Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 50, Temmuz 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 50, Temmuz 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Ali Nail ŞENGÜL Istanbul Gelişim Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu aliinaill@hotmail.com Dr. Ünsal TAZEGÜL unsaltazegul@hotmail.com GENÇ FUTBOLCULARIN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ İLE EGO VE GÖREV YÖNELİMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Öz Yapılan bu çalışmanın amacı genç futbolcuların kişilik özellikleri ile görev ve ego yönelimleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Çalışmanın örneklemini yaş arasındaki 200 futbolcu oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak, Sporda Görev ve Ego Yönelimi Ölçeği ile Gözden Geçirilmiş Eysenck Kişilik Formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS 20 paket programı kullanılmıştır. Verilerin normal bir dağılıma sahip olup olmadığını öğrenmek için tek örneklem Kolmogorov-Smirnov testi homojenliğini belirlemek için Anova-Homogenety of variance testi uygulanmış ve verilerin homojen ve normal bir dağılıma sahip olduğu görülmüştür. Verilerin çözümlenmesinde tanımlayıcı istatistik ve persoan korelasyon analizi uygulanmıştır. Çalışmanın sonunda, örneklem gurubundaki futbolcuların ego yönelim skoru 22,8900±6,07474, görev yönelim skoru 29,5050±6,39959, dışa dönük kişilik skoru 3,8400±1,46119, nörotisizm skoru 2,8650±1,56493 ve psikotisizm skoru 1,8100±1,29316 olarak belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Futbol, Ego Yönelimi, Görev Yönelimi, Kişilik.

2 THE RESEARCH OF THE RELATIONSHIP BETWEEN PERSONALITY CHARACTERISTICS AND EGO, TASK ORIENTATION OF YOUNG FOOTBALL PLAYERS Abstract The aim of this research is to find out the relationship between person alitu characteristics and ego, task orientation of the young football players.200 football players, changing between 17-21, form the sample of thestudy. Taskand Ego OrientationScale in Sport and Revised Eysenck Personality Form have been used as data collection tool in study. SPSS 20 Packet Programme has been used for analysing the collected datas. Kolmogorov-Smirnov singlesample test has been applied to learn whether the data shave a normal distributionor not. Anova-Homogenety of Variance Test has been applied to detect the data shomogenity and It has been found out that Data shave normal and homogene ous distribution. Descriptive Statistic and Persoan Correlation Analysis have been applied for analysing the datas. At theend of the study, ego orientation score 22,8900±6,07474, task orientation score 29,5050±6,39959, out going personality score 3,8400±1,46119, neuroticismscore 2,8650±1,56493 andpsychoticismscore 1,8100±1,29316 have been detected for the football players in sample group of the study. Keywords: Football, Ego Orientation, Task Orientation, Personality. 413 Giriş Literatürde birden fazla kişilik tanımı bulunmaktadır. En genel anlamıyla kişilik, bir insanı ilgilendiren a dan z ye her şeyi içermektedir. Kişiliğin başlangıcı, insanın ana rahmine düşmesinden itibaren başlayarak ve hayatının sonuna kadar devam eden uzun ve kesintisiz bir süreçtir (Tazegül, 2012., Güney, 2000., Hancerlioğlu,1993., Gençtan,2004). Sporcuların kişilik özellikleri incelendiğinde, birbirlerine benzedikleri ve bir grup olarak normalden çok büyük bir farklılık göstermedikleri saptanmaktadır. Bulunan fark herhangi bir özel niteliğin olup olmaması tarzında değil de, derece farkı olarak ortaya çıkmaktadır. Bugün yarışma halindeki toplumlarda, atletlerde görülen hırs ve enerji, atlet olmayan kimselerde de vardır, ancak onlarınki değişik alanlara kaymıştır (Özbaydar, 1983). Birey sportif etkinliklerde hem özgürlüğü tadar, hem de başkalarının özgürlüklerine saygılı olmayı ve kendini kontrol etmeyi öğrenir. Sporda uygulanan otokontrolün kendisi spordur. İsteğe bağlı özgür organizma ile düşünce arasındaki bu gerçek etkileşim sporda oyuna dönüşür (Tosunoğlu, 2008). Spor Bireylerin sosyalleşmesinde bir araç olduğu gibi, içerisinde barındırdığı hareketler ve oyunlar sayesinde, bireye duygularını ifade etme ve kendini gerçekleştirebilme imkânı vermektedir. Birey spor sayesinde, başta saldırganlık dürtüsü olmak üzere birçok olumsuz güdülerini boşaltır ve onları kontrol altında tutmasını öğrenir (Öztürk,2007). Spor, bireyin biyolojik kökenli içgüdülerinden kaynaklanan dürtülerin hedefe ulaşmasını sağlarken, aynı zamanda temel gereksinmelerini de karşılayan bir davranış biçimidir. Amacı ise, bireysel, toplumsal ya da ekonomik olabilir. Spor yapmak sadece fiziksel bir uğraş olmayıp, aynı zamanda bireyin sosyalleşmesinde ve topluma uyum sağlama sürecinde bir araçtır. O halde spor ortamındaki etkileşim, duyguların boşalımı ve kontrolü için uygun olanaklar sağlar. Sportif

3 etkinliklere katılan birey, hareketler aracılığıyla kendini ifade etme olanağı bulur. Olumsuz davranışlar olarak nitelendirilen saldırganlık, öfke, utangaçlık, kıskançlık gibi duyguların boşalmasını ve olumsuz duyguları kontrol edebilmeyi öğrenir. Böylece uyum sağlama sürecine de olumlu etki yapmış olur. Aynı zamanda spor, nörovejatif sinir sistemi üzerine olumlu etki yaparak bu sistemin dengeli bir şekilde çalışmasını sağlar. Böylece aşırı heyecanların, saldırganlık duygularının, sinirlilik hallerinin giderilmesine yardımcı olur. Sporda kazanılan başarılar, kendine güveni artırır (Feist,1990; Kuru, 2003). Hills ve Argyle (1998) serbest zaman aktivitelerinin yarattığı pozitif duygu durumlarını ve bunların kişilikle etkisini inceledikleri çalışmalarında, her türlü serbest zaman etkinliğinin pozitif duygu durumlarının kaynağı olduğunu bulmuşlardır. Ayrıca bu aktivitelerin her birinin dışadönük (extravert) kişilik özelliği ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Spor ile extravert kişilik özelliği arasındaki ilişki özellikle takım sporlarında ortaya çıkmıştır (Pehlivan ve Ada, 2011). Duda ve White (1992) Nicholls un gelişimsel temelli algılanan yetenek kuramından yola çıkarak sporda görev ve ego yönelimi iki ayrı kavram olarak ortaya çıkmıştır. Görev ile ilişkili hedef yönelimini benimseyen sporcular beceri gelişimini, öğrenmeyi, görevde ustalaşmayı, takım uyumunu ve işbirliğini önemseyen sporculardır. Ego hedef yönelimine sahip olan sporcular üstün olmaya, rakiplerini alt etmeyi ve etkinliğin sonuna odaklanır. Konu ile ilgili yapılan çalışmaların sonunda, ego ile ilişkili hedef yöneliminin direnç eksikliğine, yüksek kaygı düzeyine, sportif etkinlikten daha az hoşlanmaya ve doyuma yol açtığı ortaya çıkmaktadır (Boyd, 1990). Görev yönelimli sporcular ustalık stratejilerini destekler ve belirtilen başarı için kişi referanslı kriter üzerine odaklanırlar. Görev yönelimi yüksek olan sporcular, beceri gelişimi ve antrenmanda yoğun çalışmaya inanırlar. Bilinçli olarak yaşıtlarıyla normatif karşılaştırmalardan kaçınırlar. Aynı zamanda başarı algılarını kişisel gelişimleri üzerine oturturlar. Zorluk ya da başarısızlıkla karşılaştıklarında, içsel motivasyonel davranışları gösterme ve sürdürmeye daha eğilimlidirler. Bunun aksine ego yönelimli sporcular, başarıyı belirtmek için dışsal kriterler üzerine odaklanırlar. Şans ve sosyal karşılaştırmaların önemli bir başarı kriteri olduğuna inanırlar. Ego yönelimli sporcular için algılanan yetenek yoğun çalışma ve çabadan daha önemlidir. Bu sporcular, zorluk ve başarısızlık karşısında, içsel motivasyonel davranışlar göstermemeye eğilimli olurlar. Ego yönelimli sporcular, başarıya ulaşmak için centilmenlik dışı avantajları kullanmaya daha eğilimlilerdir (Duda ve White, 1992). Yapılan bu çalışmanın amacı, elit düzeydeki genç futbolcuların kişilik özellikleri ile görev ve ego yönelimleri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkartmaktır. Araştırmanın Yöntemi Yapılan bu çalışmada, "Nicel Araştırma Yöntemi" kullanılacaktır. Nicel Araştırma, Olgu ve olayları nesnelleştirerek gözlemlenebilir, ölçülebilir ve sayısal olarak ifade edilebilir bir şekilde ortaya koyan araştırma yöntemidir. Nicel çalışmalardaki amaç, bireylerin toplumsal davranışlarını gözlem, deney ve test yoluyla nesnel bir şekilde ölçmek ve sayısal olarak açıklamaktır (Gurbetoğlu, 2008). Örneklem Yapılan bu çalışmanın evrenini, İstanbul daki yaş arasındaki futbolcular oluştururken, örneklemini ise çalışmaya gönüllü olarak katılan İstanbul un Güngören ilçesindeki lisansı 200 futbolcuyu oluşturmaktadır. Veri Toplama Araçları Sporda Görev ve Ego Yönelimi Ölçeği 414

4 Sporda Görev ve Ego Yönelimi Ölçeği Türk sporcularına uyarlama çalışmasını Toros tarafından 2001 yılında yapılmıştır. Ölçeğin biri görev ile ilişkili hedefler, diğeri ise ego (benlik) ile ilişkili hedefler olmak üzere iki alt ölçeği vardır. Ölçek yüksek güvenirlik katsayılarına sahiptir (cronbachalpha güvenirlik katsayısı: görev yönelimli hedefler. 87, ego yönelimli hedefler. 85 ve genel. 86) (Toros, 2001). Gözden Geçirilmiş Eysenck Kişilik Formu Ölçeğinin' ülkemiz için geçerlik ve güvenirlik çalışması (2007) Karancı ve arkadaşları tarafından yapılmıştır. Ölçeğin iç tutarlılığı sırasıyla alt skalalar için: Dışa dönüklük 0.78, Nörotisizm 0.65, Psikotisizm 0.42, Yalan 0.64 tür. Test tekrar test tutarlılığı: Dışa dönüklük 0.84, Nörotisizm 0.82, Psikotisizm 0.69, Yalan 0.69 dur. Her bir faktörün 6 madde ile değerlendirilir. Her bir kişilik özelliği için alınabilecek puan 0 ile 6 arasında değişmektedir (Yıldız, 2008). Verilerin çözümlenmesi Verilerin çözümlenmesinde SPSS 20 paket programı kullanılmıştır. Verilerin normal dağılıma sahip olduğunu belirlemek için Kolmogorov-Smirnov testi, homojenliğini belirlemek için ise ''Anova-Homogenety of variances testi uygulanmış ve verilerin homojen ve normal bir dağılıma sahip olduğu belirlenmiştir. Bu ilk incelemeden sonra verilerin istatistiksel analizinde parametrik test yönteminin kullanılmasına karar verilmiştir. Verilerin analizinde, tanımlayıcı istatistik ve pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular Bu bölümde çalışmanın sonunda elde edilen veriler değerlendirilmiştir. 415 Tablo 1. Tanımlayıcı istatistik bulguları N Mean Std. Deviation Ego Yönelimi ,8900 6,07474 Görev Yönelimi ,5050 6,39959 Dışa Dönük Kişilik 200 3,8400 1,46119 Nörotisizm 200 2,8650 1,56493 Psikotisizm 200 1,8100 1,29316 Yapılan tanımlayıcı istatistik analizi sonucunda, örneklem gurubundaki futbolcuların ego yönelim skoru 22,8900±6,07474, görev yönelim skoru 29,5050±6,39959, dışa dönük kişilik skoru 3,8400±1,46119, nörotisizm skoru 2,8650±1,56493 ve psikotisizm skoru 1,8100±1,29316 olarak belirlenmiştir.

5 Tablo 2. Korelasyon analizi Dışadönük kişilik Nörotisizm Psikotisizm Ego Yönelim Correlation Coefficient,024 -,006,112 Görev Yönelimi P,739,934,113 Correlation Coefficient,193 -,100 -,165 P,006,159,020 Yapılan korelasyon analizi sonucunda, görev yönelimi ile dışa dönük kişilik skoru arasında olumlu yönde bir ilişki belirlenirken, görev yönelimi ile psikotisizm skoru arasında olumsuz yönde bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. TARTIŞMA VE SONUÇ Yapılan tanımlayıcı istatistik analizi sonucunda, örneklem gurubundaki futbolcuların ego yönelim skoru 22,8900±6,07474, görev yönelim skoru 29,5050±6,39959 olarak bulunurken, dışa dönük kişilik skorunun nörotisizm skoru ve psikotisizm kişilik skorundan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Futbolcuların dışadönük kişilik skorunun daha fazla gelişmiş olmasındaki en büyük etkenin spor olduğu düşünülmektedir. Spor ve kişilik üzerine yapılan çalışmaların genelinde, sporun kişilik gelişimine olumlu yönde bir katkısı olduğu ortaya çıkmıştır. Tazegül 2014 yılında yaptığı çalışmasında, düzenli olarak spor yapmayan 50 üniversite öğrencisine 3 ay boyunca boks ve kick boks antrenmanları yaptırmıştır. Üç ayın sonunda öğrencilerin dışa dönük kişilik ve sorumluluk boyutlarında olumlu bir yönde gelişme olduğunu bulurken nörotik kişilik boyutunda ise bir azalma olduğunu belirlemiştir. Spor, kişisel gelişimi pek çok yönden olumlu şekilde desteklemektedir. Laker (2000) in aktardığına göre, Blake (1996) genel olarak okul eğitimi, toplumdaki tüm bireylerin arzu edilen bireysel karakterlerin gelişimi için fırsatlar sunduğunu belirtmiştir. Özel olarak ise, beden eğitiminin beceri gelişimi, mücadele ve sosyal değişimleri içeren interaktif bir çevre sunduğunu belirtmiştir. Böylece beden eğitiminin, kişisel gelişime katkı yapan sosyal deneyim ortamı olduğunu belirtmiştir (Laker, 2000). Yapılan literatür taraması sonunda, futbolcuların kişilik özellikleri ile görev ve ego yönelimleri arasındaki ilişkiyi doğrudan ortaya koyan bir çalışmanın olmadığı görülmüştür. Ancak sporcuların kişilik özelliklerini ve görev ego yönelimlerini ayrı başlıklar altında gösteren çalışmaların var olduğu görülmüştür. Bu çalışmalardan bazıları aşağıda sunulmuştur: Yıldız ve Ark.(2009) farklı liglerde yer alan futbolcuların kişilik özelliklerine yönelik olarak yapmış oldukları çalışmada Dışadönük- İçedönük ve Nevrotiklik alt boyutları arasında anlamlı ilişkiye rastlanmamıştır. Morgan, 1966'da amatör dünya şampiyonasına katılan 12 ABD, 4 Kanada, 7 Güney Afrika güreşçi kolej öğrencileri arasında normal sayılan standartların altında bir nörotizm düzeyi bulmuştur (Aktaran, Tosunoğlu, 2008). Tazegül 2012 yılında yaptığı çalışmasında, Güreşçilerin dışa dönüklük skorunu =3,454, nörotizm skorunu =3,035 ve psikotizm skorunu =1,930 olarak belirlemiştir. Güven (1988), minder güreşini tercih edenlerin psişik özelliklerini, şahsiyet özelliklerini, ruh sağlığı özelliklerini, zekâ biçimleri ve düzeylerini incelemiştir. Minder güreşçileri, sporcu olmayanlara göre psikopatik, paranoid ve histeroid boyutunda daha yüksek puanlar almışlardır. Güreşçiler daha dışa dönüktürler. Güreşçilerdeki somut ve yaratıcı zekâ biçimi ile dışadönüklük boyutu arasında anlamlı bir fark bulmuştur. Tazegül

6 yılında yaptığı çalışmasında, sporcuların dışa dönüklük skorunu =3,523, nörotizm skorunu =3,125 ve psikotizm skorunu =1,877 olarak belirlemiştir. Tazegül 2016 yılında yaptığı çalışmasında elit düzeydeki tenisçilerin bedenlerini beğenme skoru 40,9808 olarak belirlemiştir. Tazegül (2016a) yılında yaptığı çalışmasında, 90 ve altı kategoride yarışan vücut geliştirme sporcularının beden algısı düzeyinin, diğer kategorideki sporculardan daha iyi düzeyde olduğunu belirlenmiştir. Duda (1989) nın bireysel ve takım sporları yapan, üniversiteli ve liseli sporcular üzerinde yaptığı çalışmada, erkek ve kız öğrencilerin hedef yönelimleri arasında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmıştır. Bu araştırma sonucuna göre, bayanların daha çok görev yönelimli, erkeklerin ise ego yönelimli olduğu belirtilmiştir. Carpenter ve Yates (1997)amatör futbolcuların, görev yönelimli hedefler düzeyinin yarı profesyonel futbolculardan daha yüksek olduğunu belirtmişlerdir. Toros ve arkadaşları 2010 yılında yaptıkları çalışmalarında, dağcılık sporu yapan sporcuların ego yönelimi ile yaşam doyumu arasında bir ilişki olduğunu belirlemişlerdir. Yapılan korelasyon analizi sonucunda, futbolcuların görev yönelimi ile dışa dönük kişilik skoru arasında olumlu yönde bir ilişki belirlenirken, görev yönelimi ile psikotisizm skoru arasında olumsuz yönde bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Dışa dönük kişilik ile görev yönelimi arasında ortaya çıkan olumlu ilişkinin normal olduğu düşünülmektedir. Çünkü dışa dönük kişilik özelliği gelişen bireyler genel anlamda neşeli, sosyal ve insanlarla iletişim kurmayı seven bireylerdir. Görev yönelimi gelişen sporcular ise, beceri gelişimini, öğrenmeyi, görevde ustalaşmayı, takım uyumunu ve işbirliğini önemserler. Dolayısı ile dışa dönük kişilik ile gören yönelimi arasında olumlu yönde bir ilişkinin ortaya çıkması normal olarak düşünülmektedir. Sonuç olarak, çalışma kapsamındaki sporcuların dışa dönük kişilik skorunun daha fazla gelişmiş olduğu belirlenirken, dışa dönük kişilik ile görev yönelimi arasında olumlu yönde bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Ortaya çıkan bu ilişki dışa dönük ve görev yönelimi kavramına göre değerlendirildiğinde bu sonucun normal olduğu görülmüştür. Yapılan literatür taraması sonunda, futbolcuların kişilik özellikleri ile görev ve ego yönelimleri arasındaki ilişkiyi doğrudan ortaya koyan bir çalışmanın olmadığı görülmüştür. Bu nedenle yapılan bu çalışmanın literatüre büyük katkı sağlayacağı ve bundan sonra yapılacak olan daha kapsamlı çalışmalara örnek teşkil olacağı düşünülmektedir. 417 KAYNAKLAR Boyd, M.P. (1990). The effects of participation orientation success-failure on post-competitive affect in young athletes. Yayınlanmamış doktora tezi, University of Southern California. Duda, J. L. (1989). Goal Perspectives, participation and persistence in sport. International Journal of Sport Psychology, 20, Duda, J. L.,& White, S. A., (1992). Goal orientations and beliefsa bout the cause of sports uccessamong elite skiers. The Sport Psychologist, 6, Feist, J. (1990). Theories of Personality, Mc Neese State University. Geçtan, E. (2004). Psikanaliz ve sonrası. İstanbul: Metis Yayınları. Güney, S. (2000). Davranış Bilimler ve Yönetim Psikolojisi Terimler Sözlüğü. Nobel Yayın Dağıtım: Ankara. Güven, Ö. (1988). Minder Güreşini Seçenlerin Tercihinde Rol Oynayan Psişik özellikler. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul Hançerlioğlu, O. (1993). Ruhbilim Sözlüğü.2, baskı. Remzi Kitabevi, İstanbul

7 Kuru, E. (2003) Fraklı Statüdeki Beden Eğitimi Öğrencilerinin Kişilik Özelliklerinin. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 23(1): Laker, A. (2000). Beyond the boundaires of physical education. 1.st publised. Routledge Falmer: New York. Öztürk, O.(1997). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, Ankara: Hekimler Yayın Birliği. Pehlivan, Z., Ada. N. E. (2011). Kişilik Gelişimi İçin Beden Eğitimi Ders Uygulamaları. Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, Tazegül, Ü ve Geçer, A. (2016). Spora Özgü Sakatlık Dönemi Beden Algısı Ölçeğinin Geliştirilmesi, TheJournal of Academic Social Science Studies,Number: 47: Tazegül, Ü. (2016)Elit Düzeydeki Vücut Geliştirme Sporcularının Beden Algılarını Yarıştıkları Kategorilere Göre Karşılaştırılması, The Journal of Academic Social Science,: 4: 29, s Tazegül, Ü. (2012). Güreşçilerin Kişilik Özellikleri ile Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi Spor Anabilim Dalı, Kütahya Tazegül, Ü. (2014). Sporun Kişilik Üzerindeki Etkisinin, International Journal of Social Science, Number: 25, p Tazegül, Ü. (2014). Sporun Kişilik Üzerindeki Etkisinin, The Journal of Academic Social Science Studies, 25, Tazegül, Ü. (2015). Elit Düzeydeki Sporcuların Kişilik Özellikleri İle Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 40, p Tazegül, Ü. (2016). Elit Düzeydeki Tenisçilerin Yaşama Bağlılık Düzeyleri İle Bedenlerini Beğenmeleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4,: 32, Toros, T. (2001).Elit ve Elit Olmayan Erkek Basketbolcularda Hedef Yönelimi, Güdüsel(Motivasyonel)İklim ve Hedeflerin Özgünlük Güçlük Derecesi Özelliklerinin Yaşam Doyumu Etkisi Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin. Toros. T.,Akyüz,U., Bayansalduz,M., Soyer, F.,(2010). Görev ve ego yönelimli hedeflerin yaşam doyumu ile ilişkisinin incelenmesi (dağcılık sporu yapanlarla ilgili bir çalışma) Uluslararası İnsan Bilimleri [Bağlantıda].7.2.Erişim: Tosunoğlu, F. (2008). Orta Öğretimde Okuyan Takım Sporları ile Uğraşan Sporcu Öğrencilerin Spor Branşlarına Göre Kişilik Özelliklerinin incelenmesi. Yüksel Lisans Tezi Gazi Üniversitesi. Ankara. Yıldız, M. (2008). Farklı liglerde yer alan futbolcuların kişilik tipleri ile sürekli öfke-öfke ifade tarzlarının incelenmesi, Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi üniversitesi, sağlık bilimleri enstitüsü, Ankara.