Mantar Zehirlenmeleri. Yard. Doç. Dr. Deniz Oray İzmir Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD. Nisan 2014 Sunum süresi: 25dk

Transkript

1 Olgu 51 yaşında, erkek çiftçi. Göğüs ağrısı, terleme, bulantı ile başvuruyor. Akşam kırda topladığı mantarlardan yemiş, çorba ve bir kadeh rakı içmiş 1 saat sonra bulantı ve çarpıntı şikayetleri başlamış

2 Olgu EKG: Sinüs ritminde,st değişikliği yok Kan basıncı:90/60 mmhg Nabız 124/dk ritmik, Yüzde belirgin flushing ivar. Kardiyak enzimleri, açlık kan şekeri, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri normal Ne düşünürsünüz??

3 Mantar Zehirlenmeleri Yard. Doç. Dr. Deniz Oray İzmir Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD. Nisan 2014 Sunum süresi: 25dk

4 Referanslar

5 Olgu Coprinus atramentarius Disülfiram benzeri reaksiyon

6 Öğrenim Hedefleri Mantar zehirlenmelerinin çoğu benign Ölümler Amanita türlerine bağlı Amanita ülkemizde bulunur Geç semptom başlangıcı: Kötü prognoz >6 saat Ölümler KC yetmezliğine bağlı saat

7 Kimlerde görülür? Çocuklarda (istemsiz) Turistlerde Köylülerde Kötüye kullanım

8 Hangi sendromlar? Erken başlangıçlı GIS semptomlar (sık) Geç başlangıçlı GIS semptomlar (mortal, ülkemizde görülür) Muskarinik sendrom (ülkemizde görülür) Anti kolinerjik sendrom Panterina (ülkemizde görülür) Halüsinasyon (ülkemizde görülür) Geç başlangıçlı böbrek yetmezliği (ülkemizde bildirilmemiş) Disülfiram benzeri reaksiyon (ülkemizde görülür)

9 Mantarı ayırt edebilir miyiz? Amanita muscaria

10 Mantarı ayırt edebilir miyiz? Amanita pantherina

11 Mantarı ayırt edebilir miyiz?

12 Mantarı ayırt edebilir miyiz? Coprinus Micaceus

13 Mantarı ayırt edebilir miyiz? Amanita phalloides

14 Mantarı ayırt edebilir miyiz? Amanita verna

15 Mantarı ayırt edebilir miyiz? Gyromitra esculenta

16

17

18 Nasıl tüketiliyor? 30 patients (38.4%) grilled the mushrooms, 28 patients (35.8%) stirfried, 20 patients (25.6%) consumed mushroom sun cooked.

19 Semptom başlangıcı genelde ilk saat (43%). En sık GİS (42%) Renal fonksiyon bozukluğu 6 hasta (7%) 10 hastada hematüri (12.8%) 15.3% KCFT bozukluğu. 2 hasta KC yetmezliğinden ölüm (2.8%)

20

21 Kimler, nasıl tüketiyor? , 317 Vaka Tamamı kaza ile alım! Çoğunluk sonbahar

22 Semptomlar? 86% bulantı 79% kusma Latent faz çoğunda <6 saat (86%). 3 hasta akut KC yetmezliğinden ölüm Ortalama hastanede kalım süresi 3 gün.

23

24 Kimlerde görülüyor? Pediatric and Adult Emergency, Internal Medicine and ICU Departments of Cumhuriyet University Hospital 294 vaka yaş 173 kadın 90 vaka 16 yaş altı 58% erken yaz dönemi.

25 Bulgular, mortalite? 97% erken 2% geç toksisite %34 semptom ilk iki saat içerisinde En sık GİS 3 hasta fulminan KC yetmezliğine bağlı ölüm.

26

27

28

29

30 Anamnez

31 Erken başlangıçlı GIS semptomları

32 Erken başlangıçlı GIS semptomları En sık mantar zehirlenmeleri grubu Sıklıkla kırlarda bulunur Amanita türleri ile karışabilir

33 Erken başlangıçlı GIS semptomları Semptomlar 2 saatte başlar: GIS krampları Titreme Başağrısı Miyalji Sulu diyare [Bazen kanlı...fekal lökosit (+)] Akut gastroenterit ile karışabilir

34 Erken başlangıçlı GIS semptomları Tedavi Aktif kömür (Mantarın non toksik olduğu ispat edilene kadar verilmelidir) IV hidrasyon

35 Geç başlangıçlı GIS zehirlenmesi 6 24 saat KC yetmezliği ve ölüm 2 mantar sorumlu: Amanita phalloides Amanita virosa Amanita verna Gyromitra esculente

36 Geç başlangıçlı GIS zehirlenmesi Amanita: Evcik kıran, köy göçüren

37 Amanita türleri Mantar ölümlerinin %95 inden sorumlu Sonbahar aylarında Amatoxin: Proteine bağlanmaz Enterohepatik dolaşıma katılır mrnaoluşumunu engeller

38 Amanita zehirlenmesi fazları 6 24 saat içinde ağır sulu diyare Hipovolemi, hipoglisemi oluşturabilir IV hidrasyon gerektirir 12 saatte diyare düzelir 3 4 günde KC enzimleri yükselir Sarılık, sağ üst kadran ağrısı, ensefalopati Ölüm 7. günlerde

39 Gyromytra esculente Ülkemizde bulunur: Kuzu göbeği ebesi Gyromitrin: Isıya duyarlıdır Pişirme etkisini azaltır 2 metaboliti var: Metilhidrazin: pridoksine bağlanır: Nöbet Metilformilhidrazin: KC toksisitesi

40 Gyromytra esculente 6 8 saat sonra GIS semptomları (diyare, B K) Hipovolemi, hipoglisemi Halsizlik, baş ağrısı Tremor, kas krampları Nöbet, deliryum KC yetmezliği Stupor, ensefalopati Methemoglobinemi

41 Hepatotoksisite PTZ yükselir vetdp ya cevapsız Amonyak seviyesi yükselir: Serebral ödem Hepatik ensefalopati Lipaz ve amilaz yükselir Semptomatik pankreatit nadir Nötrofil/ trombosit sayısı düşer Bb yetmezliği Hepatorenal sendrom

42 Mortalite Gyromitra için %15 35 Amanita için %50

43 Tedavi Aktif kömür (Amanita için tekrarlayan dozda) IV hidrasyon Dextroz (Hipoglisemiye dikkat) Antiemetikler TDP /VitK (Koagülopati gelişirse) Laktuloz (Ensefalopati gelişirse)

44 Amanita için spesifik tedaviler Hemoperfüzyon/ hemodiyaliz: Etkinliği??? Plazmaferez Yüksek doz penisilin (Kc den amatoxin uptake ini engeller) Penisilin G U/kg/gün Silymarin (Silybilin) (Serbest radikal temizleyicisi) mg/kg/d

45 Amanita için spesifik tedaviler

46 Legalon

47 Amanita için spesifik tedaviler NAC Yükleme 150 mg/kg IV (15dk da bolus) İlk idame dozu 50 mg/kg IV 4saatte İkinci idame dozu 100 mg/kg 16 saatte Simetidin 10 gram/gün

48 Gyromitra için spesifik tedaviler Pridoksin 25 mg/kg Üst dozu 25 gram/gün

49 Erken muskarinik semptomlar Inocybe ve Clitocybe türleri Amanitamuscarinanadirenkolinerjiksendrom oluşturur

50 Erken muskarinik semptomlar SLUDGE Bradikardi Fasikülasyon Miyozis

51 Erken muskarinik semptomlar Semptomlar 30 dk içinde başlar 4 12 saat içinde kendiliğinden düzelir Bol IV hidrasyon +antiemetikler Aktif kömür Ağır olgular için atropin kullanılabilir mg IV, tekrarlanabilir Bronkospazm için albuterol kullanılabilir

52 Geç böbrek yetmezliği Cortinarius ve Amanita smithiana türleri Toksisite: Orellanine,ortinarin Sıklıkla Avrupa da bulunur

53 Geç böbrek yetmezliği Önce bulantı kusma ve ishal 3 20 gün içinde böbrek yetmezliği Olguların %30 50 si diyaliz gerektirir Olguların %50 si düzelir Spesifik tedavisi yok

54 Halüsilojenik Mantarlar Magic mushrooms Psilocybe cubensis ve Gymnopilus spectabili Psilosibin (LSD benzeri toksin)

55

56 Magic Mushroom ve Kek Üç bölgede 1 mayıs'ta yasaklandı Tüm Amsterdam da 1ocak

57

58

59 Halüsilojenik Mantarlar Magic mushrooms Bilinçli tüketilebilir Psilosibin serotonin agonisti veya antagonisti gibi davranabilir. Alımdan hemen sonra (<30 dk) Halusinasyon,öfori,hiperkinezi,ataksi.. Anksiyete, midriyasis, nöbet, taşikardi, hipertansiyon, tremor.

60 Halüsilojenik Mantarlar Magic mushrooms Aktif kömür Sedasyon Diazepam/Fenobarbital Nöbet kontrolü

61 Panterinasendromu Amanita panterina, Amanita muscarina (Gelin mantarı)

62 Panterina sendromu İbotenikasid,musimol Antikolinerjik bulgular da eşlik eder: Midriazis, ağız kuruluğu, taşikardi, nöbet, kuru cilt

63 Panterina sendromu Aktif kömür Sedasyon Diazepam/Fenobarbital Nöbet kontrolü Atropin kullanılmaz

64 Disülfiram benzeri reaksiyon Koprin içeren mantarlar Mantar + alkol alımından sonraki 1 saat içinde Mantar yendikten sonraki 3 gün içinde ortaya çıkabilir Flusing, taşikardi, baş ağrısı, bulantı kusma Destek tedavisi

65

66

67

68 Mantar incelemesi Mantar örneği saklanacaksa kuru bir kabın içine konmalıdır Nemden uzak tutun Soğutmayın

69 Teşekkürler Soru? Katkı?