KPSS KPSS KPSS. EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME & ÖĞRETİM İLKE ve YÖNTEMLERİ. Testler. Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin ŞAHAN. Akıcı Sunum.

Transkript

1 Ayrıntılı Anlatım EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME & ÖĞRETİM İLKE ve YÖNTEMLERİ Akıcı Sunum Görsel Uyarıcılar İpucu B lg ler B lg ler Arası Bağlantılar Özet Tablolar Özgün Sorular Soru Çözümler Kar katürler Çıkmış Sorular Soru Anal zler Bulmacalar Testler Deneme Sınavları Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin ŞAHAN

2 Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin ŞAHAN Program Geliştirme - Öğretim İlke ve Yöntemleri ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 2. Baskı Eylül 2014, Ankara Yayın Yönetmeni: Demet Tamer Dizgi-Grafik Tasarım: Merve Koşar Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Tarcan Matbaacılık Yayın Sanayi Zübeyde Hanım Mahallesi Samyeli Sokak No: 15 İSKİTLER/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: E-ileti: pegem@pegem.net İnternet:

3 SUNU Değerli Öğretmen Adayları; Elinizdeki kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı () Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan Program Geliştirme ve Öğretim İlke ve Yöntemleri kapsamındaki yaklaşık 20 soruyu etkili bir biçimde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Hazırlanan bu kitap Program Geliştirme ve Öğretim İlke ve Yöntemleri olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Bu kısımlara ait bölümler aşağıda tanıtılmıştır. Birinci Kısım Eğitim Bilimine Giriş Program Geliştirmeye Giriş Program Tasarımı Yaklaşımları ve Program Geliştirme Modelleri Program Geliştirmenin Planlanması Program Tasarısı Hazırlamada Hedefler Program Tasarını Hazırlamada İçerik ve Belirlenmesi Program Tasarısı Hazırlamada Eğitim Durumları Program Tasarısı Hazırlamada Sınama Durumları Programın Denenmesi, Uygulanması, Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi Plan ve Çağdaş Eğitim Anlayışı İkinci Kısım Öğretim İlkeleri, Öğretme-Öğrenme Kuram- Model ve Yaklaşımları Öğretim Stratejileri Öğretim Yöntemleri Öğretim Teknikleri Kavram Öğrenme ve Öğretimi Öğrenme Stratejileri ve Stilleri Düşünme Becerileri Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına, bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somutlaştırılmasına ve tablolarla akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Her ünitenin sonunda; özet, bulmaca, konu tarama testi, çıkmış sorular ve deneme sınavlarına yer verilmiştir. Ayrıca konu başlıklarının yanında Konu Önem Derecelendirme Sistemi (KÖDS) bulunmaktadır. Bu sisteme göre konuların önem derecesi 5* (en önemli) 1* (az önemli) aralığında derecelendirilmiştir. Çalışmalarınızı yaparken önem derecelerini dikkate almanız başarınızı arttıracaktır. Buna ek olarak her konuda ÖSYM'nin tarzını yansıtan çıkmış sorulara yer verilerek soru tarzına dikkat çekmek amaçlanmıştır. Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen PEGEM AKADEMİ yayınevi çalışanlarına teşekkürü bir borç bilirim. Bu kitap uzun bir birikim ve yoğun emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da artıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle aracılığı ile paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle de ve meslek hayatınızda başarılar... Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin ŞAHAN iii

4 İÇİNDEKİLER 1. KISIM PROGRAM GELİŞTİRME 1. BÖLÜM Eğitim Bilimine Giriş 1. TEMEL KAVRAMLAR EĞİTİM Birey Davranış Yaşantı Kasıtlılık İstendik Süreç EĞİTİM TÜRLERİ Formal Eğitim Örgün eğitim Yaygın eğitim Halk eğitimi Hizmet içi eğitim Formal Olmayan Eğitim (İnformal Eğitim) KÜLTÜRLEME SÜRECİ OLARAK EĞİTİM Kültürleme Zoraki kültürleme Gelişigüzel kültürleme Kasıtlı kültürleme Kültürlenme Kültürleşme SİSTEM OLARAK EĞİTİM İLETİŞİM SÜRECİ OLARAK EĞİTİM ÖĞRETİM ÖĞRETME ÖĞRENME ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİ EĞİTİM KURUMLARININ (OKULLARIN) İŞLEVLERİ Toplumsal (Sosyal) İşlev Siyasal İşlev Bireyi Geliştirme İşlevi Ekonomik İşlev Gizli İşlev TÜRK MİLLÎ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ Genellik ve eşitlik Ferdin ve toplumun ihtiyacı Yöneltme Eğitim hakkı Fırsat ve imkân eşitliği...17 v

5 3.6. Süreklilik Atatürk ilke ve inkılâpları ile Atatürk Milliyetçiliği Demokrasi eğitimi Laiklik Bilimsellik Planlılık Karma eğitim Okul-aile işbirliği Her yerde eğitim ÖĞRETMEN YETERLİKLERİ...18 Özet...21 Bulmaca...22 Konu Tarama Testi...23 Çıkmış Sorular...25 Çıkmış Soruların Açıklamaları BÖLÜM Program Geliştirmeye Giriş 1. PROGRAM GELİŞTİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR VE İLİŞKİLERİ EĞİTİM PROGRAMI (YETİŞEK) ÖĞRETİM PROGRAMI DERS PROGRAMI ÖRTÜK PROGRAM POSNER A GÖRE PROGRAM TÜRLERİ Resmi (Açık/Yazılı) Program Uygulamadaki (Uygulanan/ Gerçekleşen) Program İhmal Edilen (Atlanan) Program Ekstra (Fazladan) Program Örtük (Gizli/ Saklanan/ İnformal/Üstü Kapalı) Program PROGRAMIN BAŞLICA YARARLARI PROGRAMIN ÖZELLİKLERİ Millî Eğitimin amaçlarına uygunluk İşlevsellik Çerçeve Esneklik Değişmez ve genel olma Öğrenciyi geliştirme Uygulayıcılara yardımcı olma PROGRAMIN ÖGELERİ HEDEF İÇERİK EĞİTİM DURUMLARI SINAMA DURUMLARI PROGRAM GELİŞTİRME VE KURAMSAL TEMELLERİ PROGRAM GELİŞTİRME PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Tarihi Temel Psikolojik Temel vi

6 Toplumsal Temel Felsefi Temel Felsefi Akımlar İdealizm (İdealist Görüş) Realizm (Gerçekçilik) Pragmatizm (Faydacılık) Varoluşçuluk Eğitim Felsefeleri Daimicilik (Konu) Esasicilik (Konu+Öğretmen) İlerlemecilik (Öğrenci) Yeniden Kurmacılık (Değişim, Reform, Yenilik)...43 Özet...48 Bulmaca...49 Konu Tarama Testi...50 Çıkmış Sorular...53 Çıkmış Soruların Açıklamaları BÖLÜM Program Tasarımı Yaklaşımları ve Program Geliştirme Modelleri 1. EĞİTİMDE PROGRAM TASARIMI BAŞLICA PROGRAM TASARIMI YAKLAŞIMLARI KONU MERKEZLİ TASARIMLAR Konu Tasarımı Disiplin Tasarımı Disiplinler Arası Tasarım (Kolerasyon Desen) Geniş Alanlı Tasarım Süreç Tasarımı BİREY (ÖĞRENEN) MERKEZLİ TASARIMLAR Çocuk Merkezli Tasarım Yaşantı Merkezli Tasarım Romantik Tasarım Hümanistik Tasarım SORUN MERKEZLİ TASARIMLAR Yaşam Şarları Tasarımı Çekirdek Tasarımı Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı BAŞLICA PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ ABD DE YAYGIN OLAN PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ Taba Modeli Tyler Modeli Taba-Tyler Modeli...68 Özet...69 Bulmaca...70 Konu Tarama Testi...71 Çıkmış Sorular...73 Çıkmış Soruların Açıklamaları...74 vii

7 4. BÖLÜM Program Geliştirmenin Planlanması 1. PROGRAM GELİŞTİRME GRUPLARI PROGRAM KARAR VE KOORDİNASYON GRUBU PROGRAM ÇALIŞMA GRUBU PROGRAM DANIŞMA GRUBU ÇALIŞMA PLANININ OLUŞTURULMASI İHTİYAÇ SAPTAMA İHTİYAÇ SAPTAMA YAKLAŞIMLARI Farklar Yaklaşımı Demokratik Yaklaşım Analitik Yaklaşım Betimsel Yaklaşım İHTİYAÇ SAPTAMA TEKNİKLERİ Anket-Delphi Progel (Dacum) Gözlem Meslek (İş) Analizi Ölçme Araçları-Testler Görüşme-Grup Toplantıları Kaynak Tarama...82 Özet...84 Bulmaca...85 Konu Tarama Testi BÖLÜM Program Tasarısı Hazırlamada Hedefler 1. HEDEF VE NİTELİKLERİ HEDEF NEDİR? HEDEFLERİN NİTELİKLERİ İhtiyaca Dayalılık Öğrenci Davranışına Dönüklük Ulaşılabilirlik Kenetlilik (konu alanı ile ilişkili olma) Genellik ve Sınırlılık Öğrenme Ürününe Dönüklük Açık-seçiklik Tutarlılık Bitişiklik HEDEFLERİN DİKEY BOYUTTA SINIFLANMASI HEDEF BELİRLEME SÜRECİ HEDEFLERİ BELİRLEME DE KAYNAKLAR (1. ADIM) HEDEFLERİ BELİRLEMEDE SÜZGEÇLER (2. ADIM) HEDEFLERİN YATAY BOYUTTA SINIFLANMASI (3. ADIM) Bilişsel Alan Bilgi Kavrama Uygulama...98 viii

8 Analiz Sentez Değerlendirme Duyuşsal alan Alma Tepkide bulunma Değer verme Örgütleme Kişilik haline getirme (Nitelenmişlik) Devinişsel (psiko-motor) alan Uyarılma (Algılama) Kurulma/ Hazırlık Kılavuzla yapma Mekanikleşme Beceri haline getirme Duruma uydurma (Uyum) Yaratma YENİLENMİŞ BLOOM TAKSONOMİSİ Özet Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları BÖLÜM Program Tasarısı Hazırlamada İçerik ve Belirlenmesi 1. İÇERİK NEDİR? İÇERİK BELİRLEME İLKELERİ İLGİLİLİK ÖĞRENCİYE GÖRELİK (DÜZEYE UYGUNLUK) BİREYSEL VE TOPLUMSAL FAYDA SAĞLAYICI TUTARLILIK KAYNAŞIKLIK ÖĞRENME VE ÖĞRETİM İLKELERİNE UYGUNLUK ANLAMLILIK GEÇERLİLİK VE GÜNCELLİK BİLİMSEL OLARAK DOĞRULUK EKONOMİKLİK İÇERİK DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI DOĞRUSAL YAKLAŞIM SARMAL YAKLAŞIM MODÜLER YAKLAŞIM PİRAMİTSEL YAKLAŞIM ÇEKİRDEK YAKLAŞIM KONU AĞI-PROJE MERKEZLİ YAKLAŞIM ix

9 3.7. SORGULAMA MERKEZLİ YAKLAŞIM BELİRTKE TABLOSU BELİRTKE TABLOSUNUN İŞLEVLERİ BELİRTKE TABLOSUNU HAZIRLAMA AŞAMALARI BELİRTKE TABLOSUNDA BULUNANLAR VE BULUNMAYANLAR BELİRTKE TABLOSU ÖRNEĞİ Özet Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları BÖLÜM Program Tasarısı Hazırlamada Eğitim Durumları 1. EĞİTİM DURUMLARI NEDİR? EĞİTİM DURUMLARININ BELİRLENMESİNDE İLKELER HEDEFE UYGUNLUK ÖĞRENCİYE UYGUNLUK İÇERİKTEKİ BİLGİNİN ÖZELLİKLERİNE UYGUNLUK EKONOMİKLİK TUTARLILIK ÖĞRETİM İLKELERİNE UYGUNLUK EĞİTİM DURUMLARININ TEMEL BOYUTLARI GİRİŞ (BİREYİN ÖĞRENMEYE HAZIR HALE GELME SÜRECİ) GELİŞME (BİREYİN DAVRANIŞININ DEĞİŞTİĞİ, YANİ ÖĞRENMENİN OLDUĞU SÜREÇ) SONUÇ (ÖĞRENMELERİN KONTROLÜ VE KAPANIŞ) EĞİTİM DURUMU DEĞİŞKENLERİ İPUCU KATILIM PEKİŞTİRME DÖNÜT DÜZELTME Özet Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları x

10 8. BÖLÜM Program Tasarısı Hazırlamada Sınama Durumları 1. SINAMA DURUMU (ÖLÇME-DEĞERLENDİRME) NEDİR? AMACINA GÖRE DEĞERLENDİRME TÜRLERİ TANIMA VE YERLEŞTİRMEYE DÖNÜK DEĞERLENDİRME (DIAGNOSTIC) BİÇİMLENDİRME VE YETİŞTİRMEYE DÖNÜK DEĞERLENDİRME (FORMATIVE) DÜZEY BELİRLEMEYE DÖNÜK DEĞERLENDİRME (SUMMATIVE) SINAMA DURUMLARINI DÜZENLEME İLKELERİ Özet Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları BÖLÜM Programın Denenmesi, Uygulanması, Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi 1. PROGRAMIN DENENMESİ, UYGULANMASI, DEĞERLENDİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ PROGRAMIN TASARLANMASI PROGRAMIN UYGULANMASI Programın Denenmesi (Pilot Uygulama) Süresinin Adımları PROGRAMIN DEĞERLENDİRİLMESİ Program Değerlendirme Yaklaşımları Hedefe Dayalı Değerlendirme Yaklaşımı Program Ögelerine Dayalı Değerlendirme Yaklaşımı PROGRAMIN GELİŞTİRİLMESİ Programın Geliştirilmesini Sürekli Kılan Faktörler Özet Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları BÖLÜM Plan ve Çağdaş Eğitim Anlayışı 1. PLAN NEDİR? PLANIN AMACI VE İŞLEVİ PLAN YAPMANIN İLKELERİ PLANIN YARARLARI ÖĞRETİM PLANI ÇEŞİTLERİ YILLIK PLAN ÜNİTE PLANI xi

11 5.3. DERS PLANI Ders Planı Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Ders Planının Yararları Günlük Ders Planı Örneği ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLAN ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANIN HAZIRLANMA AŞAMALARI Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Örneği ÇAĞDAŞ EĞİTİM VE PROGRAM GELİŞTİRME ÇAĞDAŞ VE GELENEKSEL EĞİTİM ANLAYIŞININ KARŞILAŞTIRILMASI YENİ İLKÖĞRETİM PROGRAMLARI İLKÖĞRETİM PROGRAMININ YENİLENEN YÖNLERİ ESKİ VE YENİ PROGRAMIN KARŞILAŞTIRILMASI Özet Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları Deneme Sınavı Kaynaklar Bulmaca Çözümleri KISIM ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ 1. BÖLÜM Öğretim İlkeleri, Kuram Model ve Yaklaşımlar 1. ÖĞRETİM İLKELERİ ÖĞRENCİYE GÖRELİK BİLİNENDEN BİLİNMEYENE SOMUTTAN SOYUTA İLKESİ YAKINDAN UZAĞA KOLAYDAN ZORA (BASİTTEN KARMAŞIĞA) AÇIKLIK HAYATİLİK (YAŞAMA YAKINLIK) EKONOMİKLİK AKTÜALİTE (GÜNCELLİK) İLKESİ BÜTÜNLÜK İLKESİ YAPARAK VE YAŞAYARAK ÖĞRENME (İŞ, AKTİVİTE, ETKİN KATILIM) TEMEL KAVRAMLAR YAKLAŞIM STRATEJİ YÖNTEM TEKNİK ÖĞRETME-ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI (MODELLERİ-KURAMLARI) OKULDA ÖĞRENME MODELİ Genel Özellikleri xii

12 Öğeleri TAM ÖĞRENME Genel Özellikleri Temel Değişkenleri Öğrenci Nitelikleri Öğretim Hizmetinin Niteliği İpucu (İşaret): Pekiştirme Katılım Dönüt ve Düzeltme Öğrenme Ürünleri Tam Öğrenmede İzleme Testi ve Tamamlayıcı Eğitim Tam Öğrenme Modelinin Uygulanmasında İzlenecek Adımlar Sınırlılıkları ÖĞRETİM DURUMLARI MODELİ Genel Özellikleri Gagne ye Göre Öğrenme Ürünleri Gagne nin Öğrenme Hiyerarşisi Gagne ye Göre Öğrenme Sürecinin Basamakları ÇOKLU ZEKÂ Genel Özellikleri ve İlkeleri Boyutları Sözel / Dilsel Zekâ Mantıksal / Matematiksel Zekâ Bedensel / Duyu Devinimsel Zekâ Görsel / Uzamsal Zekâ Sosyal / Bireylerarası Zekâ Müzikal / Ritmik Zekâ Öze dönük / Bireysel Zekâ Doğa Zekâsı Çoklu Zekâya Dayalı Ders Tasarımı YAPILANDIRMACILIK Genel Özellikleri Yapılandırmacılıkta Hedefler Yapılandırmacılıkta Öğrenme Yaşantıları Yapılandırmacılıkta Değerlendirme Yapılandırmacılıkta Öğretmenin Rolü Yapılandırmacılıkta Öğrenenin Rolü Temel İlkeleri E Modeli İŞ BİRLİKLİ ÖĞRENME Genel Özellikleri Heterojen Grup Yapısı Grubun Ortak Amacı Yüz Yüze Etkileşim (Birbirinden Öğrenme) Olumlu Bağlılık Grup Ödülü (Ortak Ödül) Eşit Başarı Bireysel ve Grup Değerlendirme Bireysel ve Grup Sorumluluğu Paylaşılmış Liderlik Sosyal Beceriler xiii

13 Sürecin Değerlendirilmesi İş birlikli Öğrenmede Teknikler Öğrenci Takımları ve Başarı Bölümleri (Ötbb) Takım-Oyun-Turnuva (Tot) İş birliğine Dayalı Bireyselleştirilmiş Okuma ve Kompozisyon (İbok) Takım Destekli Bireyselleştirme (Tdb) Karşılıklı Sorgulama (Ks) Ayrılıp Birleşme (Ab) (Birleştirme) Birlikte Öğrenme Küme Çalışması İşbirlikli Öğrenme Değildir Avantajları Sınırlılıkları ETKİN (AKTİF) ÖĞRENME Genel Özellikleri Temel İlkeleri Yararları PROBLEME DAYALI ÖĞRENME Genel Özellikleri Adımları Problemin Taşıması Gereken Nitelikler İlkeleri Sınırlılıkları PROJE TEMELLİ ÖĞRENME Genel Özellikleri Projelerin Taşıması Gereken Nitelikler Adımları Avantajları Sınırlılıkları Rehber İlkeleri BASAMAKLI ÖĞRETİM Genel Özellikleri Basamakları C basamağı B basamağı A basamağı Basamaklı Öğretim Programı İçin Beş Adım YAŞAM BOYU ÖĞRENME Genel Özellikleri Yaşam Boyu Öğrenmenin Temel Nitelikleri Yaşam Boyu Öğrenmenin Öğeleri Süreklilik Yaratıcılık Kendi kendine öğrenme Özet (Tablo) Bulmaca Konu Kavrama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları xiv

14 2. BÖLÜM Öğretim Stratejileri 1. SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM AŞAMALARI KULLANILDIĞI DURUMLAR TEMEL ÖZELLİKLERİ AVANTAJLARI (YARARLARI) SINIRLILIKLARI REHBER İLKELERİ BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM AŞAMALARI KULLANILDIĞI DURUMLAR TEMEL ÖZELLİKLERİ AVANTAJLARI (YARARLARI) SINIRLILIKLARI REHBER İLKELERİ ARAŞTIRMA-İNCELEME YOLUYLA ÖĞRETİM AŞAMALARI KULLANILDIĞI DURUMLAR TEMEL ÖZELLİKLERİ AVANTAJLARI (YARARLARI) SINIRLILIKLARI REHBERLİK İLKELERİ Özet (Tablo) Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları BÖLÜM Öğretim Yöntemleri 1. YÖNTEM VE TEKNİKLERİN BELİRLENMESİNDE İLKELER ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ANLATIM (TAKRİR) Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri Anlatım Teknikleri Panel Konferans Brifing Söylev (Nutuk) Demeç TARTIŞMA Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri xv

15 Tartışma Teknikleri Büyük Grup Tartışması Küçük Grup Tartışması Münazara Sempozyum (Bilgi Şöleni) Forum Açık Oturum Seminer Kollegyum Zıt Panel Buzz Grup Vızıltı Grupları Phillips Fikir Taraması Çember Workshop (Çalıştay) ÖRNEK OLAY Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Örnek Olayın Taşıması Gereken Özellikler GÖSTERİP YAPTIRMA Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri PROBLEM ÇÖZME Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri Adımları BİREYSEL ÇALIŞMA Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri Özet (Tablo) Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları xvi

16 4. BÖLÜM Öğretim Teknikleri 1. GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ BEYİN FIRTINASI Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri GÖSTERİ (DEMONSTRASYON) Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri SORU-CEVAP Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri ROL OYNAMA Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri DRAMA Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri Türleri BENZETİM (SİMULASYON) Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME Özellikleri Türleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri ALTI AYAKKABILI UYGULAMA Özellikleri Türleri xvii

17 Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri MİKRO ÖĞRETİM Özellikleri Aşamaları Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber ilkeleri EĞİTSEL OYUNLAR Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri GÖRÜŞ GELİŞTİRME Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri İSTASYON Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri BALIK KILÇIĞI Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri AKVARYUM (FİSHBOW) Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri KONUŞMA HALKASI Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri SOKRAT TARTIŞMASI Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları xviii

18 Rehber ilkeleri SOKRAT SEMİNERİ Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri WORKSHOP (ÇALIŞTAY/DÜŞÜNME ATÖLYESİ) Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri BİLİŞSEL ÇIRAKLIK Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri Bireyselleştirilmiş Öğretim Teknikleri Dönüşümlü günlük çalışmalar Beceri geliştirme çalışmaları Planlı grup çalışmaları Düzey geliştirme çalışmaları PROGRAMLI ÖĞRETİM Özellikleri İlkeleri (KEBAB) Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri Bilgisayar Destekli Öğretimin Kullanım Biçimleri SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ GEZİ Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları xix

19 Rehber İlkeleri GÖZLEM Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri EV ÖDEVİ Özellikleri Üstünlükleri Sınırlılıkları Rehber İlkeleri DİĞER ÖĞRETİM TEKNİKLERİ KÖŞELENME PAZARYERİ DEDİKODU RULMAN KUM SAATİ SERBEST KÜRSÜ TEREYAĞ- EKMEK SANDVİÇ ÖYKÜ OLUŞTURMA ARKASI YARIN MİM (SESSİZ AKTRİST) SİNEKTİK TUTOR DESTEKLİ ÖĞRETİM DENEY AKROSTİŞ ANALOJİ ZİHİNSEL HARİTALAMA DÜŞÜNEŞLEŞ-PAYLAŞ DÜŞÜNTARTIŞ-YAZ-PAYLAŞ ARGÜMANTASYON (DAYANAKLANDIRMA) GÜÇ ALANI ANALİZİ AT NALI ÖĞRENME HALKASI EKİPLE ÖĞRETİM BEYİN ESERİ (ÜRÜNÜ) ÖĞRENME GALERİSİ DALTON PLANI TERS BEYİN FIRTINASI SERGİ GÖRÜŞME MÜZE EĞİTİMİ METAFOR Bulmaca xx

20 Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları BÖLÜM Kavram Öğrenme ve Öğretimi 1. KAVRAM ÖĞRETİMİ VE KAVRAM YANILGILARI KAVRAM ÖĞRETİMİ KAVRAM YANILGILARINI BELİRLEME VE GİDERME KAVRAM HARİTALARI Örümcek Harita Balık Kılçığı Haritası Sınıflama Haritası Olaylar Zinciri Dizinleri KAVRAM AĞI Yararları Kullanım Alanları Aşamaları ZİHİN HARİTASI (DÜŞÜNCELER ARASI İLİŞKİLER) Yararları Kullanım alanları Aşamaları BİLGİ HARİTASI (BİLGİLER ARASI İLİŞKİLER Yararları Kullanım alanları Aşamaları VEE DİYAGRAMI Yararları Kullanım alanları Aşamaları VEEN DİYAGRAMI (ŞEMASI) Yararları Kullanım Alanları Aşamaları KAVRAMSAL KARİKATÜR Yararları Kullanım alanları Aşamaları Özet Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları xxi

21 6. BÖLÜM Öğrenme Stratejileri ve Stilleri 1. ÖĞRENME STRATEJİLERİ VE STİLLERİ ÖĞRENME STRATEJİLERİ Dikkat Stratejileri Tekrar Stratejileri Anlamlandırmayı Artıran Stratejiler Yürütücü Biliş Stratejileri Duyuşsal Stratejiler ÖĞRENME STİLLERİ Öğrenme stili Öğrenme Stillerinin Özellikleri Kolb un Öğrenme Stilleri (Yaşantıya Dayalı) Kolb a Göre Öğrenme Şekilleri Somut Yaşantı Yansıtıcı Gözlem Soyut Kavramsallaştırma Aktif Yaşantı Kolb a Göre Öğrenme Stilleri Değiştiren Öğrenme Stili Ayrıştıran Öğrenme Stili Özümseyen Öğrenme Stili Yerleştiren Öğrenme Stili Özet Bulmaca Konu Tarama Testi BÖLÜM Düşünme Becerileri 1. DÜŞÜNME BECERİLERİ YARATICI DÜŞÜNME Yaratıcı Düşünmenin Aşamaları Yaratıcı Düşünmenin Engelleri ELEŞTİREL DÜŞÜNME YANSITICI DÜŞÜNME EMPATİK DÜŞÜNME BİLİMSEL DÜŞÜNME METABİLİŞSEL (ÜSTBİLİŞ, YÜRÜTÜCÜ BİLİŞ, BİLİŞ ÖTESİ) DÜŞÜNME (METACOGNİTİON) Özet Bulmaca Konu Tarama Testi Çıkmış Sorular Çıkmış Soruların Açıklamaları Deneme Sınavı Kaynaklar Bulmaca Çözümleri xxii

22 1. KISIM program geliştirme

23 EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ TEMEL KAVRAMLAR EĞİTİMİN kurumlarının (okullarının) İşlemlerİ türk milli eğitiminin temel İlkelerİ Öğretmen Yeterlİlİklerİ GEÇMİŞ YILLARDA ÇIKMIŞ SORULAR ANALİZ TABLOSU Eğitim, ekmekten sonra bir milletin en büyük ihtiyacıdır. PAUL RİCHER

24 1. BÖLÜM EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. TEMEL KAVRAMLAR Eğitim, insanlık tarihi kadar eski bir olgudur. Eğitim, insanlığın doğuşundan bu yana devletin temel görevleri arasındaki yerini hep korumuştur. Günümüzde de uygarlık düzeyi ne olursa olsun her toplumda devam etmektedir. Öğrenmenin oluştuğu her durumda, insan davranışlarını değiştiren bir eğitim sürecinden söz edilebilir. Bilim ve teknolojideki gelişmeler, her alanı olduğu gibi, eğitimi de etkilemektedir. Bu gelişmenin bir göstergesi olarak son dönemde; eğitim araç-gereçlerinde büyük çeşitlilik sağlanmış, bilgisayarın eğitimde kullanılmasıyla uzaktan eğitim ve internet gibi uygulamalar yaygınlaşmış, bireysel farklılıkların daha iyi belirlenmesinde ve ölçme-değerlendirme sürecinde kullanılan araçlar zenginleşmiştir. hoca notu Öğrenmenin oluştuğu her durumda, insan davranışlarını değiştiren bir eğitim sürecinden söz edilebilir EĞİTİM Eğitim: Eğitim kavramının çok ve çeşitli tanımları yapılmıştır. En genel ifadeyle eğitim, bireyde istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir.en yaygın kabul gören tanımıyla eğitim, Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir. Bu tanımda anahtar sözcükler birey, davranış, yaşantı, kasıtlı, istendik ve süreç kavramlarıdır. Bu kavramlar aşağıda kısaca tanıtılmıştır Birey: Biyo-kültürel ve sosyal bir varlıktır. Biyolojik boyutu, bireyin 23 çift kromozomdan oluşan bir canlı olduğunu, kültür boyutu insanın insan olabilmesi için gerekli olan doğa ile etkileşimini ve bu etkileşimden kalan izleri, bireyin sosyal boyutu ise, diğer insanlarla etkileşimi sonucu toplumsallaşması sürecini vurgulamaktadır Davranış: Genel anlamda davranış organizmanın her hareketidir. Diğer bir tanımla organizmanın etkiye karşı gösterdiği tepki veya tepkiye karşı ortaya koyduğu etkidir. Eğitim tanımında vurgulanan davranış gözlenebilir, ölçülebilir ve öğrenilebilir nitelikteki davranışlardır. Bilinç dışı gerçekleşen ve bireyin elinde olmadan yaptığı refleksler bu kategoride yer almaz Yaşantı: Eğitim tanımında bireyin diğer bireylerle ve çevresiyle etkileşiminin bireyde bıraktığı izlere yaşantı denir. Bir yaşantıdan söz edebilmek için etkileşim içinde olan bir bireyde bu etkileşimin iz bırakması ve bu izin en azından belli bir süre devam etmesi beklenir Kasıtlılık: Eğitim tanımındaki kasıtlılık, eğitimin gelişi-güzel değil, planlı ve programlı olması gerektiğini ifade eder. Belirlenmiş özelliklerin bireylere kazandırılması sürecinde mutlaka bir program ve plana ihtiyaç duyulmaktadır İstendik: Eğitim kavramı açıklamalarında geçen istendik sözcüğü, davranış değişikliğinin önceden belirlenmiş bir takım hedeflere ulaşmak adına düzenlenmiş olması gerektiğini ifade eder. Bu anlamda istendik kavramı daha çok eğitim sürecinde ulaşılması gereken hedefleri işaret etmektedir. hoca notu En genel ifadeyle eğitim, bireyde istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir. 5

25 Süreç: Eğitim bir süreçtir ve bir anda gerçekleşip bitmez. Süreç belli bir süreyi ve bu süre içindeki faaliyetleri ve etkileşimleri kapsar. Başka bir ifade ile süreç, belli bir hedefe yönelik olarak belli bir zaman diliminde gerçekleşen bütün değişimleri kapsar. Eğitim sürecinin özellikleri aşağıda sıralanmıştır: Gelişme ve kalkınma ile doğrudan ilişkilidir. İnsan davranışlarının kendi yaşantısı yoluyla istendik yönde değiştirilmesini amaçlar. Tutarlı, kapsamlı, sürekli ve dinamiktir. İletişim sürecinin davranış değişikliği ile sonuçlanan biçimidir. Mekân ve zaman yönünden sınırlandırılamaz. Diğer bir tanımla eğitim, bireyde kendi yaşantısı ve kasıtlı kültürleme yoluyla istenilen davranış değişikliğini meydana getirme sürecidir EĞİTİM TÜRLERİ Bireyin davranışlarında istendik davranış değişikliği meydana getirme ya da bireyi kasıtlı olarak kültürleme süreci temelde iki biçimde gerçekleşmektedir. Buna ilişkin şekil ve açıklamalar aşağıda verilmiştir. EĞİTİM Formal Eğitim İnformal Eğitim Örgün Eğitim Okul Öncesi Eğitim İlköğretim Yaygın Eğitim Halk Eğitimi Hizmet İçi Eğitim Ortaöğretim Yükseköğretim Formal Eğitim hoca notu Formal eğitim kurumsaldır ve bu anlamda okullardaki eğitim, formal eğitimdir. Amaçlı ve planlı eğitimi ifade etmektedir. Formal eğitim önceden hazırlanmış bir program çerçevesinde, belli bir zaman diliminde ve belli bir ortamda planlı olarak ve bu iş için eğitilmiş kişilerce yapılır. Formal eğitim kurumsaldır ve bu anlamda okullardaki eğitim, formal eğitimdir. Temel özellikleri: Okullarda veya kurumlarda bir plan ve program çerçevesinde yürütülen eğitimdir. Biçimsel eğitim olarak adlandırılır. Eğitim süreci sonunda olumlu/istendik davranışların kazandırılması esastır. Önceden belirlenmiş öğretim süreçleri aracılıyla gerçekleşir. Özel bir çevrede kontrollü olarak gerçekleştirilir. Okul öğrenmelerinin yanında halk eğitimi veya hizmet içi eğitim süreçleri de birer formal eğitim sürecidir. 6

26 Sürecin içinde ve sonunda değerlendirmeler yapılır. Süreci tamamlayan kişiler diploma ya da sertifika gibi resmi belge sahibi olurlar. Bu süreç bu alanda eğitim almış bir profesyonel tarafından planlanır ve uygulanır. Başlangıç ve bitiş süreleri belirlenmiştir tarihli ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu nda, Türk eğitim sisteminin yapısı (formal eğitim) örgün ve yaygın olmak üzere iki boyutta ele alınmıştır Örgün eğitim: Belli bir yaş grubundaki bireylere okul ya da okul özelliği taşıyan ortamlarda, Türk millî eğitiminin genel amaçları ve temel ilkelerine uygun olarak hazırlanan belli plan ve programlar çerçevesinde düzenli olarak yapılan eğitimdir. Örgün eğitim belli bir program çerçevesinde planlı olarak yapılır, öğretim yoluyla gerçekleşir. Kontrollü olan bu sürecin belli aşamalarında ve sonunda değerlendirme işlemi yer alır. Örgün eğitim, okulöncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarında yasalara göre düzenlenen ve kendi içinde belli kademelerden oluşan eğitimdir. Temel özellikleri: Bireylerin hayata veya mesleğe atılmadan önce okul veya benzeri nitelik taşıyan kurumlarda aldıkları eğitimdir. Belli yaş gruplarına yönelik olarak düzenlenir. Kendi içinde birbirinin önkoşul niteliğindeki basamaklardan oluşur. (okulöncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim, yükseköğretim) Belli basamakları tüm bireyler için zorunludur. (ilköğretim) Süreç sonunda başarılı olanlar için diploma düzenlenir. Devamlılık zorunludur Yaygın eğitim: Örgün eğitimden hiç yararlanmamış olanlara, örgün eğitim kurumlarına devam edenlere veya örgün eğitim kurumlarından mezun olmuş olanlara yönelik olarak, kişilerin ilgi ve gereksinim duydukları alanlarda yapılır. Kişi, yaygın eğitim sürecine kendi ilgi ve ihtiyacına göre katılır. Temel özellikleri: İlgi ve ihtiyaca yönelik olarak planlanır. Örgün eğitime hiç girmemiş, örgün eğitimin her hangi bir düzeyinde o veya örgün eğitimi tamamlamış kişilere verilebilir. Yaşa göre gruplama söz konusu değildir. Kendi içinde aşamalılık özelliğine sahip değildir. Eğitim sonunda sertifika düzenlenir. Devamlılık zorunluluğu yoktur. Yaygın eğitim, ilgi ve ihtiyaçlara bağlı olarak halk eğitimi ve hizmet içi eğitim gibi farklı uygulamaları kapsar Halk eğitimi: En önemli özelliği okul çağının dışında bulunan ya da herhangi bir okulla ilişkisi bulunmayan kişilere yönelik olmasıdır. Halk eğitimi bu kişilerin gönüllü olarak mesleğinde ilerlemek veya boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla katıldığı süreçleri içerir. Örnek: El sanatları, yabancı dil öğrenme, bir enstrüman çalma, sanat ve halk müziği çalışmaları, halk oyunları halk eğitimi kapsamındaki kurslar olarak sıralanabilir. Üniversitede çalışan bir tıp profesörünün belediyenin düzenlemiş olduğu Türk sanat müziği korosu çalışmalarına katılması halk eğitimi örneği olarak verilebilir. 7

27 Hizmet içi eğitim: Kişilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin arttırılmasına yönelik bilgi, beceri ve tutumların kazanılmasını amaçlayan süreçtir. Resmi veya özel kurumlarca planlanan hizmet içi eğitim hizmet öncesi eğitimin devamı ve tamamlayıcısıdır. Hizmet içi eğitim iş başında eğitim şeklinde yapılabileceği gibi yerel ve bölgesel seminerlerle çalışma veya tatil günlerinde de yapılabilir. Örnek: İlköğretim programlarımızın 2005 yılında yapılandırmacılık anlayışına göre yenilenmesi üzerine, eski programa göre eğitim-öğretim yapan öğretmenler yeni programın anlayışı ve uygulaması hakkında bilgilendirilmek için hizmet içi eğitime alınmıştır. hoca notu Eğitim temelde istendik davranışları hedefler. İnformal eğitimde ise istendiklerin yanında istenmedik davranışlar da öğrenilebilir. İstenmedik davranışların öğrenilmesinin en önemli sebebi, informal eğitim sürecinde plan ve programın olmayışıdır. Bu özellik aynı zamanda formal eğitim ile informal eğitim arasındaki en belirgin farktır Formal Olmayan Eğitim (İnformal Eğitim): Sistemli, planlı ve amaçlı değildir. Herhangi bir zamanda, herhangi bir yerde gerçekleşen gelişigüzel ve tesadüfi öğrenmeleri kapsar. Birey, karşılaştığı durum karşısında farkında olmadan çevreyle etkileşim sonucu yeni bilgiler öğrenir. Aileden, sokaktan, televizyondan, iş ve arkadaş çevresinden öğrenilenler informal eğitim kapsamında ele alınır. Örneğin, çocukların oyun sırasında işbirliğini ve yardımlaşmayı öğrenmeleri, informal eğitim kapsamında bir davranış değişikliğidir. İnformal eğitim sürecinde birey, kendisine ve topluma zarar verebilecek istenmeyen davranış değişiklikleri de (sigara içmek, kopya çekmek vb.) kazanabilir. Temel özellikleri: Belli bir program ve plan olmaksızın yaşam içinde kendiliğinden gerçekleşir. Herhangi bir yaş dilimiyle sınırlı değildir. Doğal eğitim olarak adlandırılır. İstendik öğrenmelerin yanı sıra istenmedik öğrenmeler de oluşabilir. Daha çok taklit ve gözlemle gerçekleşen eğitim sürecidir. Zaman ve mekan yönünden sınırlı değildir. Gelişigüzel kültürleme sürecidir. Öğrenilenlerin miktarı ve niteliği kişiden kişiye önemli farklar gösterebilir. Formal eğitim süreciyle iç içe gerçekleşir. (okulda kimya dersini işleyen öğretmen kimya konuların yanında, kendi değerlerini, düşüncelerini, davranışlarını da farkında olmadan paylaşmaktadır.) Eğitimle ilgili temel kavramlar aşağıda şemalaştırılmıştır. 8

28 EĞİTİM Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir. Kapsamlıdır. Çok boyutlu ve süreklidir. Kasıtlı kültürleme sürecidir. Hem ulusal hem de evrenseldir. Formal Eğitim İnformal Eğitim Planlı-programlıdır. Kurumsaldır. Belli bir ortam ve zamanda gerçekleşir. Kontrollüdür. Sadece istendik davranış değişikliği beklenir. Öğretim yoluyla gerçekleşir. Belli aşamalarında ve sonunda değerlendirme işlemi vardır. Alanında uzmanlaşmış öğretmen tarafından planlanır, uygulanır ve izlenir. Plan-program yoktur. Kurumsal değildir. Zaman ve ortam açısından sınırsızdır. Kontrolü sağlanamaz. İstenmeyen davranış değişiklikleri görülebilir. Gelişigüzel kültürleme sürecidir. Örgün Eğitim Belli yaş gruplarına yöneliktir. Millî eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine göre, okullarda yapılır. Aşamalı ve kademelidir. Belli kısımları tüm bireyler için zorunludur. (İlköğretim) Süreç sonunda diploma düzenlenir. Yaygın Eğitim İlgi ve gereksinimlere yöneliktir. Aşamalı ve kademeli değildir. Okul ya da okul özelliği taşıyan ortamlarda gerçekleşir. Süreç sonunda sertifika veya belge düzenlenir. 9

29 010 Yabancı dilde eğitim veren bir okulda matematik öğretmenliği yapan Selin Öğretmen in İngilizcesi çok iyi değildir. Derslerini İngilizce anlatabilmekte ama öğrencileri kendi aralarında İngilizce espri yaptıklarında onları anlayamamakta ve bundan rahatsız olmaktadır. Bu nedenle öğrencileriyle etkili iletişim kurabilmek için yabancı dil kursuna gider. Selin Öğretmen in aldığı bu kurs aşağıdakilerden hangisinin kapsamında yer alır? A) Programlı öğretim B) Mikro öğretim C) Halk eğitimi D) İş başında eğitim E) Hizmet içi eğitim Eğitim en genel ifadeyle, bireyin davranışlarında istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir. Öğrenme ürünü olan davranışlar informal veya formal eğitimle kazanılır. İnformal eğitim süreci yaşam içinde kendiliğinden oluşur ve gelişigüzel gerçekleşir. Formal eğitim ise okul veya benzeri kurumlarda planlı ve programlı olarak gerçekleşen davranış değiştirme sürecidir. Formal eğitim örgün ve yaygın olarak iki grupta incelenir. Örgün eğitim okul öncesinden yüksek öğretimin sonuna kadar olan süreci kapsar. Yaygın eğitim ise, ilgi ve ihtiyaçlara bağlı olarak halk eğitimi, hizmet içi eğitim ve iş başında eğitim gibi farklı uygulamaları kapsar. Halk eğitiminin en önemli özelliği okul çağının dışında bulunan ya da herhangi bir okulla ilişkisi bulunmayan kişilere yönelik olmasıdır. Halk eğitimi bu kişilerin gönüllü olarak mesleğinde ilerlemek veya boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla katıldığı süreçleri içerir. Hizmet içi eğitim ise, kişilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin arttırılmasına yönelik bilgi, beceri ve tutumların kazanılmasını amaçlayan süreçtir. Resmi veya özel kurumlarca planlanan hizmet içi eğitim, hizmet öncesi eğitimin devamı ve tamamlayıcısıdır. Hizmet içi eğitim iş başında eğitim şeklinde yapılabileceği gibi yerel ve bölgesel seminerlerle çalışma veya tatil günlerinde de yapılabilir. Programlı öğretim ve mikro öğretim ise öğretim sürecinde kullanılan tekniklerdendir. Cevap C 007 Aşağıdakilerden hangisi, çocuğun akranlarıyla oynarken ya da arkadaş grupları içinde edindiği informal öğrenmenin özelliklerinden biri değildir? A) Doğal ortamda kendiliğinden oluşur. B) Olumlu ya da olumsuz olarak gerçekleşebilir. C) Yer, mekân ve ortam değişebilir. D) Planlı ve programlıdır. E) Kazanılan beceriler kişiye göre değişiklik gösterir. İnformal öğrenmenin özellikleri, zaman ve ortam açısından sınırsız olma, kurumsal olmama, istenmeyen davranış değişikliklerinin de gözlenebilir olması ve sürecin planlı ve programlı olmayışı olarak sıralanabilir. Bu nedenle planlı ve programlı olan davranış değiştirme süreci informal öğrenme değil, öğretim yoluyla gerçekleşen formal öğrenmedir. Cevap D 1.3. KÜLTÜRLEME SÜRECİ OLARAK EĞİTİM Genel tanımıyla kültür, doğanın yarattıklarına karşılık insanoğlunun ortaya koyduğu maddi, manevi her şeydir. Bu tanıma göre insan ile ilgili her şey (örf, adet, gelenek, görenek, giyinme, yemek yeme vb.) kültürü oluşturmaktadır. Kültür, eğitim yoluyla kazanılmakta ve yine eğitim yoluyla sonraki kuşaklara aktarılmaktadır Kültürleme: Kültürel değerlerin bireylere kazandırılması sürecidir. Kültürlemenin çeşitli yolları olabilir. Bunlar zoraki kültürleme, gelişigüzel kültürleme ve kasıtlı kültürleme şeklinde olabilir. Bu kavramlar aşağıda açıklanmıştır. 10