Türkiye KBH Prevalansı Araştırması 5

Transkript

1 Türkiye de Kronik Böbrek Hastalığı Chronic REnal Disease In Turkey CREDIT Prof. Dr. Gültekin Süleymanlar CREDIT Çalışması Koordinatörü

2 Kronik Böbrek Hastalığı Sık görülen (%10), Morbiditesi ve mortalitesi yüksek olan, Yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen, Farkındalığı ve erken tanı olasılığı düşük, Büyük sosyoekonomik yük getiren, Ancak, önlenebilen veya ilerlemesi yavaşlatılabilen bir hastalıktır.

3 Kronik Böbrek Hastalığı (Tanım) Üç ay veya daha uzun süren BÖBREK HASARI Patolojik (yapısal) anormallikler Böbrek hasar göstergeleri İdrar anormallikleri (proteinüri vs) Kan anormallikleri (renal tubuler sendromlar) Görüntüleme yöntemlerindeki anormallikler Böbrek transplantasyonu VE / VEYA Üç ay veya daha uzun süren GFH AZALMASI (<60 ml/dk/1.73 m 2 ) (KDIGO KILAVUZU-2004)

4 Kronik Böbrek Hastalığı-Evreler Evre Tanım GFH (ml/dk/1.73 m 2 ) 1 Böbrek hasarı (Normal veya artmış GFH ile birlikte) 2 Hafif GFH azalması (böbrek hasarı kanıtları ile birlikte) 3 Orta düzeyde GFH azalması 3A 3B Ağır GFH azalması Böbrek yetmezliği <15 (veya diyaliz) Hasta böbrek transplant alıcısı ise evreler 1-5 T, diyaliz hastası ise 5D (HD /PD), Albuminüri/proteinüri varsa p son eki eklenir. (KDIGO 2005, NICE 2008)

5 Son Dönem Böbrek Yetmezliği (KBH Evre V; RRT Gerektiren Evre) Türkiye KBH Prevalansı Araştırması 5

6

7 Türkiye de SDBY (RRT Gerektiren) Sıklığı pmp İnsidens Doğrusal (İnsidens) Prevelans Doğrusal (Prevelans) (Milyon Nüfus Başına;pmp)

8 Önümüzdeki 10 Yıla Projeksiyon Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri Türkiye KBH Prevalansı Araştırması 8

9 RRT Gerektiren SDBY nde Primer Etyoloji 40 37, ,6 28,1 27,6 % ,9 15,3 19,7 13,6 9 22,8 14,8 9,2 5, ,8 11,4 9,7 7,6 4 3,53,7 2,6 23,8 18,2 15,6 11, DM KGN HT PBH PN DİĞER BİLİNMEYEN

10 Son Dönem Böbrek Yetmezliği Kronik Böbrek Hastalığı / Erken Evre Böbrek Yetersizliği? CREDIT Türkiye KBH Prevalansı Araştırması 10

11 Birincil Amaç On sekiz yaşın üstündeki bireylerde kronik böbrek hastalığı (KBH) prevalansının Türkiye genelinde aşağıdaki alt gruplarda saptanması: Cinsiyet Yaş grupları Yerleşim yeri (Kent /Kır) Coğrafik bölgeler

12 İkincil Amaç On sekiz yaşın üstündeki bireylerde KBH na eşlik eden hastalıkların/durumların sıklığının saptanması: Hipertansiyon Diyabet Obezite Abdominal obezite Metabolik sendrom Hiperlipidemi Hiperürisemi

13 Yöntem-1; Denekler Bu epidemiyolojik çalışma, Küme örneklem yöntemi ile rastgele seçilmiş 18 yaşın üzerindeki yetişkin kişi üzerinde yapılmıştır; Farklı düzeylerde tabakalar ve kotalar uygulanmıştır Tabakalar (Bölge, il, Kent/kır) Kotalar (Yaş grupları, haneden alınan birey sayısı) Üç büyük il (İstanbul, Ankara ve İzmir) dışında her bölgeden 2-5 il çalışmaya alınmıştır. Çalışma, toplam 23 ilde yürütülmüştür.

14 Denek Örneklem Sayıları

15 Yöntem-2; Saha Çalışması Planı Ev ziyaretleri ile ulaşılan her bireyden aşağıdaki veriler toplanmıştır: Ayrıntılı tıbbi anket Vücut ağırlığı Boy Bel ve kalça çevresi Kan basıncı ölçümü (iki ölçüm ortalaması) Daha sonra bu bireylere tetkik için gerekli koşullar (12 saat açlık gerektiği gibi) anlatılıp randevu verilmiştir. Saha teknisyeni, hastadan kan ve idrar örneğini alıp, uygun koşullarda muhafaza ederek, bu çalışma için anlaşması yapılmış olan laboratuvara teslim etmiştir. Lab. tetkikleri taranan tüm hastalarda yapılmıştır.

16 Laboratuvar İşlemleri KBH tanısı ile ilgili testler: Serum kreatinin düzeyi (Jaffe Mod-picrate) Spot idrarda kreatinin (Jaffe Gen.2) Spot idrarda albümin (Turbidometric) Tam idrar tetkiki (Multi stick) Eşlik eden hastalıklarla ilgili testler: Açlık kan şekeri Lipid paneli (total kolesterol, LDL-kolesterol, HDLkolesterol ve trigliserid) Serum ürik asit düzeyi

17 KBH Tanımı Glomerül filtrasyon hızının (GFH) 60 ml/dak/1.73 m 2 den düşük olması ve/veya Böbrek hasarı varlığı Mikroalbüminüri / albüminüri

18 GFH Hesaplaması Kısa MDRD Formülü GFH(mL/dk/1.73 m 2 )=186 x (SCr ) x (Yaş) x (kadınsa 0.742) x (siyah ise )

19 Mikroalbüminüri/Albuminuri* Normoalbüminüri Mikroalbüminüri <30 mg/gram kreatinin mg/gram kreatinin Makroalbuminüri 300 mg/gram kreatinin *: Sabah spot idrarında yapılan ölçümlere göre

20 Kronik Böbrek Hastalığı-Evreler Evre Tanım GFH (ml/dk/1.73 m 2 ) 0 Artmış risk 90 + MA/A YOK 1 Böbrek hasarı 90 + MA/A VAR (Normal veya artmış GFH ile birlikte) 2 Hafif GFH azalması MA/A VAR 3 Orta düzeyde GFH azalması Ağır GFH azalması Böbrek yetmezliği <15 (veya diyaliz) MA:Mikroalbüminüri, A:Albuminüri

21 Ko-morbid Durumlar-Kriterler Hipertansiyon: SKB 140 ve/veya DKB 90 mmhg Diabetes mellitus: DM tanısı olup ilaç kullanan veya AKŞ 126 mg/dl. Bozuk açlık glukozu: mg/dl Obezite: VKİ: 30 kg/m2 Abdominal obezite: Bel çevresi E: 102 cm, K 88 cm Dislipidemia: Antilipidemik ilaç kullanımı veya lipid profili Total kolesterol >240 mg/dl veya LDL-kolesterol >130 mg/dl veya HDL-kolesterol <40 mg/dl erkekler için, <50 mg/dl kadınlar için veya Serum trigliserid >150 mg/dl Metabolik sendrom: ATP-III kriterleri

22 SONUÇLAR DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER

23 Cinsiyet Dağılımı (n: 10748) 4765 %44,3 %55, Kadın Erkek

24 Yaş Grubu Dağılımı (Hasta Sayısı) Hasta Sayısı >80

25 Yerleşim Yerine Göre Dağılımı 3051 %28,4 %71,6 (n: 10748) 7697 Kent Kır

26 SONUÇLAR BÖBREK FONKSİYONU ve KRONİK BÖBREK HASTALIĞI SIKLIĞI

27 GFH (ml/dk/1,73m2) Glomerüler Filtrasyon Hızı (MDRD) (Cinsiyete Göre) p<0,001 87,5+/-19,9 n: 5110 (Kadın), n: 4947 (Erkek) 90,3+/-21,6 0 Kadın Erkek

28 GFH Düzeyleri Yaşa ve Cinsiyete Göre n: p<0,001 GFH (ml/dk) Kadın Erkek >80

29 15 Genel Populasyonda Albüminüri Oranları (Mikro/ Makro ) 12 %10,2 % 9 6 n: Mikroalbüminüri %2,0 n: 180 Makroalbüminüri

30 Genel Populasyonda Cinsiyete Göre Albüminüri (Mikro / Makro) Oranları 15 % %11.4 %8.9 p<0.001 Kadın Erkek 3 %2,1 %1.8 0 Mikroalbüminüri Makroalbüminüri

31 Kronik Böbrek Hastalığı (Kadın vs Erkek: p<0.001; OR: 0.65 (%95GS: ) ,7 18,4 n: 824 (Kadın), n: 546 (Erkek) 12,8 KBH (%) GENEL KADIN ERKEK

32 KBH Oranları*, Yaş Gruplarına Göre 60 54, n: 8765 p<0,001 32,7 41,3 % ,5 12,6 18, >80 *: MDRD Formülüne göre

33 Genel Populasyonda KBH Oranları Yerleşim Yerine Göre N: ,2 P=0,049 16,8 % Kent Kır Türkiye KBH Prevalansı Araştırması 33

34 KBH Oranları; Bölgelere Göre 25 n: 8765 p<0, KBH Oranı (%) Marmara Ege Karadeniz Akdeniz İç Anadolu Doğu Anadolu *: MDRD Formülüne göre Güneydoğu Anadolu

35 TÜRKİYE DE KBH SORUNU:%15,7 KBH (Evre 1-5) Hasta Sayısı: KBH (Evre 3-5) Hasta Sayısı:

36 Kronik Böbrek Hastalığı- Türkiye deki Prevelans (CREDIT, 2009) Evre GFH (ml/dk) Tanım Sıklık % I >90 Böbrek hasarı (persistan albüminüri) / Normal GFH Hafif Kr Böbrek Yetersizliği Toplam sayı 5, , Orta Kr Böbrek Yetersizliği Ağır Kr Böbrek Yetersizliği 5 <15 Son Dönem Böbrek Yetm. 4, , , Yaşın üstündeki populasyon:46,543,409

37 SONUÇLAR KOMORBİD DURUMLAR

38 50 Hipertansiyon Sıklığı (%), (Cinsiyete Göre) ,7 29,4 n: ,7 % Kadın Erkek Genel Kadın vs Erkek: p<0.001; OR: 0.74 (%95GS: )

39 Türk Toplumunda Kan Basıncı Dağılımı ,6 N: % ,3 16,4 17, ,6 2,7 0 Optimal Normal Yüksek Normal Evre I Evre II Evre III

40 % n: p<0,001 8,5 Hipertansiyon Sıklığı (%), (Yaş Gruplarına Göre) 20 35,9 58,3 73,8 79,3 82, >80

41 Hipertansiyon & Böbrek Fonksiyonu (GFH;ml/dk/1,73 m2) ,6 93,7 N: p<0,001 SCr (mg/dl) ,2 81,7 76,8 73, Optimal Normal Yüksek Normal Evre I Evre II Evre III

42 Hipertansiyon & Albüminüri ,5 n: 8836 Albuminüri (%) ,9 5 10,2 Mikro Makro 4 1,5 2 0 HT YOK HT VAR Genel

43 Hipertansiyon ve KBH İlişkisi KBH ORANI (%) ,6 HT(-) p< ,3 HT(+)

44 Türkiye de Diabet Sıklığı Yüzde ,2 % 75 12, ,2 12,7 TURDEP; Satman et al: Diabetes Care 25: , 2002 CREDIT 2009

45 Diabet Sıklığı & Cinsiyet Kadın vs Erkek: p<0.001; OR: 0.74 (%95GS: ) 13 14,3 n: 1142/ ,9 12,7 % Kadın Erkek Genel

46 Diabet Sıklığı * Cins ve Yaş Gruplarına Göre Percent % n: ,5 3,23,6 4,4 14,9 10,2 24, ,3 37,8 28,9 29,8 34,1 22 Kadın Erkek >80 (* :Açlık Kan Şekeri, >126 mg/dl)

47 DM & GFH (MDRD) ,8 P <0,001 P <0,001 82,8 SCr (mg/dl) NORMAL BGT DM

48 Diabetes Mellitus & Albüminüri n: ,7 Albuminüri (%) ,7 5,3 Mikro Makro 4 0 1,6 DM (-) DM (+)

49 DM & KBH KBY yok vs var: p<0.001; OR: 3.22 (%95GS: ) 35 32,4 % DM(-) DM(+)

50 Obezite Sıklığı (VKİ >30kg/m2) (Cinsiyete Göre) ,6 n: ,1 Percent % ,5 5 0 Kadın Erkek Genel

51 Obezite Sıklığı * Yaş Gruplarına Göre n: 2140/ ,6 35,5 31,6 27,5 Percent % ,2 18, , >80 (* : VKİ >30kg/m2)

52 Abdominal Obezite Sıklığı (BÇ:E>102, K>88cm), (Cinsiyete Göre) Kadın vs Erkek: p<0.001; OR: 0.24 (%95GS: ) ,7 n: ,1 Percent % , Kadın Erkek Genel

53 Abdominal Obezite Sıklığı * (BÇ:E>102, K>88cm), (Yaşa Göre) 60 n: 3399/ ,6 41,3 50,3 47,6 42,9 38,6 % , >80

54 Obezite & Albüminüri 20 n: ,9 Albuminüri (%) 10 9,5 Mikro Makro 5 0 1,7 Obesite(-) 3 Obesite(+)

55 Abdominal Obezite & Albüminüri 20 n: ,5 Albuminüri (%) 10 9 Mikro Makro 5 0 1,8 Obesite(-) 2,4 Obesite(+)

56 Obezite Sıklığı ile KBH İlişkisi KBY yok vs var: p<0.001; OR: 1.65 (%95GS: ) N:8713 KBH % ,3 14, OBESİTE(+) OBESİTE(-)

57 Metabolik Sendrom & Cinsiyet Kadın vs Erkek: p<0.001; OR: 0.66 (%95GS: ) ,6 26,8 n: ,3 % Kadın Erkek Genel

58 Metabolik Sendrom ile KBH İlişkisi N: ,9 KBH % ,3 5 0 MS(-) MS(+)

59 Dislipemi Sıklığı & Cinsiyet n: Percent % Genel Kadın Erkek 10 0 T-Kol yük LDL-K yük HDL-K düş TG yük

60 Sigara İçme Alışkanlığı 60 55,6 Percent % n: ,3 35,2 0 İçmemiş Bırakmış İçiyor

61 CREDIT KBH Prediktörleri (Lojistik Regresyon Analizi-Sonuç) Türkiye de KBH nın oluşumunda; Kadın cinsiyet, İlerleyen yaş, Bazı coğrafi bölgelerde yaşama, (Marmara ve Güneydoğu Anadolu) Kırsal yerleşim, Hipertansiyon varlığı, Diabetes mellitus varlığı en önemli risk faktörlerini oluşturmaktadır.

62 Sonuçlar Genel yetişkin populasyondaki KBH oranı %15,7 dur. Diğer deyişle yaklaşık yetişkin 6 kişiden birisinde KBH vardır. Düşük GFH (<60 ml/dk) olan hasta oranı ise %5.2 olup her 18 yetişkinin birisinde kritik düzeyde KBH olduğu saptanmıştır. Böbrek hastalığı açısından risk oluşturan komorbid durumların sıklığı yüksek bulunmuştur. HT oranı %32,7 DM oranı %12,7 Obezite %20,1 Abdominal obezite %32,1 Metabolik sendrom %31,3 Aktif sigara kullanımı %35,2 Komorbid hastalığı veya durumu olanların GFH ları olmayanlara göre daha düşüktür. Bu sonuçlar KBH nın Türkiye de önemli bir halk sağlığı sorunu olduğunu göstermektedir.

63

64 CREDIT-Prevalans Yürütme Kurulu Prof Dr Gültekin Süleymanlar Prof Dr Kamil Serdengeçti Prof Dr Tevfik Ecder Prof Dr Kenan Ateş Prof Dr Turgay Arınsoy Prof Dr Cengiz Utaş Prof Dr Mehmet Emin Yılmaz Prof Dr Ali Başcı Prof Dr Bülent Altun Doç Dr Mehmet Rıza Altıparmak Doç Dr Mutlu Hayran (Klinik Epidemiyolog) Doç Dr Oktay Özdemir

65 Katkıda Bulunan Kurumlar Türk Nefroloji Derneği TÜBİTAK T.C. Sağlık Bakanlığı Laboratuvar Testleri Fresenius Medical Care

66 SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM