Finansçı Olmayanlar İçin Değere Dayalı Finansal Yönetim

Transkript

1 Finansçı Olmayanlar İçin Değere Dayalı Finansal Yönetim Doç. Dr. Veli AKEL Erciyes Üniversitesi İİBF Kayseri Ticaret Odası 23 Kasım 2016

2 Eğitim Planı Geleneksel ve Modern Finansal Yönetim Anlayışı Ders Programı Piyasa Değeri Kavramı ve Önemi Bilanço ve Gelir Tablosunun Okunması ve Yorumlanması Nakit Akışı ve İşletme İçin Önemi Faaliyet Kaldıracı, Finansal Kaldıraç ve Bileşik Kaldıraç Faiz Hesaplamaları Finansal Piyasaların İşleyişi ve Genel Ekonomi İle Etkileşimi Güncel Finansal Gelişmeler

3 Eğitimin Amacı Bu kısa eğitim programının amacı, özellikle finans yöneticisi Ders olmamakla Programı birlikte işletmenin karar mekanizmaları içinde önemli pozisyonlarda bulunan yöneticilerin; Finansal okuryazarlık düzeylerini yükseltmek, Finansal yönetimin temel ilke ve kurallarını yeniden gözden geçirmek, Elde edilecek bilgileri iş hayatında da etkin olarak kullanmalarına olanak sağlamak

4 Ufacık kasabada iki kardeş ayrı imalathanelerde rekabet edeceklerdir. Kardeşine bunun mantıklı olmayacağını, bu ufak kasabada zaten insanların sayılı ayakkabı satın aldıklarını, ikisinin birden iflas edeceğini söylese de Adolph bu uyarıyı dikkate almaz ve kendine yeni bir ayakkabı imalathanesi açar. Bir Rekabet Hikayesi İkinci Dünya Savaşı'nın hemen öncesinde Almanya'da bir kasaba Herzogenerauch'ta iki kardeş ayakkabı yapıp satmak üzere bir atölye açarlar; Adolph ve Rudolph Dassler. Savaş sonrası Adolph, Rudolph'a artık birlikte çalışmak istemediğini, kendine ayrı imalathane açacağını söyler. Rudolph şaşkındır.

5 Gerçekten de aralarında kıyasıya bir rekabet başlar. Rekabetleri doğdukları kasaba sınırlarını dahi aşar. İki kardeş ayrıldıktan sonra birbirlerine küslerdir ve Adolph 1978 yılında öldüğünde tam 29 yıl dargınlardır. Bugün iki firmanın genel merkezi de bu ufak kasaba Herzogenerauch'tadır. Adolph Dassler'in ayakkabı şirketinin adı ADIDAS, Rudolph'un ki ise PUMA'dır.

6 Türkiye ve Girişimcilik

7 Türkiye ve Girişimcilik

8 Girişimcilik ve Özgüven

9 Neden? Hala girişimci misin? Evet, evet!

10 Geleneksel ve Modern Finansal Yönetim Anlayışı Piyasa Değeri Kavramı ve Önemi

11 Geleneksel Modern Finansal Yönetim Modern finans teorisi, işletmelerin davranış biçimlerinin, piyasa değerini nasıl etkilediğinin analitik yöntemlerle araştırılmasına dayalıdır. Temel özellikleri ise şunlardır. Dışsal gözlem yerine işletme içi gözlemlere dayalı olması, Analitik yöntemlerin kullanılması, Getiri ve riskin birlikte ele alınması.

12 Finans fonksiyonu üzerinde etkili olan gelişmeler İşletmelerin büyük ölçekte faaliyette bulunmaları İşletmelerin çok çeşitli ürünler üretmeleri ve çeşitli piyasalara sunmaları Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin öneminin artması İşletmeler arasında birleşmelerin ve satın almaların yoğunlaşması Teknolojide hızlı değişmelerin yaşanması Piyasalarda rekabetin artması, kar marjlarının daralması Ulaştırma ve iletişim olanaklarının artması Faiz ve döviz kurlarındaki dalgalanmaların artması Liberalleşme faaliyetlerine dayalı olarak globalleşme hızının artması Finansal krizler

13 Finansal Yönetimin Önemi Hangi sektörde faaliyet gösterirse göstersin, tüm şirketler için finans yönetimi günümüzde büyük önem kazandı. Bu bakımdan onun temel ilke ve kurallarına değinmekte yarar görüyoruz. Likiditeyi "tiye alan", sadece devletten destek bekleyerek yaşamını sürdürmeyi tercih eden kişilerin zamanı bitti. Şimdi her şey profesyonel kural ve ilkelere bağlanıyor. Gelişen para ve sermaye piyasalarımızdan azami fayda sağlayabilmek açısından, böylesi bir bakış açısı da şarttır. Aşağıda fasıl fasıl değinmeye çalışacağımız konuların, şirketlere ve dolayısıyla da ülke ekonomisine, yapıcı yönde etkisi olmasını diliyorum.

14

15 Finans Bölümünün Temel Görevleri FİNANSMAN KARARLARI: Firmanın amacı açısından en iyi sonucu verecek kaynak bileşimi ne olmalıdır? YATIRIM KARARLARI: Firmanın kaynakları çeşitli iktisadi değerler (aktifler veya) arasında nasıl dağıtılmalıdır? KAR PAYI DAĞITIM KARARLARI? Dönem sonunda elde edilen karın dağıtımı nasıl yapılmalıdır?

16

17 İşletmenin Amacı

18 İşletmenin Amacı PİYASA DEĞERİ = HİSSE FİYATI X HİSSE SAYISI İşletmenin piyasa değerini HİSSEDARLAR açısından en yükseğe çıkarmaktır.

19 Piyasa Değeri Nedir? İşletmenin piyasadaki arz ve talebe bağlı olarak belirlenen değeridir. İşletmelerin piyasa değeri, hisse senedi ihraç etmiş işletmeyse, hisse senetlerinin fiyatlarıyla ölçülür. İşletme yöneticileri finansal kararlarında işletme değerini ya da hisse senetlerinin değerini maksimize edecek şekilde hareket etmeleridir. Hangi finansal seçenek işletme değerini daha çok artırıyorsa o seçeneğin seçilmesi uygun olacaktır.

20

21 Çalışan Sayıları

22 GARAN KCHOL AKBNK ISCTR TCELL ENKAI TTKOM SAHOL TUPRS EREGL BIMAS YKBNK ARCLK HALKB EKGYO VAKBN TOASO ASELS FROTO AEFES CCOLA THYAO SISE ULKER PETKM CRFSA TAVHL TTRAK 12,000,000,000 BIST TEKİ BAZI ŞİRKETLERİN PİYASA DEĞERİ ($) 18 Kasım 2016) 10,000,000,000 9,596,439,169 8,000,000,000 6,000,000,000 4,000,000,000 2,000,000,000 0

23 Piyasa Değeri (2015)

24

25

26 TURKCELL AKBNK GARANTİ

27 TURKCELL AKBNK GARANTİ

28 Finansmanın Temel İlke ve Kuralları Risk-Getiri Dengesi Sağlanmalıdır. Para zaman değerine sahiptir. Kâr değil, nakit önemlidir. Nakit akışlarındaki artış dikkate alınmalıdır. Rekabetin yoğun olduğu piyasalarda kârlı projeler bulmak zordur. Sermaye piyasalarının yapısı önemlidir. Temsil maliyeti sorunu gözardı edilmemelidir. Tüm yumurtalar aynı sepete konulmamalıdır.

29 Finansmanın Temel İlke ve Kuralları

30 Bilanço ve Gelir Tablosunun Okunması Nakit Akışı ve İşletme İçin Önemi

31 Finansal Analiz Nedir? Tanım: Finansal analiz, bilanço ve gelir tablosunda yer alan oldukça hacimli bir rakamlar kümesinden, anlamlı finansal oranlar oluşturmak suretiyle özet bilgiler çıkarmak işlemidir. Finansal analize başlarken sorulması gerekli soru şirket hakkında ne bilmek istiyorum? sorusudur. Şirket hakkında ne bilmek istediğiniz büyük ölçüde şirketle olan çıkar ilişkinizin türüne bağlıdır.

32

33

34 Bilanço Bilanço, bir işletmenin belli bir anda sahip olduğu varlıklarla, bu varlıkların sağlandığı kaynakları bir düzen içinde gösteren mali tablodur. Aktif Pasif Dönen Varlıklar Duran Varlıklar TOPLAM VARLIKLAR Borçlar Sermaye TOPLAM KAYNAKLAR FOTOĞRAF

35 Hesap Tipi Bilanço İşletmesinin../../. Tarihli Bilançosu AKTİF PASİF K.V.Yab. Kaynaklar Dönen Varlıklar Mali Borçlar Hazır Değerler Ticari Borçlar Menkul Değerler Öde. Ver. ve Yük Ticari Alacaklar Borç ve Gider Karş Stoklar U.V. Yab. Kaynaklar Diğer Dön. Var Mali Borçlar Duran Varlıklar Mali Duran Var Özkaynaklar Maddi Duran Var Ödenmiş Sermaye Bir. Amortismanlar(-) Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Dönem Net Karı Aktif (Varlıklar) Toplamı Pasif (Kaynaklar) Toplamı

36 Rapor Tipi Bilanço. İşletmesinin../../. Tarihli Bilançosu AKTİF Dönen Varlıklar Hazır Değerler Menkul Değerler Ticari Alacaklar Stoklar Diğer Dön. Var Duran Varlıklar Mali Duran Var Maddi Duran Var Bir. Amortismanlar(-) Aktif (Varlıklar) Toplamı PASİF K.V.Yab. Kaynaklar Mali Borçlar Ticari Borçlar Öde. Ver. ve Yük Borç ve Gider Karş U.V. Yab. Kaynaklar Mali Borçlar Özkaynaklar Ödenmiş Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Dönem Net Karı Pasif (Kaynaklar) Toplamı

37

38 Gelir Tablosu Gelir tablosu, bir firmanın belirli bir hesap döneminde elde ettiği gelirlerle, yaptığı giderleri, tasnifli bir şekilde gösteren ve bir dönem faaliyetinin sonucunu kâr veya zarar olarak özetleyen tablodur. FİLM Satışlar (Satılan Malın Maliyeti) Brüt Kar (Diğer Giderler) Faaliyet Karı (Finansman Giderleri) Vergi Öncesi Kar (Ödenecek Vergiler) NET KAR

39

40 Özet Gelir Tablosu A. Brüt Satışlar B. Satış İndirimleri (-) C. Net Satışlar D. Satışların Maliyeti (-) Brüt Satış Karı veya Zararı E. Faaliyet Giderleri Faaliyet Karı veya Zararı F. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar G. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar (-) H. Finansman Giderleri (-) Olağan Kar veya Zarar I. Olağan Dışı Gelir ve Karlar J. Olağan Dışı Gider ve Zararlar (-) Dönem Karı veya Zararı K. D. Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkl. (-) Dönem Net Karı veya Zararı

41 Finansal Analiz Teknikleri Oran Analizi Karşılaştırmalı Tablolar Yöntemi Dikey Yüzdeler Yöntemi Yatay Analiz Yöntemi Trend/Eğilim Yüzdeleri Yöntemi

42 Oran Analizini Kimler Kullanır? İşletme yöneticileri yönetim faaliyetlerini yerine getirirken her aşamada karar almada oranları kullanabilirler. İşletme sahip ve ortakları işletmenin karlılığını ve sürekliliğini analiz etmek için oran analizinden yararlanabilirler. Ticari kredi yöneticileri müşterilerinin durumunu görebilmek için bazı temel oranları kullanabilirler. Menkul kıymet analizcileri farklı menkul kıymetlerin yatırım değerlerini ölçebilmek için oran analizinden faydalanabilirler. Banka uzmanları kredi taleplerini değerlendirmede oran analizlerini gerçekleştirebilirler. Şirket iflaslarının öngörüsünde kullanılabilir

43 Finansal Oranlar Likidite Oranları: İşletme, vadesi gelen kısa süreli borçlarını ödeyebilecek likiditeye sahip midir? Varlık Kullanımı Etkinliği (Faaliyet) Oranları: İşletme varlıklarını etkin biçimde kullanmakta mıdır? Finansal Yapı Oranları: Firma ölçülü bir şekilde finanse edilmiş midir, uzun süreli yükümlülüklerini karşılayabilir mi? Kârlılık Oranları: İşletmenin karlılık düzeyi nedir? Borsa Performans Oranları: Piyasa, işletmenin performansını nasıl değerlendiriyor?

44 Likidite Oranları Cari Oran Cari Oran Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Borçlar Bilançoda yer alan dönen varlıkların toplamının kısa süreli borçlara bölünmesi ile bulunur. Bu oranın yüksek olması işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünün yüksek olduğunu gösterirken, bu değerin çok yüksek olması, işletmenin elinde verimli kullanılmayan atıl fonlar bulunduğu anlamına gelir. Birçok finansal analist bu değerin 2.00 civarında olması gerektiğini savunur. Gelişmekte olan ülkelerde bankaların kısa vadeli borçlar vermeyi tercih etmesi nedeniyle cari oran daha düşük değerler almaktadır. Böyle durumlarda 1.5 civarındaki değerler kabul edilebilir.

45 Likidite Oranları Brüt-Net İşletme Sermayesi Brüt İşletme Sermayesi Dönen Varlıklar Net İşletme Sermayesi Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Borçlar Net Çalışma Sermayesi Oranı Net Çalışma Sermayesi Toplam Aktifler Bilançoda yer alan dönen varlıklar toplamından kısa süreli borçları çıkarılması ile bulunur. Cari Oran, Net İşletme Sermayesinin yeterliliği hakkında da bilgi verir. Dönen Varlıkların, Kısa süreli borçları karşılamaması durumuna Net İşletme Sermayesi Açığı ya da Noksanı denilmektedir.

46 Likidite Oranları Likidite Oranı Asit Test Oranı Dönen Varlıklar Stoklar Kısa Vadeli Borçlar Asit-Test Oranı, Hızlı oran da denilmektedir. Genellikle 1.00 civarında olması gerektiği kabul edilirken ülkemiz işletmelerinde civarındadır.

47 Likidite Oranları Stok Yönetiminin Önemi Bir işletmede stok yönetimi en az üç açıdan önemlidir: Stoklar bazı sektörlerde toplam varlıkların ve dönen varlıkların önemli bir bölümünü oluşturur. Stokların likiditesi diğer dönen varlıklara göre daha düşük olduğundan, stok yönetiminde yapılan hataların düzeltilmesi zaman alabilir. Stok düzeyindeki dalgalanmaların önemli ekonomik etkileri vardır.. Stok yönetimi, özellikle, sağlanacak fayda ile maliyet arasında farkı maksimize edecek sipariş veya üretim miktarının belirlenmesi, firmanın vergi yükümlülüğünü en düşük seviyeye çekecek stok değerleme yönteminin seçilmesi ile ilgilidir.

48 Likidite Oranları Nakit Oranı Nakit Oranı Hazır Değerler Menkul Kıymetler Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Bu değerin en az 0.20 olması gerekir. Ancak firma stokları ihtiyaç duyulduğunda kolayca nakde çevrilebilecek durumdaysa veya işletmeye borcu olanlar güvenilir müşteriler ise bu oranın daha düşük çıkması kabul edilebilir.

49 Likidite Oranları İşletmeler Neden Nakit ve Nakit Benzerleri Tutar? İşlem, gerekli ödemelerin, süresi gelen borç, kar payı vergi v.b ödemeler için Spekülasyon, elverişli koşullarla alım yapmak, finansal varlıkların değer artışından yaralanabilmek, yatırım fırsatını kaçırmamak için İhtiyat, mevsimlik veya dönemsel dalgalanmalarla, olağanüstü olaylara karşı hazırlıklı olmak ve beklenmeyen nakit ödemeleri için

50 Finansal Yapı Oranları Kaldıraç Oranı Kaldıraç Oranı Toplam Borçlar KVYK UVYK Toplam Aktifler Toplam Aktifler Bu oranın %50 civarında olması normal karşılanabilir. Ancak, yaşanan enflasyonun bilançoların pasif yapısı üzerindeki bozucu etkisi sonucu ülkemizde bu oranın %70 lere kadar çıktığı görülmektedir. Bunda ülkemizdeki sermaye kıtlığı ve borçlanmanın avantajlı olmasının rolü büyüktür. Ancak, borçlanma maliyetinin oldukça yüksek seyretmesi, bu durumu giderek ortadan kaldırmaktadır.

51 Finansal Yapı Oranları Özkaynaklar / Pasif Toplamı Oranı Özkaynaklar / Top. Pasif Oranı Özkaynaklar Pasif Toplamı Bu oranın %50 civarında olması normal karşılanabilir. Ancak yaşanan enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde bu oran %30 lara kadar düşmektedir.

52 Finansal Yapı Oranları Toplam Borç/Özkaynak Oranı Borç Özkaynak Oranı KVYK UVYK Özkaynaklar Oranın 1 olması öz kaynak borç dengesi açısından yeterli görülür. Oranın 1 den küçük olması işletme faaliyetlerinde kullanılan iktisadi varlıkların büyük kısmının öz kaynak ile finanse edildiğini gösterir. Buna karşılık oranın 1 in üstüne çıkması, üçüncü kişilerden sağlanan fonların ortaklardan sağlanan fonlardan daha fazla olduğunu gösterir

53 Finansal Yapı Oranları Faizi Karşılama Oranı veya Faizin Kazanılma Sayısı Faizi Karşılama Oranı FVÖK Finansman Giderleri İşletmenin, ilgili dönemde faizin kaç katı kadar esas faaliyet karı kazandığını ve faizlerin işletme açısından hangi düzeyde risk oluşturduğunu gösterir.

54 Finansal Yapı Oranları Devamlı (Sürekli) Sermaye Devamlı Sermaye = Öz Kaynaklar + UVYK Kısa vadeli borçların vadelerinin önceden uzatılıp uzatılmayacağının ya da yenilenip yenilenmeyeceğinin bilinmemesi bu kaynakları sürekli bir kaynak olarak düşünmemizi engeller. Mali yapı değerlendirilirken Devamlı Sermayenin yeterliliği ve yapısı da dikkate alınması gereken konulardandır.

55 Faaliyet Oranları Alacak Devir Hızı Alacak Devir Hızı Net Satışlar Ticari Alacaklar Alacakların Ortalama Tahsil Süresi: 360 / Alacak Devir Hızı İşletmenin alacaklarını yönetmedeki etkinliğinin bir göstergesidir. Alacak devir hızı bir faaliyet dönemindeki kredili satışların ticari alacaklara bölünmesi suretiyle hesaplanır. Ancak analist işletmenin kredili satış tutarını belirleyemiyorsa, pay da net satışlar tutarına yer verilmek suretiyle oran hesaplanır.

56 Faaliyet Oranları Stok Devir Hızı Stok Devir Hızı Satılan Malın Maliyeti Ortalama Stoklar Stokların Ortalama Tükenme Süresi= 360 / Stok Devir Hızı Stok devir hızının yüksek olması genellikle işletmenin stokların etkin bir şekilde yönettiğinin bir göstergesi olabilir. Ayrıca, bu durum göreli olarak firma stoklarının sık sık tükenmesinin bir sonucu da olabilmektedir. Stok devir hızı stokların satışlar yoluyla alacaklara dönüşüm hızı hakkında bilgi verir.

57 Faaliyet Oranları Ortalama Etkinlik Süresi Ortalama Etkinlik Süresi AOTS SOTS Alacakların Ortalama Tahsilat Süresi (AOTS) = 360 / Alacak Devir Hızı Stokların Ortalama Tükenme Süresi (SOTS) = 360 / Stok Devir Hızı Ortalama Etkinlik Süresi = Alacakların Ortalama Tahsilat Süresi + Stokların Ortalama Tükenme Süresi Nakdin stoklara bağlanmasından tekrar tahsil edilerek yeniden nakde dönüşmesi için gerekli süreyi gösterir.

58 Faaliyet Oranları Aktif Devir Hızı Aktif Devir Hızı Net Satışlar Aktif Toplamı Bu oran, işletmenin aktif varlıklarının kaç katı satış yaptığını gösterir. Aktif devir hızının yüksek olması olumludur. Oranın büyük sanayi işletmelerinde 2 küçük sanayi işletmelerinde ise 2-4 arasında olmasının uygun olacağı ileri sürülmektedir.

59 Faaliyet Oranları Duran Varlık Devir Hızı DuranVarlık Devir Hızı Net Satışlar DuranVarlıklar( Net) Duran varlık devir hızı duran varlıklara yapılan yatırımın seviyesini belirlemeye yardımcı olur. Oranın düşme eğilimi göstermesi kapasite kullanım oranının düştüğünü, duran varlıkların verimli kullanılamadığını gösterirken, oranın artış eğilimine girmesi kapasite kullanım oranının arttığını ve işletmenin duran varlıklarını verimli kullandığını gösterir. Genel olarak sanayi işletmelerinde bu oranın 2 olması yeterli görülmektedir.

60 Faaliyet Oranları Özkaynak Devir Hızı Özkaynak Devir Hızı Net Satışlar Özkaynaklar Bu oran öz kaynakların ne ölçüde verimli kullanıldığının tespit edilmesinde kullanılır. Oranın çok yüksek olması işletmenin faaliyetlerini büyük ölçüde borçlanmak suretiyle finanse ettiğini gösterir. Oranın düşük olması ise işletmenin öz kaynaklarını etkin olarak kullanamadığını ve işletmenin faaliyet seviyesinin gerektiğinden daha fazla öz kaynağa sahip olduğunu gösterir.

61 Kârlılık Oranları Özkaynakların Karlılığı Özkaynakların KarlılığıOranı Dönem Net Karı Özkaynaklar Bu oran, işletmeye ortaklarca tahsis edilmiş kaynakların ne ölçüde karlı kullanıldığını tespit etmek amacıyla hesaplanır. Bu oranın, aktif karlılık oranından farkı, finansal kaldıraç seviyesinin etkisidir. Eğer, işletme finansal kaldıraçtan iyi bir şekilde faydalanmışsa özkaynakların karlılığı yüksek olacaktır.

62 Kârlılık Oranları Brüt Kar Marjı Brüt Kar Marjı Brüt Satış Karı Net Satışlar Bu oran işletmenin satış karlılığını gösterir. Net satışlar ile satılan malın maliyeti arasındaki farkın satışlara oranlanmasıyla bulunur. Yüksek olması yanında tutarları da önemlidir.

63 Kârlılık Oranları Esas Faaliyet Kar Marjı Esas Faaliyet Karlılığı Esas Faaliyet Karı( FVÖK ) Net Satışlar Satışlar üzerinden faaliyet karlılığını gösterir ve işletmenin esas faaliyetlerinin ne ölçüde karlı olduğunu tespitte kullanılır. Oranın yüksek olması işletmenin esas faaliyetlerinden yüksek kar elde ettiğinin bir göstergesi iken oranın düşüyor olması karlılığın azaldığı anlamına gelmektedir.

64 Kârlılık Oranları Aktif Kârlılığı Aktif Karlılık Oranı Dönem Net Karı Aktif Toplamı Bir işletmenin yapmış olduğu yatırımın karlılığını, yani varlıkları ne ölçüde karlı kullandığını gösterir.

65 Kârlılık Oranları Mali Rantabilite Mali Rantabilite Net Kar Özsermaye İşletmenin öz sermayesi ile net kârı arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. Yüksek olması işletme rantabilitesinin tatmin edici düzeyde olduğunu gösterir.

66 Kârlılık Oranları Ekonomik Rantabilite Ekonomik Rantabilite FVÖK Aktif Toplamı Kaynakların verimli kullanılıp kullanılmadığını gösterir. Yüksek olması olumludur. Ekonomik Rantabilite < Mali Rantabilite olmalıdır

67 Borsa Performans Oranları Fiyat / Kazanç Oranı Hisse Senedinin Fiyatı Hisse Başına Kar Temettü Verimi Hisse Başına Temettü Hisse Fiyatı HisseBaşına Kar Dönem Net Karı Hisse Senedi Sayısı Fiyat-kazanç oranı, işletmenin her bir liralık hisse başı karına karşılık, yatırımcıların hisse senedine kaç lira ödemeye hazır olduğunu gösteren bir orandır. ( PD / DD) Oranı Hisse Senedinin Piyasa Değeri Hisse Senedinin Defter Değeri Defter değeri, toplam öz kaynağın, dolaşımda bulunan hisse senedi sayısına bölünmesi yoluyla hesaplanmaktadır

68 Kâr Planlaması 1) 2) 3) 4) Başabaş (BBN) Analizi Faaliyet Kaldıracı Finansal Kaldıraç Birleşik Kaldıraç

69 Başabaş Analizi İşletmenin tüm faaliyet giderlerini karşılayacak satış gelirlerini, farklı satış düzeylerindeki faaliyet karını hesaplamaya yardımcı olur. İşletmenin toplam gelirlerinin, toplam maliyet ve giderlerinin tamamını karşılamaya başlandığı satış düzeyini (hasılatını) belirtir.

70 BBN Ne İşe Yarar? İşletmelerin faaliyetlerini zarardan koruyacak en düşük hizmet sunumu ve üretim miktarının bulunması Yeni yapılacak yatırımlarda en düşük kapasite kullanım oranının bulunması Çeşitli hizmet ve üretim miktarındaki işletme sermaye gereksinimini ve birim maliyetlerinin saptanması Planlanan başabaş noktası ile gerçekleşen başabaş noktasının karşılaştırılmaları yapılarak uygulanan yönetim politikalarının değerlendirilmesi Hizmet ve üretim, yatırım, satış fiyat, politikaları ile ilgili kararlara yardımcı olmak,

71 Bir İşletmede Karlılığı Etkileyen Faktörler Nelerdir? Satış fiyatı Satış hacmi Mamul satış karışımı Değişken maliyetler Sabit maliyetler

72

73 Üretim hacmine bağlı olarak değişen maliyetlerdir A) Değişken Maliyetler Üretim Maliyetleri Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyeti Direkt İşçilik Maliyetleri Değişken Genel Üretim Maliyetleri Mamul İle İlgili Olmayan Diğer Maliyetler Araştırma ve Geliştirme Giderleri Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Genel Yönetim Giderleri Finansman Giderleri

74 Maliyet (TL) Üretim hacmine paralel olarak değişen maliyetlerdir A) Değişken Maliyetler Üretilen Çimento Miktarı (kg)

75 Üretim hacminden bağımsız olan maliyetlerdir B) Sabit Maliyetler Üretim Maliyetleri Sabit Direkt İşçilik Maliyetleri Sabit Genel Üretim Maliyetleri Mamul İle İlgili Olmayan Diğer Maliyetler Araştırma ve Geliştirme Giderleri Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Genel Yönetim Giderleri Finansman Giderleri

76 Maliyet (TL) B) Sabit Maliyetler Üretim hacminden bağımsız olan maliyetlerdir. Uzun dönemde tüm giderler sabittir. Üretilen Çimento Miktarı (kg)

77 Katkı Payı Satış Hasılatı (-) Değişken Maliyetler = Katkı Payı (-) Sabit Maliyetler = Faaliyet Sonucu (Kar veya Zarar)

78 Toplam Kâr Toplam Kâr = Toplam Satış Hasılatı Toplam Maliyet (TP = TR TC) satış fiyatının değişken maliyetleri aşan kısmı katkı payı, katkı payının sabit maliyetleri aşan kısmı da kârdır. Kâr SATIŞ FİYATI DEĞİŞKEN MALİYETLER Sabit Maliyetler

79 Kâr Toplam Kâr = Toplam Gelir Toplam Maliyet TP = TR TC Toplam Gelir = Birim Satış Fiyatı * Miktar TR = P X Q Toplam Maliyet = Toplam Sabit Maliyetler + (Birim Değişken Maliyet * Satış Miktarı) TC = F + (V X Q)

80 Kâr Toplam Kâr = Toplam Gelir Toplam Maliyet TP = TR TC TP = (P X Q ) (F + ((V X Q)) Q = F / (P V)

81 Başabaş Noktasının Hesaplanması BBN BBN BBN BBN Miktar Miktar Tutar Tutar Sabit giderler Birim Satış Fiyatı- Birim Değişken Gider Sabit giderler Katkı Payı Sabit giderler Birim Değişken Gider 1 Birim Satış Fiyatı Sabit giderler Katkı Payı Oranı

82 Formül Yardımıyla Başabaş Noktası Hesaplanırsa QBBN adet 2-1,2 0, BBN Tutar = = TL 1,2 1-2

83 Grafik Yöntemiyle Başabaş Yöntemi Sabit Giderler:40.000TL P:2TL V:1,2TL Satış Miktarı Değişken Sabit Toplam Satış Kar (Brim) Giderler(TL) Giderler (TL) Giderler (TL) Tutarları (TL) (Zarar) TL (40.000) (24.000) (8.000)

84 Faaliyet Kaldıracı (Çalışma Kaldıracı) Bir firmanın giderlerinin bir bölümünün, iş hacmi ne olursa olsun, sabit gider niteliğinde olması, faaliyet kaldıracına imkan vermektedir. Giderlerinin tümünün değişken olması durumunda faaliyet kaldıracından söz edilemez. Sabit giderler kısa dönemde sabittir. Uzun sürede firmanın tüm giderleri değişkendir. Faaliyet kaldıracı ancak kısa dönemli analizler için geçerlidir. Faaliyet kaldıracı, sabit giderleri çok yüksek olan faaliyet kollarında örneğin havayolu, demiryolu işletmelerinde görülür.

85 Faaliyet Kaldıraç Derecesi Belirli bir satış düzeyinde satışlardaki %1 lik bir değişimin FVÖK te % kaçlık bir değişime yol açacağını görmemize yardımcı olur. Bir işletmenin belli bir üretim düzeyindeki faaliyet kaldıraç derecesi, vergiden önceki kardaki göreli değişmenin (FVÖK), kardaki göreceli değişmeye yol açan satış gelirlerindeki değişmeye bölünmesiyle bulunur FVÖK'deki % değişiklik FAKD= Net Satışlardaki % değişiklik ΔFVÖK FAKD= FVÖK ΔNet Satışlar Net Satışlar veya Q(P-V) FAKD= Q(P-V)-F FVÖK t -FVÖK t-1 FVÖK t-1 Net Satışlar -Net Satışlar Net Satışlar t t-1 t-1 Q= Miktar P= Fiyat F= Sabit Giderler

86 P=2 TL V= 1.2 TL Örnek-1 F= TL olduğuna göre Q= birim satış düzeyinde FAKD =? (2-1,2) FAKD= = (2-1,2) Bu sonuç, işletmesinin satış tahmini birimden %10 luk saptığı taktirde esas faaliyet karlılığının %20 oranında değişeceği anlamına gelmektedir.

87 Örnek-2 A işletmesinin TL lık satış düzeyindeki FVÖK TL dir. İşletmenin satışlarının % 10 artığını düşünürsek satışlar TL olur. Bu satış düzeyinde işletmenin FVÖK ü TL gerçekleşir. Faaliyet Kaldıraç Derecesi: ΔFVÖK FKD= FVÖK ΔSatışlar Satışlar

88 Yorum Faaliyet kaldıraç derecesinin 2 olması TL düzeyinden itibaren satışlardaki % 1 lik artışın FVÖK % 2 artıracağını ifade eder. Bu üretim hacmindeki % 10 luk artış karlarda % 20 lik bir artış sağlayacaktır.

89 Finansal Kaldıraç ve Finansal Kaldıraç Derecesi Finansal yönetici yapacağı yatırımın verimini kullanacağı fonun maliyetinden yüksek olmak şartıyla borç ve özkaynak arasında seçim yaparken özellikle maliyeti daha düşük olanı tercih edecektir. Eğer borçlanmanın maliyeti daha düşükse (ki genellikle böyledir) yönetici ihtiyaç duyacağı fonları borçlanarak sağlayacak ve böylece öz sermayenin karlılığı artacaktır. Böylece borç kullanımı artıkça toplam sermayenin maliyeti azalırken öz sermayenin karlılığı yükselecektir. Buna Finansal Kaldıraç denilmektedir. FVÖK teki %1 değişiklik HBK % kaçlık değişime neden olur?

90 Finansal Kaldıraç A B Kaldıraç Oranı = Toplam Borçlar/ Toplam Kaynaklar Toplam borçların öz sermayeye oranı = Toplam Borçlar / Özsermaye Bir firma öz kaynaklarla finanse edilmiş ise, bu firmada FVÖK ile vergi öncesi kar arasında herhangi bir fark yoktur. Öz sermaye ile finanse edilen firmada finansal kaldıraç derecesi 1 dir.

91 Örnek 100 TL toplam kaynağı ve 50 TL toplam borcu (KVYK + UVYK) olan bir işletmenin kaldıraç oranı: 50 KVYK + UVYK / Toplam Kaynaklar = =% KVYK + UVYK / Özsermaye = 1 50

92 Örnek 2: Faiz ve vergiden önceki karı TL olan bir işletmenin TL lık aktiflerini aşağıdaki gibi (1) tamamını öz kaynak ile (2) %20sini borç,%80 özkaynak ile ve (3) %50 si borç %50 si özkaynak ile olmak üzere üç değişik şekilde finanse ettiğini düşünürsek; görüldüğü gibi borç kullanımı finansal kaldıraç arıkça öz sermayenin karlılığı artmaktadır. 1. Finansal Yapı 2. Finansal Yapı 3. Finansal Yapı Pasifler Borç Öz Sermaye Finansal Kaldıraç Kaldıraç Oranı 0% 20% 50% Borç/Özkaynaklar 0% 25% 50% Hisse Senedi Sayısı adet adet adet = FVÖK Faiz (%10) = Vergiden Önceki Kar Kurumlar vergisi % = Net Dönem Karı Hisse Başına Kar

93 Finansal Kaldıraç Derecesi Kullanılan borç miktarı öz sermayenin karlılığı üzerindeki başlangıçta az olduğu halde borçla finanslamayı artırdıkça bu etki artar. İşte bu etki derecesini ölçen rakama finansal kaldıraç derecesi denilmektedir. Faiz ve vergiden önceki karda meydana gelen yüzde bir değişimin hissedarların karında meydana getirdiği yüzde değişime finansal kaldıraç derecesi denilmektedir. ΔHBK FKD = HBK yada ΔFVÖK FVÖK FVÖK FVÖK-Borçlanma Giderleri

94 Örnek Faiz ve vergiden önceki karı 400 TL olan ve finansman gideri olarak 70 TL ödeyen bir işletmenin Finansal Kaldıraç Derecesi; 400 FKD = = 1, Bunun anlamı; işletmenin faiz ve vergiden önceki karı mesela % 10 artarsa hissedarların kazancı %12,1 artar demektir. İkinci olarak gelecek dönem için tahmin edilen faiz ve vergiden önceki kazançta % 1 lik bir yanılma olursa hissedarların karında % 1,21 yanılma olur anlamındadır.

95 Böylece borca hiç yer vermeyen dolayısıyla faiz gideri söz konusu olmayan bir işletmenin finansal kaldıraç derecesi 1 olacaktır. Borç miktarı artıkça faizde artacağından finansal kaldıraç derecesi yükselecektir. Finansal kaldıraç derecesinin büyüklüğü nispetinde öz sermayenin karlılığı artacaktır. Finansal kaldıraç derecesinin yüksek oluşu, işletmenin finansal açıdan risk taşıdığını ifade eder.

96 Birleşik Kaldıraç Derecesi Bir firmanın giderlerinin bir bölümün sabit gider niteliğinde olması FAALİYET KALDIRAÇ etkisine, firmanın finansman kaynaklar arasında firmaya sabit yük getiren kaynakların bulunması da FİNANSAL KALDIRAÇ etkisine yol açmaktadır. Bu iki kaldıracın çarpımı da BİRLEŞİK KALDIRAÇ ı ortaya çıkarmaktadır.

97 Birleşik Kaldıraç Derecesi Birleşik kaldıraç derecesi hisse başına kardaki değişikliğin satışlardaki değişikliğe bölünmesi yoluyla bulunur. Birleşik kaldıraç derecesi aynı zamanda faaliyet kaldıraç derecesi ile finansal kaldıraç derecesinin çarpımlarına eşittir. BKD = FAKD X FKD Δ HBK HKB BKD = ΔSatışlar Satışlar

98 Birleşik Kaldıraç Derecesi BKD = FAKD X FKD FAKD = 1.5 ve FKD = 2 olan bir işletmede BKD = 1.5 X 2 = 3 olarak hesaplanır. 3 olması şu anlama gelir: İşletmenin satışlarında meydana gelecek %10 luk bir artış HBK da %30 luk bir artışa neden olur veya VICE VERSA Δ HBK HKB BKD = ΔSatışlar Satışlar

99 Paranın Zaman Değeri 1) 2) 3) 4) Faiz Kavramı Reel Faiz Oranı Basit Faiz Bileşik Faiz

100 Faiz Kavramı Paranın zaman değeri faiz oranı ile ölçülür. Burada faiz oranı; Tüketimden vazgeçmenin bedeli ve Geleceğe ilişkin belirsizliği (ödenmeme riskini) yansıtır.

101 Basit Faiz (SI) Hesaplamaları Basit faiz oranı yalnız ana paraya uygulanan faizi dikkate almaktadır. Bu yöntemde faizin faizi hesaplanmamaktadır. SI=P x i x n SI=Basit Faiz Tutarı P=Bugün Yatırılan Para i=faiz oranı n=süre

102 Örneğin, %10 basit faizli 100 TL tutarındaki üç yıl vadeli bir borcun toplam faizi aşağıdaki gibi hesaplanır: SI=P x i x n SI=100 x 0.10 x 3 SI = Simple Interest (Basit Faiz) SI=30 TL

103 Bileşik Faiz Oranı Dünyanın Sekizinci Harikası Bileşik faiz oranı faizin de faizini dikkate alan bir faiz hesaplama türüdür. Dönem içinde önceden belirlenen sayıda faizin faizi hesaplanabilmektedir. Bu gün, finansal kurumlarda genellikle bileşik faiz kullanılmaktadır. Bundan sonraki hesaplamalar bileşik faize dayandırılacaktır.

104 Bileşik Faizin Gücü Peter Minuit, New York un kalbi Manhattan Adası nı Kızılderililer den 1626 da 24 $ a satın almıştır. Acaba, Kızılderililer adayı iyi bir fiyata satmışlar mıdır?

105 Bileşik Faizin Gücü =389 yıl =389 yıl Dönem (n)= 389 yıl Dönem (n)= 389 yıl Anapara (P) = 24 $ Anapara (P) = 24 $ i = %5 Faiz (i) = %5 yıllık Faiz (i) = %8 yıllık i = %8 FV = P x (1+i) n FV = 24 x (1+0.05) 389 F= $ FV = P x (1+i) n FV = 24 x (1+0.08) 389 F= $ Daha Fazlası için

106 Bileşik Faiz Hesaplamaları

107 Gelecekteki Değer (FV)

108 Bugünkü Değer (PV)

109 Annüitelerin Bugünkü Değeri

110

111 Annüitelerin Gelecekteki Değeri

112

113 Taksit Atlatmak Ne Anlama Gelir?

114 Borç Geri Ödeme Tabloları

115 Borç Geri Ödeme Tabloları

116 Taksit Atlatmak Ne Anlama Gelir?

117 Reel Faiz Oranı NFO = % 11 EFO = % 8 ise RFO =? RFO = [( ) / (1+0.08)] 1 RFO = %2.78 Eğer bir ekonomide enflasyon varsa, yatırımcılar faiz oranını enflasyonun etkisini kapsayacak şekilde artırırlar.

118 Finansal Piyasaların İşleyişi ve Genel Ekonomi İle Etkileşimi

119 BIST100 ENDEKSİ

120 BIST100-DOLAR/TL

121

122 BIST100-DOLAR/TL

123 DOLAR ENDEKSİ (DXY)

124

125

126 BIST100-ALTIN

127 BIST100-BVSP, DAX, DJIA

128 BIST100-BVSP(Brezilya)

129

130

131

132

133

134

135 Ya çaresizsiniz Ya da çare SİZ siniz