11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ. Söz ola kese savaşı Söz ola kestire başı Söz ola ağulu aşı Yağ ile bal ede bir söz Yunus Emre

Transkript

1 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ Söz ola kese savaşı Söz ola kestire başı Söz ola ağulu aşı Yağ ile bal ede bir söz Yunus Emre

2 Amaçlar Bu bölümün bitiminde; etkili iletişim yöntemlerinin öğrencilere kazandırılması, güzel konuşma için gerekli olan beden dili, diksiyon kullanımının öğrenilmesi, ses kusurlarının düzeltilmesi ve iş, okul ve sosyal hayatlarında öğrencilerin elde ettikleri bu becerilerden faydalanmaları hedeflenmektedir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 2

3 Anahtar Kavramlar İletişim Güzel konuşma Diksiyon (ses, vurgu, tonlama,...) Beden dili (jest, mimik) Sözlü anlatım türleri (konferans, panel,...) 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 3

4 İçindekiler Konuşma ve Güzel Konuşma Güzel Konuşmanın Önemi Güzel Konuşabilmek Beden Dili ve Davranışlar Diksiyon Ses Telaffuz Telaffuzu Etkileyen Yazım Kuralları Vurgu Cümle Vurgusu Tonlama Nefes Nefes Alıştırmaları Boğumlama Ses Kusurları Dudak Alıştırmaları Boğumlama Alıştırmaları Sözlü Anlatım Türleri Hazırlıklı Konuşmalar Konferans Panel Açık Oturum Forum Münazara Söylev (Nutuk) Sempozyum (Bilgi Şöleni) Seminer Röportaj Mülakat Röportaj ve Mülakatın Farkları Başvuru Kaynakları 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 4

5 Konuşma ve Güzel Konuşma İnsanoğlunun sahip olduğu en önemli ve onu diğer canlılardan ayırt edici özelliklerinden biri gelişmiş iletişim yeteneğidir. Bu iletişim ise daha çok sözel olarak yani konuşma ile sağlanır. Burada konuşma ile kastedilen bir bütünlük oluşturamayan kelimeleri birbiri peşi sıra söylemek, gereksiz laf etmek değil; güzel ve etkili konuşmadır. Güzel ve etkili konuşmayı sözü doğru yerde, doğru zamanda ve uygun şekilde söylemek olarak tarif edebiliriz. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 5

6 Güzel Konuşmanın Önemi Güzel konuşma, dolayısıyla etkili iletişim kurma hayatın hemen her sahasında insan için bir gerekliliktir ve çeşitli faydalar sağlar: Güzel bir konuşma sosyal bir varlık olan insanın toplumla iletişiminin en doğru ve kolay şekilde gerçekleşmesine yardım eder. Öğrenmek ve öğretmek için, kısacası bilgi aktarımı için konuşmak gerekir. Düşünce ve bilgilerini en açık, akıcı bir dille ifade edebilen kişi o konuyu öğretme hususunda başarılı olur. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 6

7 Güzel Konuşmanın Önemi Ayrıca güzel konuşmak, karşımızdaki insanları etkilemek ve ikna etmek için de önemlidir. Aile, arkadaşlık ilişkilerinden iş hayatına kadar her alanda iletişim ve uzlaşı için gereklidir. «İnsanları etkilemek niçin bu kadar önemlidir? Çünkü insanları etkilersek, bize değer verir ve güvenirler. Toplum içinde bir yerimiz olduğunu düşünür ve böylece kendimize güvenimiz artar; sözümüz dinlenir, dikkate alınır.» (Babacan 2007: 267) 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 7

8 Güzel Konuşabilmek Güzel konuşmada en önemli etken samimiyettir. Doğallıktan uzak ve bilgiç tavırlar iletişiminize zarar verir. Alçakgönüllü, nazik ve içten olunmalı. Nükte kullanmak da konuşmayı güzelleştiren etkenlerdendir. Her ne kadar bu bir yetenek olsa da zamanla, kültür birikimiyle nükte yeteneği geliştirilebilir. Bu sayede kırıcı olmadan eleştirilerinizi yapabilir ve konuşmanızı güzelleştirebilirsiniz. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 8

9 Güzel Konuşabilmek Güzel konuşma yeteneği kültür birikimi ile gelişebilir. Okumak bu kültür birikimine katkı sağlayabilecek yöntemlerden biridir. Okumak ayrıca kelime dağarcığınızı da geliştirir ki bu da konuşmanıza olumlu etki eder. İyi bir konuşmacı olmak için aynı zamanda iyi bir dinleyici olmak gerekir. Güzel konuşmada en etkili unsurlardan biri de beden dilinin doğru kullanılması ve diksiyona dikkat edilmesidir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 9

10 Beden Dili ve Davranışlar Konuşmanın dışında duygu ve düşüncelerin daha canlı anlatılması için, konuşmacı birtakım hareketler yapar, bu hareketlerin tamamına beden dili denir. Mimik; yüz kaslarının anlatım amaçlı kullanımına, Jest ise baş, el, kol, ayak, bacak ve bedenin kullanımına denir. Bu hareketlerde ölçüye dikkat edilmelidir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 10

11 Beden Dili ve Davranışlar Beden dili; kültürlere göre farklı anlamlar kazanabilir. Hatta kişiden kişiye bile beden dilinin farklılaştığını görürüz. Bir toplumda normal sayılan el kol hareketleri bir başka toplumda hakaret anlamına gelebilir. (Koç 2008: 459) Beden dili, kelimelerle anlatılamayacak pek çok duyguyu, tepkiyi en kısa yoldan ifade edebilir. Fakat beden dilini kontrol etmek, kelimeleri kontrol etmekten zordur. Çoğu kez bilinçsizce jest ve mimikleri kullanırız. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 11

12 Beden Dili ve Davranışlar Beden dilimizi kontrol edebilmeli, en azından konuşmamızla jest ve mimiklerimizin uyumlu olmasına dikkat etmeliyiz. Çünkü bir sunum sırasında söylediklerimiz ile beden dilimiz çelişiyorsa bu durumda söylediklerimize kendimizin de inanmadığı gibi bir duruma düşebiliriz. İnsanlar sözlerden ziyade bedenimizin söylediklerine inanacaktır. Örneğin; lirik bir şiiri okurken elimizi yumruk yaparak ikide bir ileri savurmamız garip kaçacaktır. Ya da coşkulu bir konuşmada kolları iki yana indirip hareketsiz durmak da aynı şekilde tuhaf olur ve dinleyiciye istediğimiz mesajı/duyguyu veremeyiz. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 12

13 Beden Dili ve Davranışlar Jest ve mimiklerimiz ile sözlerimizin çelişmemesi için sunum sırasında doğal davranmalı, samimi olmalıyız. Samimiyet dinleyicilerin de yakınlığını kazanır. Yapmacık davranışlar ise anlattığınız konudan çok hareketlerinizin ilgi çekmesine sebep olur. Yersiz mimikler ile aşırı el, kol hareketleri de aynı şekilde dinleyicilerin dikkatini dağıtır. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 13

14 Jest ve mimikler esas ve ikincil olarak ikiye ayrılır. Beden Dili ve Davranışlar Esas jest ve mimikler bir mesaj içeriği olan hareketlerdir. Sohbet sırasında baş sallama, söylenenlere mimikle karşılık verme, el sallamak, başla selam vermek gibi... (Yaman 2009: 389) Hapşırma, esneme, kaşınma gibi istemsiz gerçekleşen, daha doğrusu bir mesaj iletme amacı olmayan hareketler ise ikincil jest ve mimiklere girer. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 14

15 Beden Dili ve Davranışlar Ne kadar istem dışı ve amaçsız olsa da ikincil derecedeki jest ve mimiklerin kullanımı da ortama, kişilere göre değişir ve duruma göre esas jestlere dönüşebilir. Örneğin; «Bir konser salonunda insan hapşırığını tutmaya çalışır ve özür diler bir ifade takınır, ancak istemediği hâlde eşi camları açmışsa ve bundan rahatsız oluyorsa hapşırması çok daha farklı olur. Açık, net ve mümkün olduğunca şiddetli olan hapşırık artık ikinci derecede jest olmaktan çıkar.» (Babacan 2007: 299) 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 15

16 Diksiyon Konuşma sırasında her sesi doğru ve güzel bir şekilde çıkarmaktır. Heceleri belirtme, telaffuz, ses perdesini ayarlama gibi çalışmalar diksiyon eğitiminin esaslarını oluşturur. Özellikle tiyatro sanatçıları diksiyon eğitiminden faydalanırlar, bu eğitim sırasında tekerlemelerden çokça yararlanılır. (Karaağaç 2011: ) Örneğin; «elli» gibi kelimeleri söylerken bazen e sesi çok yayarak söyleyebiliriz. Bu kusuru gidermek için ağza kalem alınarak şu tekerleme ile alıştırma yapılır: «Ecelerin Eceabat taki evlerindeki tekir kedi, tenceredeki elli dirhem eti kendi kendine yedi.» 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 16

17 Diksiyon Diksiyonun Önemi: Öz güven Toplumda saygınlık Etkin iletişim İknâ yeteneği Anlaşılır ve akıcı konuşma 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 17

18 Diksiyon Ses Telaffuz Konuşmanın Etmenleri Vurgu Tonlama Nefes 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 18 Boğumlama

19 Diksiyon Ses Ses, insan vücudundaki pek çok organın birlikte çalışması sonucu ortaya çıkar. Sesin çıkışında etkili organlar: Akciğerler Gırtlak Boğaz Ağız Göğüs Kafesi Burun Boşlukları Ses Telleri Diyafram Kaburgalar Dişler Dudak Dil Kaliteli bir seste bulunması gereken unsurlar: İşitilebilirlik Hoşa giderlik Akıcılık Anlamlılık 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 19

20 Diksiyon Ses Yapılan araştırmalar ses ile kişilik arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. İnsanlar vücudundan çıkan havanın basıncını kontrol edebilir. Bu sayde şarkı söyleyebilir, bağırabilir veya fısıldayabilir. İnsanların bu yapısı kişiden kişiye değişiklik gösterir. Örneğin; erkek ve kadın arasında veya şişman biri ile zayıf bir insan arasında ses frekansı farkı vardır. (Tekalan-Toman 2009: 353) 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 20

21 Diksiyon Ses Kadın sesleri: Soprano: En yüksek ve tiz ses Mezzo Soprano: Orta yükseklikte ses Kontralto: En düşük ve kalıntı ses Erkek sesleri: Tenor: En yüksek ve ince ses Bariton: Orta kalınlıkta ses Bas: En kalın ve düşük ses 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 21

22 Diksiyon Telaffuz Sözcüklerin, sesi doğru kullanarak ağızdan çıkarılmasına denir. Sözün karşımızdaki insanlar tarafından doğru ve tam anlaşılabilmesinin ve güzel, etkili konuşmanın ön şartlarından biri de doğru teleffuzdur. Vücuttu bulunan fizikî noksanlıklara dayalı ekleme, değiştirme, ıslıklama, kekeleme gibi telaffuz hataları olabilir. Bunların hemen hepsi iyi bir eğitimle düzeltilebilir. (Tekalan-Toman 2009: 354) Konuşmalarda ayrıca lehçe ve ağız özelliklerine dikkat edilmeli ve standart Türkçe kullanımına özen gösterilmelidir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 22

23 Diksiyon Telaffuzu Etkileyen Yazım Kuralları Düzeltme işareti (^) gibi bazı yazım kuralları telaffuzu etkiler ve bu yazım ve telaffuz değişikliği anlam farklılığını gösterir. Hal: Pazar yeri Hâl: Durum Aşık: Oyun Âşık: Seven Adet: Tane Âdet: Gelenek Kar: Yağış Kâr: Kazanç Alem: Bayrak Âlem: Evren Vakıf: Fayda amaçlı kuruluş Vâkıf: Bir konuya hâkim kişi Hala: Babanın kız kardeşi Hâlâ: Henüz Şura: Şu yer Şûra: Danışma kurulu 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 23

24 Diksiyon Vurgu Kelimedeki bir hecenin diğerine göre daha baskılı söylenmesidir. Türkçede genellikle vurgu son hecededir. Örn: evler, evlerde Pekiştirmeli sözcüklerde vurgu pekiştirme ekindedir. Örn: BÜSbütün ç, k, p, r, s, z ünsüzleri bulundukları heceye vurgu alır. Örn: SORdu, SEÇim, KOŞtu Tek heceli sözcüklerde sözcük vurgusu bulunmaz. Arapça-Farsça sözcüklerde vurgular uzun hecededir. Örn: muârız, tenâsüp 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 24

25 Diksiyon Vurgu Konuşma, vurguya göre çok başka bir anlam kazanabilir. Örneğin; ÇaresizsiNİZ. ÇaRE, sizsiniz. DeLİ kaçabilir. DeLİK açabilir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 25

26 Diksiyon Cümle Vurgusu Türkçede isim cümlelerinde vurgu yüklemin üzerindedir. Örnek: Bugün hava çok güzel. Fiil cümlelerinde ise vurgu yüklemden hemen önceki kelimededir. Örnek: Bahattin yarın okula gidecek. (Başka bir yere değil «okula») Bahattin okula yarın gidecek. (Başka bir zaman değil «yarın») Okula yarın Bahattin gidecek. (Başka biri değil «Bahattin») 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 26

27 Diksiyon Cümle Vurgusu Cümle içerisinde vurgular değişebilir. Hatta cümle içinde «de» bağlacı veya «mi» edatı kullanıldığında vurgu bunların üstüne kayar. Örnek: Bu hediyeyi de sen mi aldın? 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 27

28 Diksiyon Tonlama Titreşen, ses veren varlığın titreşim sayısının az ya da çok oluşuna denir (Aktaran Durmuş 2013: 197). Tonlama; sesin şiddeti, yüksekliği ve anlatma niteliğini gösterir. Tonlama sayesinde iletilmek istenen mesaj ve duygu doğru bir şekilde aktarılır. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 28

29 Diksiyon Tonlama Konuşmada, özellikle bir noktayı belirtmek veya farklı olana dikkat çekmek gerektiğinde tonlamadan faydalanılır. Konuşmanın türüne ve içeriğine göre uygun bir tonlama belirlenir. Örneğin; soru cümlelerinde yükselen, cevaplarda alçalan tonlama mevcuttur. Bağlama ve anlama göre kayıtsız, alaycı, sinirli vb. tonların bulunduğu görülmektedir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 29

30 Diksiyon Nefes Diksiyonda en önemli unsurlardan biri de nefesi doğru kullanmaktır. Nefesi doğru kullanma ve kontrol altında tutma teknikleri müzik, drama, ve hitabet eğitimlerinin en önemli bölümlerindendir. Konuşma sırasında akciğerlerimizde yeterince hava biriktirebilmeli ve bu havayı kontrollü kullanabilmeliyiz. Doğru nefes burundan alınır ve ağızdan verilir. Alırken cömert, verirken cimri olunur. (Tekalan-Toman 2009: 363) 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 30

31 Nefes alma iki şekilde gerçekleşir: 1. Diyaframdan nefes alma 2. Göğüsten nefes alma Diksiyon Nefes Diyafram, göğüs kafesinin altında bulunan bir kastır. Bu kas göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayırır. Solunumda diyaframı kullanmak soluksuz kalma riskini azaltır. Konuşma sırasında en uygun soluk alma yöntemi göğüs boşluğu ile birlikte diyaframdan nefes alıp vermektir. Konuşma için en elverişsizi ise üst göğüsten yapılan solumadır. (Tekalan-Toman 2009: 364) 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 31

32 Diksiyon Nefes Alıştırmaları Derin soluk alıp bir defada ssssssss veya mmmmmmm seslerini çıkartarak nefesi verin. Nefesi verirken ateşe üfler gibi f sesini çıkartarak soluğunuzu bırakın. Derin soluk aldıktan sonra s sesini önce kesik kesik ardından da kesintisiz bir şekil çıkartın. Kesik kesik nefes alın ve bir anda verin. Kısa sürede nefes alın ve bir anda verin. Tek nefeste alfabeyi saymaya çalışın (Tekalan-Toman 2009: ). 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 32

33 Konuşma organlarımızın (damak, dil, yanaklar, alt çene ve dudaklar) boğazımından çıkan sese biçim vermek için topluca çalışması demektir. Heceleri gerektiği gibi ses değerlerini vererek doğru bir şekilde söylemektir. Sigara kullanımı, solunumla ilgili sorunlar oluşturacağından boğumlamada zorluk çekilebilir. Yanlış boğumlama ses kusurlarını meydana getirir. (Tekalan-Toman 2009: 367) Ses kusurları: Diksiyon Boğumlama Boğumlama gecikmesi Ağır boğumlama Tutukluk Atlama Söyleniş bozuklukları Aykırılaşma/başkalaşma Yerleştirme Yutma Gevşeklik Gığılama Değiştirme 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 33

34 Diksiyon Boğumlama Ses Kusurları Boğumlama Gecikmesi: Kişinin yaşanın gerektirdiği dil olgunluğa göre sesleri çıkaramamasına denir. Ağır Boğumlama: Heceleri gereğinden fazla uzatarak konuşmaktır. Bu genelde bir kelimenin tüm hecelerinde veya bir cümlenin tüm kelimelerinde uzatma şeklinde görülür. En az rastlanan konuşma bozukluğudur. Çoğunlukla alışkanlık veya kötü örnekten kaynaklanır. Tutukluk: Dilde hafif bir tutukluk olması, duru dura konuşmak, serbest ve kolay bir şekilde konuşamamaktır. Atlama: Hece atlayarak konuşmaktır. Bunu önlemek için, konuşma sırasında konuşma hızına, harflerin ve hecelerin çıkışlarına dikkat etmek gerekir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 34

35 Diksiyon Boğumlama Ses Kusurları Gığılama: «r» sesinin küçük dilin titremesiyle çıkarılmasıdır. Normalde bu ses dilin ucu damağa kadar kaldırılarak verilir. Gevşeklik: Boğumlama tembelliğinden ileri gelmektedir. Bu kusuru düzeltmek için dişler arasında bir kurşun kalem sıkıştırıp heceleri söylerken onların iyice telaffuz edilmesine çalışılır. Bu alıştırma sayesinde artık konuşurken dudak ve yanaklar görevini yapmaya başlar. Yerleştirme: Heceye fazladan «y» ünsüzünü eklemekten ya da mevcut bazı sesleri «y»ye dönüştürmekten ileri gelir. Örn: «iade» yerine «idaye» demek. Bu ses kusuru bazı ağızlarda ise «b» yerine «p», «d» yerine «t» yerleştirilmesiyle olur. Örn: «Kıbrıs» yerine «Kıprıs», «leblebi» yerine «leplepi» demek gibi. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 35

36 Diksiyon Boğumlama Ses Kusurları Yutma: Genellikle içinde «h» sesi bulunan kelimelerde görülür. Örnek: «Ahmet» yerine «aamet». Söyleniş Bozuklukları: Çoğunlukla ünlülerin söylenişinde görülür. İnce a yerine kalın a: Örn. Kemal kelimesinde görülebildiği gibi e yerine a: elektrik yerine alektrik a yerine e: Azrail yerine ezrail ince o yerine kalın o söylemek: Örn. Lokma kelimesi. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 36

37 Diksiyon Boğumlama Ses Kusurları Değiştirme: Harflerin, hecelerin ve sözcüklerin birbirine karıştırılmasıdır. Örn: Aykırılaşma/ Başkalaşma: Aynı cins iki ünsüzden birinin, kakofoniyi (ses uyumsuzluğunu) ortadan kaldırmak için başka bir sese dönüşmesidir. Doğru Kullanım Yanlış Kullanım Attar Aşçı Jimnastik Bira:der Aktar Ahçı Cimlastik (halk dilinde) Bilader (halk dilinde) 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 37

38 Diksiyon Dudak Alıştırmaları Ağız boşluğu, seslerin boğumlanmasında büyük önem taşımaktadır. Açılmayan bir çene ve gerektiği gibi hareket etmeyen dudaklarla sesleri doğru boğumlamak mümkün değildir. Dudağı doğru kullanarak sesleri gereği gibi çıkarabilmek için şu alıştırmalar yapılır: Dudakları yanlara doğru çekerek dişleri bitişik vaziyette göstermek Üst dişleri göstermek Alt dişleri göstermek Kalemi dudaklar arasında tutmak Alt dudağı ısırma Üst dudağı ısırma Alt dudağı dışa doğru çevirmek «U» sesi çıkarır gibi dudakları öne uzatmak 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 38

39 Diksiyon Boğumlanma Alıştırmaları Boğumlamayı doğru yapabilmek için kalem alıştırmalarının yanında tekerleme alıştırmaları da önemli bir yer tutar. Tekerlemeler diksiyon çalışmalarında sıkça kullanılır. Tekerleme örnekleri: Bu sarımsakları sarımsaklasak da mı saklasak, sarımsaklamasak da mı saklasak? Değirmene girdi köpek, değirmende yedi kepek, değirmenci attı kötek, hem kepek yedi köpek hem kötek yedi köpek. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 39

40 SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİ 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 40

41 Sözlü Anlatım Türleri Konuşmalar hazırlıklı veya hazırlıksız konuşmalar olarak iki durumda gerçekleşebilir. Her iki konuşma türünde de ifade çok önemlidir. Hazırlıksız konuşmalar; günlük hayatın içinde kendiliğinden gelişir. Önceden yapılan bir hazırlık, plan ve programı gerektirmez. Örnekleri: Selamlaşma, hatır sorma, tanışma ve tanıştırma, kutlama, baş sağlığı, özür dileme, adres sorma ve söyleme HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 41

42 Hazırlıklı Konuşmalar Hazırlıklı konuşmalar genelde bir dinleyici topluluğu önünde gerçek-leştirilen ve önceden bir hazırlığı ve formatı olan konuşma türleridir: Konferans Panel Açık Oturum Forum Münazara Söylev (Nutuk) Sempozyum (Bilgi Şöleni) Seminer Röportaj Mülakat 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 42

43 Hazırlıklı Konuşmalar Konferans Bilim adamı, düşünür, sanatçı veya alanında uzman bir kişinin bir konu hakkında bilgi vermek üzere topluluk önünde yaptığı hazırlıklı ve planlı konuşmalara konferans denir. Amaç : dinleyicileri bilgilendirmeli. Konu : İlgi çekici olmalı. Konuşmacı : Alanında uzman veya tanınmış kimse. Konferansların sonunda bazen dinleyicilerin soruları cevaplanabilir. Konferanslarda amaç belli bir fikir aşılamak veya dinleyicileri coşturmak değil, bilgilendirmektir. Bu bakımdan «Nutuk»tan ayrılır. (Babacan 2007: 326) 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 43

44 Hazırlıklı Konuşmalar Panel Güncel veya bilimsel bir konunun bir dinleyici topluluğu karşısında sohbet havası içinde belli bir sonuca ulaşma amacı olmadan tartışılıp ele alındığı konuşma türüdür. Panel bir başkan tarafından yönetilir. Tartışmacılar 3-6 kişi arasında olabilir. Tartışmacılar farklı fikirleri savunacak kişiler olmalı. Konuya çeşitli yönlerden yaklaşma imkânı oluşturulmalı. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 44

45 Hazırlıklı Konuşmalar Açık Oturum Toplumu yakından ilgilendiren bir konuda, bir grup uzman konuşmacının tartışarak bir sonuca varmaya çalışmasına denir. Topluluk karşısında veya radyo, televizyonda olabilir. Son bölüm sorulu-cevaplı ve tartışmalı. Konu ilgi çekici olmalı. Bir başkan tarafından yönetilir.konuşmalar birkaç tur sürebilir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 45

46 Hazırlıklı Konuşmalar Forum Forum da, açık oturum ve panelde olduğu gibi önceden belirlenen bir konunun, o konuyla ilgili uzmanlarca tartışıldığı; topluluk karşısında gerçekleştirilen konuşma türlerindendir. Ortak bir sonuca varma amacı yok. Forumu diğer konuşma türlerinden asıl ayıran özelliği dinleyicilerin forum süresince, yönetici kontrolünde söz alarak soru ve görüşlerini ifade edebilmeleridir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 46

47 Hazırlıklı Konuşmalar Münazara Önceden verilen bir konunun bir jüri önünde iki farklı grup tarafından karşıt düşüncelerle savunulduğu tartışma türüdür. Genelde okullarda öğrencilere yaptırılan münazara ile öğrencilerin düşüncelerini geliştirme, ifade etme ve savunma becerilerinin geliştirilmesi amaçlanır. Münazarada doğru düşüncenin kazanması gibi bir şart yoktur. İyi savunulduğunda gerçekle uyuşmayan bir fikir de burada galip gelebilir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 47

48 Hazırlıklı Konuşmalar Münazara Tek bir cümleden oluşan iki karşıt yargı etrafında münazara konusu oluşturulur. Örneğin; «Üniversitelerde Türkçe dersi öğretilmelidir. Üniversitelerde Türkçe dersi öğretilmemelidir.» gibi. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 48

49 Hazırlıklı Konuşmalar Söylev (Nutuk) Nutuk, bir düşünceyi belirli bir topluluğa açıklamak veya aşılamak amacıyla açık veya kapalı alanlarda yapılan topluluk konuşma türüdür. Heyecana dayalı bu konuşma türünde bir topluluğu belirli bir konuda ikna etmek veya hislerini harekete geçirmek amaçlanır. Konuşmacının başarılı olabilmesi için, hedef kitlenin psikolojik ve sosyolojik özelliklerini çok iyi tanıması gerekir. Türleri: Siyasî, askerî, dinî, hukukî,akademik İnandırıcı, açık ve kesin ifadeler taşıması 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 49

50 Hazırlıklı Konuşmalar Sempozyum (Bilgi Şöleni) Bir konu etrafında, uzman kişilerce yapılan ve konuyu çözmeye yönelik yapılan bilimsel konuşmalardır. Sempozyumlarda birden fazla oturum olur. Her oturum bir başkan tarafından yönetilir. Oturum başkanı konuşmacıları tanıtır ve değerlendirmeler yapar. Sempozyumların duyurusu ve hazırlıkları aylar öncesinden yapılır. Burada okunan-konuşulan metinlere bildiri (tebliğ) denir. Bu bildiriler bilimsel değeri olan kitap hâline getirilir (Karaağaç 2011: 211). 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 50

51 Hazırlıklı Konuşmalar Seminer Çalışılan konuyla ilgili elde edilen sonuçların sunulduğu; bu çerçevede belirli bilgilerin aktarıldığı ve elde edilen sonuçların tartışıldığı topluluk konuşma türlerindendir. Ayrıca, yetişkin öğrencilerin araştırma raporlarını uzman kişilerin yönetiminde sundukları ve bu çerçevede bilgi ve bulgularını izleyicilerle tartıştıkları grup çalışmalarına da seminer adı verilir. Akademik özellik taşıması. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 51

52 Hazırlıklı Konuşmalar Röportaj Toplumu ilgilendiren hemen her konuda, konu ile ilgili kişilerle yapılan görüşmelere röportaj denir. Bu görüşmeler, yazılı veya sözlü hatta görüntülü olarak sunulabilir. Fotoğraf ve belgelerle ilgi çekici olmalı. Dikkat çekici, bilgilendirici olmalı. Ön araştırma yapılması gerekir. Doğru bilgiler taşımalıdır. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 52

53 Hazırlıklı Konuşmalar Mülakat Alanında tanınmış siyaset, bilim, sanat insanlarının belirli konulardaki görüşlerini ortaya koyan; önceden hazırlanmış sorulara bu kişilerin verdikleri cevaplarla içeriği oluşturulan konuşmalardır. Mülakat öncesinde hazırlanan sorular, mülakat yapılacak kişiye sunulur. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 53

54 Hazırlıklı Konuşmalar Röportaj ve Mülakatın Farkları Mülakat tek bir kişiyle yapılır. Röportaj ise bir konu etrafında pek çok kişiyle birlikte gerçekleştirilebilir. Mülakatta konu dışına çıkılmaz Mülakatın röportajdan en önemli farkı, özel duygu ve beyanlara yer vermemesidir. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 54

55 BAŞVURU KAYNAKLARI Babacan, Mahmut (2007). Yazılı ve Sözlü Anlatım. İstanbul: 3F Yay. Demir, Nurettin Yılmaz, Emine (2009). Türk Dili Yazılı ve Sözlü Anlatım. 1. Basım. Ankara: Nobel Yay. Durmuş, Mustafa (2013). «Sözlü Anlatım». Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Türk Dili II. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay Eker, Süer (2010). Çağdaş Türk Dili. 6. Basım. Ankara: Grafiker Yay. Karaağaç, Günay Hayati Yavuzer (2011). Yükseköğretimde Türk Dili ve Komposizyon. 1. Basım. Ankara: Okutman Yay. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 55

56 BAŞVURU KAYNAKLARI Koç, Saadettin (2008). «Sözlü Anlatım». Üniversiteler İçin Dil ve Anlatım. Ed. Serdar Odacı. 1. Basım. Konya: Tablet Yay Sarı, Mehmet (2011). Fakülte ve Yüksekokullar İçin Türk Dili Ders Kitabı. Gen. 2. Basım. Ankara: Okutman Yay. Tekalan-Toman, Hümeyra (2009). «Doğru ve Güzel Konuşma», Üniversiteler İçin Türk Dili El Kitabı. Ed. Mustafa Durmuş. 1. Basım. Ankara: Grafiker Yay Yaman, Ertuğrul (2009). «İletişim ve Sunum Teknikleri». Üniversiteler İçin Türk Dili El Kitabı. Ed. Mustafa Durmuş. 1. Basım. Ankara: Grafiker Yay Zülfikar, Hamza (2008). Doğru Yazma ve Konuşma Bilgileri. Ankara: Zerpa Yay. 11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 56