışası gerekektedir. Kaynakça Anholt, S. (24). Global Markaların Yere Çuvallaaları. (2. Bası). G. Canan (Çev.) İstanbul: MediaCat Kitapları. Beyhan, Ş. G. ve Ünügür, S. M. (25): Çağdaş Gereksineler Bağlaında Sürdürülebilir Turiz ve Kilik Modeli, İTÜ Dergisi, Cilt:4, Sayı:2, 79-87, İstanbul. Davidson, R. and Maitland, R. (1997). Touris Destinations. London: Hodder & Stoughton Educational. Göynüşen, S. E. (211). Edirne deki Gastronoik Kültürün Kentin Pazarlaa ve Markalaşasına Etkileri. Yayılanaış Yükseklisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bililer Enstitüsü. Hashioto, A., & Telfer, D. J. (26). Selling Canadian Culinary Touris: Branding the Global and the Regional Product. Routledge, Karacadağ Kalkına Ajansı (214). Cazibe Merkezlerini Desteklee Prograı. Erişi Tarihi: Kaya, O. ve Yurtseven, H.R. (21): Eko Gastronoi ve Sürdürülebilirlik, 11.Ulusal Turiz Kongresi, Editör: Osan Eralp Çolakoğlu, Ankara, Detay Yayıncılık. Mariotti, J.L. (1999). Sart things to know about brands & branding. Dover, NH: Capstone US. Santich, B. (1996). Introduction to sustaining gastronoy. B. Santich, J. Hillier, & C. K. (eds) içinde, Proceedings of the Eighth Syposiu of Australian gastronıy. Adelaide: Self-Published. Savarin, J.-A. B. (1994). The Physiology of Taste. London: Penguin Books. Scarpato, R. (22): Gastronoy As A Tourist Product: The Perspective Of Gastronoy Studies, Touris And Gastronoy, Edit. Anne-Mette Hjalager, Greg Richards, London, Routledge. Soner, F. (213). Gastronoy Touris: A Solution For Sall Cities Marketing And Regional Developent, Yayınlanaış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. Uztuğ, F. ve Konuş, M. K. (23). Siyasal Marka. (1. Baskı). İstanbul: MediaCat Kitapları.

17 38 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). The role and iportance of gastronoy touris on destination branding. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), Yıldırı, A. ve Şişek, H. (25). Sosyal Bililerde Nitel Araştıra Yönteleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin. World Food Travel Association. (214). (Erişi Tarihi: ). (Erişi Tarihi: ) Zengin, B., Uyar, H. ve Erkol, G. (214). Gastronoi Turizi Üzerine Kavrasal Bir İncelee, 15. Uusal Turiz Kongre Kitabı, s: Extended Abstract in English Taking into account local factors benefiting fro the city's food cultivated in the arketing of destinations to attract tourists to the city, to provide branding and developing the econoy of the city as a result. This study evaluate the role and ıportance of gastronoy touris on destination branding. Purpose and Significance: Destination arketing, countries, regions and towns to raise ore revenue, ensure the recognition of the city and thus adopt a odel to support the developent of an activity. Destination arketing The ain purpose of the people and leave a lasting positive iage of the brand and to the city. This branding can occur for any reason. However, one especially proinent eleent in recent years is the branding of the city of gastronoic eleents. Branding later, the province has rich cuisine and gastronoic culture; raparts, the Tigris River and the any historic sights in the city and one of the ajor advantages of the brand in the city. To proote the good of the city's local cuisine, these advantages will lead to rapid progress in the city's branding process. Literature: In this study perfored a coprehensive literature study; The relationship between touris and food, gastronoy, touris, gastronoy touris concepts such as source and destination arketing are exained. Gastronoy touris in the field of touris, and despite the nuerous studies and concepts through different ethods to exaine the relationship between eal dining exaine the relationship between the arketing point of visiting soe of these studies. Destinations are ore difficult day by day between copetition and destination branding is becoing one of the ost iportant issues for differentiation. Major coponents of the local culture and take great interest in local dishes feature on the point of being a shining star and is seen as a possible solution for this purpose. This new situation in any regions to be part of this new trend is to give a chance to the issue. Methodology: The universe of this research in Diyarbakır and creating businesses operating in the food and beverage departent in hotel food and beverage, sapling the gidileyip tried to obtain the entire universe. The owners of these businesses were interviewed anagers and eployees. Prepared by 15 survey respondents of 112 fors were answered. All answered questionnaires 112 were eligible for evaluation.

18 39 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). Destinasyon arkalaşasında gastronoi turizin yeri ve önei. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), The survey questions, respondents in Diyarbakır gastronoy touris exaine their thoughts on the ipact of arketing and branding the city. In this study, Göynüşen (211), "the city's gastronoic culture in Edirne to Marketing and Branding Effects" yaralanılarak the survey, which was prepared for nude easureent has been prepared. Data collection tool consists of two parts. The first section, deographic data on the participants, while the second part will provide the city's gastronoic touris branding in ters of the participants of the city's properties are located thoughts. In the second part of the questionnaire 5 Likert-type scale it is used. Results and Conclusion: In this study, production for local products in Diyarbakır, the owners of enterprises engaged in arketing and sales, business anagers and other eployees of the gastronoic culture in Diyarbakır views on the effects of the city's arketing and branding to be exained. The study exained the characteristics of the participants consisting ostly of young en and cut between years of age; When the training where participants were secondary school graduates, and it is deterined that half of international business experience with nearly half of 11-2 years. Given the characteristics of the business, the business of the nuber of people aged 11 to 2 eployees until it has been deterined to have less than five years about half of the operating year. When the copany analyzed the daily nuber of custoers of businesses report that they have ore than the nuber of daily custoers of 62.5% fro 21 people. When the copany analyzed the capacity is deterined to have a capacity of ore than 21 people 81.3%. Businesses, and that the hygienic quality of the services they provide; the products they produce delicious, traditional, argue that since it's private and Diyarbakır. However whether these businesses are offered enough share of custoers in Diyarbakir, local food and accoodation businesses in Diyarbakır coon sense realized that they could hardly favorable for the prootion of food business outside the province of Diyarbakır. Instead of dinner guests cae to Diyarbakır recognition of fast-food in other cities that influence their choice of local dishes; the length of the business activities that affect the nuber of years of regular custoers; the rate of custoer satisfaction does not affect the nuber of custoers; the satisfaction of the decor does not affect the nuber of custoers; It did not affect the nuber of cases custoers do not like the taste of the product; Diyarbakır in the press of food has been concluded will contribute to the prootion of Diyarbakır. The city ais to becoe a brand; priarily by reoving the value of Diyarbakır forefront differentiation fro other cities, "a systeatic branding process" to start. Destinations of the branding process is increasing the iportance of gastronoic touris. This process of giving ore space to local products to be ore efficient and effort should be ade to ake the widely. Thus, food and culinary traditions established relationship of destinations and identity foration, unique benefits provided to cities such as

19 4 Özaltaş Serçek, G., Serçek, S. (215). The role and iportance of gastronoy touris on destination branding. Journal of Touris Theory and Research, 1 (1), protecting regional differences. As a result, the deand for sustainability point that the city should create a systeatic prootion and arketing network. Diyarbakır's food culture to proote national and international arkets and local food producers to ake a ark in this field Diyarbakır and local governents should work together with the purchase of this product.