KBH da Beslenme Önerileri. Prof. Dr. Muazzez Garipağaoğlu İstanbul Medipol Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Transkript

1 KBH da Beslenme Önerileri Prof. Dr. Muazzez Garipağaoğlu İstanbul Medipol Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü

2 KBH da Beslenme Önerileri Prof. Dr. Muazzez Garipağaoğlu İstanbul Medipol Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü

3 Konuşmanın akışı KBH lı çocuklarda beslenmenin önemi Beslenme nasıl düzenlenir? Vaka örneği Sonuç ve öneriler

4 Beslenme Tedavisinin Amaçları Üremiyi kontrol etmek Mevcut/Rezidü böbrek fonksiyonlarını korumak Optimal büyümeyi sağlamak!!! Kas kitlesini korumak Komplikasyonları önlemek İmmün sistemi desteklemek Sabatino A et al. J Ren Nutr 2014;24(4): Kyle UG et al. Clin J Am Nephrol 2013;8: Koletzko B (Ed) : Pediatric nutrition in practice. Basel Karger. 2008:236 KDOQI Clinical Practice Guideline for Nutrition in Children with CKD: 2008 Update, AJKD; 53:3, SUPPL 2

5 Kronik Böbrek Hastalığı olan çocuklar arasında İştahsızlık ve yetersiz enerji alımı: Malnütrisyon Büyümede gecikme Beslenmeyle ilişkili metabolik sorunlar (örneğin:obezite, kalp-damar hastalıkları) Morbidite ve mortalite riskini artırır.

6 Beslenme Durumunun Değerlendirilmesi Beslenme öyküsü Bir günlük tercihen 3 günlük besin tüketiminin alınması Antropometrik ölçümler Yaşa göre boy persantili (boy uzama hızı) Tahmini kuru ağırlık ya da Yaşa göre ağırlık persantili Boy yaşına uyan beden kitle endeksi 3 yaş yaşa göre baş çevresi??? Serum albumin ZAMAN KAYBI BIA

7 Beslenmenin Planlanması / Tedavisi Beslenme öyküsü Yaş, kilo, boy Besin tercihleri, psikososyal durum, kültürel farklılıklar, inançlar, Hastalığın evreleri, KDOQI Clinical Practice Guideline for Nutrition in Children with CKD: 2008 Update, AJKD; 53:3, SUPPL 2

8 Küçük çocuklarda sık izlemle, değişen, büyüyen organizmaya uygun modifikasyonlar Ekip çalışması önemli!!! Nefrolog, diyetisyen, hemşire, psikolog.

9 KBH ve REHBERLER 1. rehber 2000 yılı 2. ve güncel-kapsamlı rehber 2008

10

11 2008 REHBERİ İle Hastalık evreleri (2-5 ve transplantasyon) sınıflandı Na, K, P, Ca ve Sıvı tanımlaması yapıldı Büyüme referans değerleri ve eğrileri kondu Beslenme önerileri (RDA) yapıldı.

12 Kronik Böbrek Hastalığında Evrelerin sınıflandırılması Evre GFH ml/dakika Böbrek hasarı Fonksiyon kaybı yok-artabilir Fonksiyonda hafif azalma 3a Fonksiyonda orta azalma 3b Fonksiyonda orta-ciddi arası azalma Fonksiyonda ciddi azalma 5 < 5 Böbrek yetmezliği, TEDAVİ Kidney International Supplements. 2013;(3):5 14 Beslenme tedavisi, evrelere göre yapılmaktadır.

13

14 Bireysel olarak planlanır. Çocuğun yaşı Gelişimi, Beslenme Tedavisi Böbrek fonksiyonları Replasman tedavisine bağlı olarak, sık sık modifiye edilir.

15 Düzenlenen beslenme programı, Çoğunlukla ve oldukça kompleks bir programdır. Çünkü Sıklıkla bazı besin ögelerinin SINIRLANDIRILMASINI gerektirmektedir. SODYUM, POTASYUM, FOSFOR

16 Enerji, makro ve mikro besin ögeleri gereksinimleri nedir?

17 Farklı yaş grupları için makrobesin önerileri Makro besin öğeleri (%) 1-3 yaş 4-18 yaş Yetişkin Karbonhidrat Protein Yağ Dietary Rererences Intakes for macronutrients 2002/2005/2010/2015 Türkiye ye Özgü Beslenme Rehberi. 2016, Baskıda

18 Enerji alımı Kronik böbrek hastası olan çocukların günlük önerilen enerjinin %80 inden daha azını alabildikleri gösterilmiştir. Ağırlık kaybı ve Büyümede aksama!!!

19 Tüm evreler için ENERJİ gereksinimi Kronolojik yaş Vücut cüssesi Fiziksel aktivite BKİ ne uygun İZLE! Büyüme ve gelişmesini destekliyor mu? Kilo kazanımı oldu mu?

20 Enerji nasıl artırılır? Öncelikle doğal besinlerle. Besinleri zenginleştirerek; Örneğin tost, dondurma Doğal besinlere yağ ekleyerek; Örneğin makarnaya, pilava, çorbaya, salataya daha fazla yağ ekleyerek.. Doğal besinlere glikoz polimerleri, şeker ekleyerek: Fantomalt, şeker, bal, Böbrek dostu besinler.. Kurabiyeler.. şekerlemeler, Yaratıcılık.

21 Enerji nasıl artırılır? Enerji Yeterli enerji besinler ile alınamadığında FANTOMALT 1 ölçek:5 gram (20 kalori) YAĞ 1g:9 kalori? British J Ren Med 2013;18(2):15-18.

22 Enteral ürünü:nepro Diyaliz hastalarının enerji ve bazı besin öğeleri gereksinimlerini karşılamak için özel olarak üretilmiş bir üründür. Protein %14.0 CHO %41.3 Yağ %43.2 Diyet lifi ve FOS % ml: 200 kalori, 7 g protein, 9.6g yağ içerir.

23 Protein Sodyum, Potasyum ve Fosforu Osmolarite: 446 mosm/l. Destek olarak ya da ana besin kaynağı olarak kullanılabilir.

24

25

26 Enerji Oral yolla beslenme sağlanamağında TÜPLE BESLENME PARENTERAL BESLENME

27 Standart pediatrik enteral ürünler Pediasure Pediasure plus

28 Bebekler için enteral beslenme ürünü:infantrini

29 Infantrini: Enteral beslenme ürünü Büyüme geriliği, Hastalığa bağlı yüksek enerji ve protein gereksinimi, Sıvı kısıtlaması olan Bebeklerin tıbbi beslenme tedavisinde kullanılır.

30 Bebekler için enteral beslenme ürünü:similac High Erergy

31 Enerji (100ml) Standart formülalarda : kalori Enteral formüla : 100 kalori

32 Royal Marsdan Hospital Yetişkinler için Transplantasyon ünitesi mutfağı

33 Ağırlık Kontrolü! Obesitenin kontrol altına alınması, tedavinin etkinliği açısından göz önünde bulundurulmalıdır.

34 Protein gereksinimi Büyüme ve gelişmenin sağlanması açısından yaşa uygun düzeyde protein alınması, Aşırı protein alımından kaçınılması, Kaliteli protein kaynaklarına sık yer verilmesi, Fosfor yükünün göz önünde tutulması, Önemlidir. Sabatino A et al. J Ren Nutr 2014;24(4): Azotemi/üremi Metabolik asidoz KDOQI Clinical Practice Guideline for Nutrition in Children with CKD: 2008 Update, AJKD; 53:3, SUPPL 2

35 Protein gereksinimi Evre Önerilen miktar Evre 3 Evre 4-5 İdeal vücut ağırlığı için Önerilerin % İdeal vücut ağırlığı için Önerilerin % Evre 5 İdeal vücut ağırlığı için Önerilerin %100 + Diyaliz kaybı

36 Protein kaynağı Protein olarak et, tavuk, yumurta, süt, yoğurt, peynir gibi hayvansal kaynaklı besinler tercih edilmektedir. Protein desteğine seyrek olarak ihtiyaç duyulmaktadır!!!

37 Protifar Günlük beslenmeyle yeterli protein alımının sağlanamadığı durumlarda 1 ölçek 2,2 g protein Enerjisi dikkate alınmaz.

38 Enerji ve protein yan yana yürüyen besin ögeleridir. Proteinin biyoyararlılığı için enerjinin yeterliliği önemlidir. Enerjinin yetersiz alınması Protein Enerji Üre KDOQI Clinical Practice Guideline for Nutrition in Children with CKD: 2008 Update, AJKD; 53:3, SUPPL 2

39 Yaş 0-6 ay 7-12 ay Protein (g/gün) Protein kg/gün Sodyum g/gün Fosfor mg/gün Kalsiyum mg/gün Potasyum g/gün Enerji ve besin ögeleri gereksinimleri %10-15 Enerji

40 Vitaminler ve mineraller yeterli olacak!!! DEMİR D VİTAMİNİ KALSİYUM Folik Asit, B grubu, A,C,E vitaminleri

41 Bazı besinlerin protein, fosfor içeriği (100g) Besinler Protein (g) Fosfor (mg) Yumurta (1 adet) Kırmızı et (1 köfte) 6 65 Süt Peynir Cheddar peyniri

42 1 tatlı kaşığı sofra tuzu 2300mg SODYUM içerir.

43 Sodyum sınırlaması nasıl yapılır? Önerilen Na Kullanım/ Tanımlama Vücut ağırlığı Poliklinik Hastası Yatan hasta (ciddi ödem) Yemeklere tuz eklenir. 3-4 g Tuzdan zengin besinler (cips, pizza sınırlanır, < 20 kg 2 gram/gün ile başla 1 gram/gün ile başla kaçınılır.. Yemeklere tuz 2 g eklenmez. > 20 kg 3 gram/gün 2 gram/gün Tuzdan zengin besinler ile başla ile başla elimine edilir. 1 g Yemeklerde tuz yok. Sodyum içeriği düşük olan besinler tüketilir. AAP, Pediatric Nutrition, 7th edition, 2014

44 Basit bir fast-food menüsü Besin Enerji (kcal) Karbonhidrat (g) Protein (g) Yağ (g) Sodyum (mg) Hamburger Patates Kızartması (orta) Değişim 2 dilim ekmek 1 köfte 1 tk yağ 2 dilim ekmek 4 tk yağ Barbekü sos (30 g) Koka kola (330 ml) tk şeker tk şeker Toplam Tüketme süresi 5-10 dakika!!!! 4 dilim ekmek 1 köfte 4 tk yağ 7 tk şeker

45 Na:6 mg Na:10mg Na:10 mg Na:127mg Na:75mg AAP, Pediatric Nutrition, 7th edition, 2014

46 Tuzu azaltmanın birincil ve en önemli yolu: HAZIR, İŞLENMİŞ, KIZARTILMIŞ besinlerden uzak durup; Taze, evde hazırlanmış besinleri tercih edilmesi gerekir. AAP, Pediatric Nutrition, 7th edition, 2014

47 Potasyum sınırlaması nasıl yapılır? Potasyumdan zengin besinleri sınırlayın!! Potasyumdan zengin besinler: Patates, domates, muz, ıspanak, kuru baklagiller, kuru yemişler, kuru meyveler. Potasyumdan fakir besinler: Elma, elma suyu, çilek, karnabahar, pirinç, Yemek sularından uzak durun!!! AAP, Pediatric Nutrition, 7th edition, 2014

48 Fosfor sınırlaması nasıl yapılır? Önerilen Fosfor Tüketim Uygulama/Uyarı! 800 mg/gün 600 mg/gün 250ml süt ya da eşdeğeri yoğurt, peynir, dondurma vb Süt ve süt ürünleri, kuru baklagiller, kuru yemişler, çikolata vb elimine edilir. Fosfor sınırlaması, otomatik olarak protein ve potasyum alımını sınırlar. Kalsiyum da yetersiz olabilir. Gerekirse yemeklerle birlikte fosfor bağlayıcılar kullanılabilir. AAP, Pediatric Nutrition, 7th edition, 2014

49

50 Yağ 6 tatlı kaşığı Süt: 1-2 su bardağı Yoğurt: 1 kase Peynir: 2 kibrit kutusu Şeker, reçel, bal, pekmez 1-2 yemek kaşığı Et, tavuk, balık, yumurta 3 köfte kadar Sebze 3 porsiyon Meyve 2 orta boy Ekmek 6-8 dilim 8 yaş okul çocukları için sağlıklı beslenme piramidi

51 Örnek vaka Selim 8 yaşında Ağırlığı : 22 kg (10-25.persantil) Boyu : 125 cm (25-50.persantil) KBH, iştahsızlık ve kabızlık var!!! 3. EVRE

52 Beslenme öyküsü /Besin tüketimi Kahvaltı : 3 yemek kaşığı makarna ½ dilim dil peyniri, Yarım ceviz, 1 adet salatalık Öğlen yemeği : 3-4 yemek kaşığı kuskus, Akşam yemeği: 5 yemek kaşığı salçalı makarna Yarım köfte ölçüsü hindi 1 adet havuç Yarım orta boy elma 1 kase corn-flakes

53 Bir günlük enerji ve besin ögeleri tüketimi Enerji ve besin ögeleri Alınan Önerilen Enerji (kcal) Karbonhidrat (%) Protein (%) Yağ (%) Demir (µg) Kalsiyum (mg) Vitamin C (mg) Vitamin A (µg)

54

55 NASIL BİR BESLENME DESTEĞİ YAPALIM????

56 3 tatlı kaşığı zeytinyağı

57 3 top kaymaklı dondurma

58 10 ölçek fantomalt

59

60 Diyetisyen daha fazla ne yapabilir? Kritik hasta çocukların sorununu önemseyip, daha çok ilgilenebilir. Protein/Enerji yetersizliğinin, PEW ve büyüme geriliğinin patogenezinde rol aldığını bilebilir. Araştırma yapabilir.

61 Sonuç Kronik Böbrek Hastalığı olan çocukların beslenmesi oldukça komplekstir. Beslenmenin optimal şekilde düzenlenmesi ve uygulanmasının Çocukların genel sağlığı ve yaşam kalitesi üzerine olumlu etkilerinin/çıktılarının olduğu bilinmektedir.

62 Öneriler İşlenmiş besinlerden uzak durun, Taze besinleri tercih edin! Yemekleri pişirirken tuz eklemeyin! Salamura, hazır paketli besinlerden uzak durun! Sert peynir ve süt tüketiminizi gözden geçirin.

63

64