DAVRANIŞ YAŞANTI PERFORMANS ALIŞKANLIK ALIŞMA DUYARSIZLAŞMA DUYARLILAŞMA DUYUSAL UYUM

Transkript

1 ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ GİRİŞ TEMEL KAVRAMLAR DAVRANIŞ YAŞANTI PERFORMANS ALIŞKANLIK ALIŞMA DUYARSIZLAŞMA DUYARLILAŞMA DUYUSAL UYUM DAVRANIŞ SINIFLAMALARI- 1 DOĞUŞTAN GELEN DAVRANIŞLAR GEÇİCİ DAVRANIŞLAR SONRADAN KAZANILAN DAVRANIŞLAR 1

2 DOĞUŞTAN GELEN DAVRANIŞLAR HOMEOSTATİK DAVRANIŞ İÇGÜDÜ REFLEKS REFLEKS İLE İÇGÜDÜ FARKI İÇGÜDÜ TÜRE ÖZGÜ OLAN ERTELENEMEYEN UYARICISI BELLİ OLMAYAN KARMAŞIK DAVRANIŞ REFLEKS TÜRE ÖZGÜ OLMAYAN ERTELENEBİLEN ANCAK ENGELLENEMEYEN UYARICISI BELLİ OLAN BASİT DAVRANIŞ ÖĞRENMENİN ÖZELLİKLERİ ÖĞRENME YAŞANTI ÜRÜNÜDÜR. ÖĞRENME SONUCUNDA DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ OLUŞUR. ÖĞRENME NİSPETEN KALICI İZLİDİR. DAVRANIŞ SINIFLAMALARI- 2 2

3 BİLİNÇLİ DAVRANIŞ İNSANIN İLGİLİ DAVRANIŞI GERÇEKLEŞTİRME SÜRECİNİN FARKINDA OLDUĞU DAVRANIŞTIR. PROBLEM ÇÖZMEK, KİTAP OKUMAK BİLİNÇSİZ DAVRANIŞ FARKINDA OLMADAN OTOMATİK OLARAK YAPILAN DAVRANIŞTIR. RÜYA GÖRMEK, HAPŞIRMAK DAVRANIŞ SINIFLAMALARI 3 DEVİNSEL DAVRANIŞ KOŞMA, YÜRÜME, PEDAL ÇEVİRME GİBİ EL-GÖZ UYUMU VE İSTEMLİ KAS HAREKETİ GEREKTİREN DAVRANIŞLAR DUYUŞSAL DAVRANIŞ ÜZÜLME, KORKMA, SEVME, SEVİNME GİBİ DUYGULAR BİLİŞSEL DAVRANIŞ BİLME, DİKKAT, ALGILAMA, HATIRLAMA, PROBLEM ÇÖZME GİBİ ZİHİNSEL EYLEMLER DAVRANIŞ SINIFLAMALARI - 4 ÜST DÜZEY DAVRANIŞ NEDENSELLİK KURMA, ALET KULLANMA, HAYAL KURMA, PLANLAMA GİBİ KARMAŞIK NÖRAL ALT YAPI GEREKTİREN DAVRANIŞLAR ALT DÜZEY DAVRANIŞ YAŞAMI DEVAM ETTİRMEDE GEREKLİ OLAN, DİĞER CANLILARDA DA GÖRÜLEN NEFES ALMA, BESLENME GİBİ DAVRANIŞLAR 3

4 ÖĞRENEN MALZEME YÖNTEM ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN ETKENLER 1. ÖĞRENEN KİŞİYLE İLGİLİ ETKENLER TÜRE ÖZGÜ HAZIROLUŞ GENEL UYARILMIŞLIK HALİ ESKİ YAŞANTILAR OLGUNLAŞMA GÜDÜ DİKKATİ ODAKLAMA ESKİ YAŞANTILAR TRANSFER ÖĞRENMEYLE İLGİLİDİR. ÖĞRENME SÜRECİ DEVAM ETMEKTEDİR. KET VURMA UNUTMAYLA İLGİLİDİR. ÖĞRENME SÜRECİ TAMAMLANMIŞTIR. 4

5 2. ÖĞRENME YÖNTEMİYLE İLGİLİ ETKENLER KONUNUN YAPISI GERİBİLDİRİM ZAMANIN KULLANIMI ÖĞRENENİN ETKİNLİĞİ 3. ÖĞRENME MALZEMESİYLE İLGİLİ ETKENLER ÖĞRENME KURAMLARI DAVRANIŞÇI KURAMLAR KLASİK KOŞULLANMA, PAVLOV EDİMSEL KOŞULLANMA, SKINNER BİTİŞİKLİK KURAMI WATSON, GUTHRIE BAĞLAŞIMCILIK, THORNDIKE SİSTEMATİK DAVRANIŞ KURAMI, HULL 5

6 1. KLASİK KOŞULLANMANIN TEMEL KAVRAMLARI KOŞULSUZ UYARICI ORGANİZMANIN DOĞAL OLARAK TEPKİ VERDİĞİ UYARICIDIR. KOŞULSUZ TEPKİ KOŞULSUZ UYARICIYA VERİLEN DOĞAL VE OTOMATİK TEPKİDİR. NÖTR UYARICI TEK BAŞINA VERİLDİĞİNDE, ORGANİZMADA BİR TEPKİYE NEDEN OLMAYAN UYARICIDIR. KOŞULLU UYARICI BAŞLANGIÇTA NÖTR UYARICIYKEN, KOŞULSUZ UYARICIYLA BİRLİKTE VERİLEREK, ONUN YARATTIĞI ETKİYİ PAYLAŞAN UYARICIDIR. KOŞULLU TEPKİ ÖĞRENİLMİŞ TEPKİDİR. TERS KOŞULLANMA KLASİK KOŞULLANMADAKİ UYARICI SIRASI TERSİNE ÇEVRİLİR. KOŞULSUZ UYARICI, NÖTR UYARICIDAN DAHA ÖNCE GELİRSE, KLASİK KOŞULLANMA GERÇEKLEŞMEZ. 6

7 KLASİK KOŞULLANMA İLKELERİ BİTİŞİKLİK HABERCİLİK 7

8 PEKİŞTİRME SÜREKLİ PEKİŞTİRME, KOŞULSUZ UYARICININ HER DENEMEDE VERİLMESİ İŞLEMİDİR. ARALIKLI/KISMİ PEKİŞTİRME, KOŞULSUZ UYARICININ ARA SIRA VERİLMESİ İŞLEMİDİR. ALIŞMA KOŞULLU BİR TEPKİYİ ORTAYA ÇIKARAN BİR UYARICININ TEKRAR TEKRAR VERİLMESİ SONUCU, BU UYARICININ TEPKİ ORTAYA ÇIKARMA GÜCÜNÜN AZALMASIDIR. SÖNME BİR TEPKİNİN, KOŞULLU UYARICININ ARDINDAN KOŞULSUZ UYARICININ GELMEMESİ NEDENİYLE AZALARAK ORTADAN KALKMASIDIR. SÖNEN BİR KOŞULLU TEPKİNİN, KOŞULLU UYARICININ KARŞISINDA YENİDEN ORTAYA ÇIKMASIDIR. KENDİLİĞİNDEN GERİ GELME SÖNMEDEN SONRA GERİ GELEN KOŞULLU TEPKİ, AZDIR VE KISA SÜRELİDİR, PEKİŞTİRİLMEZSE ÇOK KISA SÜREDE ORTADAN KALKAR. UYARICI GENELLEMESİ KOŞULLU UYARICIYA BENZER UYARICILARA AYNI KOŞULLU TEPKİNİN VERİLMESİ UYARICI GENELLEMESİDİR. AYIRT ETME ORGANİZMANIN KOŞULLU UYARICIYI DİĞER UYARICILARDAN AYIRT EDİP, SADECE KOŞULLU UYARICIYA TEPKİ VERMESİDİR. 8

9 ÜST DÜZEY KOŞULLANMA ORGANİZMANIN KOŞULSUZ UYARICILARLA YALNIZCA DOĞRUDAN İLİŞKİLİ UYARICILAR ARASINDA DEĞİL, DOLAYLI OLARAK VE UZAK İLİŞKİLİ UYARICILAR ARASINDA DA BAĞLANTI KURABİLDİĞİNİ GÖSTERİR. ENGELLEME ÜST DÜZEY KOŞULLANMADAKİ GİBİ ÖNCE NÖTR UYARICI SONRA KOŞULLU UYARICI VERİLECEĞİ YERDE, ÖNCE KOŞULLU UYARICI SONRA NÖTR UYARICI VERİLİRSE SIRALAMADA YANLIŞLIK YAPILIR VE ÜST DÜZEY KOŞULLANMA ENGELLENİR. GÖLGELEME KOŞULLANMA SÜRECİNDE, AYNI ANDA İKİ NÖTR UYARICI YA DA İKİ KOŞULLU UYARICI BİRLİKTE VERİLDİĞİNDE, ARDINDAN KOŞULSUZ UYARICI VERİLDİĞİNDE, KOŞULLANMA DAHA ÇOK DİKKATİ ÇEKEN UYARICIYA KARŞI GERÇEKLEŞİR. ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK ORGANİZMA, İSTEDİĞİ SONUCA ULAŞMAK İÇİN BİRKAÇ DENEMEDE BULUNUR, DENEMELER BAŞARISIZLIĞA UĞRARSA ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK BAŞLAR, BEN BU İŞİ BAŞARAMAYACAĞIM. DUYGUSU GELİR. ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK DÜZEYLERİ YÜKSEK BİREYLER ZORLUKLARLA KARŞILAŞTIKLARINDA ZORLUKLARA KARŞI İNATÇI VE ISRARLI OLUP MÜCADELE ETMEKTE VE AMAÇLARINI GERÇEKLEŞTİRMEK İÇİN DAHA FAZLA ÇABA HARCAMAKTADIRLAR. KENDİNİ GERÇEKLEŞTİREN KEHANET NEYİ BEKLERSEK ONUN GERÇEKLEŞME OLASILIĞININ YÜKSEK OLDUĞUNU BELİRTİR. DÜŞÜNCELER, GERÇEKLİĞİ ETKİLER. GARCIA-TAT KAÇINMASI TAT KAÇINMASI ÖĞRENİMİ BİR DENEMEDE GERÇEKLEŞİR, HAFTALARCA, AYLARCA ETKİLİ OLABİLİR. İSTENMEYEN SONUÇLA KARŞILAŞMAMAK İÇİN DAVRANIŞ TEKRAR EDİLMEZ. 9

10 BİRLEŞİK KOŞULLANMA İKİ YA DA DAHA FAZLA NÖTR UYARICININ KOŞULSUZ UYARICIYLA TEPKİMEYE SOKULMASINDAN SONRA, HER İKİ UYARICININ DA AYNI ANDA KOŞULLU UYARICIYA DÖNÜŞMESİDİR. DUYUSAL ÖN KOŞULLANMA KOŞULLANMA GERÇEKLEŞMEDEN ÖNCE UYARICILAR ARASINDA İLİŞKİ VARDIR. GEÇİCİ KOŞULLANMA ORGANİZMA, RİTMİK ZAMAN ARALIKLARINI BİR KOŞULLU UYARICI GİBİ KABUL EDİP BUNA KOŞULLU TEPKİ VERMEYE BAŞLAR. YÖNELME TEPKİSİ ARAŞTIRICI BİR REFLEKSTİR. ORGANİZMANIN UYARANIN DOĞASINI ANLAMASINI, HATTA HAYATTA KALMASINI SAĞLAYABİLİR. 10

11 TEPKŞSEL DAVRANIŞ KLASİK KOŞULLANMAYI ORTADAN KALDIRMA YOLLARI SÖNMESİNİ BEKLEME KARŞIT KOŞULLAMA SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA İTİCİ UYARICIYA KOŞULLAMA KARŞI KARŞIYA GETİRME TEPKİSEL DAVRANIŞ İLE EDİMSEL DAVRANIŞ FARKI ORGANİZMADA VAR OLAN REFLEKSLERİ KAPSAR. BİR UYARICI TARAFINDAN ORTAYA ÇIKARILIR. KLASİK KOŞULLANMADA BİREY PASİFTİR, UYARICIYA TEPKİDE BULUNUR. HERHANGİ BİR İHTİYAÇ DURUMUNDA ORGANİZMANIN KENDİLİĞİNDEN ORTAYA KOYDUĞU DAVRANIŞTIR. KENDİLİĞİNDEN ORTAYA ÇIKAR, SONUÇLARI TARAFINDAN KONTROL EDİLİR. EDİMSEL DAVRANIŞ 11

12 2. EDİMSEL KOŞULLANMANIN TEMEL KAVRAMLARI SÖNME PATLAMASI SÖNMEYE TABİ TUTULAN DAVRANIŞIN SIKLIĞINDA ÖNCE GEÇİCİ BİR ARTIŞ OLUR, BU ARTIŞLA ORGANİZMA SÖNMEYE KARŞI DİRENÇ GÖSTERMEKTEDİR. DAVRANIŞ TOPOGRAFYASI BİR TEPKİNİN İLGİLİ, FİZİKSEL OLARAK ÖLÇÜLEBİLİR BOYUTLARININ TAMAMINI AÇIKLAMAK İÇİN KULLANILIR. BASTIRMA ORGANİZMANIN CEZALANDIRILDIĞI İÇİN BİR DAVRANIŞI YAPMAMAYA BAŞLAMASIDIR. CEZAYA NEDEN OLAN UYARICI ORTAMDA OLDUĞU SÜRECE DE O DAVRANIŞI TEKRARLAMAZ. ÖĞRENMENİN GENELLEMESİ BİR DURUMDA ÖĞRENİLEN İSTEMLİ DAVRANIŞIN BENZER DURUMLARDA DA GÖSTERİLMESİDİR. DAVRANIŞIN GÖSTERİLME SIKLIĞI ARTAR. TEPKİ GENELLEMESİ TEMEL AMAÇ ÖDÜLE ULAŞMAKTIR, SONUÇ OLARAK BİR UYARICIYA BİRDEN FAZLA TEPKİ VERİLİR. AMAÇ DEĞİŞMEZ, VERİLEN TEPKİLER DEĞİŞİR. AYIRT EDİCİ UYARICI&EDİM AYIRT EDİCİ UYARICI, DAVRANIŞTAN HEMEN ÖNCE GELEN VE BİR EDİMSEL DAVRANIŞIN BAŞLAMASINA NEDEN OLAN UYARICIDIR.AYIRT EDİCİ UYARICIYA VERİLEN TEPKİYE AYIRT EDİCİ EDİM DENİR. KADEMELİ YAKLAŞMA KAZANDIRILMAK İSTENEN DAVRANIŞ KÜÇÜK ADIMLARA BÖLÜNÜR.KADEMELİ YAKLAŞTIRMA TEKNİĞİNDE HER KADEMENİN ARDINDAN PEKİŞTİREÇ KULLANILIR. ZİNCİRLEME BİR DAVRANIŞIN ZİNCİRLEME SAYILMASI İÇİN BELLİ SIRAYLA YAPILMASI ŞARTTIR.AŞAMALARDAN OLUŞAN BAZI DAVRANIŞLARI ÖĞRETİRKEN, AŞAMALARIN İZLENMESİ VE TÜM DAVRANIŞIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ SÜRECİDİR. 12

13 PREMACK İLKESİ PEKİŞTİREÇ OLARAK UYARICI YERİNE ETKİNLİK KULLANMAYI ÖNERİR. KENDİ KENDİNE UYGULANMAZ. KOŞULLU ANLAŞMA BELLİ BİR BİÇİMDE DAVRANAN BİREY PEKİŞTİRİLİR, AKSİ HALDE İSTEDİĞİ ŞEYİ ELDE EDEMEZ.KOŞULLU ANLAŞMADA, PREMACK İLKESİNDE OLDUĞU GİBİ DAVRANIŞ HİYERARŞİSİ DEĞİL, HEDEF DAVRANIŞ ÖNEMLİDİR. BATIL DAVRANIŞ ORGANİZMANIN GERÇEKLEŞTİRDİĞİ DAVRANIŞLA, ORTAYA ÇIKAN SONUÇ ARASINDA İZLERLİK İLİŞKİSİ VARSA, BATIL DAVRANIŞ OLUŞABİLİR. TESADÜFİ PEKİŞTİRME TESADÜFEN YAPILAN BİR DAVRANIŞ SIRASINDA O DAVRANIŞLA İLGİLİ OLMAYAN OLUMLU BİR PEKİŞTİREÇ ALINIRSA, ZAMANLA BU PEKİŞTİREÇ DAVRANIŞLA İLİŞKİLENDİRİLİR, O DAVRANIŞI YAPMA EĞİLİMİ GÖSTERİLİR. PROGRAMLI ÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİN KENDİ HIZLARI İLE BİREYSEL OLARAK ÖĞRENMELERİNİ SAĞLAYACAK, PROGRAMLI ÖĞRETİM MALZEMELERİ İLE YAPILAN BİR ÖĞRETİM YAKLAŞIMIDIR. DAVRANIŞTA KONTRAST İKİ DURUM BİRBİRİNDEN AYIRT EDİLDİKTEN SONRA, DAVRANIŞIN PEKİŞTİRİLDİĞİ ORTAMDA DAVRANIŞ ARTARKEN, PEKİŞTİRİLMEDİĞİ ORTAMDA DAVRANIŞ AZALIR. 13

14 CRESPİ ETKİSİ PEKİŞTİRMENİN GÜCÜ VE BÜYÜKLÜĞÜ TEPKİYİ ETKİLER. NEGATİF KONTRAST PEKİŞTİREÇ AZALDIKÇA, PERFORMANS AZALIR. POZİTİF KONTRAST PEKİŞTİREÇ ARTTIKÇA, PERFORMANS ARTAR. KAÇMA BİR DURUM ORTAYA ÇIKTIKTAN SONRA ORTAMDAN UZAKLAŞMAKTIR. İTİCİ UYARICIYA MARUZ KALDIKTAN SONRA VERİLEN TEPKİDİR. KAÇINMA BİR DURUM ORTAYA ÇIKMADAN ÖNCE ORTAMDAN UZAKLAŞMAKTIR. İTİCİ UYARICIYA MARUZ KALMADAN ÖNCE VERİLEN TEPKİDİR. 14

15 PEKİŞTİREÇLER OLUMLU PEKİŞTİREÇLER OLUMSUZ PEKİŞTİREÇLER BİRİNCİL OLUMLU PEKİŞTİREÇLER İKİNCİL OLUMLU PEKİŞTİREÇLER BİRİNCİL OLUMSUZ PEKİŞTİREÇLER İKİNCİL OLUMSUZ PEKİŞTİREÇLER SOSYAL PEKİŞTİREÇLER ETKİNLİK PEKİŞTİREÇLERİ SEMBOLİK PEKİŞTİREÇLER NESNEL PEKİŞTİREÇLER 15

16 SİMGESEL ÖDÜLLE PEKİŞTİRME DOĞRUDAN ÖDÜL YERİNE O ÖDÜLE ULAŞTIRAN SİMGESEL ÖDÜLLERİN KULLANILMASIDIR. ÖDÜL ÖNCEDEN BELİRLENMİŞ SAYIDA DAVRANIŞIN ARDINDAN GELMEKTEDİR. TEPKİNİN BEDELİ SEMBOLİK PEKİŞTİRMEDE, UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞIN ARDINDAN BELLİ SAYIDA SEMBOLİK PEKİŞTİRECİ GERİ ALMAKTIR. SEMBOLİK PEKİŞTİRME SEMBOLİK PEKİŞTİREÇLERİN KULLANILDIĞI PEKİŞTİRME TÜRÜDÜR. BELLİ BİR SAYIYA ULAŞMAK GEREKMEZ. ÖZENDİRİCİ UYARICI ORGANİZMANIN DIŞINDADIR, ORGANİZMAYI KENDİNE DOĞRU ÇEKER. BİREYİN İLGİSİNİ ÇEKEN VE ONU DAVRANIŞA YÖNELTEN UYARICILARDIR. KARŞIT PEKİŞTİRME FARKINDA OLMADAN, İSTENMEYEN BİR DAVRANIŞIN PEKİŞTİRİLMESİDİR. İSTENEN AMACIN TAM TERSİ DURUMLA KARŞILAŞILIR. 16

17 PEKİŞTİRME TARİFELERİ SÜREKLİ PEKİŞTİRME ARALIKLI PEKİŞTİRME SABİT ORANLI SABİT ARALIKLI ARALIKLI PEKİŞTİRME DEĞİŞKEN ORANLI DEĞİŞKEN ARALIKLI ARTAN ORANLI AZALAN ORANLI ARTAN ARALIKLI AZALAN ARALIKLI KARMA ÇOKLU EŞZAMANLI 17

18 CEZA TÜRLERİ 1. TİP CEZA DAVRANIŞIN ARKASINDAN OLUMSUZ PEKİŞTİREÇ DOĞRUDAN DOĞRUYA VERİLİR. 2. TİP CEZA ORTAMDA BULUNAN OLUMLU BİR UYARICI ORTAMDAN ÇEKİLEREK, ORGANİZMA İÇİN OLUMSUZ BİR DURUM YARATILIR. CEZAYA ALTERNATİF TEKNİKLER ARA VERME ORTAMI DEĞİŞTİRME BIKTIRMA SÖNME AYRIMLI PEKİŞTİRME SABIRLA BEKLEME OLUMSUZ PEKİŞTİRME 18

19 3. WATSON VE BİTİŞİKLİK KURAMI EN SON EN SIK İLKESİ KOŞULLANMA, ANCAK KOŞULLU UYARICI ÖNCE KOŞULSUZ UYARICI HEMEN SONRA VERİLDİĞİNDE GERÇEKLEŞİR VE BU UYARICILAR NE KADAR SIK BİRLİKTE VERİLİRSE İLİŞKİLERİ DE O DENLİ GÜÇLENİR. PEKİŞTİRME O KADAR GEREKLİ DEĞİLDİR. KORKU KOŞULLANMASI VE UYARICI GENELLEMESİ FARE ---GÜRÜLTÜ---KORKUYLA İRKİLME F ARE---KORKUYLA İRKİLME SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA KORKU ÖĞRENİLEBİLEN BİR ŞEY OLDUĞUNA GÖRE, KORKMAMAK DA ÖĞRENİLEBİLİR. 19

20 4. GUTHRIE VE BİTİŞİKLİK KURAMI SONUNCULUK İLKESİ BELLİ BİR UYARICIYA GÖSTERİLEN TEPKİNİN AYNI UYARICI İLE KARŞILAŞILDIĞINDA TEKRAR GÖSTERİLMESİDİR. HAREKET ÜRETEN UYARICI UYARICI İLE TEPKİ ARASINDA GEÇEN SÜREDE, ORGANİZMANIN HAREKETLERİ SONRAKİ HAREKET İÇİN UYARICI NİTELİĞİNDEDİR. GUTHRIE YE GÖRE ALIŞKANLIKLARI YOK ETME YÖNTEMLERİ EŞİK ORGANİZMAYA İSTENMEYEN DAVRANIŞI GÖSTERMESİNE DEĞMEYECEK BÜYÜKLÜKTE BİR UYARICI VERİLİR. BIKTIRMA İSTENMEYEN TEPKİNİN TEKRAR TEKRAR VERDİRİLEREK BİREYDE O TEPKİYE KARŞI BIKKINLIK GELİŞTİRME YÖNTEMİDİR ZIT TEPKİ İSTENMEYEN TEPKİYİ MEYDANA GETİREN UYARICI İLE ONUNLA REKABET EDEBİLECEK GÜÇTE İSTENEN UYARICI BİR ARADA SUNULUR. 20

21 5. THORNDIKE VE BAĞLAŞIMCILIK TEMEL KAVRAMLAR ETKİ YASASI TEKRAR YASASI HAZIR BULUNUŞLUK 1930 ÖNCESİ İKİNCİL İLKELER TEPKİ ÇEŞİTLİLİĞİ DİKKAT ÇEKEN UYARICILAR ÖĞRENİCİ ÖZELLİKLERİ BENZETME YOLUYLA TEPKİDE BULUNMA ÇAĞRIŞIMSAL GEÇİŞ 1930 SONRASI İKİNCİL İLKELER ETKİNİN YAYILMASI AİT OLMA ÇAĞRIŞIMSAL ZITLIK 21

22 6. HULL VE SİSTEMATİK DAVRANIŞÇILIK ALIŞKANLIK GÜCÜ DÜRTÜ DIŞSAL UYARICI KALINTISI TEPKİSEL ENGELLEME KOŞULLU ENGELLEME CRESPİ ETKİSİ SALINIM ETKİSİ ALIŞKANLIK HİYERARŞİSİ TEPKİSEL ENGELLEME SÜRECİ YORGUNLUK TEPKİDE BULUNMAK ÇALIŞMAK YORGUNLUK ETKİNLİĞİ DURDURMAK YORGUNLUĞU GİDERMEK 22

23 BİLİŞSEL AĞIRLIKLI DAVRANIŞÇI KURAMLAR İŞARET-GESTALT KURAMI, TOLMAN SOSYAL ÖĞRENME KURAMI, BANDURA 1. TOLMAN A GÖRE ÖĞRENMENİN TEMEL KAVRAMLARI MOLAR DAVRANIŞ BİLİŞSEL HARİTA BİLİŞSEL SENARYO ÖDÜL BEKLENTİSİ ÖRTÜK ÖĞRENME EN AZ ÇABA İLKESİ ÖRTÜK SÖNME ZİHİNSEL DENEME YANILMA YER ÖĞRENME TOLMAN A GÖRE ÖĞRENME TÜRLERİ KATEKSİS ÖĞRENME EŞDEĞER İNANÇLAR ALAN BEKLENTİSİ ALAN BİLİŞ YOLLARI DÜRTÜ AYRIMLARI HAREKET BİÇİMLERİ 23

24 2. BANDURA VE SOSYAL ÖĞRENME DOLAYLI PEKİŞTİRME DOLAYLI CEZA DOLAYLI DUYGUSALLIK DOLAYLI GÜDÜLENME MODELLERDEN ÖĞRENME DAVRANIŞIN ÖZELLİĞİ MODEL ALINAN KİŞİNİN ÖZELLİKLERİ CİNSİYET BENZERLİK YAŞ KARAKTER STATÜ 24

25 SOSYAL ÖĞRENMENİN DAYANDIĞI İLKELER KARŞILIKLI BELİRLEYİCİLİK SEMBOLLEŞTİRME KAPASİTESİ ÖNGÖRÜ KAPASİTESİ DOLAYLI ÖĞRENME KAPASİTESİ ÖZ DÜZENLEME KAPASİTESİ ÖZ YARGILAMA KAPASİTESİ ÖZYETERLİLİĞİN GELİŞMESİNİ SAĞLAYAN KAYNAKLAR YAŞANTI DOLAYLI YAŞANTI SÖZEL İKNA PSİKOLOJİK DURUM 25

26 SOSYAL ÖĞRENMENİN ÜRÜNLERİ MODEL ALMA YOLUYLA ÖĞRENME ENGELLEYİCİ ETKİ DESTEKLEYİCİ ETKİ TEPKİYİ KOLAYLAŞTIRICI ETKİ ÇEVREYE İLGİYİ ARTTIRICI ETKİ DUYGUYU YOĞUNLAŞTICI ETKİ GÖZLEMLE ÖĞRENME BASAMAKLARI DİKKAT HATIRDA TUTMA UYGULAMA GÜDÜLENME 26

27 BİLİŞSEL KURAMLAR GESTALT KURAMI, KÖHLER, WETHEIMER, LEWIN, KOFFKA BİLGİYİ İŞLEME KURAMI 1. GESTALT KURAM YAPISALCILAR ZİHNİN YAPI VE SÜREÇLERİNİ EN KÜÇÜK BİRİMLERE KADAR ANALİZ EDEREK ANLAMAYA ÇALIŞTILAR. BU AMAÇLA İÇEBAKIŞ YÖNTEMİNİ KULLANDILAR. GESTALT KURAM İÇEBAKIŞIN YANLIŞ KULLANILDIĞINI SAVUNUR. İÇEBAKIŞ, YAŞANTILARI BÖLMEK İÇİN DEĞİL, ANLAMLI OLAN VE BÜTÜNLÜK TAŞIYAN YAŞANTILARI İNCELEMEK İÇİN KULLANILMALIDIR. GESTALT PSİKOLOGLARA GÖRE DAVRANIŞSAL ÇEVRE YA DA ÖZNEL GERÇEK, DAVRANIŞI BELİRLEMEKTEDİR. DUYUSAL UYARIMLARI ANLAMLANDIRMA VE ÖRGÜTLEMEDE BİREYİN İHTİYAÇLARI, TUTUMLARI, DEĞERLERİ DE KATKIDA BULUNMAKTADIR. UYARICI FİZİK ÇEVRE ORGANİZMA DAVRANIŞSAL ÇEVRE TEPKİ 27

28 DENEME YANILMAYLA ALGISAL ÖRGÜTLEME YASALARI PHİ FENOMEN ŞEKİL ZEMİN İLİŞKİSİ YAKINLIK TAMAMLAMA BENZERLİK DEVAMLILIK BASİTLİK PRAGNANZ YASASI ALGIDA TEMEL KURALLAR ALGIDA DEĞİŞMEZLİK ALGIDA SEÇİCİLİK İLLÜZYON HALÜSİNASYON STROOP ETKİSİ ORGANİZMA PROBLEMLE KARŞILAŞTIĞINDA, ÇÖZÜME ULAŞANA DEK, HİÇ DURMADAN, DÜŞÜNMEDEN TEPKİDE BULUNUR. ÇÖZÜME TESADÜFİ TEPKİLERDEN OLUŞAN DENEME YANILMALARLA YAVAŞ YAVAŞ ULAŞILIR. PROBLEMLE KARŞILAŞAN ORGANİZMA, ÇÖZÜME NASIL ULAŞACAĞINI DÜŞÜNMEYE BAŞLAR. UYARICILAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER ANLAŞILMAYA ÇALIŞILIR, BİLİNÇLİ AMAÇLI DAVRANIŞLAR VARDIR. KAVRAMA YOLUYLA 28

29 WERTHEIMER A GÖRE DÜŞÜNME TÜRLERİ A TİPİ ÖĞRENME PROBLEMİN İÇYAPISINI GÖRMEYİ GEREKTİRİR, ÇÖZÜM BİREY TARAFINDAN BULUNUR. ÇÖZÜM UZUN SÜRE HATIRLANABİLİR VE KOLAYLIKLA GENELLENİR. B TİPİ ÖĞRENME ANLAMADAN EZBERLEMEYE DÖNÜKTÜR, SADECE SINIRLI DURUMLARDA UYGULANABİLİR, KATIDIR, KOLAYCA UNUTULUR. LEWIN E GÖRE YAŞAM ALANI KİŞİNİN KAÇINDIKLARI KİŞİNİN KENDİSİ KİŞİNİN AMAÇLARI KİŞİNİN ENGELLERİ KİŞİNİN ALGILADIĞI HALİYLE ÇEVRE KİŞİNİN AMACA ULAŞMAK İÇİN İZEYECEĞİ YOLLAR KİŞİNİN PSİKOLOJİK GERÇEKLİĞİ 29

30 2. BİLGİYİ İŞLEME KURAMI BİLGİ DEPOLARI BİLİŞSEL SÜREÇLER DUYUSAL KAYIT KISA SÜRELİ BELLEK UZUN SÜRELİ BELLEK BELLEK TÜRLERİ UYARICILAR ALICILAR DUYUSAL KAYIT DUYUSAL KAYIT DİKKAT KISA SÜRELİ BELLEK KISA SÜRELİ BELLEK TEKRAR & KODLAMA UZUN SÜRELİ BELLEK 30

31 UZUN SÜRELİ BELLEKTE SAKLANAN BİLGİ TÜRLERİ DEKLERATİF BİLGİ PROSEDÜREL BİLGİ UZUN SÜRELİ BELLEK TÜRLERİ İFADE EDİLEBİLİR BELLEK ANLAMSAL BELLEK ANISAL BELLEK İFADE EDİLEMEYEN BELLEK İŞLEMSEL BELLEK KODLAMAYI ZENGİNLEŞTİRME YOLLARI ETKİNLİK ÖRGÜTLEME EKLEMLEME BELLEK DESTEKLEYİCİ İPUÇLARINI KULLANMA 31

32 BELLEK DESTEKLEYİCİ İPUÇLARI İMAJLAR SÖZEL SEMBOLER İMAJLARIN KULLANILDIĞI BELLEK DESTEKLEYİCİLER YERLEŞİM / LOCİ ZİNCİRLEME ASKI SÖZCÜK / KANCA ANAHTAR SÖZCÜK SÖZEL SEMBOLLERİN KULLANILDIĞI BELLEK DESTEKLEYİCİLER AKRONİM AKROSTİŞ KAFİYE OLUŞTURMA BİLİŞSEL SÜREÇLER DİKKAT ALGILAMA TEKRAR KODLAMA GERİ GETİRME UNUTMA 32

33 HEBB VE NÖROFİZYOLOJİK KURAM HÜCRE KÜMELERİ YAŞANTI GEÇİRDİĞİMİZ HER ÇEVRESEL NESNE, KARMAŞIK BİR NÖRON GRUBUNU UYARIR; BU KARMAŞIK NÖRON GRUBUNA HÜCRE KÜMELERİ DENİR. HÜCRE KÜMELERİNİN BÜYÜKLÜKLERİ, ÇEVRESEL UYARICININ BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE DEĞİŞİR. ARDIŞIK SAFHALAR GEÇİCİ OLARAK İLİŞKİLENEN BİR HÜCRE GRUBU SERİSİDİR. ARDIŞIK SAFHA UYARILDIĞINDA, BİRBİRİYLE İLİŞKİLENMİŞ OLAN OLAYLAR, NESNELER FİKİR HALİNDE AKIP GİDER. 33

34 KONVERYANS MODELİ FESTINGER VE SOSYAL PSİKOLOJİ HORN ETKİSİ TEMEL ATIF HATASI HALO ETKİSİ ÖNCELİK ETKİSİ YAYGINLIK TUTARLILIK BELİRGİNLİK 34