TÜRKİYE'DE NEFROLOJİ - DİYALİZ ve TRANSPLANTASYON

Transkript

1 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI PUBLISHED BY THE TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY TÜRKİYE'DE NEFROLOJİ - DİYALİZ ve TRANSPLANTASYON REGISTRY OF THE NEPHROLOGY, DIALYSIS AND TRANSPLANTATION IN TURKEY REGISTRY 2002 Kayıt Kurulu / Registry Committee Ekrem EREK Başkan Chairman Gültekin SÜLEYMANLAR Türk Nefroloji Derneği Genel Sekreteri General Secretary of Turkish Society of Nephrology İstanbul Kamil SERDENGEÇTİ Türk Nefroloji Derneği Başkanı President of Turkish Society of Nephrology

2 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI PUBLISHED BY THE TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY Önemli Not / Note Bu kitabın bütün hakları Türk Nefroloji Derneği'ne aittir. Makale ve bulgular kaynak gösterilmeden yeniden yaymlanamaz. All copyrights are reserved for Turkish Society of Nephrology. Articles and figures might not be published without reference Dizgi ve Tasarım / Contents and Design: Baskı / Printing: Baskı Tarihi / Printing date: Omega Araştırma Şti. Art Ofset Eylül / September 2003 ii Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

3 Türk Nefroloji Derneğinin 1989 yılında İstanbul ile başlayan yıllık registry çalışmaları bu kitapçıkla on üçüncü yılını tamamlamaktadır. Nefroloji, Dializ ve Transplantasyon ile ilgili 12 kitapçık Türk Tıp arşivindeki müstesna yerini almış bulunmaktadır. Son yıllarda ingilizce kopyası da dahil edilen bu kitapçıktaki veriler 2 yıldır profesyonel bir ekip tarafından yurt genelinde toplanmakta ve istatistikleri yapılmaktadır. Tabiiki formların hazırlığı, dağıtılma ve toplanma ve sonuçların değerlendirilmesindeki kontrol, destek ve yayına hazırlanması Registry Merkez Kurulumuz tarafından yapılmaktadır. On iki yıllık çalışmanın geniş bir özeti ve yorumu, Avrupa Nefroloji Birliği Yayın Organı NDT dergisinde yayınlanmış ve büyük ilgi görmüştür (NDT, : ). Derginin baş editörü (Prof. Drüeke ) bu çalışmayı son derecede ilgi çekici {extremely interesting) bulduğunu bir mektupla bildirmiştir. Uzun yılların mahsûlü olan kayıt ile ilgili bu yerli ve yabancı yayınlar, Türkiye ile ilgili bu konudaki bilgileri öğrenmek isteyenlere temel bir kaynak olma niteliğini şimdiden kazanmıştır. Derneğimizin başkanı ve Avrupa Nefroloji Birliği'nin Türkiye temsilcisi Prof. Dr. Serdengeçti 'nin davetiyle Amsterdam'daki EDTA-ERA yeni Registry Merkezi Sorumlusu (Dr. Kitty Jager) ülkemize gelerek çalışmaları yerinde görmüş ileriye dönük tavsiyeleri alınmış ve sıkı işbirliğine karar verilmiştir. Kendisinin 2003 Antalya Kongresinde (bu kongre) konu ile ilgili bir konferans vermesi de sağlanmıştır. Bu yıl da yıllık kayıt bilgilerinin hazırlanmasında ve toplanmasında büyük emeği olan dernek başkanı Sn. Prof. Dr. Serdengeçti'ye, Genel Sekreter Sn. Prof. Dr. Süleymanlar'a, zaman zaman yardımlarını istediğimiz yurt çapındaki registry genel kurul üyelerine, ilgili merkezlerin formlarını bu yılda dolduran ve isimleri arka sayfalarda belirtilen merkezlerin sorumluları olan hekim ve hemşire dostlarımıza, veri toplanmasında bu yıl daha tecrübe kazanan Omega firması sahip ve çalışanlarına, kitabın bu sene de basımını üstlenen Fresenius Şirketi'ne teşekkürlerimi ve saygılarımı sunarım. ÖNSÖZ / INTRODUCTION Annual registry studies started in 1989 by Turkish Society of Nephrology is now celebrating its 13th year. Till now, 11 books about nephrology, dialysis and transplantation has been added to the Turkish medicine archive with English versions last few years. Data collection and statistical analysis has been performed by a professional team in last two years while designation, distribution and collection of the forms and controling and evaluation of the results, support and preparation for publishing has been done by our Central Registry Board. A summary and comment about studies has been taken place in NDT journal which is a publication of Eurpean Nephrology Association and has aroused big interest (NDT, : ). Prof. Drüeke, the executive editor of the journal, has stated with a letter that he has sfounded this study extremely interesting. These publications both national and international on this registry which is a product of long years has already been a key source to those who wants to get information about nephrology, dialysis and transplantation in Turkey. Kitty Jager, MD., who is the responsible person of the registry centre of EDTA-ERA located in Amsterdam has visited Turkey to examine our studies with the invitation of Prof. Serdengeçti, who is the head of our society and the representative of European Nephrology Association in Turkey. Through the desicion of working together in association she is going to deliver a lecture in 2003 Congress in Antalya. We appreciate to the chairman of our society Prof. Serdengeçti MD., to our general secretary Prof. Süleymanlar MD., to our registry board members, to our regional coordinators and to all the centres and their managers, physicians and nurses who has completed the forms (names are stated at the back pages of this book). We are also grateful to the staff and the managers of Omega company that has collected the data of this year's Registry and to the directors of Fresenius, who has yet once more sponsored the printing of this book. Prof. Dr. Ekrem EREK Eylül / September 2003, istanbul, Cerrahpaşa Türk Nefroloji Derneği Registry Komitesi Başkanı Turkish Society of Nephrology, Chairman to Registry Committee Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu iii

4 TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY GENEL KURULU TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY REGISTRY GENERAL COMMITTEE Genel Koordinatör; General Coordinator: Yardımcı Koordinatör; Assistant Coordinator: Prof. Dr. Kamil SERDENGEÇTİ Türk Nefroloji Derneği Başkanı istanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ERA-EDTA Registry Türkiye Temsilcisi President of Turkish Society of Nephrology EDTA-ERA Registry Coordinator for Turkey Prof. Dr. Gültekin SÜLEYMANLAR Türk Nefroloji Derneği Genel Sekreteri Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi General Secretary of Turkish Society of Nephrology Ankara ve İç Anadolu Bölge Koordinatörleri /Regional Coordinators for Ankara and Mid-Turkey: Şali ÇAĞLAR, Mehmet HABERAL, Enver HASANOĞLU, Şükrü SİNDEL, Neval DUMAN, Aysın BAKKALOĞLU, Oğuz SÖYLEMEZOĞLU, Ayşe ÖNER, Haluk KİPER, Cengiz UTAŞ, Süleyman TÜRK İstanbul ve Trakya Bölge Koordinatörleri /Regional Coordinators for Istanbul and Thrace: Emel AKOĞLU, Mehmet SEVER, Rezzan ATAMAN, MİNE BESLER, Funda TÜRKMEN, Uluğ ELDEGEZ, Muzaffer SARIYAR, Saniye ŞEN, Metin ERMAN, Nedim SARSMAZ Bursa ve Marmara Bölge Koordinatörleri /Regional Coordinators for Bursa and Marmara Region: Mustafa YURTKURAN, Kamil DİLEK, Mustafa GÜLLÜLÜ, Nilay OKTAY İzmir ve Ege Bölge Koordinatörleri /Regional Coordinators for Izmir and Aegean Region: Gürhun ATABAY, Ali BAŞÇI, Sevgi MİR, Taner ÇAMSARI, Özdemir YARARBAŞ, Fehmi AKÇİÇEK Karadeniz Bölge Koordinatörleri /Regional Coordinators for Black Sea Region: Tekin AKPOLAT, Nurol ARIK Erzurum ve Doğu Anadolu Bölge Koordinatörleri /Regional Coordinators for Eastern Turkey: Yılmaz SELÇUK, Reha ERKOÇ Diyarbakır ve Güneydoğu Anadolu Bölge Koordinatörleri /Regional Coordinators for Southeastern Turkey: Bünyamin IŞIKOĞLU, Emin YILMAZ, Asım GÖYMEN Adana ve Çukurova Bölge Koordinatörleri /Regional Coordinators for Adana and Çukurova Region: Yahya SAĞLIKER, Uğur EKREN, Zeki GÜLOĞLU, Saime PAYDAŞ Antalya ve Akdeniz Bölge Koordinatörleri / Regional Coordinators for Antalya and Mediterranean Region: Tuncer KARPUZOĞLU, Gülsen YAKUPOĞLU, Fevzi ERSOY Proje yönetimi /Project Management: Omega Araştırma Şti. / Omega Contract Research Organization Proje sorumlusu /Project Manager: Hakan YILMAZ Bölge sorumluları /Regional Project Managers: Hakan YILMAZ, Bahar DAYANAN (İstanbul), Mehmet Emin KAPUCUGİL (Adana), Arzu SEÇKİN, Nilgün ÜNAL (Ankara), Muammer BAŞKAN (İzmir), Mesut BAHAR (Samsun) Veritabanı ve veri giriş programı /Database management and software development: Berk ÖZDEMİR, Savaş YILMAZ Veri girişi /Data entry officers: Leyla KARABULUT, Baki ÖZTUNÇ, Hakan YILMAZ İngilizce çeviriler / Translation: Murat KİRTİŞ Veri analizi ve raporlama / Data analysis and reporting: Doç. Dr. Oktay ÖZDEMİR iv Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

5 İÇİNDEKİLER / CONTENTS Sayfa / Page 2002 Kayıt Sistemi / 2002 Registry...1 Klinik Nefroloji / Clinical Nephrology Hemodiyaliz/ Hemodialysis Periton Diyalizi / Peritoneal Dialysis Böbrek Transplantasyonu / Renal Transplantation Pediatrik Nefroloji / Pediatric Nephrology Pediatrik Hemodiyaliz / Pediatric Hemodialysis Pediatrik Periton Diyalizi / Pediatric Peritoneal Dialysis Türkiye'den ve Dünya'dan Genel Bilgiler Kayıt Sistemine Katılan Merkezler/ Responding Centres KISALTMALAR / ABBREVIATIONS APD...Otomatik periton diyalizi HD...Hemodiyaliz KBY...Kronik böbrek yetmezliği PD...Periton diyalizi SAPD...Sürekli ayaktan periton diyalizi SDBY...Son dönem böbrek yetmezliği BTx...Böbrek transplantasyonu APD...Automatic peritoneal dialysis ARF... Acute renal failure CAPD... Continuous ambulatory peritoneal dialysis CRF... Chronic renal failure ESRD... End-stage renal failure HD... Hemodialysis PD... Peritoneal dialysis RFT... Renal function tests RTx... Renal transplantation Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu v

6 2002 KAYIT SİSTEMİ 2002 REGISTRY TND 2002 registry formu gönderilen merkez sayısı Number of centres where TND forms sent HD ünitesi olmayan merkez sayısı Number of centres without HD unit HD ünitesi kapanmış olan merkez sayısı Number of centres where HD units were closed...18 HD ünitesi 2002 yılı içinde açılmış olan merkez sayısı Number of centres where HD units were opened in HD ünitesi aktif olup izlemde hastası olmayan merkez sayısı Number of centres with HD units without patients... 1 HD ünitesi aktif olmayan merkez sayısı Number of centres with non-functioning HD units...2 HD ünitesi aktif olan merkez sayısı Number of centres with functioning HD units Kayıt çalışmasına katılmayan merkez sayısı Number of non-responding centres...15 Yanıt veren merkez sayısı Number of responding centres and response rate (%96.2) HD merkezleri /HD centres Sorumlu uzman hekim sayısı / Number of specialists (MD) Sorumlu (pratisyen) hekim sayısı / Number of general practitioners Toplam hekim sayısı / Total number of doctors Hemşire sayısı / Number of nurses HD cihaz sayısı / Number of HD equipments Diyalize sürekli giren hasta sayısı / Number of patients on HD therapy PD merkezleri / PD centres Sorumlu uzman hekim sayısı / Number of specialists (MD) Sorumlu (pratisyen) hekim sayısı / Number of general practitioners Toplam hekim sayısı / Total number of doctors Hemşire sayısı / Number of nurses yılında izlenen SAPD / APD hasta sayısı / Number of CAPD / APD patients in Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 1

7 KLİNİK NEFROLOJİ CLINICAL NEPHROLOGY TND 2002 registry formu gönderilen merkez sayısı: Number of centres registry forms sent Milyon nüfus başına düşen merkez sayısı Centres per million Yanıt veren merkez sayısı Number of responding centres and response rate (%96.2) 2 Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

8 Ankete yanıt veren merkezlerin yıllara göre oranı Ratio of responding centers by years Türkiye'de RRT Oranları RRT ratios in Turkey Türkiye'de diyaliz tedavisi Dialysis treatment in Turkey Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 3

9 Değerlendirme / Discussion Değerlendirme, 383 merkezden gelen bilgilere dayanarak yapılmıştır yılında bir önceki yıla göre yatan hasta ve polikliniklere başvuran hasta sayısında önemli değişiklik olmamıştır yılında Türkiye'de renal replasman tedavisi gerektiren son dönem kronik böbrek yetmezliği nokta prevalansı (pmp) ve insidensi ise 70 (pmp) olarak saptanmıştır. Geçen yıla göre insidenste azalma, prevelansta ise artma dikkati çekmiştir. Ülkemizde 2002 yılında da nefroloji ünitelerine başvuran yeni SDBY olgularında; kronik böbrek yetmezliğine götüren ilk üç neden diabetes mellitus, kronik glomerülonefrit ve hipertansiyon olma özelliğini korumaktadır. Evaluation is performed based on the results provided by 383 centres. There is no significant change in the numbers of the patients in policlinics and of the outpatients in the year 2002 when compared to last year. For the year 2002, the point prevalence of end stage renal failure cases needed renal replacement is found as (pmp) and incidence is found as 70 (pmp) in Turkey. There is a dicrease in incidence and an increase in prevalence when compared to last year. Similar to the year 2001, first three factors causing chronical renal failure among the patients with end stage renal failure (ESRD) applied nephrology clinics is again found as diabetes mellitus, chronic glomeulonephryte and hypertension, respectively. 4 Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

10 HEMODİYALİZ HEMODIALYSIS Çalışmaya davet edilen toplam HD ünitesi sayısı Number of HD units invited to registry HD formunu dolduran merkez sayısı ve yanıt oranı Number of responding units and response rate (%96.2) Toplam HD cihaz sayısı Number of HD equipments Hemodiyalizde çalışan toplam hekim sayısı Number of physicians working in HD units yıl sonu itibariyle düzenli HD programında olan hasta sayısı Number of patients under regular HD program as of the end of yılında düzenli HD programına alınan diyabetik hasta sayısı Number of diabetic patients whose HD treatment started in yılı içinde uygulanan toplam HD seans sayısı Total number of HD sessions performed in yılı içinde tüketilen toplam diyalizer sayısı Total number of dialysers consumed in HD order'ı verilirken üre kinetik modeli kullanan merkez sayısı Number of centres using urea kinetics model for HD ordering (%61.1) Düzenli HD programında olan hipertansif hasta sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of hypertensive HD patients (as of the end of 2002) (%37.8) Düzenli HD programında olan hastalarda antilipidemik ilaç kullanan hasta sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of HD patients on antilipidemic treatment (as of the end of 2002) (%15.0) Düzenli HD programında olan ve halen sigara kullanan hastaların sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of smoker HD patients (as of the end of 2002) (%26.2) Düzenli HD programında olan hipoalbüminemik (serum albümin düzeyi < 3.5 g/dl) hastaların sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of hypoalbuminemic (serum albumin level lower than 3.5 g/dl) HD patients (as of the end of 2002) (% 19.2) Düzenli HD programında olan hastalarda EPO kullanan hasta sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of HD patients on EPO treatment (as of the end of 2002) (%66.5) Düzenli HD programında olan hastalarda D vitamini kullanan hasta sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of HD patients on vitamin D treatment (as of the end of 2002) (%45.0) Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 5

11 Düzenli HD programında olan hastalarda esansiyel aminoasit ve/veya alfa ketoasit kullanan hasta sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of HD patients on essential aminacid and/or alpha-ketoacid treatment (as of the end of 2002) (%34.1) Düzenli HD programında olan HBs Ag pozitif hastaların sayısı ve oranı (2002 yılında) Number and percentage of HBs Ag positive HD patients in (%4.8) Düzenli HD programında olan HCV Ab pozitif hastaların sayısı ve oranı (2002 yılında) Number and percentage of HCV Ab positive HD patients in (%24.6) Düzenli HD programında olan hem HBs Ag, hem de HCV Ab pozitif hastaların sayısı ve oranı (2002 yılında) Number and percentage of both HBs Ag and HCVAb positive HD patients in (%1.7) Düzenli HD programında olan HIV pozitif hastaların sayısı (2002 yılında) Number of HIV positive HD patients (as of the end of 2002) Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

12 Yıllara göre HD merkez sayıları Number of HD centers by years Yıllara göre HD makine sayıları Number of HD equipments by year Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 7

13 Yıllara göre HD hasta sayıları Number of HD patients by year HD'de prevelant olgularda demografik özelikler Demographics of prevelant cases in HD HD'deki yaş grupları (%) Age groups of HD patients (%) 8 Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

14 HD seans sayıları (son üç yıl) Number of HD sessions (last three years) Seans Sayısı (Haftalık) / Number of sessions (Weekly) Merkez sayısına göre üre kinetik modeli kullanımı The usage of urea kinetic model by the number of the centres Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 9

15 Son iki yıla göre üre kinetik modeli kullanım oranı The ratio of urea kinetic model usage in last two years HD'de kt/v oranları KtN ratios in HD HD'de kullanılan diyalizat türü Type of dialysate used in HD 10 Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

16 HD hastalarında kullanılan diyalizör tipleri Types of dialysors applied to HD patients HD hastalarında Anti-HT ilaç türü The number of -types of Anti-HT drugs Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 11

17 HD hastalarında kullanılan Anti-HT ilaç türleri Anti-HT classes used in HD patients HD hastalarında Telekardiyogram kontrolü Telecardioaram check in HD oat/ents HD hastalarında kardiyotorasik indeks Cardiotorasic index in HD patients 12 Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

18 HD hastalarında serum total kolesterol düzeyleri Serum total cholesterol levels in HD patients HD hastalarında serum total trigliserid düzeyleri Serum total trigliserid levels in HD patients HD hastalarında sigara kullanımı Smoking rate in HD patients Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 13

19 HD hastalarında Hepatit serolojisi (son 3 yıl) Hepatititis seroloqy in HD patients (last 3 years) HD hastalarında serum albumin düzeyi Serum albumin level in HD patients HD hastalarında EPO kullanımı EPO usage in HD patients 14 Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

20 HD hastalarında Vitamin D kulllanımı The Vitamin D usage in HD patients HD hastalarında Ölüm Zamanı Death time in HT patients Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 15

21 HD hastalarının ölüm nedenleri (ilk 90 günden sonra) Causes of death happened after 90 days of dialysis Değerlendirme / Discussion Değerlendirme, 383 hemodiyaliz merkezinden gelen verilere dayanılarak yapılmıştır. Registry'e katılan merkez sayısı, hemodiyaliz makina sayısı (n:5160) ve hemodiyaliz hasta sayısı önceki yıla göre artmıştır. Çocuk hasta oranı %1 civarındadır. Hemodiyaliz, ülkemizde en sık uygulanan RRT yöntemidir (%76.8). Hemodiyalizde çalışan toplam hekim sayısı: 1156, hemşire sayısı:2720'dir. Hemodiyaliz hasta popülasyonundaki diabetik hasta oranı %12'den %17.4'e çıkmıştır. Bu gelişme giderek artan bir sorunun işaretidir. Haftalık hemodiyaliz seansı: hastaların %78.8'inde 3, %18.7'sinde 2, %2.4'ünde 1 seansdır. Geçen yıla göre haftalık 3 seans oranı anlamlı derecede artmıştır. Bikarbonatlı diyazilat kullanım oranı %98.3'e çıkmıştır. Diyalizör membran tercihinde değişim gözlenmektedir. Kuprofan kullanımında azalma devam etmektedir. Sentetik membran kullanımındaki artış dikkat çekicidir yılında en çok reçete edilen membran sentetik membranlar (%49.6) olmuştur. Diyaliz yeterliliğinin değerlendirilmesinde üre kinetik modeli'nin kullanım oranında artış vardır. Yanıt veren merkezlerin yaklaşık %61'inde uygulanmaktadır. Hemodiyaliz hastalarında hipertansiyon oranı %37.8 olarak bulunmuştur. Kardiyotorasik indeks %32 olguda 0.5'den büyüktür. Volüm kontrolünde sorun hipertansiyon oluşumunda önemli bir Evaluation is performed based on the results provided by 383 hemodialysis centres. The number of the centres participating to the registry, the number of the hemodialysis equipments (n: 5160) and the number of the HD patients are all increased when compared to the year The rate of child patients is approximately 1%. With a rate of 76.8 hemodialysis is the most commonly used renal replacement method in Turkey. There are 1156 physicians and 2729 nurses working in hemodialysis. The rate of diabetics among the HD patients is increased to 17.4%, while it was 12% last year. This fact is an indication of coming problems. The number of hemodialysis session per week is 3 for 78.8% of the patients while it is 2 for 18.7% and 1 for 2.4% of them. The rate of the weekly 3 sessions is significantly increased when compared to last year. The rate of bicarbonate dialysate usage is increased to 98.3%. There observed a change in dialyser membrane usage. There is still a decrease in cuprophan usage. The increase in synthetic membrane usage is significant. The most prescripted membrane is found as synthetic ones with a rate of 49.6%. There is an increase in the rate of urea kinetic method usage in evaluating dialysis sufficiency. This method is performed in 61% of the centres replied. 16 Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

22 faktör olma özelliğini korumaktadır. Hipertansiyon tedavisinde en sık reçete edilen ilaçlar, kalsiyum kanal blokerleri ve ACE inhibitörleridir. Hemodiyaliz hastalarında sigara kullanımı önemli bir sorun olarak görünmektedir. Tüm hemodiyaliz hastalarının %26.2'si aktif sigara içicisi olup, sigara kullanım süresi olguların yarısında 10 yıldan daha uzundur. Bu sorunla mücadelenin kardiyovasküler hastalık riskinin kontrolü açısından önemi büyüktür. Beslenmenin güvenilir göstergelerinden olan serum albümin düzeyi hemodiyaliz hastalarının %80.8'inde 3.5g/dl'nin üzerindedir. Geçen yıla göre biraz daha düşüktür. Hemodiyaliz hasta populasyonumuzda eritropoietin kullanım oranı ile oral ve/veya IV D vitamini kullanımı oranlarında geçen yıla göre anlamlı azalma olmuştur. EPO kullanım oranı %66.5 olup olguların ancak yarısında hedef HB düzeyine ulaşılmıştır. EPO direnci %10.6 olarak saptanmıştır. Bu değerler EPO kullanımındaki sorunların devam ettiğini göstermektedir. Hemodiyaliz hastalarında HBV enfeksiyon oranınında önceki yıllara göre düşme gözlenmiştir. HCV antikor pozitif hasta oranında da dramatik azalma olmuştur (%24.6'ya düşmüştür). Bu olumlu gelişmelere rağmen HCV enfeksiyonu klinik önemini korumaktadır. Hemodiyaliz hastalarındaki en sık rastlanan ölüm nedeni kardiyovasküler hastalıklardır (%46.4). Bunu serebrovasküler hastalık, enfeksiyonlar ve malignite izlemektedir. Hemodiyaliz hastalarındaki ölümlerin %31'inin diyalizin ilk 90 günü içinde oluştuğu görülmektedir. Bu değer, geçen yıla göre biraz düşük olmakla birlikte üzerinde durulması gereken bir konudur. Hemodiyaliz, ülkemizde son dönem böbrek yetmezliği gelişen hastalarda en sık uygulanan renal replasman yöntemidir. Hemodiyaliz olanakları ve hasta sayısındaki artışların yanısıra, daha kaliteli diyaliz sunulması konusunda da önemli gelişmeler devam etmektedir. Özünde pahalı bir tedavi yöntemi olan hemodiyalizin maliyetini azaltacak, diyaliz membranlarının sterilize edilerek aynı kişide tekrar kullanımı (reuse), EPO ve diğer ilaçların kullanılmasının sıkı kontrolü gibi stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması ülke ekonomisi açısından çok önemlidir. The rate of hypertension among the HD patients is found as 37.8%. Cardiotorasic index is bigger than 0.5 in 32% of the cases. The problems in volume controlling are still an important factor causing hypertension. Calcium channel blockers and ACE inhibitors are the most prescripted drugs. Smoking is still an important problem among the HD patients. The rate of active smokers among whole HD patients is 26.2% and smoking period is longer than 10 years in half of them. Fighting against this problem has significant importance with regard to the control of cardiovascular risk. Serum albumin level, a reliable indicator of nutrition, is over 3.5g/dl in 80.8% of the HD patients. This rate is a little lower when compared to last year. There observed a significant decrease in the rate of EPO (erythropoietin) usage and in the rate of oral/ IV vitamin D usage when compared to last year. The rate of EPO usage is 66.5% and target HB level is reached in only half of the cases. EPO resistance is found as 10.6%. Those numbers show that the prohlems in EPO usage are still living. There is a decrease in the rate of HBV infection when compared to the previous years. HCV infection is still clinically important, although there is a dramatic decrease in the rate of the patients (24.6%) with HCV+. With a rate of 46.4% cardiovascular diseases are the most common factor causing death in HD patients. Serebrovascular diseases, infections and malignity are the other factors. It is found that 31% of the HD patients die in the first 90 days of the dialysis. This ratio is a little lower than last year's. Hemodialysis is the most common renal replacement method in patients with end stage renal failure (ESRD). And while the number of patients keeps increasing there are improvements in hemodialysis conditions and studies to provide a more qualified dialysis are being carried on. To develop strategies like sterilization of dialysis membrane to provide reuse, strict control on EPO and on other drugs that will decrease the high costs of HD is very much important in Turkey's economy. Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 17

23 PERİTON DİYALİZİ PERITONEAL DIALYSIS PD formunu dolduran merkez sayısı Number of responding units SAPD / CAPD 2002 yıl sonu itibariyle SAPD programında olan hasta sayısı Number of patients under CAPD program as of the end of yılında SAPD tedavisine yeni başlayan hasta sayısı Number of patients of whom CAPD treatment started in yılında ölen SAPD hastası sayısı Number of CAPD patients whom died in yılında Tx'e verilen SAPD hastası sayısı Number of CAPD patients who underwent transplantation in yılında HD'e geçen SAPD hastası sayısı Number of CAPD patients who were transferred to HD in yılında başka merkeze geçen SAPD hastası sayısı Number of CAPD patients who were transferred to another centre in yılında izlemden çıkan SAPD hastası sayısı Number of CAPD patients who were lost to follow-up in yılında SAPD programına alınan diyabetik hasta sayısı Number of diabetic patients whose CAPD treatment started in yılında kateter çıkış yeri infeksiyonu geçiren SAPD hastası sayısı Number of CAPD patients who had catheter outlet infection in (%15.2) Düzenli SAPD programında olan hipertansif hasta sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of hypertensive CAPD patients (as of the end of 2002) (%48.5) Düzenli SAPD programında olan hastalarda antilipidemik ilaç kullanan hasta sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of CAPD patients on antilipidemic treatment (as of the end of 2002) (%20.5) Düzenli SAPD programında olan ve halen sigara kullanan hastaların sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of smoker CAPD patients (as of the end of 2002) (%15.6) Düzenli SAPD programında olan hipoalbüminemik (serum albümin düzeyi < 3.5 g/dl) hastaların sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of hypoalbuminemic (serum albumin level lower than 3.5 g/dl) CAPD patients (as of the end of 2002)...810(%30.4) 18 Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu

24 Düzenli SAPD programında olan hastalarda EPO kullanan hasta sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of CAPD patients on EPO treatment (as of the end of 2002) (%55.8) Düzenli SAPD programında olan hastalarda D vitamini kullanan hasta sayısı ve oranı (2002 yıl sonu itibariyle) Number and percentage of CAPD patients on vitamin D treatment (as of the end of 2002) (%38.7) Düzenli SAPD programında olan HBs Ag pozitif hastaların sayısı ve oranı (2002 yılında) Number and percentage of HBs Ag positive CAPD patients in (%4.8) Düzenli SAPD programında olan HCV Ab pozitif hastaların sayısı ve oranı (2002 yılında) Number and percentage of HCV Ab positive CAPD patients in (%13.0) Düzenli SAPD programında olan hem HBs Ag, hem de HCV Ab pozitif hastaların sayısı ve oranı (2002 yılında) Number and percentage of both HBs Ag and HCV Ab positive CAPD patients in (%0.8) Düzenli HD programında olan HIV pozitif hastaların sayısı (2002 yılında) Number of HIV positive HD patients (as of the end of 2002)...Yok (none) SAPD hemşiresi sayısı (2002 yılında) Number of CAPD nurses (as of the end of 2002) APD/APD 2002 yıl sonu itibariyle APD programında olan hasta sayısı Number of patients under APD program as of the end of yılında APD tedavisine yeni başlayan hasta sayısı Number of patients of whom APD treatment started in Aralık 2002 tarihi itibariyle izlemde olan APD hastası sayısı Number of APD patients as of the end of yılında ölen APD hastası sayısı Number of APD patients whom died in yılında Tx'e verilen APD hastası sayısı Number of APD patients who underwent transplantation in yılında HD'e geçen APD hastası sayısı Number of APD patients who were transferred to HD in yılında başka merkeze geçen APD hastası sayısı Number of APD patients who were transferred to another centre in yılında izlemden çıkan APD hastası sayısı Number of APD patients who were lost to follow-up in Türkiye 2002 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi (Registry) Raporu 19