Lewy cisimcik demansý (LCD), Alzheimer

Transkript

1 Lewy Cisimcik Demansý-Histopatolojik Özellikleri Uz. Dr. Nalan AKYÜREK*, Prof. Dr. Leyla MEMÝÞ* Lewy cisimcik demansý (LCD), Alzheimer hastalýðýndan sonra ikinci en sýk demans nedeni olup, çoðu serilerde tüm demans olgularýnýn %15-25'ini oluþturmaktadýr (Perry ve ark. 1990). Bu nörodejeneratif hastalýk beyinde yaygýn intrasitoplazmik, yuvarlak eozinofilik nöronal inklüzyonlar olan Lewy cisimciklerinin (LC) varlýðý ile karakterizedir. Literatürde diffüz LC hastalýðý, kortikal LC hastalýðý, Lewy tipi senil demans ve Alzheimer hastalýðýnýn LC varyantý þeklinde çeþitli terimler bulunmakla birlikte günümüzde Uluslararasý Lewy Cisimcik Demansý Çalýþma Grubu tarafýndan önerilen Lewy cisimcik demansý terimi kullanýlmaktadýr (McKeith ve ark. 1996). LCD'nin en önemli özelliði progressif demansdýr. Klinik olarak bu durum ilk önce Alzheimer hastalýðý ya da vasküler demans olarak taný alabilir. Alternatif olarak bazý hastalar klasik Parkinson hastalýðý þeklinde baþlar ve daha sonra demans geliþir. Hastalarýn küçük bir bölümünde ayný anda demans ve parkinsonizm bulunur (McKeith ve O'Brien 1999). Hastalarýn çoðu ilk olarak yakýn hafýzanýn zayýflamasýndan yakýnmaktadýr. Bazý hastalarda ise * Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalý, ANKARA hafýza korunmuþ olmakla birlikte esas problem davranýþ bozukluklarýdýr. Konuþmanýn duraklamasý, sözcük bulmada problemler, visüel yetilere özgü alanlarda güçlükler gibi özellikler hastalýkda erkenden oluþabilir. Hastalýðýn erken dönemlerinde dikkatsizlik, kavrama yeteneðinde kayýp ile birlikte kararsýzlýk geliþebilir ve bir Alzheimer dýþý demans ihtimalini düþündürür. LCD'yi Alzheimer hastalýðýndan ayýrmaya yardým eden önemli bir özellik hastalýðýn erken evreleri sýrasýnda bilinç fonksiyonlarýnda çarpýcý dalgalanmalarýn bulunmasýdýr (Brown 1999). Oldukça karakteristik olan diðer bir özellik tipik olarak ayrýntýlý ve kompleks görsel halusinasyonlarýn ortaya çýkmasýdýr (Klatka ve ark. 1996). Daha önceden demansý bulunan çoðu hastada kendiliðinden geliþen ve hafif derecede olabilen Parkinson hastalýðýnýn klinik özelliklerinin görülmesi de karakteristiktir. Tipik özellikleri öne eðik duruþ, yürüyüþ bozukluðu ve istemli hareketlerde yavaþlamadýr. Tremor, demanslý hastalarda nadiren görülen parkinsona özgü bir özelliktir (Louis ve ark. 1997). Myoklonus da sýklýkla görülür ve genellikle hafif, spontan ve multifokaldir. Uluslararasý Lewy Cisimcik Demansý Çalýþma Grubu tarafýndan LCD'nin klinik taný kriterleri belirlenmiþtir (McKeith ve ark. 1996): 1. LCD tanýsý için gerekli olan ana özellikler: 130

2 LEWY CÝSÝMCÝK DEMANSI-HÝSTOPATOLOJÝK ÖZELLÝKLERÝ Normal sosyal ya da iþ hayatýný bozacak kadar belirgin progresif bilinç kaybý, erken dönemde olmasa bile progresyonla belirgin hale gelen ya da devamlý hafýza bozukluðu, dikkat ya da frontal subkortikal yeteneklerde kayýp ve visüel yetilere özgü yeteneklerin kaybý. 2. Aþaðýdaki özelliklerden ikisinin bulunmasý LCD tanýsý için olasý, birinin bulunmasý ise LCD için daha az olasýdýr: Farkýnda olma ve dikkat durumunda belirgin deðiþiklikler ile karakterize bilinç fonksiyonunda dalgalanmalar, Ayrýntýlý ve iyi oluþturulmuþ görsel halusinasyonlar, Parkinsonizmin spontan motor özellikleri. 3. Tanýyý destekleyen özellikler: Tekrarlayan düþmeler, Senkop, Geçici bilinç kaybý, Nöroleptik sensitivite, Sistematize olan delüzyonlar Diðer halusinasyon tipleri. 4. LCD tanýsýný daha az destekleyen bulgular: Ýnme, fokal nörolojik bulgular ya da görüntüleme yöntemleri ile ortaya konmuþ inme, Klinik görünümü yeterli düzeyde açýklayabilecek herhangi bir beyin hastalýðý ya da fiziksel rahatsýzlýðýn fizik muayene ya da tetkikler ile ortaya konmuþ olmasý. Lewy cisimcik demansýnýn patolojik özellikleri LCD'de beyinin makroskopik görünümü Alzheimer hastalýðýndakine benzerdir. Ancak tipik olarak frontal, temporal ve parietal korteksde atrofi hafif-orta derecede olup, oksipital lob korunmuþtur. Limbik yapýlarda ise genellikle orta derecede ya da þiddetli atrofi bulunmaktadýr. Substantia nigra ve lokus seruleusda solukluk mevcuttur (Kosaka 2000). Lewy cisimciklerinin varlýðý LCD'nin patolojik tanýsýnda gerekli olan tek özelliktir. Lewy nöritleri, plaklar, nörofibriler yumaklar, bölgesel nöronal kayýp, mikrovakuolizasyon, sinaps kaybý gibi LCD'ye eþlik eden diðer özellikler bütün olgularda bulunmayabilir (McKeith ve ark. 1996, Ince ve ark. 1998). Lewy cisimcikleri Lewy cisimcikleri (LC), Parkinson hastalýðýnda olduðu gibi subkortikal nükleuslarda ve serebral kortikal bölgelerde bulunur. Orta ve yüksek molekül aðýrlýklý formlarýn da eþlik etmekle birlikte esas olarak düþük moleküler aðýrlýklý nörofilamanlardan oluþmaktadýr. Beyin sapý nükleuslarýnda genellikle substantia nigra ve lokus seruleusda bulunan, klasik morfolojiye sahip olan LC eozinofilik hyalin bir kor ve çevresinde þeffaf halo içerir. Kortikal LC hematoksilen-eozin boyasý ile daha az belirgin olup, çevresinde halo içermeyen diffüz granüler eozinofilik küreler þeklindedir. Kortikal LC'nin saptanmasýnda ubiquitin immünhistokimyasal boyama kullanýlmaktadýr (Ince ve ark. 1998). Son zamanlarda a-synucleinin de bu anlamda yararlý olabileceði gösterilmiþtir (Dickson 2001). Alzheimer tipi ve LC patolojilerinin bir arada bulunduðu olgularda kortikal LC'yi küçük globüler yumaklardan ayýrmak önemlidir. LC immünhistokimyasal olarak tau ile boyanmadýklarý için kortikal nörofibriler yumaklar bulunan olgularda LC tanýsý anti-tau antikorunun negatif olmasý ile konulabilir (Harrington ve ark. 1994). LC'yi balonlaþmýþ küçük nöronlardan da ayýrmak önemlidir. Bu nöronlarda hücresel uzantýlarýn bulunmamasý ve vakuolizasyonun olmamasý ile birlikte anti-nörofilaman antikorlarý kullanýlarak da ayýrým yapýlabilir. LC'nin beyin sapýnda pigmente nükleer gruplar içindeki sýklýðý azalmýþ olabilir. Bu durum sýklýkla Parkinson hastalýðýnda olduðu gibi substantia nigra nöronlarýnýn kaybý ile birlikte deðildir. LCD hastalarýnda genel olarak substantia nigra nöron sayýlarý Parkinson hastalýðý ve Alzheimer hastalýðý arasýnda bir deðerde bulunur (Perry ve ark. 1990). Ancak bazý olgularda substantia nigra nöron kaybý Parkinson hastalýðýna yakýn derecede olabilir ve bu hastalar deðiþik derecede parkinson benzeri semptomlar gösterebilir. Parkinson hastalýðýnda beyin sapýnda sýklýkla etkilenen diðer bir hücre grubu da 131

3 AKYÜREK N, MEMÝÞ L. kolinerjik pedunculopontin tegmental nükleus olup, bu yapý LCD'de bazen tutulabilir. Parkinson hastalýðý ve LCD hastalarýnda LC ve nöronal kayýp nedeniyle lokus seruleus ciddi bir þekilde etkilenebilir (Perry ve ark. 1990). Korteksin bir dereceye kadar LC tarafýndan tutulmasý demans olsun ya da olmasýn Parkinson hastalýðýnýn bir özelliði olarak tanýmlanmýþtýr. Bir çalýþmada 37 Parkinson hastasýnýn %35'inde kortikal LC bulunmuþ ve bu hastalarda demansýn LC ile iliþkili olduðu saptanmýþtýr (Sugiyama ve ark. 1994). Bu yüzden kortikal LC patolojisi açýsýndan LCD ve Parkinson hastalýðý arasýndaki fark kalitatif deðil, kantitatifdir. LCD ve Parkinson hastalýðýnda korteksde LC'nin daðýlýmý limbik bölgelerde yoðunlaþmýþtýr. Amygdaloid kompleks, insula, cingulate, transentorhinal ve entorhinal kortekslerin de LC oluþumu için ayrýcalýklý bölgeler olduðu gösterilmiþtir (McKeith ve ark. 1996). Ancak hipokampal bölge tutulumuna iliþkin bir bulgu mevcut deðildir. Neokortikal tutulum daha çok temporal bölgede þiddetli olup, tutulum þiddeti açýsýndan þöyle bir sýralama yapýlabilir: temporal > parietal = frontal > oksipital (Kosaka ve ark. 1984, Perry ve ark. 1990). Bir çok araþtýrmacý kortikal LC'nin derin tabakalarý (4, 5 ve 6. kortikal tabakalar) daha sýk tuttuðunu bildirmektedir (Kosaka ve ark. 1984). Etkilenen nöronlar küçük ya da orta boydadýr. SMI32 (orta ve yüksek molekül aðýrlýklý fosforilize olmayan nörofilamanlarýn bir belirleyicisi) immünreaktivitesi kullanýlarak yapýlan bir çalýþmada bu nöronlarýn piramidal nöronlar olduðu ve parvalbümin (gaba-erjik internöronlarýn bir belirleyicisi) içermediði gösterilmiþtir. SMI32 pozitif nöron sayýsýnýn LCD'de %70 azaldýðý ve LC oluþumunun ciddi nöronal disfonksiyon ve ölüm ile birlikte olduðu görülmektedir (Wakabayashi ve ark. 1995). Ancak parvalbümin immünreaktivitesi bulunan nöronlarýnda %40'lýk bir azalma bulunmasý piramidal nöronlarýn selektif olarak tutulmadýðýný göstermektedir. Bazý çalýþmalarda kortikal LC sýklýðý ile demansýn þiddeti arasýnda pozitif bir korelasyon bulunduðu bildirilmektedir. Ancak bu durum halen tartýþmalýdýr. Bu yüzden LC yaygýnlýðýnýn LCD ve Parkinson hastalýðý demansý için bir kaynak oluþturup oluþturmadýðý þüphelidir. Çok ciddi derecede etkilenmiþ LCD olgularýnda bile kortikal LC sýklýðý benzer derecede bilinç fonksiyon kaybý bulunan Alzheimer hastalarýndaki yumaklardan bin kat daha azdýr (Perry ve ark. 1990). Saf LCD olgularýndaki bilinç fonksiyonu kaybýna neden olan durum muhtemelen kortikal ya da subkortikal patolojik lezyonlar, diffüz moleküler patolojik deðiþiklikler, kortikal ve subkortikal nörotransmisyondaki kompleks etkileþime baðlýdýr. Lewy nöritleri (Lewy iliþkili nöritler) LCD'de hipokampus CA2 bölgesinde ubiquitin immünreaktif nöritlerin saptanmasý ile bu lezyonlarýn Alzheimer hastalýðý ve LCD'nin hipokampal patolojilerinin ayýrýmýnda yardýmcý bir özellik olabileceði düþünülmüþtür (Dickson ve ark. 1994). Lewy nöritleri bir nörofilaman anormalliði olup, diffüz bir topluluk þeklindeki kristallin içermeyen proteinler olarak tanýmlanmaktadýr. Hematoksileneozin boyamada görülmedikleri için ubiquitin immünhistokimyasal boyama uygulanmalýdýr. Ayrýca nörofilaman ve a-synuclein için de immünreaktifdir. Elektron mikroskopisi bu yapýlar içerisinde intermediate filaman komponentlerinin varlýðýný doðrulamaktadýr. Hipokampus (CA2/3 bölgesi), amygdala, Meynert nükleus bazalis, dorsal vagal nükleus ve diðer beyin sapý nükleuslarýnda ortaya çýkabilir. Bu bölgelerde nöritler oldukça yoðun olarak bulunabilir. Ancak tirozin hidroksilaz ile immünreaktivite saptanmamasý bunlarýn substantia nigranýn distal uzantýlarýndan kaynaklanmadýðýný düþündürmektedir. LC ve nöritleri bir arada bulunabilir. Bir çalýþmada CA2 nörit yoðunluðu ile LC demansý arasýnda pozitif bir korelasyon gösterilmiþtir. Parkinson hastalýðýndakine benzeyen nöritik patoloji Huntington hastalýðý ve frontotemporal demansýn bir alt grubunda da tanýmlanmýþtýr. Ancak bu iki durumda nöritlerin daðýlýmý Parkinson hastalýðý ve LCD'dekinden farklýdýr (Ince ve ark. 1998). Lewy nöritlerinin LCD'nin patogenezinde ve nöronal disfonksiyondaki rolleri bilinmemektedir. Alzheimer tipi patoloji LCD olgularýnýn çoðunda Alzheimer hastalýðýnýn patolojik özellikleri de mevcuttur. LCD'de plak tipleri diffüz, tau pozitif nöritler ile birlikte olan nöritik plaklar ve tau negatif, ubiquitin pozitif nöritler ile birlikte olan nöritik plaklar olarak sýnýflandýrýlabilmektedir. Ayrýca A4 immünreaktivitesine göre de kategorize edilmektedir (McKeith ve ark. 1996). 132

4 LEWY CÝSÝMCÝK DEMANSI-HÝSTOPATOLOJÝK ÖZELLÝKLERÝ LCD'nin Alzheimer hastalýðýndan farklý bir demans sendromu olduðunu destekleyen iki patolojik bulgu mevcuttur. Birincisi belirgin Alzheimer tipi patoloji olmayan olgularýn bulunmasý, ikincisi ise LCD'de bulunan Alzheimer tipi patolojinin kantitatif ve kalitatif analizidir (Ince ve ark. 1998). Neokorteksdeki kantitatif çalýþmalar LCD olgularý ile kontrol Alzheimer hastalýðý olgularýnda senil plak yükünün benzer olduðunu göstermektedir. LCD ve Alzheimer hastalýðý gruplarýnýn görüntü analizi çalýþmalarýnda ayný yaþ ve eþit derecede demans bulunan hastalarda ba4 immünreaktif depolanmalarýnýn ve farklý plak tipi oranlarýnýn benzer olduðu görülmüþtür. Kalitatif olarak bu durum Alzheimer hastalýðýnýn hücre iskeleti patolojisinden çok ba4 amiloidozisini yansýtmaktadýr (McKenzie ve ark. 1996). Alzheimer hastalýðýndaki senil plaklar ve LCD'deki plaklar arasýndaki esas ayýrým tau için immünreaktif olan nöritik komponentin olmasýdýr. Bu durum klasik nöritik görünümlü LCD plaklarýnýn sýk olmamasý demek deðildir. Bu nöritlerin Alzheimer hastalýðý ile iliþkili tau taþýmamasý anlamýna gelmektedir. LCD'deki nöritik plaklarda GAP-43 ekspresyonunun arttýðý gösterilmiþtir. Bu durum Alzheimer hastalýðýna göre artmýþ nöronal filizlenmeleri düþündürmektedir. LCD olgularýnda nörofibriler yumaklarýn varlýðý deðiþkendir. Bir çok olguda bu lezyonlarýn nadir olduðu ve daha çok temporal bölgede yoðunlaþtýðý görülmüþtür. Bazý olgularda Alzheimer hastalýðý olgularý ile ayný derecede nörofibriler yumaklar bildirilmekle birlikte bu durum küçük bir bölümü oluþturmaktadýr. Bu Alzheimer hastalýðýnýn LCD'den ayrýlmasýnda kullanýlan anahtar bir özelliktir. LCD olgularý ayný yaþtaki kontrol grubuna ve demans olan ya da olmayan Parkinson hastalarýna göre daha fazla hipokampal Alzheimer tipi patoloji gösterirler. LCD olgularýnda entorhinal korteksdeki amiloidozis yükü Alzheimer hastalýðýndaki kadar yoðun olabilir. Bu olaðan tip ya da Alzheimer hastalýðý varyantý LCD olarak adlandýrýlýr. Ancak saf LCD olgularý bu bölgede daha az senil plak içerir. Nörofibriler yumaklar ve granülovakuoler deðiþiklikler olgular arasýnda deðiþik derecelerde bulunabilir. Perforan yollarýn bütünlüðünü gösteren morfolojik iþaretler LCD olgularýnda Alzheimer hastalýðýna göre daha az deðiþmiþtir. Bu deðiþiklikler LCD olgularýnda çok fazla rastlanmayan kýsa dönem hafýza kaybý gibi nöropsikolojik bozukluklara neden olabilir (Ince ve ark. 1998). Alzheimer hastalýðý ve LCD arasýndaki ayýrým halen tam olarak sabit ve tanýmlanmýþ kriterlere dayanmamaktadýr. Literatürde bu iki durumu gösteren tanýmlar birbirine karýþmaktadýr. Eðer sadece plaða dayalý bir metod kullanýlacak olunursa bir çok LCD hastasýnýn Alzheimer hastalýðýna sahip olduðu þeklinde yorumlanabilir. Öte yandan neokortikal yumaklar ya da tau immünreaktif nöritleri aranacak olunursa bir çok LCD hastasýnda Alzheimer hastalýðý tanýsý konamamaktadýr. Bölgesel nöronal kayýp Parkinson hastalýðý tanýsal kriterlerini tam olarak içermemekle birlikte LCD klinik sendromunun önemli bir özelliði parkinson benzeri belirtilerin görülmesidir. LCD'nin bilinç fonksiyonu özelliklerinin tersine bu motor komponentin patolojik ve nörokimyasal kaynaðý iyi tanýmlanmýþtýr. LCD hastalarýnda substantia nigra dejenerasyonunun yaygýnlýðý Parkinson hastalýðý ve normal kontrol grubu arasýndadýr (Perry ve ark. 1990). Makroskopik olarak sýklýkla orta derecede substantia nigranýn depigmentasyonu mevcuttur. Mikroskopik olarak nöron kaybý ve pigment inkontinansý Parkinson hastalýðýndan daha azdýr. LC hastalýklarý ile ilgili nöronal kaybýn mekanizmasý bilinmemekle birlikte apoptozis ihtimalini destekleyen bulgular mevcuttur (Tompkins ve ark. 1997). Substantia nigrada sellüler patoloji Parkinson hastalýðý ve LCD'de benzer olup, klasik LC ve þeffaf cisimcikler içerir. Þeffaf cisimcikler prekürsör bir lezyon olarak düþünülmektedir ve LC'den daha sýk bulunmaktadýr. Alzheimer hastalarýnda ise genellikle belirgin nigral dejenerasyon yoktur. Ancak bazý olgularda substantia nigrada nörofibriler yumaklar ve küçük bir bölümünde aþikar parkinsonizm geliþebilir. Atipik Alzheimer hastalarýnda belirgin parkinson benzeri bulgulara baðlý yanlýþ LCD tanýsý konulabilir (Ince ve ark. 1998). Bu þartlar altýnda progressif supranukleer palsi ve kortikobazal dejenerasyonu içeren diðer tau iliþkili nörodejeneratif hastalýklarýn atipik varyantlarýna da yanlýþ LCD tanýsý verilebilir (Feany ve ark. 1996). Bazý LCD olgularýnda tam 133

5 AKYÜREK N, MEMÝÞ L. olarak Parkinson hastalýðý geliþebilir. Bu olgularda nigral hücre kaybý Parkinson hastalýðý geliþimi için gereken eþik deðeri sýklýkla aþabilmiþtir. Bazý olgularda belirgin substantia nigra nöron kaybý bulunmakla birlikte aþikar parkinsonizm yoktur. Bu olgularda striatumdaki ek patolojilerin nörotransmitter aktivitesini dengeleyen bir komponentte etki oluþturduðu öne sürülmektedir. Lokus seruleus substantia nigradan daha fazla etkilenmiþtir. Çýplak gözle bile tamamen depigmente olduðu görülebilir. LC genellikle saðlam kalan nöronlarda sýklýkla bulunur. Alzheimer tipi patoloji bulunan bazý olgularda LC'ye ek olarak substantia nigra nöronlarýnda yumak formasyonlarý görülebilir. Serebrum içerisine uzanan diðer beyin sapý ve orta beyin nükleuslarý da LC içerebilir. Meynert kolinerjik nükleus bazalisde de nöronal kayýp bildirilmektedir. Parkinson hastalýðý, LCD ve Alzheimer hastalýðýnda kontrol grubuna göre hücre kaybý yaklaþýk %70'dir. Belirgin Alzheimer hastalýðý patolojisi bulunan LCD olgularýnda bu nöronal topluluk LC ve nörofibriler yumaklar da içerebilir (Ince ve ark. 1998). Mikrovakuolizasyon (spongioform deðiþiklik) Esas olarak temporal bölgede ortaya çýkan bu anormallik bazý LCD olgularýnýn bir özelliðidir (Hansen ve ark. 1989). Hastalýðýn þiddetine baðlý olarak etkilenen alanlarda ubiquitin pozitif granüler yapýlarýn varlýðý gösterilmiþtir. Bu spongioform deðiþiklik prion iliþkili hastalýklardakine benzemekle birlikte anatomik daðýlýmý farklýdýr. Prion proteini için immünhistokimyasal boyanmanýn olmamasý ile ayýrým saðlanabilir. Sinaps kaybý Günümüzde sinaps yoðunluðunun tayininde doku kesitlerinde sinaptofizin gibi sinaptik proteinler için immünhistokimyasal boyama uygulandýktan sonra boyanma yoðunluðunun dansitometrik ölçümü kullanýlmaktadýr (Masliah ve ark. 1990). Alzheimer hastalýðýnda sinaptik dansitenin %50'den fazla azaldýðý bildirilmiþ ve bu anormalliðin Alzheimer hastalýðýnýn azalmýþ bilinç performansý için önemli bir kaynak olduðu düþünülmüþtür. Vasküler demans ve AÝDS gibi diðer hastalýklar için de benzer bulgular mevcuttur. LCD hastalarýnýn neokorteks ve entorhinal korteksinde sinaptik kayýp Alzheimer hastalarýndakine benzer orandadýr. Ancak bu olgular LC varyantý alt grubundadýr ve özellikle entorhinal bölgede belirgin Alzheimer tipi patoloji gösterirler. Bu yüzden sinaptik kaybýn ölçümü LC patolojisinden çok Alzheimer tipi patolojiye baðlý olabilir. Son bir çalýþmada LCD hastalarý ile saf LCD olgularý karþýlaþtýrýlmýþ ve LCD varyantý hastalarda belirgin sinaps kaybý %20 iken, saf LCD grubunda %10 kadar, belirgin olmayan bir azalma olduðu saptanmýþtýr (Samuel ve ark. 1997). Nörokimyasal anormallikler ve nörotransmitter eksiklikleri LCD'de Alzheimer hastalýðý ve Parkinson hastalýðýnda olduðu gibi spesifik subkortikal nükleuslarda nöronal kayýp meydana gelmektedir. Klinik anormallikler ile birlikte olmasý nedeniyle LCD'de en fazla dikkat toplayan kolinerjik (bilinç ve psikotik semptomlar ile iliþkili) ve dopaminerjik (parkinsonizm ile iliþkili) nörokimyasal sistemlerdir (Langlais ve ark. 1993). Alzheimer hastalýðýnda depresyon ve delüzyonlardan sorumlu olan noradrenerjik ve 5-HT sistemleri LCD'de tam olarak araþtýrýlmamýþtýr. LCD'nin tam olarak nedeni bilinmemektedir. Son zamanlarda yapýlan çalýþmalar Alzheimer hastalýðý ve Parkinson hastalýðý arasýndaki genetik çakýþmanýn sýnýrlý olduðunu düþündürmektedir. Ailesel Alzheimer olgularýnýn çoðunda hastalýk süresinin uzamasý ile birlikte LC yoðunluðunda artýþ ortaya çýkmaktadýr. Bu hastalarda saptanan APP genindeki mutasyonlar LC oluþumunu hýzlandýrmaktadýr (Halliday ve ark. 1997). Ancak parkinsonizm belirgin bir klinik özellik olarak bulunmamaktadýr. Bir çok çalýþmada Alzheimer hastalýðý ve LCD hastalarýnda apolipoprotein E 4 alleli yaygýnlýðýnda bir artýþ olduðu bildirilmektedir. Demans bulunan Parkinson hastalýðý olgularýnda da 4 allelinin sýklýðýnda da bir artýþ mevcuttur. Ayrýca LCD ve Parkinson hastalarýnda sitokrom P450 (CYP2D6) allelinin sýklýðýnda artýþ saptanmýþtýr (Kurth ve Kurth 1993). Bu bulgular Parkinson hastalýðý ve Alzheimer hastalýðý ile LCD arasýndaki iliþkiyi açýklayabilmektedir. 134

6 LEWY CÝSÝMCÝK DEMANSI-HÝSTOPATOLOJÝK ÖZELLÝKLERÝ Brown DF (1999) Lewy body dementia. Ann Med, 31(3): Dickson DW, Schmidt ML, Lee VM ve ark. (1994) Immunoreactivity profile of hippocampal CA2/3 neurites in diffuse Lewy body disease. Acta Neuropathol, 87: Dickson DW (2001) Alpha-synuclein and the Lewy body disorders. Curr Opin Neurol, 14(4): Feany MB, Mattiace LA, Dickson DW (1996) Neuropathologic overlap of progressive supranuclear palsy, Pick's disease and corticobasal degeneration. J Neuropathol Exp Neurol, 55: Halliday G, Brooks W, Arthur H ve ark. (1997) Further evidence for an association between a mutation in the APP gene and Lewy body formation. Neurosci Lett, 227: Hansen LA, Masliah E, Terry RD ve ark. (1989) A neuropathological subset of Alzheimer's disease with concomitant Lewy body disease and spongiform change. Acta Neuropathol, 78: Harrington CR, Perry RH, Perry EK ve ark. (1994) Senile dementia of Lewy body type and Alzheimer type are biochemically distinct in terms of paired helical filaments and hyperphosphorylated tau protein. Dementia, 5: Ince PG, Perry EK, Morris CM (1998) Dementia with Lewy bodies. A distinct non-alzheimer dementia syndrome. Brain Pathol, 8(2): Klatka LA, Louis ED, Schiffer RB (1996) Psychiatric features in diffuse Lewy body disease: A clinicopathological study using Alzheimer's disease and Parkinson's disease comparison groups. Neurology, 47: Kosaka K, Yoshimura M, Ikeda K ve ark. (1984) Diffuse type of lewy body disease: Progressive dementia with abundant cortical Lewy bodies and senile changes of varying degree - A new disease. Clin Neuropathol, 3: Kosaka K (2000) Diffuse Lewy body disease. Neuropathology, 20(Suppl): Langlais PJ, Thal L, Hansen L ve ark. (1993) Neurotransmitters in basal ganglia and cortex of Alzheimer's disease with and without Lewy bodies. Neurology, 43: KAYNAKLAR Louis ED, Klatka LA, Lui Y ve ark. (1997) Comparison of extrapyramidal features in 31 pathologically confirmed cases of diffuse Lewy body disease and 34 pathologically confirmed cases of Parkinson's disease. Neurology, 48: Kurth MC, Kurth JH (1993) Variant cytochrome P450 CYP2D6 allelic frequencies in Parkinson's disease risk. Am J Med Genet, 48: Masliah E, Terry RD, Alford M ve ark. (1990) Quantitative immunocytochemistry of synaptophysin in human neocortex: An alternative method to estimate the density of presynaptic terminals in paraffin sections. J Histochem Cytochem, 38: McKeith IG, Galasko D, Kosaka K ve ark. (1996) Consensus guidelines for the clinical and pathological diagnosis of dementia with Lewy bodies (DLB): Report of the consortium on DLB International Workshop. Neurology, 47: McKeith I, O'Brien J (1999) Dementia with Lewy bodies. Aust N Z J Psychiatry, 33(6): McKenzie JE, Edwards RJ, Gentleman SM (1996) A quantitative comparison of plaque types in Alzheimer's disease and senile dementia of the Lewy body type. Acta Neuropathol, 91: Perry RH, Irving D, Blessed G ve ark. (1990) Senile dementia of Lewy body type: A clinically and neuropatholgically distinct form of Lewy body dementia in the elderly. J Neurol Sci, 95: Samuel W, Alford M, Hofstetter CR ve ark. (1997) Dementia with Lewy bodies versus pure Alzheimer's disease: Differences in cognition, neuropathology, cholinergic dysfunction, and synaptic density. J Neuropathol Exp Neurol, 56: Sugiyama H, Hainfellner JA, Yoshimura M (1994) Neocortical changes in Parkinson's disease, revisited. Clin Neuropathol, 13: Tompkins MM, Basgall EJ, Zamrini E ve ark. (1997) Apoptoticlike changes in Lewy-body-associated disorders and normal aging in substantia nigral neurons. Am J Pathol, 150: Wakabayashi K, Hansen LA, Masliah E (1995) Cortical Lewy body-containing neurons are pyramidal cells: Laser scanning confocal imaging of double-immunolabelled sections with antiubiquitin. Acta Neuropathol, 89:

7 Anksiyete Bozukluklarý - III Mart Antalya Yazýþma adresi: Doç. Dr. Nesrin Dilbaz, Ankara Numune Hastanesi 2. Psikiyatri Kliniði dilbaz@superonline.com ANKARA NUMUNE HASTANESÝ PSÝKÝYATRÝ KLÝNÝKLERÝ VE ANKSÝYETE DERNEÐÝNÝN KATKILARIYLA XI. Anadolu Psikiyatri Günleri Haziran Adana Baþvuru: Yrd. Doç. Dr. Lut TAMAM Çukurova Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý Balcalý - Adana Tel : , Faks : , ltamam@mail.cu.edu.tr, nozpoyraz@mail.cu.edu.tr ÇUKUROVA ÜNÝVERSÝTESÝ TIP FAKÜLTESÝ PSÝKÝYATRÝ ANABÝLÝM DALI & TÜRKÝYE PSÝKÝYATRÝ DERNEÐÝ 136 DEMANS DERGÝSÝ 2001;1: 136