Yrd.Doç.Dr. Erdal Balcan 1

Transkript

1 VÜCUTTA ASİT-BAZ DENGESİ BOZUKLUKLARI ASİDOZ Kan ph ının ALKALOZ Kan ph ının ASİDOZLAR: Vücut ekstrasellüler sıvılarında H + artmasından ya da bazların azalmasından ileri gelir. Vücut normal ph ının ( ) altına bir iniş söz konusudur. Yaşamla bağdaşan sınır ph 6.7 dir METABOLĐK ASĐDOZLAR: Đki önemli nedeni: a. Aşırı asit varlığı b. Vücuttan bikarbonat kaybı Bunun sonucunda bikarbonat : P oranı küçülür ve ph düşer. Diyabetik Ketoasidoz: keton cisimleri (örn: 3 hidroksibütirat) aşırı miktarda üretilir (Yağ asidilerinin aşırı oksidasyonu sonucu oluşan Asetil CoA aşırı keton cismi oluşumuna neden olur) Laktik Asit u: Laktat aşırı miktarda artar (ağır hipoksi, şok, hemoraji, hipotansiyon, konjestif kalp yetmezliği, KC hastalığı, alkol zehirlenmesi, G6Paz ya da F1,6DPaz yetersizliği) 3 karaciğer Amino asit alımı Glikojen sentezi Yağ asidi sentezi lipogenez Yağ dokusu Ketogenez Glukoneogenez Glikojenaliz lipoliz insülin Protein yıkımı Amino asit alımı Glikojen sentezi Genel doku etkileri Glukoz alımı Potasyum alımı Đnsülinin görevleri: glukoz ve amino asitlerin hücreye alınımını arttırır, yağ protein ve glikojen sentezini kolaylaştırır. Ketogenez, glikoneogenez ve glikojenolizi inhibe eder 4 kas Yrd. 1

2 insülinin başlıca etkileri Karaciğer Kas dokusu Yağ dokusu glikojen sentezini protein sentezini lipid sentezini ketojenezi glikoneojenezi glikoz girişini glikojen sentezini amino asit alımını keton alımını protein yıkımını K + uptake glikoz girişini yağ asidi sentezini gliserol fosfat sentezini trigliseriddeposunu lipoprotein lipaz aktivitesini hormon sensitif lipazı K + emilimi Đnsülin KC den glukoz çıkışı insülin Anti-lipolitik Kan gukoz düzeyi (hiperglisemi) Hücre dışı ozmotik basınç Adrenalin Glukagon Büyüme hormonu Kortizol Lipolitik Hücre içi suyun hücre dışına çıkması GLUKOZÜRĐ 7 TAG Hormona duyarlı lipaz MAG lipaz DAG + SYA DAG lipaz Gliserol +SYA MAG + SYA 8 Yrd. 2

3 SYA β-oks. Asetil CoA Asetoasetil CoA KETON CĐSĐMLERĐ Aseton 3 hidroksibütirat Aşırı üretim Kanda H + düzeyi DKA 9 10 METABOLĐK ASĐDOZUN NEDENLERĐ: Anyon açığı: Sodyum ve 1.Artmış anyon açığının görüldüğü durumlar: potasyum a. Endojen asidin artması: plazmadaki Ketozis katyonların %90 ını, klorür ve Diabetes mellitus, açlık, alkol zehirlenmeleri bikarbonat ise Laktik asidoz anyonların % b. Kalıtsal metabolik hastalıklar: 80 ini oluşturur. Bu 4 anyon ve Karbohidrat metabolizmasındaki hatalar katyonların toplam Amino asit ya da yağ asidi düzeyleri metabolizmasındaki hatalar arasındaki farka anyon açığı denir. c. Asit ya da potansiyel asitlerin aşırı tüketilmesi: Normalde Zehirler mmol/l d. Böbrek yetersizliği 2.Normal anyon açığı olanlar (hiperkloremi): Renal tübüler asidoz Karbonik anhidraz inhibitörleri Diare u Kompanse Eden Mekanizmalar: -Hiperventilasyon -Böbreklerin bikarbonat üretimini arttırması Kompansasyon ph yı normale yaklaştırır; ancak tamamen normale getiremez. ph nın tamamen normale dönmesi ancak altta yatan nedenin ortadan kaldırılması ile mümkün olur Asit - Baz Bozuklukları: Kompansasyon Sodyum (140)+ potasyum (4) = klorür (102) + bikarbonat (25) A- (17) Yrd. 3

4 En belirgin özelliği ph<7.35 Fikse asit birikimi düşük-normal düşük SOLUNUMSAL ASĐDOZLAR: Vücutta hipoventilasyon sonucu ve H 2 CO 3 yığılımı olur. Böylece kan P nın artışı söz konusudur. Kanda H 2 CO 3 artması sonucu HCO 3 /H 2 CO 3 oranı azalır ph Primer defekt: akciğerler: atılımı bozukluğu (kronik tıkayıcı hastalıklar (kronik bronşit, anfizem, astım gibi) Sekonder defekt sinir sistemi: beyindeki solunum merkezinin serebral hastalıklarla ya da ilaçlarla baskılanması. Mekanik yaralanmalar, çok aşırı şişmanlık. Böbreklerin bikarbonat iyonu sentezini arttırmasıyla kompanse edilebilir. En belirgin özelliği Karbonik asit birikimi Yrd. 4

5 ph<7.35 > 45mmHg normal ALKALOZLAR Ekstrasellüler sıvılardaki H + konsantrasyonunun normalin altına inmesi ya da bazları (HCO 3- ) artmasıyla görülen durumdur. ph normal değerin üstüne çıkar. Yaşamla bağdaşan sınır ph 7.9 dur. 1. METABOLĐK ALKALOZLAR: Büyük miktarlarda bikarbonat alınması, GĐS ve böbrekten atılan asit miktarının artışı metabolik alkoloza neden olabilir. Kusma, oral antiasit tedavisi, potasyum eksikliği Plazma HCO 3- /H 2 CO 3 oranı ve ph En Belirgin Özelliği Fikse asitlerin anormal kaybıdır ph>7.45 düşük-normal yüksek Yrd. 5

6 2. SOLUNUMSAL ALKALOZLAR: Hiperventilasyonun neden olduğu H 2 CO 3 kaybıdır. Plazma PCO 2 düzeyi Hipoksi, solunum merkezinin uyarılması (endişe, histeri, salisilatların aşırı dozda alımı, serebral hastalıklar-infeksiyon, tümör), gebelik. En Belirgin Özelliği Karbonik asit kaybıdır Asit - Baz Bozuklukları ph>7.45 < 35 mmhg (fikse asit birikimi) (fikse asit kaybı) ph α HCO 3 ph α HCO 3 normal (Karbonik asit birikimi) (Karbonik asit kaybı) ph α HCO 3 ph α HCO Yrd. 6

7 METABOLİK SOLUNUMSAL KAYNAKLAR ASİDOZ ALKALOZ ASİDOZ ALKALOZ HCO 3 H 2 CO 3 1. Lehninger Principles of Biochemistry. Nelson DL, Cox MM, 4th ed. W. H. Freeman ed Basic Concepts in Biochemistry. HF second ed. McGraw Hill Biochemistry. Berg JM, Tymoczko JL, Stryer L. 5th ed. Freeman and Com Aşırı fikse asit varlığı, HCO 3 / P Aşırı HCO 3 varlığı, HCO 3 / H 2 CO 3 HCO 3 / H 2 CO 3 HCO 3 / H 2 CO Yrd. 7