İÇİNDEKİLER KISIM II KISIM I. BÖLÜM 2 Genetik ve Çevresel Temeller 50. BÖLÜM 1 Tarih, Teori ve Araştırma Stratejileri 2

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Eğitmenler İçin Ön Söz xiii KISIM I ÇOCUK GELİŞİMİNDE TEORİ VE ARAŞTIRMA BÖLÜM 1 Tarih, Teori ve Araştırma Stratejileri 2 Çocuk Gelişimi Alanı 4 Gelişim Alanları 5 Gelişim Dönemleri 6 Temel Konular 7 Gelişim Sürekli ya da Kesikli midir? 7 Tek ya da Çok Gelişim Süreci? 8 Doğanın ve Çevrenin Göreceli Etkisi 9 Dengeli Bakış Açısı 9 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Çocuklarda Direnç 10 Tarihi Temeller 11 Orta Çağ 11 Reformasyon 12 Aydınlanma Felsefeleri 12 Bilimsel Başlangıçlar 13 Yirminci Yüzyılın Ortasındaki Teoriler 14 Psikoanalitik Bakış Açısı 15 Davranışçılık ve Sosyal Öğrenme Kuramı 17 Piaget in Bilişsel Gelişim Teorisi 19 Yeni Kuramsal Yaklaşımlar 21 Bilgi İşleme 21 Etoloji ve Evrimsel Gelişim Psikolojisi 23 Vygotsky in Sosyokültürel Teorisi 24 Ekolojik Sistem Teorisi 25 Yeni Yönler: Dinamik Sistem Olarak Gelişim 28 Çocuk Gelişimi Teorilerinin Karşılaştırılması 29 Çocukla Çalışma 30 Genel Araştırma Metotları 31 Genel Araştırma Tasarımları 35 KÜLTÜREL ETKİLER Göçmen Gençlik: Yeni Toprağa Uyum 36 Gelişimi İncelemek İçin Kullanılan Desenler 40 Çocuk Araştırmalarında Etik 43 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM Müzikal Deneyimler Zekâyı Geliştirir mi? 44 Özet 47 Önemli Terim ve Kavramlar 49 KISIM II GELİŞİMİN TEMELLERİ BÖLÜM 2 Genetik ve Çevresel Temeller 50 Genetik Temeller 52 Genetik Kod 52 Cinsiyet Hücreleri 53 Erkek mi? Kız mı? 54 Çoklu Doğumlar 55 Genetik Kalıtımın Örüntüleri 56 Kromozomsal Kusurlar 60 Üreme Seçenekleri 63 Genetik Danışmanlık 63 Doğum Öncesi Tanı ve Fetal Tıp 63 Evlat Edinme Seçeneği 65 SOSYAL KONULAR: SAĞLIK Üreme Teknolojilerinin Avantajları ve Dezavantajları 66 Gelişim İçin Çevresel Şartlar 69 Aile 69 Sosyoekonomik Durum ve Aile İşleyişi 71 Zenginlik 72 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM Kızların Dünya Çapındaki Eğitimi: Şimdiki ve Gelecek Kuşakları Dönüştürmek 73 Yoksulluk 74 Ailenin Ötesinde: Mahalleler ve Okullar 75 Kültürel Bağlam 77 KÜLTÜREL ETKİLER Geniş Afro Amerikan Ailesi 79 Kalıtım ve Çevre Arasındaki İlişkiyi Anlamak 82 Ne Kadar Sorusu 82 Nasıl Sorusu 84 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Bir Epigenez Durumu: Gebelik Süresince Sigara İçmek Gen İfadesini Etkiler 87 Özet 88 Önemli Terim ve Kavramlar 89 BÖLÜM 3 Doğum Öncesi Gelişim 90 Ebevenylik İçin Motivasyonlar 92 Neden Çocuk Sahibi Oluruz? 92 Ne Büyüklükte Bir Aile? 93 Yetişkinlik Döneminde Bir Çocuğa Sahip Olmanın En İyi Zamanı Var mıdır? 94 vii vii

2 viii İÇİNDEKİLER Doğum Öncesi Gelişim 95 Döllenme 96 Zigot Dönemi 97 Embriyo Dönemi 99 Fetüs Dönemi 100 Doğum Öncesi Çevresel Etkiler 102 Teratojenler 102 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Doğum Öncesi Çevre ve Sonraki Yaşamda Sağlık 104 Anneyle İlgili Diğer Faktörler 112 SOSYAL KONULAR: SAĞLIK Hemşire-Aile İşbirliği: Sosyal Destek Aracılığıyla Annenin Stresini Azaltmak ve Çocuk Gelişimini İyileştirmek 116 Doğum Öncesi Bakımın Önemi 116 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Diyabetli Annelerin Bebeklerinde Hamilelikteki Demir Yetersizliği ve Bellek Bozuklukları 118 Ebeveynliğe Hazırlık 120 Bilgi Arayışı 120 Bebek, Gerçek Oluyor 120 Etkili Ebeveynlik Modelleri 121 Ebeveyn İlişkisi 121 Özet 122 Önemli Terim ve Kavramlar 123 BÖLÜM 4 Doğum ve Yeni Doğmuş Bebek 124 Doğum Sürecinin Aşamaları 126 Aşama 1: Rahim Ağzının Genişlemesi ve İncelmesi 126 Aşama 2: Bebeğin Doğumu 127 Aşama 3: Plasentanın Çıkarılması 128 Bebeğin Doğum Süreci ve Doğuma Uyumu 128 Yeni Doğan Bebeğin Dış Görünümü 128 Yeni Doğan Bebeğin Fiziksel Durumunun Değerlendirilmesi: Apgar Ölçeği 128 Doğuma Yönelik Yaklaşımlar 129 Doğal ya da Normal Doğum 130 Evde Doğum 131 Tıbbi Müdahaleler 132 Fetal Monitör Kullanımı 132 Doğumda İlaç Kullanımı 133 Alet Yardımıyla Doğum 133 Uyarılan (İndüksiyon) Doğum 134 Sezaryen Doğum 134 Doğumda Ortaya Çıkabilecek Sorunlar 135 Oksijen Yetmezliği 135 Erken Doğmuş Bebekler ve Düşük Doğum Ağırlığıyla Doğmuş Bebekler 136 SOSYAL KONULAR: SAĞLIK Anne Babalar ve Yeni Doğan Bebekleri İçin Sağlık ve Diğer Alanlardaki Politikalar Üzerine Uluslararası Bir Kıyaslama 140 Doğum Sorunları, Ebeveynlik ve Direnç 141 Doğumdan Sonraki Eşsiz Anlar 142 Yeni Doğmuş Bebeğin Özellikleri 143 Refleksler 143 Uyarılma Durumları 145 SOSYAL KONULAR: SAĞLIK Ani Bebek Ölümü Sendromunun Gizemli Trajedisi 147 Duyusal Yetenekler 149 Yeni Doğmuş Bebekler İçin Davranışsal Değerlendirme 152 Anne Babalığa Geçiş Süreci 154 Aile Sistemindeki Değişiklikler 154 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Anne ve Babalardaki Depresyon ve Çocuk Gelişimi 155 Annenin Bekâr Olduğu Aileler 156 Anne Babalara Yönelik Müdahale Programları 157 Özet 158 Önemli Terim ve Kavramlar 159 KISIM III BEBEKLİK VE YÜRÜME ÇAĞI: İLK İKİ YIL BÖLÜM 5 Bebeklik ve Yürüme Çağında Fiziksel Gelişim 160 Vücut Gelişimi 162 Vücut Büyüklüğündeki Değişim ve Kas-Yağ Karakteri 162 Vücut Oranlarındaki Değişim 162 İskelet Gelişimi 163 Beyin Gelişimi 164 Nöronların Gelişimi 164 Nörofizyolojik Metotlar 166 Beyin Korteksinin Gelişimi 167 Beyin Gelişiminde Hassas Dönemler 169 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Beyin Esnekliği: Beyin Hasarı Olan Çocuklar ve Yetişkinler Üzerine Yapılan Araştırmaları Kavrama 170 Değişen Uyarılma Durumları 172 KÜLTÜREL ETKİLER Bebeklerde Uyku Düzeni Geliştirmede Kültürel Farklılıklar 173 Erken Yaştaki Fiziksel Gelişimi Etkileyen Faktörler 174 Kalıtım 174 Beslenme 174 Yetersiz Beslenme 176 Duygusal Mutluluk 178 Öğrenme Kapasiteleri 178 Klasik Koşullanma 179 Edimsel Koşullanma 180 Alışkanlık 180 Taklit 181 Motor Gelişimi 183 Motor Gelişim Süreci 183 Dinamik Sistemler Olarak Motor Becerileri 184

3 İÇİNDEKİLER ix Eylemdeki Dinamik Motor Sistemleri 185 Motor Gelişiminde Kültürel Farklılıklar 186 İnce-Motor Gelişimi: Yakalama ve Tutma 186 Bağırsak ve Mesane Kontrolü 188 Algısal Gelişim 189 İşitme 189 Görme 190 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Frekansı Tanıdık Konuşmalara, Yüzlere ve Müziğe Dönmek: Kültüre Özgü Öğrenme İçin Hassas Bir Dönem 191 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM Şiddetli Görme Bozukluğuna Sahip Bebeklerin Gelişimi 194 Nesne Algısı 196 Duyulararası Algı 197 Algısal Gelişimi Anlamak 198 Özet 200 Önemli Terim ve Kavramlar 201 BÖLÜM 6 Bebeklik ve Yürüme Çağında Bilişsel Gelişim 202 Piaget nin Bilişsel Gelişim Kuramı 204 Piaget nin Bilişsel Değişim Hakkındaki Düşünceleri 204 Duyu Motor Dönem 205 Bebeği Bilişsel Gelişiminde İzleme Çalışmaları 208 Duyumotor Dönem in Değerlendirilmesi 212 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM TV ve Videodan Öğrenen Bebek: Video nun Zararlı Etkisi 213 Bilgi İşleme 217 Bilgi İşleme Sisteminin Yapısı 217 Dikkat 218 Hafıza 219 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Bebeklik Amnezisi 221 Sınıflama 222 Bilgi İşleme Bulgularının Değerlendirilmesi 223 Erken Bilişsel Gelişimin Sosyal Bağlamı 224 KÜLTÜREL ETKİLER Mış Gibi Oyun un Sosyal Kökenleri 226 Erken Zihinsel Gelişimde Bireysel Farklılıklar 227 Bebek Zekâ Testleri 227 Erken Çevre ve Zihinsel Gelişim 228 Risk Altındaki Bebekler İçin Erken Müdahale 231 DİL GELİŞİMİ 233 Dil Gelişiminde Üç Kuram 233 Konuşmaya Hazırlanmak 236 İlk Sözcükler 238 İki Sözcüklü Cümleler Aşaması 239 Anlamaya Karşı Üretkenlik 240 Bireysel ve Kültürel Farklılıklar 240 Erken Dil Gelişiminin Desteklenmesi 241 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM Ebeveyn Çocuk İletişimi: İşitme Engelli Çocukların Dil ve Bilişsel Gelişimleri Üzerindeki Etkisi 243 Özet 243 Önemli Terim ve Kavramlar 245 BÖLÜM 7 Bebeklik ve Yürüme Çağında Duygusal ve Sosyal Gelişim 246 Erikson un Bebeklik ve Çocukluk Dönemi Kişilik Teorisi 248 Temel Güven Duygusuna Karşı Güvensizlik 248 Özerkliğe Karşı Utanç ve Kuşku 249 Duygusal Gelişim 249 Temel Duyguların Gelişimi 250 Diğerlerinin Duygularını Anlamak ve Bu Duygulara Karşılık Vermek 252 Öz Bilinçli Duyguların Ortaya Çıkışı 253 Duygusal Öz Düzenlemenin Başlangıcı 254 Mizaç ve Gelişim 256 Mizaç Yapısı 256 Mizacın Ölçülmesi 258 Mizacın Değişmezliği 258 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Utangaçlığın ve Sosyalliğin Gelişimi 259 Genetik Etkiler 260 Çevresel Etkiler 261 Mizaç ve Çocuk Yetiştirme: Uyum İyiliği Modeli 262 Bağlanma Gelişimi 264 Bowlby nin Etolojik Teorisi 265 Bağlanma Güvenliğini Ölçmek 266 Bağlanma Sabitliği 268 Kültürel Çeşitlilikler 268 Bağlanma Güvenliğini Etkileyen Faktörler 269 SOSYAL KONULAR: SAĞLIK Bebeklikteki Çocuk Bakım Merkezi Deneyimi Bağlanma Güvenliğini ve Daha Sonraki Gelişimi Tehdit Eder mi? 273 Çoklu Bağlanmalar 274 KÜLTÜREL ETKİLER Gelişimde Babanın Yakınlığının Güçlü Rolü 276 Bağlanmadan Akranlarla Sosyalleşmeye 277 Bağlanma ve Sonraki Gelişim 278 Benlik Gelişimi 279 Öz Farkındalık 280 Benliği Sınıflandırmak 282 Öz Denetim 282 Özet 284 Önemli Terim ve Kavramlar 285 KİLOMETRE TAŞLARI: Bebeklik ve Yürüme 286

4 x İÇİNDEKİLER KISIM IV ERKEN ÇOCUKLUK: İKİ-ALTI YAŞ BÖLÜM 8 Erken Çocuklukta Fiziksel Gelişim 288 Bedensel Büyüme 290 İskelet Gelişimi 290 Beyin Gelişimi 291 Fiziksel Gelişimi ve Sağlığı Etkileyenler 295 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Düşük Seviyede Kurşuna Maruz Kalmak ve Çocuk Gelişimi 296 Kalıtım ve Hormonlar 297 Duygusal Olarak İyilik 297 Uyku Alışkanlıkları ve Problemleri 298 Beslenme 299 Bulaşıcı Hastalıklar 301 KÜLTÜREL ETKİLER Amerika Birleşik Devletleri nde ve Diğer Batılı Ülkelerde Çocuk Sağlığı 303 SOSYAL KONULAR: SAĞLIK Orta Kulak İltihabı ve Gelişim 304 Çocukluk Yaralanmaları 304 Motor Gelişim 308 Büyük Kas Gelişimi 308 Küçük Kas Gelişimi 309 Motor Becerilerinde Bireysel Farklılıklar 312 Erken Çocuklukta Motor Gelişimini Desteklemek 313 Özet 314 Önemli Terim ve Kavramlar 315 BÖLÜM 9 Erken Çocuklukta Bilişsel Gelişim 316 Piaget in Teorisi: İşlem Öncesi Dönem 318 Zihinsel Temsilde İlerlemeler 318 Mış gibi Oyun 318 Sembol Gerçek İlişkileri 320 İşlem Öncesi Düşüncenin Sınırlılıkları 321 İşlem Öncesi Dönem Düşüncesi ile İlgili Araştırmalar 323 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM Çocukların Soruları: Bilişsel Gelişimi Hızlandırmak İçin 326 İşlem Öncesi Dönemin Değerlendirilmesi 327 Piaget ve Eğitim 328 Vygotsky nin Sosyokültürel teorisi 329 Özel Konuşma 329 Erken Çocukluk Bilişinin Sosyal Kökenleri 330 Vygotsky ve Erken Çocukluk Eğitimi 332 Vygotsky nin Teorisinin Değerlendirilmesi 332 KÜLTÜREL ETKİLER Köy ve Kabile Kültüründeki Çocuklar Yetişkin İşlerini Gözler ve Bu İşlere Katılırlar 333 Bilgi İşleme 334 Dikkat 334 Hafıza 335 Problem Çözme 337 Küçük Çocuğun Zihin Teorisi 338 Erken Okuma Yazama ve Matematik Gelişimi 341 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Zihin Körlüğü ve Otizm 342 Zihinsel Gelişimde Bireysel Farklılıklar 346 Erken Çocuklukta Zekâ Testleri 346 Ev Ortamı ve Zihinsel Gelişim 347 Anaokulu, Anasınıfı ve Çocuk Bakımı 348 Eğitici Medya 351 DİL GELİŞİMİ 354 Kelime Hazinesi 354 Dil Bilgisi 356 Konuşma 358 Erken Çocuklukta Dil Öğrenimini Destekleme 359 Özet 360 Önemli Terim ve Kavramlar 361 BÖLÜM 10 Erken Çocuklukta Duygusal ve Sosyal Gelişim 362 Erikson un Teorisi: Girişkenliğe Karşı Suçluluk 364 Kendini Anlama 364 Benlik Kavramının Temelleri 365 KÜLTÜREL ETKİLER Kişisel Hikâye Anlatımında Kültürel Çeşitlilikler: Erken Benlik Kavramına Olan Etkileri 366 Benlik Saygısının Ortaya Çıkışı 366 Duygusal Gelişim 367 Duyguları Anlamak 367 Duygusal Öz Düzenleme 369 Öz Bilinçli Duygular 370 Empati ve Sempati 371 Akran İlişkileri 372 Akranlarla Sosyalleşmedeki Gelişmeler 372 İlk Arkadaşlıklar 374 Akran İlişkileri ve Okul Olgunluğu 375 Sosyal Problem Çözme 375 Ebeveynlerin Erken Akran İlişkilerine Etkileri 377 Ahlakın Temelleri 378 Psikoanalitik Yaklaşım 378 Sosyal Öğrenme Teorisi 380 KÜLTÜREL ETKİLER Fiziksel Cezalandırmanın Sonuçlarında Etnik Farklılıklar 383 Bilişsel-Gelişimsel Yaklaşım 384 Ahlakın Diğer Yüzü: Saldırganlığın Gelişimi 385 Cinsiyet Tiplemesi 390 Cinsiyet Stereotiplerine Dayalı İnanç ve Davranışlar 390 Cinsiyet Tiplemesine Biyolojik Etkiler 391

5 İÇİNDEKİLER xi BİYOLOJİ VE ÇEVRE David: Kız Olarak Yetiştirilmiş Bir Erkek 392 Cinsiyet Tiplemesine Çevresel Etkiler 393 Cinsel Kimlik 395 Küçük Çocuklarda Cinsiyet Stereotiplerinin Azaltılması 397 Çocuk Yetiştirme ve Duygusal ve Sosyal Gelişim 398 Çocuk Yetiştirme Stilleri 398 Demokratik Ebeveynliği Etkili Kılan Nedir? 400 Kültürel Çeşitlilikler 400 Çocuğa Yönelik Kötü Muamele 401 Özet 406 Önemli Terim ve Kavramlar 407 KİLOMETRE TAŞLARI: Erken Çocuklukta Gelişim 408 KISIM V ORTA ÇOCUKLUK: ALTI-ON BİR YAŞ BÖLÜM 11 Orta Çocukluk Döneminde Fiziksel Gelişim 410 Fiziksel Büyüme 412 Dünya Genelinde Vücut Ölçülerinde Gözlemlenen Değişimler 413 Fiziksel Büyümede Uzun Süreli Eğilimler 413 İskeletle İlgili Büyüme 414 Beyin Gelişimi 414 Yaygın Sağlık Sorunları 415 Beslenme 416 Aşırı Kilo ve Obezite 416 SOSYAL KONULAR: SAĞLIK Obezite Salgını: Amerikalılar Nasıl Dünyanın En Kilolu İnsanları Hâline Geldiler 420 Görme ve Duyma 422 Uykuda Alt Islatma 422 Hastalıklar 423 Beklenmedik Yaralanmalar 424 Sağlık Eğitimi 425 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM Çocukların Sağlık ve Hastalık Anlayışları 426 Motor Gelişim ve Oyun 427 Büyük Kas Gelişimi 427 Küçük Kas Gelişimi 429 Motor Becerilerde Bireysel Farklılıklar 430 Kurallı Oyunlar 430 Yetişkin Organizeli Gençlik Sporları 431 Evrimsel Geçmişimizin Gölgesinde 431 Beden Eğitimi 432 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM Okul Araları Öğrenme ve Oyun Vakti 433 Özet 434 Önemli Terim ve Kavramlar 435 BÖLÜM 12 Orta Çocuklukta Zihinsel Gelişim 436 Piaget nin Kuramı: Somut İşlemler Dönemi 437 Somut İşlemler Döneminde Kazanılan Beceriler 438 Somut İşlemler Döneminde Görülen Sınırlılıklar 440 Somut İşlemlerle Düşünmeye Yönelik İzleme Çalışmaları 440 Somut İşlemler Döneminin Değerlendirilmesi 442 Bilgi İşleme 442 Dikkat 443 BİYOLOJİ VE ÇEVRE Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklar 444 Bellek Stratejileri 446 Bilgi Tabanı ve Bellek Performansı 446 Kültür, Okul ve Bellek Stratejileri 447 Okul Çağı Çocuğunda Zihin Teorisi 447 Bilişsel Öz Düzenleme 449 Akademik Öğrenmeye Yönelik Bilgi İşleme Yaklaşımı Uygulamaları 450 Zihinsel Gelişimde Bireysel Farklılıklar 453 Zekânın Tanımlanması ve Ölçülmesi 453 Zekâyı Tanımlamak İçin Yakın Dönemde Yapılan Çalışmalar 454 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM Duygusal Zekâ 457 IQ da Görülen Bireysel Farklılıkların ve Grup Farklılıklarının Açıklanması 458 Testlerde Kültürel Yanlılığı Azaltma 461 Dil Gelişimi 462 Sözcük Dağarcığı 462 Dil Bilgisi 463 Kullanım Bilgisi 463 İki Dil Öğrenme 464 Çocukların Okulda Öğrenmeleri 466 Sınıf Mevcudu 466 Eğitim Felsefeleri 467 Öğretmen Öğrenci Etkileşimi 469 Gruplandırma Yaklaşımları 470 SOSYAL KONULAR: EĞİTİM Mıknatıs Okullar: Yüksek Nitelikli Eğitim İçin Eşit Fırsat 471 Bilgisayarlar ve Akademik Öğrenme 472 Özel Gereksinimleri Olan Çocukların Eğitimi 473 ABD li Çocuklar Ne Kadar İyi Eğitilmektedirler? 476 Özet 478 Önemli Terim ve Kavramlar 479 BÖLÜM 13 Orta Çocuklukta Duygusal ve Sosyal Gelişim 480 Erikson un Kuramı:Çalışkanlığa Karşı Aşağılık Duygusu 482 Benlik Anlayışı 482 Benlik Kavramı 482

6 xii İÇİNDEKİLER Benlik Kavramı Üzerine Bilişsel, Sosyal ve Kültürel Etkiler 483 Benlik Saygısı 484 Benlik Saygısı Üzerine Etkiler 485 Duygusal Gelişim 489 Öz-Bilinçli Duygular 489 Duyguları Anlama 490 Duygusal Öz Düzenleme 490 Başkalarını Anlama: Perspektif Alma 491 Ahlak Gelişimi 492 Ahlaki ve Toplumsal Gelenekleri Anlama 492 Bireysel Hakları Anlamak 493 Kültür ve Ahlaki Anlayış 494 Farklılık ve Eşitsizliği Anlamak 494 KÜLTÜREL ETKİLER Çocukların Tanrı Anlayışı 495 Akran İlişkileri 497 Akran Grupları 498 Arkadaşlık 499 Akran Kabulü BİYOLOJİ VE ÇEVRE Zorbalar ve Mağdurlar 502 Cinsiyet Tiplemesi 503 Cinsiyet Stereotipi İnançları 503 Cinsel Kimlik ve Davranış 505 Aile Etkileri 506 Ebeveyn Çocuk İlişkileri 506 Kardeşler 507 Tek Çocuk 508 Gey ve Lezbiyen Aileler 508 Hiç Evlenmemiş, Tek Ebeveynli Aileler 509 Boşanma 510 Karma Aileler 513 Annenin Çalışması ve Çift Gelirli Aileler 515 Bazı Genel Gelişim Problemleri 517 Korkular ve Kaygılar 517 KÜLTÜREL ETKİLER Etnik veya Siyasal Şiddetin Çocuklar Üzerindeki Etkisi 518 Çocuk Cinsel İstismarı 519 Orta Çocuklukta Direnci Destekleme 520 SOSYAL KONULAR: SAĞLIK Çocukların Tanıklık İfadesi 521 Özet 523 Önemli Terim ve Kavramlar 525 KİLOMETRE TAŞLARI: Erken Çocuklukta Gelişim 526 Sözlük S-1 Kaynakça K-1 İsim Dizini İD-1 Konu Dizini KD-1