International Journal of Language Academy

Transkript

1 ISSN: DOI Number: Volume 4/4 Winter 2016 p. 309/317 THE INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LISTENING COMPREHENSION SKILLS AND SOCIO-ECONOMIC LEVELS AMONG SECONDARY SCHOOL STUDENTS Article History: Received Received in revised form Accepted Available online Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerileri İle Sosyo-Ekonomik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Murat ATEŞ 1 Abstract Individuals acquire listening skill with the help of their social environments, and develop this through a systematic instruction process at school period. In this process starting with listening and ending with understanding, various factors affect listening. Considering the process related to the acquisition and development of listening skill, it is possible to claim that one of these factors affecting listening is the social environments in which individuals are raised. The purpose of the present research is investigating the relationship between listening comprehension skills and socio-economic levels among secondary school students. The present research adopted descriptive survey model. Because there are more than variable within the context, relational survey model is required to investigate the relationships between these variables. In order to collect data related to the research, socio-economic level defining form and listening comprehension scale were used. According to the findings obtained in the present research, listening comprehension skills of female students are significantly higher than the male students, parents educational levels affect listening comprehension skill, and family income level and students listening comprehension skills are related. Key Words: Linguistic skills, comprehension, listening, socio-economic level. Özet Kişi dinleme becerisini sosyal çevresi yardımıyla kazanmakta, okul döneminde ise sistematik bir öğretim süreciyle geliştirmektedir. İşitme ile başlayan ve anlamlandırmayla sonuçlanan bu süreçte; çeşitli unsurlar dinlemeyi etkilemektedir. Dinleme becerisinin edinilmesi ve gelişmesiyle ilgili sürece bakıldığında dinlemeyi etkileyen unsurların birinin de bireyin yetiştiği sosyal çevre olduğunu söylemek mümkündür. Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerileri ile sosyo-ekonomik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma, betimsel tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırma kapsamında birden fazla değişken olması ve bu değişkenler arasındaki ilişkinin incelenmesi araştırmanın ilişkisel tarama modelinde yapılmasını gerektirmiştir. Çalışmada, araştırma kapsamına giren verileri toplamak amacıyla; sosyo-ekonomik düzey belirleme formu ve dinlediğini anlama ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada; kız öğrencilerin dinlediğini anlama becerilerinin erkek öğrencilerden anlamlı düzeyde yüksek olduğu, anne ve baba eğitim düzeyinin 1 Yrd. Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi, e-posta: mates@konya.edu.tr

2 310 Murat ATEŞ dinlediğini anlama becerisini etkilediği ve ailelerin gelir düzeyi ile öğrencilerin dinlediğini anlama becerilerinin ilişkili olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Dil becerileri, anlama, dinleme, sosyo-ekonomik düzey. Giriş Bireyin çevresiyle iletişimini sağlaması yönüyle dil, hayatı çevreleyen bir olgudur. Söz konusu iletişim günlük sosyal ilişkilerden başka, öğrenme, kültür aktarımı gibi birey ve toplum hayatının varlığı ve devamlılığı açısından temel teşkil etmektedir. Dil öğretimi, dilin bu önemine paralel olarak büyük bir önem taşımaktadır. Dil öğretim sistematiğini en genel anlamda, öğrencilerin okul dönemine kadar sahip olmadıkları dil becerilerinin (okuma, yazma) öğrencilere kazandırılması, hem yeni edinilen hem de okul dönemine kadar edinilmiş dil becerilerinin (dinleme, konuşma) geliştirilmesi olarak düşünülebilir. Elbette dilin gramer ve anlam bilgisinin öğretimi de dil öğretiminde önemli bir boyuttur. Bu öğretim sistematiğinde dil becerilerinin birbirleriyle ilişkili olduğu dolayısıyla öğretimde bir bütünlük olması gerektiği tartışılmaz bir gerçektir. Yine de her bir beceri için müstakil öğretim yöntemleri, etkinlikler kullanılması gerekir. Öğretimin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi aşamalarında her bir beceri için ayrı öğrenme süreçleri işletilir. Dil becerileri arasında dinleme; bireyin doğumuyla birlikte gelişmesi ve böylelikle sonradan kazanılacak diğer dil becerilerine kaynaklık etmesi, sosyal hayat içinde en fazla kullanılan dil becerisi olması, bireyin sosyal çevrede ve okul yaşantısında öğrenmelere temel oluşturması gibi özellikleri ile büyük bir önem taşır. Dinleme çocuğun ilk ana dili etkinliğidir, çocuk okul öncesinde bilgilerin çoğunu dinleme yoluyla öğrenir (Özdemir, 1987: 166). Bu yönüyle de okul dönemine kadar anlama ve öğrenmenin temelini oluşturur. Dinleme, okul çağına kadarki tek anlama becerisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Çocuk, okula başlayıp okumayı öğreninceye kadar bilgilerinin çok büyük bir bölümünü dinleme yoluyla edinir (Doğan, 2007: 5). Dinleme becerisinin araştırmacılar tarafından çok farklı tanımları yapılmıştır: Özbay, (2005: 11) Dinlemeyi, konuşan ya da sesli okuyan bir kişinin vermek istediği sözlü mesajları doğru olarak anlayabilme etkinliğidir biçiminde tanımlar. Sever (2004: 10) ise İşittiğimizi anlamak ve saklamak ya da işittiğimiz anlamak amacıyla dikkat harcamak demektedir. Dinlemenin psikolojik boyutunu vurgulayan bir tanımda şöyledir: Seslerin ve varsa konuşma görüntülerinin farkında olmayla ve onlara dikkati vermeyle başlayan, belli işitsel işaretlerin tanınması ve hatırlanmasıyla süren ve anlamlandırılmasıyla son bulan psikolojik bir süreç (Ergin ve Birol, 2000: 115). Johnson, (1951: 58) Sözlü iletişim sürecinde etkili anlama ve cevap verme yeteneği (akt: Aytan, 2011: 7) olarak tanımlar. Dinleme, konuşan kişinin vermek istediği mesajı pürüzsüz olarak anlayabilme ve söz konusu uyarana karşı tepkide bulunabilme etkinliğidir. (Demirel, 1999: 33)

3 Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerileri İle Sosyo-Ekonomik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi 311 Dinleme, sözsel bir girdiyi anlama ve yorumlama sürecidir. Dinleme, anlamaya dayalı, birçok işlemin bir arada, etkileşimsel olarak gerçekleştiği bir edimdir (Keçik ve Uzun, 2004: 111). Kantemir (1997: 12) İşittiğimizi anlamak ve saklamak olarak tanımlar. Dinleme, dinleyicinin önce söylenilenlerle sonra söylenilenler arasında bağlantı kurma ve iletişim içindeki işlevini anlama yeteneğidir (Temur, 2001: 61). Dinleme becerisi ile ilgili yapılan tanımların ortak özelliklerini birleştirdiğimizde dinlemeyi; konuşma unsurlarını duyma, algılama ve anlamlandırma süreçlerini kapsayan bir beceri olarak tanımlayabiliriz. Edinim olarak yaşla orantılı, yavaş yavaş ve diğer dil beceri ile ilişkili olarak gelişen dinleme becerisi her bireyde aynı düzeyde gelişmemektedir. Bu becerinin gelişmesi etkileyen unsurlar vardır. İşitme ile başlayan ve anlamlandırma sonuçlanan bu süreçte; bireysel özellikler (fiziksel ve nörolojik durum, psikolojik-motivasyon-durum, zekâ vb.), konu (içerik, dil vb.), konuşan kişi (ses, etkileyicilik vb.), dinlemenin gerçekleştiği ortam (ortamdaki diğer sesler, vb.) gibi bütün unsurlar dinleme becerisini etkilemektedir. Özbay (2009: ) dinlemeyi etkileyen faktörleri şöyle sıralar: 1. Dinleyiciye Bağlı Faktörler (Zekâ, İşitme Durumu, Dinlemenin Önemini Bilme, Konuya İlgi Duyma, Dikkat, Dinleme Amacı, Dilin İşleyişini Bilme), 2. Konuşmacıya Bağlı Faktörler, 3. Konuşmanın İçeriği, 4. Dinleme Ortamı, 5. Dinleme Hızı, 6. Dinleme Süresi Dinlemeyi etkileyen faktörleri (Çifçi, 2001: ) ise şu başlıklar altında toplamaktadır; 1.Fizyolojik, 2. Fiziki, 3. Psikolojik, 4. Zihinsel, 5. Sosyal, 6. Öğretmen, 7. Verici (konuşmacı), 8. Konu Dinleme becerisi bireyin doğumuyla birlikte edinilmeye başlayan bir beceridir. Temelde duyarak, anlayarak pekiştirilen bir edinim süreci vardır. Çocuk bu beceriyi en yakından başlayarak sosyal çevresi içinde ve sosyal çevresi yardımıyla kazanmakta, yaşıyla orantılı olarak doğal bir biçimde, okul döneminde ise sistematik bir öğretim süreciyle geliştirmektedir. Dinleme becerisinin edinilmesi ve gelişmesiyle ilgili bu sürece bakıldığında dinlemeyi etkileyen unsurların yanına bireyin yetiştiği sosyal çevreyi de eklemek doğru olacaktır. Diğer taraftan sadece becerinin edinimi ve geliştirilmesi değil dinlemeyle ilgili davranışların da yerleşmesinde sosyal ortamın etkisi vardır. Dinlemede sosyal mentalite, toplumun örf ve âdetleri, yaygın sosyal eğitim anlayışları önemli rol oynar (Çifçi, 2001: 174). Bireyin, toplumsal ve ekonomik yaşamı ile ilgili sahip olduğu ve onun bu alanlara yönelik durumunu yansıtan ya da nitelemeye olanak sağlayan özelliklere sosyo-ekonomik özellikler diyebiliriz (Yılmaz, 1995: 55). Sosyo-ekonomik düzeyi belirlemek için kullanılan ölçütler, genel kabul görmüş başlıklar dışında, farklılıklar gösterebilmektedir ama sosyoekonomik düzey kavramının tanımda da belirlenen sınırlarına bakıldığında bireyi kuşatan bir kavram olduğu görülür. Bu durumda bireyin içinde bulunduğu bu şartlarla bireyin dil becerileri arasında bir ilişki olması beklenir.

4 312 Murat ATEŞ Amaç Dinleme becerisi günlük hayatta ve okul yaşantısında en çok kullanılan dil becerisidir. Yapılan araştırmalarda da okul başarısıyla dinleme becerisi arsında önemli bir ilişki görülmektedir. Okul öncesinde sosyal çevrede kazanılan dinleme becerisinin bireyin sosyal şartlarına göre gelişmesi beklenir. Çocuğu küçük yaştan itibaren çevreleyen sosyoekonomik yapı ile dinleme becerisi arasındaki ilişki düzeyinin belirlenmesi dinleme öğretimi açısından olumlu olacaktır. Bu çerçevede bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerileri ile sosyo-ekonomik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Önem Dinleme becerisi yaşla orantılı olarak gelişir ancak sosyal çevredeki bu doğal gelişim sistematik, düzenli ve planlı olmadığından okullarda yapılan dinleme becerisi öğretimi bireyin dil gelişimi açısından daha fazla önem kazanmaktadır. Dinleme becerisi öğretiminin başarılı bir biçimde yapılabilmesi için dinleme eğitimini etkileyen bütün alanlarla ilgili bilimsel çalışmaların yapılması önemlidir. Okul öncesinde sosyal çevrede kazanılan dinleme becerisinin sosyal çevre faktörleriyle ciddi bir ilişkisinin olması, dinleme becerisinin bireyin sosyal şartlarına göre gelişmesi beklenir. Bu ilişki düzeyinin belirlenmesi dinleme öğretimi açısından olumlu olacaktır. Bu sebeple öğrencilerinin dinlediğini anlama becerileri ile sosyo-ekonomik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi dinleme becerisi öğretimi açısından önemdir. Yöntem Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerileri ile sosyo-ekonomik düzeyleri arasındaki ilişki araştırılmıştır. Araştırma, betimsel tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırma kapsamında birden fazla değişken olması ve bu değişkenler arasındaki ilişkinin incelenmesi araştırmanın ilişkisel tarama modelinde yapılmasını gerektirmiştir. İlişkisel tarama modelleri, iki ve daha çok değişken arasında birlikte değişim varlığını ve/veya derecesini belirlemeyi amaçlayan araştırma modelleridir (Karasar, 1994: 81). Bu tür araştırmalarda, sistemin bütününü incelemek veya bütün bir alt grubun incelenmesi ve geniş bir evreni (tüm okullar) kapsaması yerine, herhangi bir veya birkaç okulun uygulamalarının değerlendirilmesi hedef alınabilir (Arseven,1993: 28). Konya ilindeki ortaokullar çalışmanın evreni olarak kabul edilmiştir. Araştırmanın çalışma evreninin çok geniş olması nedeniyle örneklem alınma yoluna gidilmiştir. Bu çalışmanın örneklemini oluşturan okullar, kuramsal gerekliliklere bağlı olarak tesadüfî küme örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Daha sonra belirlenen bu okullarda tesadüfî küme örnekleme yöntemi ile araştırmanın gerçekleştirileceği şubeler belirlenmiştir Gruplara ölçeklerin uygulanması sırasında ölçek ve soruları eksik doldurduğu belirlenen 17 öğrenci örneklemden çıkarılmıştır. Araştırmaya 122 erkek 136 kız olmak üzere toplam 258 öğrenci katılmıştır. Verilerin toplanması ve analizi Çalışmada, araştırma kapsamına giren verileri toplamak amacıyla; sosyo-ekonomik düzey belirleme formu ve dinlediğini anlama ölçeği kullanılmıştır.

5 Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerileri İle Sosyo-Ekonomik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi 313 Öğrencilerin dinlediğini anlama düzeylerini belirlemek amacıyla geliştirilen ölçekte ortaokul 6. sınıflar için üç, ortaokul 7. sınıflar için üç olmak üzere toplam altı metin kullanılmıştır. Metin türünün anlamayı etkileyeceği düşüncesiyle ölçekte farklı türde metinler kullanılmıştır. Metinler 6 ve 7. sınıflar için tür bakımından aynıdır. 6. sınıflar için olaya dayalı bir metin, duyguya bağlı bir metin (şiir) ve bilgilendirici bir metin seçilmiştir. 6. sınıflar uygulanan metin türlerine paralel olarak 7. sınıflar için olaya dayalı bir metin, duyguya dayalı bir metin (şiir) ve bilgilendirici bir metin seçilmiştir. Olaya dayalı metinlerle ilgili 20 şer, bilgilendirici metinlerle ve şiir metinleriyle ilgili 15 er soru sorulmuştur. Soruların tamamı çoktan seçmeli olup her sorunun cevap seçeneği dörttür. Ölçek, alan uzmanlarına ve ölçme değerlendirme uzmanlarına danışılarak düzenlenmiştir. Hazırlanan testin KR20 güvenirliği hesaplanmış 6. sınıflar için.85 güvenirlik katsayısı, 7. sınıflar için.91 güvenirlik katsayısı bulunmuştur. Uygulama öncesinde örneklem grubunda yer alan öğrenciler ve öğretmenleri araştırma hakkında bilgilendirilmiştir. Çalışmanın verileri, iki haftalık bir süreçte altı ders saati süresinde toplanmıştır. Değerlendirmeler, öğrencilerin doğru cevapları için 1, yanlış cevapları için 0 puan verilerek yapılmıştır. Böylelikle öğrencilerin başarı testlerinden alabilecekleri tam puan 50 olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen veriler, SPSS 19.0 paket programı aracılığıyla analiz edilmiş ve bulgular tablolar hâlinde sunulmuştur. Bulgular ve Yorum Bu bölümde araştırma sürecinde yapılan analizler sonucu elde edilen bulgular tablolar hâlinde gösterilmiştir, bulgular tabloların altında yorumlanmıştır. Tablo 1: Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerilerinin Cinsiyete Göre Karşılaştırılması Cinsiyet N X Ss t p Kız Erkek *.02 P<.05 *p<.05 Tablo-1 incelendiğinde, kız öğrencilerin dinlediğini anlama testi puan ortalaması erkek öğrencilerin puan ortalaması ise olarak tespit edilmiştir. Kız ve erkek öğrencilerin dinlediğini anlama puan ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığı t testi ile kontrol edildiğinde aradaki farkın.05 düzeyinde anlamlı olduğu belirlenmiştir ( t= 2.20, p<.05). Bu sonuca göre kız öğrencilerin dinlediğini anlama puanları, erkek öğrencilerden anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur.

6 314 Murat ATEŞ Tablo 2: Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerilerinin Anne Eğitim Durumuna Göre Karşılaştırılması Okuryazar Değil İlkokul/ Ortaokul N X Ss Lise Üniversite F P<.05 Tukey Üniversite> Okuryazar Değil, Üniversite> İlkokul/ortaokul, Üniversite>Lise, Lise>Okuryazar Değil Anne eğitim durumuna ilişkin yapılan analiz sonucunda ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama puan ortalamaları en yüksek anne eğitim düzeyi üniversite olanlarda, en düşük olarak da anne eğitim düzeyi okuryazar olmayanlarda gözlenmiştir. Ortalamalar arasında farkın anlamlı olup olmadığı varyans analizi ile test edilmiştir. Varyans analizi sonucunda elde edilen F değeri.05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Farklılaşmanın kaynağının belirlenmesi amacıyla Tukey Testi yapılmış yapılan ikili karşılaştırmalar sonucunda anne eğitim düzeyi üniversite olan öğrencilerin dinlediğini anlama puan ortalamaları diğer gruplardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Ayrıca anne eğitim düzeyi lise olanların dinlediğini anlama puan ortalamaları anne eğitim düzeyi okuryazar olmayanlardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Diğer karşılaştırmalarda anlamlı düzeyde fark gözlenmemiştir. Tablo 3: Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerilerinin Baba Eğitim Durumuna Göre Karşılaştırılması İlkokul/ Ortaokul N X Ss Lise Üniversite F P<.05 Tukey Üniversite> İlkokul/ortaokul, Lise> İlkokul/ortaokul Baba eğitim durum değişkenine ilişkin yapılan analiz sonucunda ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama puan ortalamaları en yüksek baba eğitim düzeyi üniversite olanlarda en düşük olarak da 32,13 olarak baba eğitim düzeyi ilköğretim/ortaokul olanlarda gözlenmiştir. Ortalamalar arasında farkın anlamlı olup olmadığı varyans analizi ile test edilmiştir. Varyans analizi sonucunda elde edilen F değeri.05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Farklılaşmanın kaynağının belirlenmesi amacıyla Tukey Testi yapılmış yapılan ikili karşılaştırmalar sonucunda baba eğitim düzeyi üniversite olan öğrencilerin dinlediğini anlama puan ortalamaları baba eğitim düzeyi ilköğretim/ortaokul olanlardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Ayrıca baba eğitim düzeyi lise olanların dinlediğini anlama puan ortalamaları baba eğitim düzeyi ilköğretim/ortaokul olanlardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur.

7 Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerileri İle Sosyo-Ekonomik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi 315 Tablo 4: Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerilerinin Gelir Düzeyine Göre Karşılaştırılması Düşük (0-1500) Orta ( ) N X Ss Yüksek (4000ve üzeri) F P<.05 Tukey Yüksek>Düşük, Orta>Düşük Gelir düzeyi değişkenine ilişkin yapılan analiz sonucunda ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerileri puan ortalamaları en yüksek aile gelir düzeyi yüksek olanlarda en düşük olarak aile gelir düzeyi düşük olanlarda gözlenmiştir. Ortalamalar arasında farkın anlamlı olup olmadığı varyans analizi ile test edilmiştir. Varyans analizi sonucunda elde edilen F değeri.05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Farklılaşmanın kaynağının belirlenmesi Amacıyla Tukey Testi yapılmış yapılan ikili karşılaştırmalar sonucunda gelir düzeyi yüksek olan öğrencilerin dinlediğini anlama puan ortalamaları gelir düzeyi düşük ve orta olanlardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Ayrıca gelir düzeyleri orta olanların dinlediğini anlama puanları gelir düzeyi düşük olanlardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Sonuç ve Tartışma Araştırma verilerinden elde edilen bulgulara göre ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerileri ile sosyo-ekonomik düzeyleri arasındaki ilişki durumuna incelendiğinde şu sonuçlara ulaşılmıştır. Kız öğrencilerin dinlediğini anlama becerileri erkek öğrencilerden anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Gelbal (2008) ve Yıldız (2015) ın araştırmalarında da anlama ve ders başarısı ile ilgili ölçümlerde kız öğrencilerinin daha başarılı oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonunda anne eğitim düzeyinin dinlediğini anlama becerisini etkilediği, annenin eğitim düzeyi yükseldikçe öğrencilerin dinlediğini anlama puan ortalamaları yükseldiği tespit edilmiştir. Aynı şekilde, baba eğitim düzeyi yükseldikçe öğrencilerin dinlediğini anlama becerilerinin yükseldiği sonucuna ulaşılmıştır. Anne ve baba eğitim düzeyinin dil becerileri ile ilgili olduğunu gösteren bir başka çalışma Gelbal (2008) a aittir. Gelbal (2008) sosyoekonomik özelliklerin sekizinci sınıf öğrencilerinin Türkçe başarısı üzerinde etkisini araştırmış, öğrencilerin evlerindeki olanakların, anne eğitim düzeyinin, sahip olunan kardeş ve cinsiyetin Türkçe dersindeki başarıyla ilişkili olduğu sonuçlarına ulaşmıştır. Sosyoekonomik düzey yükseldikçe başarı artmıştır. Araştırmanın diğer bir sonucu; ailelerin gelir düzeyi ile öğrencilerin dinlediğini anlama becerilerinin ilişkili olduğudur. Gelir düzeyi yükseldikçe anlama puan ortalamalarının da yükseldiği sonucuna ulaşılmıştır. Gelir düzeyi yüksek olan öğrencilerin dinlediğini anlama puan ortalamaları gelir düzeyi düşük ve orta olanlardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Ayrıca gelir düzeyleri orta olanların dinlediğini anlama puanları gelir düzeyi düşük olanlardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen bu sonuç Aslan (2013) ın araştırma sonuçlarıyla örtüşmektedir. Aslan (2013) ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama durumlarını çeşitli değişkenler açısından

8 316 Murat ATEŞ incelediği çalışmasında, ailesinin gelir düzeyi iyi olan öğrencilerin dinlediğini anlamada daha başarılı oldukları ve öğrencilerin ailelerinin gelir düzeyi arttıkça dinlediklerini daha çok anladıklarını tespit etmiştir. Benzer diğer bir araştırma sonucu Yıldız (2015) a aittir. Yıldız (2015) gelir düzeyi yüksek öğrencilerin dinlediğini anlama durumlarının daha iyi olduğu sonucuna ulaşmıştır. Araştırmadan elde edilen tüm sonuçlar benzer araştırmaların sonuçlarıyla paralellikler göstermektedir. Şahin (2011) ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin dinleme becerisi farkındalıklarının sosyoekonomik düzeye göre değişip değişmediğini araştırdığı çalışmasında, dinleme bakımından oluşturduğu beş başlıkta da (Görgü Kuralları, Anlama-Çözümleme Durumları, Değerlendirme Yapabilme Durumları, Söz Varlığını Geliştirme Durumları, Dinleme Alışkanlıklarının Etkililiği) öğrencilerin sosyo-ekonomik düzeylerinin artıkça dinleme becerisi farkındalıklarının da artığı sonucuna ulaşmıştır. Yine Maden (2013) de sosyal hayat ve aile durumu gibi faktörlerin dinlemeyi etkilediğini söylemektedir. Kandır ve Koçak Tümer (2013) farklı sosyo-ekonomik düzeydeki beş-altı yaş çocuklarının erken öğrenme becerilerinin incelenmesi başlıklı bir çalışma yapmışlardır. Erken öğrenme becerilerinden olan dil becerileri alt ölçeği puanları açısından sosyo-ekonomik düzey grupları arasında farklılık görülmektedir. Üst sosyo-ekonomik düzeydeki çocukların dil becerileri alt ölçeği sıra ortalaması, alt ve orta sosyo-ekonomik düzeydeki çocukların dil becerileri alt ölçeği sıra ortalamalarından yüksek, orta sosyo-ekonomik düzeydeki çocukların alt sosyoekonomik düzeydeki çocuklardan dil becerileri alt ölçeği sıra ortalaması bakımından yüksek olduğu tespit edilmiştir. Kaynakça Arseven, A. D. (1993). Alan araştırma yöntemleri: İlkeller, teknikler, örnekler. Ankara: Gül Yayınevi. Aslan, A. (2013). Çeşitli değişkenler açısından ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama durumları. Dil ve Edebiyat Dergisi. S. 5. C.2. s Aytan, T. (2011). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki etkileri. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çifçi, M. (2001). Dinleme eğitimi ve dinlemeyi etkileyen faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: MEB. Doğan, Y. (2007). İlköğretim ikinci kademede dil becerisi olarak dinlemeyi geliştirme çalışmaları. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ergin, A. & Birol, C. (2000). Eğitimde iletişim. Ankara. Anı Yayıncılık. Gelbal, S. (2008). Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Sosyoekonomik Özelliklerinin Türkçe Başarısı Üzerinde Etkisi. Eğitim ve Bilim. C. 33, S s

9 Ortaokul Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerileri İle Sosyo-Ekonomik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi 317 Kandır, A. & Tümer, N. B. K. (2013). Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki beş-altı yaş çocuklarının erken öğrenme becerilerinin incelenmesi. Sosyal politika çalışmaları Yıl: 13 C. 7 S. 30. s Kantemir, E. (1997). Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını. Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Lid. Yayını. Keçik, İ. & Uzun, S. L. (2004). Türkçe sözlü ve yazılı anlatım. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. Maden, S. (2013). Niçin dinlemiyoruz? Dinleyememe probleminin sosyokültürel analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/1 s Özbay, M. (2005). Bir dil becerisi olarak dinleme eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları. Özbay, M. (2009). Anlama teknikleri: II. dinleme eğitimi. Ankara: Öncü Yayınları. Özdemir, E. (1987). İlkokul öğretmenleri için Türkçe öğretimi kılavuzu. İstanbul: İnkılâp Kitabevi. Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara. Anı Yayıncılık. Şahin, A. (2011). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin dinleme becerisi farkındalıklarının sosyo-ekonomik düzeye göre incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(1), Temur, T. (2001). Dinleme becerisi. Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Türkçe 1-8. Ankara. Nobel Yayınları. Yıldız, N. (2015). Dinleme stratejileri öğretiminin beşinci sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerilerine etkisi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, yayımlanmamış doktora Tezi. Yılmaz, B. (1995). Ankara da halk kütüphanesi kullanımı: Sosyo-ekonomik çözümleme. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.