Haftalık Ekonomi ve Dış Ticaret Görünümü

Transkript

1 TÜRKİYE Yurtiçinde geride bıraktığımız haftada gündemde Eylül ayı ihracat verileri, TCMB Para Politikası Kurulu toplantı özeti ve enflasyon verileri yer aldı. TİM tarafından açıklanan verilere göre Eylül ayında ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre % 19,8 düşüşle 10 milyar 13 milyon Dolar olarak gerçekleşti. Yılın ilk 9 aylık döneminde % 10 düşüşle 10 milyar 287 milyon Dolar ihracat gerçekleşti. Bu dönemde parite kaynaklı kayıp 9,7 milyar Dolar olarak hesaplandı. Eylül ayında sektörel bazda en fazla ihracat ise sırasıyla, 1,9 milyar Dolarla Otomotiv, 1,4 milyar Dolarla Hazırgiyim, ve 1,1 milyar Dolarla Kimyevi Maddeler sektörlerinde gerçekleşti. TCMB 22 Eylül tarihli PPK toplantısının özetini yayımladı. Özette döviz kuru hareketlerinin çekirdek enflasyonun iyileşmesini geciktirdiği ifade edilirken, TL deki birikimli değer kaybının temel mal grubunda fiyatları olumsuz etkilediği ve öncü göstergelerin gıda enflasyonunun yükselebileceğine işaret ettiği değerlendirmelerine yer verildi. Likidite politikasındaki sıkı duruşun, gerekli görüldüğü süre boyunca korunacağı ve maliye politikasında belirgin bir sapma olduğu takdirde para politikasındaki duruşun güçlenebileceği ifade edildi. Küresel piyasalardaki belirsizlikler ile güven endekslerindeki zayıf seyrin, büyüme görünümü ve istihdam üzerinde aşağı yönlü risk oluşturduğu belirtilerek, bu görünüm altında talep koşullarının enflasyondaki düşüşü destekleyeceğinin değerlendirildiği bildirildi. Mevsimsellikten arındırılmış göstergelerin ise, enflasyonun ana eğiliminin yavaşlamakla birlikte yüksek seyrini sürdürdüğüne işaret ettiği belirtildi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Eylül tüketici fiyat endeksi verilerini yayımladı. Verilere göre, Eylül ayı itibarıyla TÜFE de bir önceki aya göre % 0,89, bir önceki yılın aynı ayına göre % 7,95 ve on iki aylık ortalamalara göre % 7,80 artış gerçekleşti. Ana harcama grupları itibariyle yılı Eylül ayında aylık en yüksek artış %1,93 ile ulaştırma ve çeşitli mal ve hizmetlerde olurken, endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde %1,24, ev eşyasında %1,1 ve eğlence ve kültürde %1,1 artış gerçekleşti. Endekste yer alan gruplardan sadece giyim ve ayakkabı grubunda %2,7 oranında düşüş gerçekleşti.

2 Tüketici Fiyat Endeksi - Yıllık Değişim Oranı 10 9,5 9 8,5 8 7,5 7,5 7,75 7,24 7,89 7,55 8,39 7,1 9,38 7,91 9, 8,09 9,1 9,32 7,2,81 9,54 7,14 8,8 8,9 7,95 9,15 8, Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise, yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %1,53, bir önceki yılın aynı ayına göre %,92 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,92 artış gösterdi. Sanayi sektörlerinin bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe %1,2 azalış, imalat sanayi sektöründe %1,54 artış, elektrik ve gaz sektöründe %2,51 artış ve su sektöründe %0,42 artış olarak gerçekleşti. ÇİN Çin'den gelmeye devam eden olumsuz ekonomik ve finansal haberler, varlık ve emtia piyasalarında ciddi kayıpların yaşanmasına neden oluyor. Bu durum belirsizliklerle dolu yeni bir dönemin habercisi olarak görülüyor. Son dönem yaşanan bu vites küçülmesi, piyasalarda küresel resesyon endişelerini de tetikliyor. Küresel piyasalarda son dört yılın en kötü çeyreği yaşanıyor. Çin hükümeti bu yıl için büyüme hedefini %7 olarak açıklamıştı. Bu rakam ülke son 25 yılın en zayıf performansı olacak. Buna rağmen, Çin'in bu hedefi bile tutturamaması ve küresel ekonominin resesyona sürüklenmesi ihtimali hala söz konusu. Piyasalarda Çin için bu yıl %4 büyüme tahminleri yer alıyor. Yine bu öngörüler çerçevesinde küresel ekonominin önümüzdeki birkaç yıl içinde resesyona girme ihtimali için %55 öngörüleri dillendiriliyor. Çin deki yavaşlamanın, küresel büyümeyi %2'nin altına çekebileceği belirtiliyor.

3 Haziran da önceki yıla göre %150 değer artışıyla rekor kıran Şanghay bileşik endeksi, son 3 ayda %30'a yakın değer kaybetti. 98 Asya krizini anımsatan ani ve kuvvetli düşüş dünya piyasalarında da domino etkisi yaratıyor Nikkei 225 Hang Seng DAX Küresel piyasalara baktığımızda endekslerde Temmuz-Eylül çeyreğindeki değişim şu şekilde özetlenebilir: Hang Seng Endeksi (Hong Kong) %22,1, Nikkei 225 Endeksi (Japonya) %14, Dax Endeksi (Almanya) % 11,7, Nasdaq Endeksi (ABD) % 8,8, Dow Jones Endeksi (ABD) % 7,, FTSE 100 Endeksi (İngiltere) ve S&P 500 Endeksi (ABD) ise % 7 değer kaybetti. Gelişmekte olan ülke borsaları için de benzer bir durum söz konusu; söz konusu çeyrekte Bovespa Endeksi (Brezilya) % 15,3, Borsa İstanbul 100 Endeksi % 9,7, Sensex endeksi (Hindistan) % geriledi. Toplamda, yaklaşık 11 trilyon Dolara civarında olan kayıplar, son 4 yılın en kötü çeyreğini geçirtmiş oldu piyasalara. Son çeyrekte ise yeni bir satış dalgasının gelmesinden korkuluyor. Pamuk, bakır ve alüminyum tüketiminde dünya birincisi, petrolde ise ikinci olan Çin in bu beklenenin üzerinde yavaşlaması, emtia piyasalarını da vurdu. Uzun süren düşüş eğiliminin ardından henüz yükselmeye başlayan ham petrol fiyatları yine aynı çeyrekte Çin talebinin düşmesi sonucu % 20'nin üzerinde değer kaybetti. Maden fiyatları da bu gelişmelerden payını aldı. Son 3 ayda platinyum % 1,5, bakır % 12,5, gümüş % 7 ve altın % 4,3 değer kaybetti.

4 Üstelik büyümesi azalan Çin'in emtiaya etkisini yalnızca son 3 ayla sınırlamak mümkün değil. Çin 2010'dan bu yana istikrarlı bir şekilde yavaşlıyor ve bu durum küresel talebi düzenli olarak daraltıyor. Dünya Bankası'nın 2014 yılı verileri de fiyat düşüşlerini destekler nitelikte. Bu verilere göre Enerji fiyat endeksinin % 7,2, kıymetli metaller fiyat endeksinin % 12,1 ve tarım fiyat endeksinin % 3,4 gerilediği görülmekte Dünya Bankası nın Temmuz ayında yayımladığı Emtia Piyasaları Görünüm Raporu"nda, bu yıl enerji fiyat endeksinin % 40,5, kıymetli metaller fiyat endeksinin % 2,9 ve tarım fiyat endeksinin % 4,8 daha azalacağı tahmini yer almıştı. ABD ADP Research Institute, ABD özel sektör istihdamını Eylül ayında olarak açıkladı. Beklentiler verinin olacağı yönündeydi. Ağustos ayı verileri ise den e revize edildi seviyesinde beklenen ABD işsizlik başvuruları ise olarak belirlendi. Bu rakam son iki ayın en düşük seviyesi iken, toplam işsizlik maaşından yararlananların sayısı son 15 yılın en düşük seviyesini gösterdi. Ayrıca süregelen işsizlik başvuruları, 2,19 milyon ile Kasım dan bu yana en düşük seviyeye ulaştı. Küresel ekonomideki durgunluğa rağmen, istihdam piyasasındaki bu olumlu göstergeler, iç piyasadaki canlılığa işaret etti. 2 Ekim de ABD Çalışma Bakanlığı nın açıkladığı verilere göre, Eylül de artacağı öngörülen tarım dışı istihdam, arttı. Ağustos ayı tarım dışı istihdam verisi ise den e revize edildi. %2,4 lük artış beklenen saatlik kazanç, yıllık bazda %2,2 arttı. İşgücüne katılım oranı ise %2, dan %2,4 e düşerken, işsizlik oranı da %5,1 ile aynı kaldı. Verilerdeki zayıflık, FED in faiz artırma kararını erteleyebileceğine işaret etti. ISM imalat PMI endeksi Eylül de 50,2 seviyesi ile beklentilerin altında gerçekleşti. Tahminler 50, olacağı yönündeydi. Böylece endeks Mayıs 2013 den bu yana en düşük seviyeye inmiş oldu. 50 nin üzeri imalat sanayiindeki gelişmeyi gösteren endeks son üç aydır düşüşte. Güçlü iç talebe rağmen, yüksek dolar paritesi ve dış piyasalardaki durgunluk yüzünden ihracattaki

5 düşme, endekste düşmeye sebep oldu. Yeni sipariş göstergesi 51,7 den 50,5 e, üretim göstergesi 53, dan 51,8 e, fabrika istihdamı 51,2 den 50,5 e düştü. Markit İmalat Nihai PMI ise 53,0 olan beklentilere yakın düzeyde 53,1 olarak gerçekleşti. Fabrika siparişleri ise Ağustos ayında %1,7 düşüşle son 8 ayda en kötü düşüşü gerçekleştirdi. Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD de beklentilerin altında ve zayıf gerçekleşen veriler, ülkenin uluslararası piyasalardan etkilendiğini gösterdi ve küresel büyüme adına endişeleri artırdı. ABD konut piyasası ve iç talebi etkisinin küresel konjonktürdeki gelişmeler karşısında sınırlı olduğu anlaşıldı. FED in yakın zamanda faiz artırma ihtimali azaldı. Böylece dolar değer kaybına uğradı, ABD tahvil faizleri gerilerken fiyatları yükseldi, altın yükseldi. Ayrıca, gelişen piyasaların hisseleri yükselirken, para birimleri de değer kazandı. ABD Ticaret Bakanlığı nın açıkladığı verilere göre, Ağustos ta ticaret açığı %15, artarak 48,3 milyar dolara ulaştı. Temmuz ayı verisi ise 41,9 milyar dolardan 41,8 milyar dolara revize edildi. İhracat, Haziran 2011 den bu yana en düşük seviyeye inerek 185,1 milyar dolara ulaşmış ve ithalat 230, milyar dolardan 233,4 milyar dolara yükselmiş iken; dış ticaret açığı da 5 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Böylece veriler, güçlü dolar ve zayıf küresel talebin etkilerini ABD dış ticaretinde de doğruladı.