Transkript

1

2

3

4 içindekiler 3 Baþyazý 4 Erdal Köktürk Arsa Düzenlemesinin Ýptali ve Ardýndan Yapýlacak Ýþlemler 8 Deniz Baþ Soðuk günlerde içimizi ýsýtan þey, yaz mýdýr? Ya da yaz gelince içimizin üþümesi geçmez mi? 9 Hasan Açýk Nükleer Deðil Yaþam Kazanacak 10 TMMOB Ýstanbul ÝKK 11 M. Uður Giriþken Akýlda Karamsarlýk, Eylemde Ýyimserlik 14 Erol Köktürk Eee Burasý Türkiye!.. 15 Erol Köktürk Tapu ve Kadastro Teþkilatýný Mahmut Esat Efendi Kurmamýþtýr!.. 16 Caner Güney Geomatik Mühendisliði'nde Yeni Bir Açýlým: Mekansal Biliþim Dosya: Yerel Yönetimler 18 Erol Köktürk Ulusal Kentsel Geliþim Politikasýnýn Ýçeriksel Profili 21 Tahsin Bakýrtaþ Kýrsallaþan Kentler, Kalýcýlaþan Yoksulluk ve Yerel Yönetimler 24 Erdal Köktürk Arsa Düzenlemelerinde Sakýncalý Geliþmeler 27 Caner Güney Yerel Yönetimlerde Güncel Mekansal Teknolojiler 29 Fermani Kaya Tapu Planlarý Tüzüðü Uygulamalarý ve Yeni Kazanýmlar 31 Hüseyin Ýlgü Adrese Dayalý Nüfus Kayýt Sistemi (ADNKS) 32 Deniz Baþ Yolsuzlukla mücadelede yerel yönetimler nerede duruyor? Ya da durmadan yol yapýnca yolsuzluðumuz geçiyor mu? 33 Ahmet Ýpekçi Globalleþmenin Önündeki Set: Belediyeler 35 Turgay Gültekin Toplu Konut Ýmparatorluðu 37 Erol Köktürk Medeni Kanun ve Tapu Planý Kavramý Üzerine Erdal Karademir Yerel Yönetimlerde Katýlýmcýlýk, Saydamlýk, Birlikte Üretme Anlayýþý Temel Ýlke Olmalýdýr 42 Semih Dalðýn Iþýk Kirliliði ve Doðal Yaþama Etkisi 46 Aslý Doðru Pusula Gülü ve Boylam 47 Semih Dalðýn Kutup Yýldýzým Olur Musun? 48 Merve Öner Medya Köleleri 49 Özgür Çiçek Sinema Baharýnda Bir Sonbahar 50 Melis Mine Þener Kýrmýzý Pazartesi 51 Mehmet Hýþýr Ne Dersin Azizim? 52 Etkinlikler 53 Merve Özyaþar Tek Baþýna Bir Direniþ Öyküsü 54 Basýn Açýklamalarý 63 Bilgilendirme 64 Þube Güncesi

5 Baþyazý 2009 yýlýna girdiðimiz þu günlerde çalýþma dönemimizin üçüncü bülteni ile sizlerle birlikteyiz. Üyelerimizin bültenimize olan ilgisi ve saðladýklarý katkýlar devam ediyor. Birlikte üretme ve paylaþma ilkemize ortak olan tüm meslektaþlarýmýza ve dostlarýmýza içten teþekkür ediyoruz. Dünya yeni yýla krizle girdi. Ekonomistlerin, baþlangýçta vurgulamaktan kaçýndýklarý durgunluk ifadesini giderek daha fazla kullanmalarý, geliþmiþ kapitalist ülkelerin krizle zor duruma düþen firmalarýn kurtarýlmasý baþta olmak üzere ekonomiye müdahaleleri, finans sektöründe baþlayan krizin giderek artan bir oranda reel sektöre de yansýmasý ve üretimdeki daralmanýn ürünü olan iþten çýkarmalar kriz baþlýðýnda bugüne dek yaþananlarýn kýsa bir özeti. Kriz ülkemizde de etkisini yoðun olarak hissettiriyor. Baþlangýçta, 2001 krizinin ardýndan finans sektörünün yeniden yapýlandýrýlmasý nedeniyle Türkiye nin krizden etkilenmeyeceðini, yaratýlan havanýn psikolojik olduðunu öne süren AKP iktidarý, giderek krizin ülkemizdeki olumsuz etkilerinden daha fazla bahsetmeye ve alýnacak önlemlere deðinmeye baþladý. Yapýlan deðerlendirmelerde 29 Mart tarihinde gerçekleþtirilecek yerel seçimler sonrasýnda krizin etkilerinin ülkemizde daha yoðun olarak hissedileceði vurgulanýyor. Dünya krizi konuþurken Filistin halký yeni yýlý üzerlerine yaðan bombalarla, kan ve gözyaþý ile karþýladý. Ýsrail, yýlýn son günlerinde 1,5 milyon Filistinlinin kuþatýlmýþ halde 360 kilometrekarelik bir alanda yaþamýný sürdürdüðü Gazze ye ileri teknoloji ürünü savaþ makineleri ile saldýrdý. Emperyalizmin Ortadoðu daki tetikçiliðini üstlenen Ýsrail, çoðunluðu sivil olmak üzere binin üzerinde Filistinlinin ölümüne neden olan insanlýk suçunu, kendisine yönelik roketli saldýrýlara yanýt vermek için iþlediðini açýkladý. Bu süreçte ABD ve AB baþta olmak üzere emperyalist kamp saldýrýlara karþý sessiz kalýrken ve Birleþmiþ Milletler bu konuda adým atmazken, dünyada ve ülkemizde milyonlarca insan iþlenen insanlýk suçuna seyirci kalmadýlar. Bu süreçte Baþbakan Recep Tayyip Erdoðan da yaptýðý açýklamalarla, Peres e yönelik çýkýþýyla Ýsrail e esip gürlüyordu. Oysa kendisi Ýsrailli pilotlarýn Konya da, komandolarýn ise Bolu ve Hakkari de eðitildikleri, Ýsrail le baþta askeri alan olmak üzere bir dizi anlaþmaya imza koyan Türkiye Cumhuriyeti nin Baþbakanýdýr. Onurlu ve ilkeli siyaset anlayýþý esip gürlemeyi deðil, anýlan eðitimlerin ve anlaþmalarýn üzerine bir çizik atmayý gerektirir. TMMOB ve bileþenlerinin de aralarýnda bulunduðu örgütler, yaptýklarý açýklamalarda ve düzenledikleri eylemlerde bu konularý ve Ýsrail in saldýrýlarýnýn emperyalizmin Ortadoðu daki politikalarýnýn bir parçasý olduðu gerçeðini dile getirdiler. Ülkemizde önümüzdeki aylarýn temel gündem maddesini 29 Mart ta gerçekleþtirilecek yerel seçimler oluþturuyor. Þimdiden adaylar, yerel yönetimlerden beklentiler, birdenbire artan seçmen sayýsý vb. bir dizi baþlýk kamuoyu gündeminde tartýþýlýyor. Önemsediðimiz yerel yönetimler konusunda bizim de bugüne dek söylediklerimiz ve beklentilerimiz var. Bu nedenle bültenimizin bu sayýsýnýn dosya konusunu, Yerel Yönetimler olarak belirledik. Devlet mekanizmasýnýn özelleþtirmelerle küçültüldüðü, yönetim biçiminin dönüþüme uðradýðý ve bu dönüþümden yerel yönetimlerin de etkilendiði bir dönemin içinden geçiyoruz. Kentlerimizin yaþanabilir kýlýnmasý, planlama ilkelerine uygun bir kentleþmenin var olabilmesi, teknik altyapýnýn çaðýn gerektirdiði normlarda yönetimi, halkýn karar alma mekanizmalarýna katýlýmý, barýnma hakkýný temel alacak þekilde arsa üretimi ve konut politikalarýnýn geliþtirilmesi, tarihi dokuyu, doðayý ve çevreyi gözeten bir yönetim anlayýþý yerel yönetimler baþlýðýnda akla gelebilecek beklentilerimizden bazýlarý. Mesleki olarak yaptýðýmýz çalýþmalarýmýzýn yerel yönetimlerin tamamýnda önemli bir iþleve sahip olduðunu biliyoruz. Yukarýda sýraladýðýmýz beklentilerimizi karþýlayacak tarzda bir politika geliþtirmek, kendimizi ve ürettiðimiz hizmetleri kamuoyuna anlatmak Odamýzýn gündem baþlýklarý arasýndaki yerini koruyor. Ülkemiz gündeminde son dönemde bir dizi farklý baþlýk da gündemdeydi. Ergenekon soruþturmasý yeni dalgalarla baþyazý devam ediyor. Susurluk sanýðý Ýbrahim Þahin in de aralarýnda bulunduðu bir grup gözaltýna alýndý. Duruþmalarý Silivri de devam eden Ergenekon operasyonu kapsamýnda yaþanan geliþmelerden biri ise, aramalarda bulunan krokilere göre yapýlan kazý çalýþmalarýyla silah ve patlayýcýlarýn bulunmasý oldu. Ergenekon gündemi ýsýnmýþken, AKP hükümeti 2B arazilerinin satýþýna iliþkin yasal düzenlemeyi, beklendiði gibi yerel seçimler öncesinde Abdullah Gül ün de jet onayýyla yürürlüðe soktu. Þubemiz bu konuda yaptýðý basýn toplantýsýyla AKP nin 2B konusundaki inadýnýn arkasýnda yatan gerçekleri kamuoyu ile paylaþmýþtý. Ranta dayalý olasý bir yaðmanýn önünü açacak olan bu konudaki uygulamalara karþý mücadelemiz devam edecek. Ülkemizdeki bir diðer gündem baþlýðý ise Abdullah Gül ün Cumhurbaþkaný olmasýndan sonra daha fazla tartýþma konusu olmaya baþlayan rektör atamalarý oldu. Son olarak Ýstanbul Üniversitesi Rektörlüðüne Baþbakanýn Doktoru olarak tanýnan Yunus Söylet atandý. Geçtiðimiz günlerde YÖK ün beþ üyesi yaptýklarý bir açýklama ile YÖK Baþkanýnýn ve YÖK üyelerinin çoðunluðunun AKP ye yakýn kiþiler olduðunu ve YÖK ün demokrasi anlayýþýnýn türbana özgürlük ile sýnýrlý olduðunu ifade edip yaþanan geliþmelere iliþkin kaygýlarýný kamuoyu ile paylaþtýlar. YÖK ise aldýðý kararlar ve yaptýðý açýklamalarla icraatlarýna devam ediyor. YÖK Yasasý çýkarýlalý beri iþ güvencesinden yoksun sözleþmeli olarak çalýþan araþtýrma görevlilerinin, lisansüstü eðitimlerini tamamlamalarýndan sonra üniversite ile iliþiklerinin kesilmesi yönündeki uygulama, üniversitelerin öðretim üyeliði kaynaðý olan asistanlýk kurumuna vurulan son darbe oldu. YÖK ün uygulamalarý bunlarla sýnýrlý deðil. Örneðin kurumun yayýnladýðý bir genelge ile meslek odalarýnýn da aralarýnda bulunduðu örgütlerde yöneticilik yapmak isteyen öðretim elemanlarýnýn üniversitelerinden izin almalarý gerektiði anýmsatýlýyordu. Baþbakan Erdoðan ýn, yaðma düzenine karþý onurlu bir mücadele yürüten meslek odalarýný belediyelerin çalýþmalarýný engellemekle suçladýðý bir ortamda, YÖK ün farklý bir tavýr sergilemesi beklenemezdi doðrusu. Ülke gündemi sýcaklýðýný korurken Þube çalýþmalarýmýz devam ediyor. e-bülten aracýlýðýyla sizlerle paylaþtýðýmýz komisyon çalýþmalarýmýz, eðitim amaçlý etkinliklerimiz, farklý konularda gerçekleþtirdiðimiz söyleþi, forum vb. etkinlikler, öðrenci üyelerimizin etkinlikleri, merkezi olarak yürütülen çalýþmalara katkýlarýmýz kesintisiz sürüyor. Coðrafi Bilgi Sistemleri ve Mekansal Biliþim Komisyonumuz düzenli eðitim seminerleri gerçekleþtiriyor. Taþýnmaz Deðerlemesi Komisyonumuz bu yýl içerisinde, çalýþma programýmýz çerçevesinde gerçekleþtirilecek bir etkinliðin hazýrlýklarýný yapýyor. Öðrenci kardeþlerimiz Haritacýlar Sosyal Çalýþtayýna hazýrlanýyorlar. Bilim insanlarýmýz baþta olmak üzere meslektaþlarýmýzýn gündeminde Mayýs 2009 tarihlerinde Ankara da gerçekleþtirilecek olan 12. Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayý var. Þubemizde yazýlým eðitimleri veriliyor, teknik altyapý kadastrosunun ele alýndýðý forum vb. bir dizi etkinlik yapýlýyor. Etkinliklerimizi siz üyelerimizin istek ve beklentileri doðrultusunda gerçekleþtiriyoruz. Bu istek ve beklentilerin paylaþýldýðý en önemli platformlarýmýzdan biri olan Danýþma Kurulu toplantýmýzý 10 Ocak 2009 tarihinde gerçekleþtirdik. Bu toplantýda, dönemimizin ilk 11 ayýndaki etkinliklerimizi, çalýþma programý hedeflerimiz ekseninde deðerlendirdik. Yaptýklarýmýzý ve yapamadýklarýmýzý katýlýmcýlarla paylaþtýðýmýz bu toplantýda dile getirilen görüþ ve öneriler 2009 yýlýnda gerçekleþtireceðimiz çalýþmalara ýþýk tutacak. Sizlerin vereceði katký ve desteði önemsediðimizi bir kez daha anýmsatarak en içten sevgi ve saygýlarýmýzla umutlu yarýnlar diliyoruz. HKMO Ýstanbul Þubesi 20. Dönem Þube Yönetim Kurulu 3

6 izdüþüm Arsa Düzenlemesinin Ýptali ve Ardýndan Yapýlacak Ýþlemler Erdal Köktürk Özet Son yýllarda, idari yargýda iptal edilen arsa düzenlemesi sayýsýnda gözle görülür artýþlar yaþanmaktadýr. Arsa düzenlemesinin iptali ardýndan ne tür bir iþlem tesis edileceði yasa ve uygulama yönetmeliklerinde açýklanmadýðýndan büyük bir karmaþa da yaþanmaktadýr. Gerek düzenlemeyi yapan idare ve gerekse düzenleme sonuçlarýnýn tescil edildiði kadastro ve tapu sicili sistemi bakýmýndan, arsa düzenlemesinin iptali ardýndan yapýlacak iþlemler konusunda, deyim yerindeyse, her kafadan bir ses çýkmaktadýr. Oysa arsa düzenlemesinin iptali ardýndan yapýlacak iþlemler konusunda idari yargýda genel bir düþünce ve bir içtihat oluþmuþ bulunmaktadýr. Düzenlemenin tamamý iptal edildiðinde, düzenleme öncesine dönülmesi kolay olmakla beraber, tek bir parsel bakýmýndan iptal kararý verildiðinde bu parselin diðerlerinden ayýklanarak düzenleme öncesine döndürülmesi teknik olarak olanaksýzdýr. Çünkü tüm parsellerden DOP kesilmektedir. Bir parselden yapýlan kesinti geri alýndýðýnda bu tüm parselleri ve daðýtým iþlemlerini de etkilemektedir. Bu durum, yargý kararlarýnda yeterince gözetilmemektedir. Konu yalnýzca hukuksal olabilirlik açýsýndan ele alýnmaktadýr. Bu yazýda, arsa düzenlemesinin iptali ardýndan yapýlacak iþlemlere yargý kararlarý ýþýðýnda bir açýklýk getirilmektedir. Bunun öncesinde de, arsa düzenlemesinin iptali konusunda genel bir bilgilendirme yapýlmaktadýr. 1. Arsa Düzenlemesi ile Oluþan Tapu Kayýtlarýnda Sebebe Baðlýlýk Kuralý Türk Medeni Kanunu na (TMK) göre, taþýnmaz mülkiyetinin kazanýlmasý tapu kütüðüne tescille olmaktadýr (TMK, Madde: 705). Taþýnmaz mülkiyetinin devrini amaçlayan sözleþmelerin geçerli olmasý da resmi þekilde düzenlenmesine baðlýdýr (TMK, Madde: 706). Taþýnmaz mülkiyetini nakleden (aktaran) sözleþmeleri yapmaya tapu sicil müdürü veya memuru yetkilidir (Tapu Sicil Tüzüðü, Madde: 16). Tapu sicil müdürlüðünde yapýlacak resmi þekil sýrasýnda düzenlenecek sözleþme bir kanýt koþulu deðil, bir geçerlilik koþuludur ve buna uyulmamasý sözleþmenin ve dolayýsýyla iþlemin geçersizliði sonucunu doðurmaktadýr. Tapu kütüðünde, arsa düzenlemesi ile oluþan tescilin ayni bir sonuç doðurabilmesi için geçerli bir hukuksal sebebe dayanmasý gerekmektedir 1. Taþýnmaz mülkiyetini aktaran sözleþmeler sebebe baðlýdýrlar 2. Sebep var olmadýkça mülkiyetin aktarýlmýþ olmasý düþünülemez 3. Türk hukuk sistemi, tapu kaydýnýn oluþmasýnda, sebebe baðlýlýk kuralýný kabul etmiþtir. Bunun bir sonucu olarak, tapu kaydýnýn saðlýklý olmasý için dayanaðýný oluþturan sebebin geçerli olmasý zorunludur. Bir iþlemin dayanaðý ve sebebinin hukuka uygun olmasý, o iþlemin yaþam kaynaðýdýr. Bu dayanak ve sebep hukuka aykýrý olursa, o iþlemin varlýðý ve yaþam kaynaðý da ortadan kalkar. Dolayýsýyla, arsa düzenlemesinin bizzat kendisinin hukuka uygun yapýlmasý yeterli deðildir. Bu iþlemin dayanaðý ve sebebini oluþturan iþlemlerin de hukuka uygun olmalarý gerekmektedir. Çünkü, arsa düzenlemesinin iptali talep edildiðinde, 2577 sayýlý Ýdari Yargýlama Usulü Yasasý gereði, arsa düzenlemesinin dayanaðý olan imar planýnýn da iptali istenebilmektedir. Arsa düzenlemesi hukuka uygun ancak dayanaðý imar planý hukuka aykýrý ise arsa düzenlemesi yine iptal edilmekten kurtulamaz. Bunun için, arsa düzenlemesinin yaný sýra, imar planýnýn da iptalinin istenmesi zorunludur. Eðer, dava dilekçesinde, imar planýnýn iptali unutulur veya istenmezse dava yalnýzca arsa düzenlemeleri bakýmýndan görülür. Ýmar planý arsa düzenlemesinin dayanaðý ve sebebidir sayýlý Ýmar Yasasý nýn 18. maddesi de arsa düzenlemesinin yasal dayanaðý ve hukuki sebebidir. Ýmar Yasasýnýn 19. maddesine göre arsa düzenlemesinin tapuya tescilinin dayanaðý ve sebebi ise encümen kararlarýdýr. Dolayýsýyla, arsa düzenlemelerinde, tapu kaydýnýn dayanaðý olan sebep; 1.Ýsteðe baðlý olmayan ve re sen tescil edilen düzenlemelerde, belediye encümeni veya il encümeni kararý, 2.Ýsteðe baðlý olan ve düzenlemeye konu parsellerin maliklerinin tamamýnýn yazýlý oluru ile tescil edilen düzenlemelerde ise, yine ayný þekilde belediye encümeni veya il encümeni kararýdýr, ve bu encümen kararlarý idari yargý kararý ile geçersiz hale gelmiþse, bu kararlara dayanarak tapuya tescil edilen düzenleme iþlemi de sebepten ve illetten yoksun hale gelmiþtir. Artýk bu aþamadan sonra, düzenlemeye giren kadastro parsellerinin maliklerinden herhangi birisi, encümen kararýnýn iptali ardýndan, bu karara dayanarak tapuda yapýlan tescillerin ve tüm düzenleme belgelerinin iptalini isteme hakkýna sahiptir Arsa Düzenlemelerinin Ýptali ile Tapu Kayýtlarýnýn Yolsuz Tescil e Dönüþmesi Arsa düzenlemesinin idari yargýda iptal edilmesi için, tescilin dayanaðý olan encümen kararlarýnýn iptal edilmesi gerekmektedir. Encümen kararýnýn iptal edilmesiyle, tapu kütüðüne tescil edilen düzenleme sonuçlarýnýn yanlýþ bir idari tasarruftan ileri geldiði ve hukuksal dayanaktan yoksun olduðu ortaya çýkar. Böylelikle, tapu kütüðündeki kayýtlar yolsuz tescil durumuna düþer 5. Ýdari yargý yerince verilen iptal kararý ile birlikte, arsa düzenlemeleri sonucu oluþan tapu kayýtlarý yolsuz tescile dönüþtüðüne göre, tapu kütüðünde gerekli deðiþiklikler 4

7 izdüþüm yapýlýncaya kadar geçersiz hale gelen kayýtlarla (yapý ruhsatý verilmesi, alým-satým konusu olmasý, imar durumu verilmesi ve benzeri gibi) belediyeler, valilikler, kadastro ve tapu sicil müdürlükleri tarafýndan herhangi bir iþlem yapýlmasý doðru deðildir 6. Tapu memuru, arsa düzenlemesi ile ilgili olarak idari yargý tarafýndan verilen iptal veya yürütmenin durdurulmasý kararý ile Yolsuz Tescil e dönüþen tapu kayýtlarýný kendiliðinden düzeltemez 7. Düzenleme sonucu tapu kütüðüne kaydedilen iþlemlerin idari yargý kararý ile ortadan kaldýrýlmasýyla, tapu kayýtlarý, kendiliðinden hükümsüz geçersiz hale gelmez 8. Bir baþka deyiþle, belediye encümeni veya il encümeni kararýnýn iptali ardýndan, arsa düzenlemesinin tescil edilen tapudaki kayýtlarýnýn geçmiþi de kapsayacak þekilde yolsuz tescile dönüþmesi, tapu kütüðündeki kayýtlarýn kendiliðinden silinmesi (terkin edilmesi) için yeterli deðildir. Ýdari yargý tarafýndan verilen iptal kararý, ilgilisine, tapu kütüðündeki kaydýn düzenleme öncesi duruma dönülmesi, bir baþka deyiþle kadastral mülkiyet durumunun ihyasý (eski durumuna getirilmesi) ve kadastral mülkiyete dayanýlarak adli yargý yerinde el atmanýn önlenmesi davalarýný açma olanaðý saðlar 9. Dolayýsýyla, idari yargýda iptal edilen düzenleme kapsamýndaki parsel malikleri, iþlemi yapan idareye baþvurarak, geri dönüþüm cetvellerinin hazýrlanmasýný ve buna dayalý alýnacak bir belediye encümeni veya il encümeni kararýyla mahkeme kararýnýn uygulanmasýný ve yolsuz tescililin ortadan kaldýrýlarak düzenleme öncesine dönülmesini istemelidirler. Yani, parsel sahiplerinin, ayný kurulca yargý kararý doðrultusunda yeni bir karar alýnarak kaydýn düzeltilmesini isteme haklarýný öncelikle kullanmalarý beklenmelidir. Eðer, düzenleme iþlemini yapan idarenin yeni bir iþlem tesis etmemesi durumunda, ilgilisinin, kaydýn (tashihi) düzeltilmesi davasý açmasý gerekmektedir. Kaydýn düzeltilmesi davasý, kapsamý gereði bir tespit davasý dýr 10. Bu davada, mahkeme, idari yargý kararýna dayanarak gerçek ayni hak durumunu saptayacak ve tapu kaydý buna göre düzeltilecektir 11. Düzenlemenin idari yargý kararý ile iptal edilmesine kadar geçen süre içinde, düzenleme ile oluþan imar parselleri alýma ve satýma konu olabilir ya da üzerlerinde ruhsat ve eklerine uygun yapý yapýlarak kat mülkiyeti rejimine göre baðýmsýz bölümler çeþitli kiþilere devredilebilir. Bu durumda, arsa düzenlemelerinin iptal edilerek tapu kayýtlarýnda düzenleme öncesine dönülmesinde, ilk ve son kullanýcýlar arasýndaki farklýlýklarda, ne tür iþlem tesis edileceði duraksamalara neden olmaktadýr. Türk Medeni Kanunu, tapu kütüðündeki tescile iyi niyetle dayanarak mülkiyet veya bir baþka ayni hak kazanan üçüncü kiþinin bu hakkýný korumaktadýr (TMK, Madde: 1023). Ýkinci iyi niyetli kiþinin hak sahibi olabilmesi için, olaðan zamanaþýmý kuralý gereði, taþýnmaz üzerindeki zilyetliðini davasýz ve aralýksýz on yýl süreyle ve iyi niyetle sürdürmesi gerekmektedir (TMK, Madde: 712). Tersi durumda, taþýnmaz tapu kütüðünde adýna tescil edilmiþ olsa bile iye (malik) olmasý olanaksýzdýr (TMK, Madde: 1024). Üçüncü kiþi kötü niyetli ise, doðrudan doðruya kendisine ya da ölümü durumunda mirasçýlarýna karþý tapu kaydýnýn düzeltilmesi davasý açýlabilir (TMK, Madde: 1024). Görülüyor ki, tapu kütüðüne dayanarak edinilen haklar, ilgililerin iyi niyetli ya da kötü niyetli oluþlarý açýsýndan düzenlenmiþ bulunmaktadýr. Türk Medeni Kanunu nun iyi niyete dayandýrdýðý edinmenin geçerliliði kuralý, tapu kütüðüne duyulmasý gereken güvenin (itimadýn) bir sonucudur 12. Tapu kütüðünde taþýnmazýn iyesi olan kiþi, gerçekte o taþýnmazýn sahibi olmasa da, iyi niyetle edinmenin bir sonucu olarak iye kabul edilir. Türk Medeni Kanunu tarafýndan korunan iyi niyet, yolsuzluklarýn ve sakatlýklarýn tapu kütüðünden anlaþýlmasýnýn olanaksýz olduðu durumlarda geçerlidir. Dolayýsýyla, bir iþlemin saðlamlýðýný etkileyen bütün sakatlýklar, iyi niyetle etkisiz býrakýlamaz 13. Sebepten ve illetten yoksun duruma düþen bir tapu kaydýna dayanan kiþi, iyi niyetli olsa bile, gerçekte bu iyi niyet var olmayan bir tasarrufta hukuksal sonuç vermez. Dolayýsýyla, geçerli olmayan bir tapu kaydýna dayanarak taþýnmazý edinen üçüncü kiþi, iyi niyet savýnda bulunamaz. Belirtilen durum, arsa düzenlemeleri açýsýndan önemli sonuçlar doðurmaktadýr. Bu durumda, kadastro ve tapu sicil müdürlüklerinin, yolsuz tescil e dönüþen tapu kayýtlarý ile ilgili iþlemleri durdurarak, idarenin yapacaðý iþlemi ya da ilgililerinin adli yargýda açacaðý davanýn sonucunu beklemeleri gerekmektedir. Dolayýsýyla, kadastro ve tapu sicil müdürlüklerine baþvurularak, idari yargý kararý doðrultusunda iþlem yapýlmasý istemleri yanlýþtýr. 3. Arsa Düzenlemelerinin Ýptali Sonrasý Yapýlmasý Gereken Ýþlemler Arsa düzenlemesi, imar planýna göre idarelerce yapýlan ve tapuya tescil için belediyeler veya valiliklerce alýnan encümen kararlarýna dayanarak re sen tescil edilen bir iþlemdir ve idari yargý tarafýndan verilen iptal kararýnýn öncelikle sözü edilen idarelerce uygulanmasý gerekmektedir. Ýdari ve adli yargý kararlarý birlikte deðerlendirildiðinde, iptal kararlarýnýn yerine getirilmesi için, gerek idarenin ve gerekse iptal kararýna konu parselin iyesinin yürütmesi gereken iþlemler bulunmaktadýr; 1. Arsa düzenlemesi yetki ve þekil yönünden hukuka aykýrý bulunarak iptal edilmiþse, idare, yeniden ayný yolda bir karar alarak bu hukuka aykýrýlýðý düzeltebilir 14. Parselasyon iþleminin iptali yolunda verilen karardan sonra, makul bir süre içinde yeniden parselasyon iþleminin yapýlmasý ve gerekli düzeltmelerin bu iþlem sýrasýnda yapýlýp yapýlmadýðýnýn kontrol edilmesi gerekmektedir Mahkeme iþlemi sebep, konu ve maksat yönlerinden iptal etmiþse, bu durumda iþlemin tamamen yok sayýlmasý ve yapýldýðý tarihten baþlayarak ortadan kaldýrýlmasý gerekmektedir 16. Bu durumda idare, iptal edilen arsa düzenlemesi iþleminin, bu kez, tersini yaparak geri dönüþüm cetvelleri hazýrlamalý ve bunlarý belediye encümeni veya il encümeni onayýna sunmalýdýr. Düzenleme öncesi duruma dönülmesi için hazýrlanan ve onaylanarak yürürlüðe konulan belgeler kadastro ve tapu sicil müdürlüðüne 5

8 izdüþüm 6 gönderilerek, hukuksal dayanaðý kalmayan yolsuz tescil in ortadan kaldýrýlmasý ve düzenleme öncesi duruma dönülmesi saðlanmalýdýr. Görülüyor ki, idari yargýnýn iptal kararýnýn gerekçesi, ayný zamanda tapu kayýtlarýnda yapýlacak düzeltme iþlemlerinin de dayanaðýný oluþturmaktadýr. Arsa düzenlemesi iþlemi, idari yargýda hiç iptal edilmemiþ gibi düþünülerek tanzim edilen þuyulandýrma belgeleri ve buna dayalý yapýlan tescilde hatalýdýr. Danýþtay a göre 17, imar planý ile yeni bir düzenleme yapýlmasýný gerektirecek bir neden olmaksýzýn ya da ilk parselasyon yargý kararýyla iptal edilmeksizin ikinci kez parselasyon yapýlmasýnda imar hukukuna uyarlýk bulunmamaktadýr. Yargýtay da ayný görüþtedir. Yargýtay a göre 18, Mülkiyet idari bir kararla devredildikten sonra hukuksal durum, Medeni hukuk alanýna giren yeni bir nitelik kazanýr. Artýk bundan sonra, idare, yeni bir idari kararla deðiþiklik yapamaz. Görüldüðü gibi, arsa düzenlemesi idari yargý yerince iptal edilip ortadan kaldýrýlmadýkça, mükerrer encümen kararlarý ile tapu kütüðünde arsa düzenlemesinde yanlýþlýk yapýldýðý savýyla düzeltme yapýlmasý olanaksýzdýr. Bunun hukuki dayanaðý ise Türk Medeni Kanunu dur tarihli ve 4721 sayýlý Türk Medeni Kanunu nun maddesine göre (eski 743 sayýlý TMK, Madde: 935), tapu kütüðünde düzeltme yapýlmasý iki ayrý koþulla sýnýrlandýrýlmýþtýr. Bu durum,...ilgililerin yazýlý rýzalarý olmadýkça, tapu memuru, tapu sicilindeki yanlýþlýðý ancak mahkeme kararýyla düzeltebilir... þeklinde açýklanmýþ bulunmaktadýr. Özetle, bir bölgede yapýlan parselasyon iþleminin mahkemece iptal edilmesi halinde, düzenlemenin yapýldýðý bölgede, düzenleme öncesi kadastral mülkiyete dönüþ zorunludur. Bir baþka deyiþle, yeni yapýlan düzenlemenin, iptal edilen düzenleme öncesi kadastral durum dikkate alýnmak suretiyle yapýlmasý gerekirken, iptal edilen düzenlemede yer alan parseller üzerinden yapýlan düzenleme de mevzuata uyarlý deðildir 19. Danýþtay a göre 20, parselasyon iþleminin yargý kararýyla iptal edilmesi üzerine kök parsele dönülerek yargý kararýnýn dikkate alýnmasý suretiyle yeni parselasyon iþleminin yapýlmasý gerekmektedir. Ýdari yargý, belediye encümeni kararýyla yapýlan parselasyon iþleminin yargý kararýyla iptal edilmesinden sonra ilk kadastral parsele (kök parsele) dönülmesi ve yargý kararýnýn gerekçesi dikkate alýnarak yeniden parselasyon iþlemi yapýlmasý gerekirken iptal edilerek hukuk aleminden kalkmýþ olan imar parselleri üzerinden yeniden parselasyon yapýlmasýnda hukuka uyarlýk bulunmadýðý görüþündedir. Yapýlacak düzeltmenin yine belediye encümeni kararý ile yapýlarak, bu düzeltme kararý uyarýnca yeniden daðýtým cetvelinin düzenlenerek askýya çýkarýlmasý ardýndan tapuya tescili gerekmektedir 21. Bu iþlemde, önceki düzenlemenin yargý kararý doðrultusunda düzeltildiðine, deðiþiklik yapýldýðýna iliþkin bir belediye encümen kararý, bu karar uyarýnca yeniden düzenlenen daðýtým cetvellerinin ve bunlarýn askýya çýkarýldýðýna iliþkin tüm bilgilerin ve belgelerin bulunmasý zorunludur. Dolayýsýyla, idarelerce, düzenleme sonuçlarýnýn idari yargýda iptali ardýndan, yargý kararlarýna ve kuralýna aykýrý biçimde ve düzeltme tashih adýyla tapu kütüðünde yapýlan iþlemler, yasa ve yargý kararlarýna aykýrýdýr ve bu iþlemleri icra edenler bakýmýndan görevi kötüye kullanma suçunu oluþturmaktadýrlar. Arsa düzenlemeleri, düzenlemeye giren tüm parselleri önce birleþtirmekte (hamur) ve DOP adýyla yapýlan kesinti sonrasý oluþan daðýtým kütlesinden imar planýna uygun biçimde yeniden ada ve parsellere ayýrmaktadýr. Yapýlan iþlem bir kül olduðundan, sebep yönünden iptal edilen bir düzenlemenin de eski kök tapulara dönüldükten sonra yeni bir düzenleme þeklinde tanzim edilmesi zorunludur. Çünkü, idarelerce alýnan encümen kararlarýnda, kök parsele dönülmeden arsa düzenlemesi yapýlmasý son iþleme saðlýk kazandýrmamaktadýr. Ýdari yargý tarafýndan düzenlemenin tamamý iptal edildiðinde düzenlemeden önceki eski kök tapulara dönülmesi olanaklýdýr. Buna karþýn, düzenleme kapsamýndaki tek bir parsel için verilen iptal kararýnýn ne þekilde uygulanacaðý belirsizdir. Düzenlemeye giren parsellerin hamur edilmesi ve bu kütleden eþit oranlý DOP kesintisinin yapýlmasý ardýndan yapýlan daðýtým iþleminin tek bir parsel için geri yürütülmesi hukuken olanaklý görülse de teknik olarak yaþama geçirilmesi olanaksýzdýr. Ýdari yargýnýn bu durumu kararlarýnda ciddi bir þekilde gözetmesi gerekmektedir. Hukuka aykýrý hale gelen bir arsa düzenlemesi, imar planý deðiþikliði ile hukuka uygun hale getirilemez. Çünkü, her ikisi de ayrý birer idari iþlemdir ve sonuçlarý birbiriyle iliþkili görünse de ayrý birer yaptýrýma ve sürece tabidirler. Danýþtay a göre 22, parselasyon yapýlan bir alanda sonradan plan deðiþikliði yapýlmasý parselasyonun dayanaðýný ortadan kaldýrmayacaðýndan plan tadilatý yapýlmasýyla söz konusu iþlemin hukuka aykýrý hale gelmeyeceði açýktýr. Ancak yeni plana göre gerekirse yeniden parselasyon iþlemi yapýlabilmesi de mümkündür. Bu durumda dava konusu parselasyon iþlemi plan deðiþikliði ile dayanaksýz hele gelmediðinden bu gerekçe ile iþlemin iptaline karar verilmesinde isabet bulunmamaktadýr... Bir parselin DOP alanlarýndan birine hibe adýyla tahsisi bu parsel için encümen kararlarýnda özel kurallar konulmasýna da sebep olmaktadýr. Bu tür kararlar yanlýþtýr. Danýþtay a göre 23, Hibe adýyla yeþil alan için yapýlan terkin

9 izdüþüm kamu alaný için yapýlan bedelsiz terkten ayrý düþünülemeyeceði gibi, bu miktarýn düzenleme ortaklýk payýndan düþülmesi de gerekmektedir Görülmektedir ki, çoðunlukla belediyelerce yapýlan arsa düzenlemelerinde, yasa ve kurallara aykýrý her bir iþlemin birebir iptal nedeni olabileceði unutulmaktadýr. Belediyelerin her birinin, adeta, arsa düzenlemelerinin kurallarýný da koyacak kadar ileri gittikleri görülmektedir. Alýþkanlýða dönüþen bu süreç, en baþta harita mühendisliði mesleðine zarar vermektedir. 4. Sonuç Arsa düzenlemelerinin idari yargýda iptali sonrasý yapýlacak iþlemler konusunda, gerek Ýmar Yasasý nda ve gerekse Uygulama Yönetmeliðinde, hiçbir kural yoktur. Uygulamalara yargý kararlarý yön vermektedir. Konunun tarafý olan, Bayýndýrlýk ve Ýskan Bakanlýðý Teknik Araþtýrma ve Uygulama Genel Müdürlüðü ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü nün etkili bir giriþim baþlatamamalarý ise düþündürücüdür sayýlý Ýmar Yasasý ile birlikte pek çok yönetmelik de yürürlüðe girmiþ bulunmaktadýr. Ayný tarihte ( tarihli Resmi Gazete de) yayýmlanan bu yönetmeliklerden ikisi oldukça önemlidir. Bunlar, 1.Plan Yapýmýna Ait Esaslara Dair Yönetmelik, 2.Ýmar Kanununun 18 Ýnci Maddesi Uyarýnca Yapýlacak Arazi Ve Arsa Düzenlemesi Ýle Ýlgili Esaslar Hakkýnda Yönetmelik. Birinci yönetmelik imar planý yapýmý, ikinci yönetmelik imar planlarýnýn uygulanmasý ile ilgili esaslarý içermektedir. Birinci yönetmelikte, yürürlüðe girdiði günden baþlayarak 7 (yedi) kez deðiþiklik yapýlmýþ ve adý dahil pek çok kuralý günün deðiþen koþullarý ve ihtiyaçlarý doðrultusunda deðiþtirilmiþ ve güncelleþtirilmiþtir. Buna karþýn, arsa düzenlemeleri ile ilgili esaslarý içeren ikinci yönetmelikte ise virgül bile deðiþmemiþtir sayýlý Ýmar Yasasý nýn 18. maddesinde Düzenleme Ortaklýk Payý Oraný (DOPO) %40 a çýkarýldýðý halde yönetmelikte hala %35 dir. Arsa düzenlemelerinde gerek idari yargý tarafýndan içtihat haline getirilen kararlarýn ve gerekse uygulamadan edinilen deneyimlerin yönetmeliðe yansýtýlamamalarý da bir baþka sorundur. Bu yönetmelikten sorumlu Ýdare, Bayýndýrlýk ve Ýskan Bakanlýðý Teknik Araþtýrma ve Uygulama Genel Müdürlüðü dür. Bu kurumun neden sessiz kaldýðý ise bilinmemektedir. Ancak, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý nýn da, Ýmar Kanununun 18 Ýnci Maddesi Uyarýnca Yapýlacak Arazi Ve Arsa Düzenlemesi Ýle Ýlgili Esaslar Hakkýnda Yönetmelik deðiþikliklerinde elinde bir seçeneðinin olmasý yaný sýra, bunu yaþama geçirme konusunda etkili olmasý da beklenmektedir. Beklentilerin bir an önce yaþama geçmesi ve zaman yitirmeden ve bu çalýþma dönemi içinde harekete geçilmesi tavsiye edilmektedir. Bu konuda, harita mühendisliði mesleðine, harita ve kadastro mühendislerine önemli görevler düþtüðü görülmektedir. 1 REÝSOÐLU, 1980: OÐUZMAN ve SELÝÇÝ, 1997: Yargýtay H.G.K. Kararý, , E.1967/1-21, K.1968/687 4 Yargýtay 1. Hukuk Dairesi Kararý, , E.1994/15858, K.1995/572; Hukuk Genel Kurulu Kararý, , E.1999/1-282, K. 1999/302 5 Yargýtay 8. Hukuk Dairesi Kararý, , E.2000/669, K.2000/ Yargýtay 1. Hukuk Dairesi Kararý, , E.1998/14662, K.1999/20 7 REÝSOÐLU, 1980: Yargýtay 1. Hukuk Dairesi Kararý, , E.1997/4601, K.1997/ Yargýtay 1. Hukuk Dairesi Kararý, , E.1993/866, K.1993/5535; 1. Hukuk Dairesi Kararý, , E.1994/1514, K.1994/1963; 1.Hukuk Dairesi Kararý, , E. 1997/4601, K.1997/ Danýþtay 6. Daire Kararý , E.1994/4550, K.1995/ REÝSOÐLU, 1980: 162, ESMER, 1983: ESMER, 1983: 966, OÐUZMAN ve SELÝÇÝ, 1997: 133, REÝSOÐLU, 1980: ESMER, 1983: Danýþtay 6. Daire Kararý, , E.1993/3010, K.1994/ Danýþtay 6. Daire Kararý, , E.1998/4313, K.1999/ SANCAKDAR, 1996: 212; Çaðlayan, 2004, s Danýþtay 6. Daire, , E. 2005/1282, K. 2005/5301 sayýlý karar 18 Yargýtay HGK, , E. 1978/1-526, K. 1979/47 sayýlý karar 19 Danýþtay 6. Daire, , E. 2002/2368, K. 2003/5127 sayýlý karar 20 Danýþtay 6. Daire, , E. 2004/1082, K. 2006/953 sayýlý karar 21 Danýþtay 6. Daire, , E. 2004/772, K. 2006/83 sayýlý kararý 22 Danýþtay 6. Daire, , E. 2002/1904, K. 2003/3599 sayýlý karar 23 Danýþtay 6. Daire, , E. 2005/1282, K. 2005/5301 sayýlý karar 24 Danýþtay 6. Daire, , E. 2003/493, K. 2004/3850 sayýlý karar KAYNAKÇA 1. ESMER, Galip., Mevzuatýmýzda Gayrimenkul Hükümleri ve Tapu Sicili, Olgaç Matbaasý, Ankara, XXXII+1182s. 2. KÖKTÜRK, Erdal, Arsa Düzenlemeleri ve Yargý Ýliþkisi (18. Maddenin Ýdari Yargýda Ýptali ve Ortaya Çýkan Sorunlar) Semineri (06 Ekim 2007), TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi Yayýný, ISBN , 85s, Ýstanbul, Aralýk OÐUZMAN, M. Kemal., SELÝÇÝ, Özer., Eþya Hukuku, 7. Basý, Filiz Kitabevi, Ýstanbul, 848s. 4. REÝSOÐLU, Safa., Türk Eþya Hukuku, Cilt 1, Altýncý Basý, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayýnlarý No: 440, Ankara, 244s. 5. SANCAKDAR, Oðuz., Belediyenin Ýmar Planý Yapmasý Deðiþtirmesi ve Ýptal Davasý, Yetkin Yayýnlarý, ISBN , Ankara, 1996, 237s. Dr., Harita ve Kadastro Mühendisi 7

10 görüþ Soðuk günlerde içimizi ýsýtan þey, yaz mýdýr? Ya da yaz gelince içimizin üþümesi geçmez mi? Ya da bedava kömür baldan tatlý mýdýr? Deniz Baþ 0. Bizim içimiz dýþýmýz birdir. Ýçimiz dýþýmýz bir olduðu için, üþümemiz geçmez. Yalan söylersek, kulaðýmýz kýzarýr. Üþümemizi belki de bir tek, kulak ve yüz kýzarýklýðýmýz geçirir. Ýyiki de kýzarýr deriz, kulaðýmýz ve yüzümüz iyiki de kýzarýr. 1. Bindokuzyüzelli seçimlerinde adý Demokrat Parti nin seçim sloganý Pilan deðil pilav istiyoruz du. Ve belki de o zamanlar, insanlara pilav üstü kuru ikram edildi. Pirinç stoklarý bu yüzden eridi, ikibinli yýllarda pirinç tüccairleri (tüccar+tacir) köþeyi döndü, pirinç pahalandý yerini kuruya býraktý kömürü de daðýttýlar ki, kömürde kuru devri baþlasýn Ve böylece baþladý, elleri ve yüzleri kömür karasý bulaþmýþ iþçinin emekçinin alýn terinin, bir parti tarafýndan çuvallarla daðýtýlmasýna. Kömürler daðýtýla dursun, aç gözlü kömür tüccairleri de belediyelerin kömür daðýtým noktalarýna akbabalar gibi üþüþtüler. Býrakýnýz üþüþsünler. Belki üþüþe üþüþe düþüþleri baþlar kim bilir. 2.a Bizler ülkemizde har vurup harman savrulan oylar için yapýlan daðýtmalara takmýþken, dýþarýda Ýsrail ile Filistin arasýndaki savaþ çýktý. Bu savaþa en çok ses bizden çýktý. En çok çýkan sesin yankýlarý sýnýrlarýmýza çarptý ve yankýsý yine bize geldi. O ses sanki dýþarýya hiç gitmedi. Gitseydi sesin yankýlarý zaten bitmezdi. Ama bitti. O ses silah ve bomba seslerinin arasýnda bir hiç olarak kaldý. Ölen öldü kalan saðlar kaldýðýna piþman oldu. Çünkü savaþýn sonunu sadece ölüler görürdü (Eflatun). O þehrin güzel topraklarýna da sadece ölüler yatardý. Bombalar o ölülerin yanýna tekrar düþerdi. Patlamayan bombalar, oyun oynayan çocuklarýn ellerinde patlardý. Þehirde adým attýðýn yerlerde bir mayýn patlardý. Gök gürültüsü, patlayan bombalarýn sesine karýþýrdý. Yaðmur yaðarken kurþun sesleri duyulmazdý. Gökkuþaðý çýkardý saðanak yaðmurlar sonrasý. Ýþte bu yüzden o topraklarýn çocuklarý, gökkuþaklarýný bombalar yaðdýktan sonra çýkar sanýrdý. Silahla iç içe nasýl yaþanýr, baþka nasýl açýklanýrdý. 2.c Dünyanýn bütün topraklarýnda kirli bir savaþ sürüyor: Yaþam savaþý. Tarlalarda çiftçiler, þehirlerde iþçiler emekçiler, adým adým karýþ karýþ her alana yayýlarak ekmek kavgasý veriyor. Adý üstünde kavga. Bu kavganýn savaþa dönmemesine imkan var mý? Ekmek kavgasý diye aslýnda savaþmýyor muyuz? Sözünü ettiðimiz bu kavganýn içine o kadar gömülmüþ, o kadar benimsemiþiz ki, savaþla bu yüzden barýþýðýz. Savaþa çýkan sesimiz iþte bu yüzden bu kadar cýlýz. Kavgayý sadece kendimiz için yapýyoruz. Elimizden ekmeði çalanlarla kavgalýyýz, memleket topraklarýný çalanlarla savaþmýyoruz. Memleket topraklarýný satanlarla savaþmýyoruz. Memleket topraðýný alanlarla savaþýyoruz. Alanlarýn bir kabahati yok oysa. Satanlar kabahatli. Satan, alan bir güzel yaþýyoruz. Yaþadýðýmýz barýþ Can Yücel in anlattýðý kadar yani : Koyunlar keçiler ve koçlar için /Ne kadar bayramsa Kurban Bayramý Bu barýþ var ya, bu barýþ /Cephedekiler için o kadar barýþ 8 Ben kömür daðýtýlmasýna karþý deðilim. Su da daðýtmalýlar. Doðal gaz da daðýtmalýlar. Para da daðýtýyorlardýr belki haberimiz yoktur, parayý da daðýtmalýlar. (Bu konu bilmemezlikten gelinmelidir). Kömürün yanýnda soba da daðýtýyorlar. Býrakýnýz daðýtsýnlar. Bu þekilde oy toplanýyorsa býrakýnýz toplasýnlar. Kömüre muhtaç edenler, pirince muhtaç edenler kömürü pirinci daðýtarak diyet ödüyorlar belki de. Býrakýnýz ödenecek bir diyet varsa, bu diyet ödensin. Býrakýnýz daðýtsýnlar. Belki daðýta daðýta daðýlýrlar kim bilir. Üþümemizi geçirecekse kömürün yanýnda giysi de daðýtsýnlar. Ayaklarýmýz üþümesin diye bot potin de daðýtsýnlar. Orijinal lakost orcinal livays olmasý da gerekmez. En kralýndan Merter bizi ýsýtýr. Çünkü biz biliriz; sahte lakostlarýmýzýn içinde gerçek olunabilir, gerçek lakostlarýmýzýn içinde sahte kalýnabilir a dan sonra 2.c gelsin. 2.b ler olmasýn. Býrakýnýz ormanlarda, hayvanlar yaþasýn. Ya da hayvanlarý býrakýnýz, ormanlarda yaþasýn. Jeodezi ve Fotogrametri Yüksek Mühendisi

11 Nükleer Deðil Yaþam Kazanacak gündem Hasan Açýk Ülkemiz nükleer santral macerasýyla ilk olarak 1970 li yýllarýn baþýnda tanýþmýþ olup, o günden bu güne bazen alevli tartýþmalar ve protestolarla, bazen ihale haberleriyle ülke gündeminde yer tutmayý baþarmýþtýr. Kýrk yýla yakýn bir süredir nükleer santral memleket gündeminde iken nükleer enerji karþýtý oluþumlarýnda var oluþ süreçleri baþlamýþtýr. Bu oluþumlarýn en baþta gelenlerinden birisi de Nükleer Karþýtý Platform (NKP) olmuþtur. Platform yapýsý gereði alt platformlardan oluþmaktadýr. Ýstanbul NKP de bu alt platformlardan birisi olup, Þubemiz birçok meslek odasýnýn olduðu gibi bu platformun bir üyesidir. NKP ilk kongresini 1993 yýlýnda yapmýþ olup belirli aralýklarla yaptýðý kongreler ile nükleere karþý nasýl bir yol izleyeceðine karar vermektedir. En son NKP kongresi 30 Kasým 2008 tarihinde Ankara da yapýlmýþtýr. Bir meslek örgütü olan Türk Mimar Odalar Birliði nin bileþenlerinin neden nükleer karþýtý bir platformda yer aldýklarý sorgulanabilir. Nükleer, coðrafi anlamda yakýn bölgedeki yaþam olmak üzere tüm dünyayý tehdit eden bir enerji kaynaðýdýr. Geçmiþte bunun birçok örneðine rastlanýlmýþtýr. Doðayý, yaþamý ve insaný tehdit eden, bireyin en baþlýca hakký olan saðlýklý yaþam hakkýný kýsýtlayan her türlü etmenin karþýsýnda olmak, gelecek nesillere temiz, yaþanabilir bir çevre býrakmak bu örgütün görevleri arasýndadýr. Ayrýca nükleer silah kullanýmýnýn tarihte insanoðluna ne gibi zararlar verdiði herkesin malumudur. Bugün devletler nükleer silahlarý birbirleri üzerinde baský uygulama aracý olarak kullanýrken, iþin doðaya ve onun bileþeni olan canlýlar üzerine etkilerini ne kadar hesaba kattýklarý ortadadýr. Nükleer karþýtý bir duruþ sergilemek yukarýda deðinilen konular kapsamýndadýr. Ýnsanoðlunun yararýna kullanýlan nükleer enerji tiplerine kimsenin bir itirazý olmasa gerek. Söz gelimi insan diþindeki bir çürüðün tespiti için kullanýlan nükleer gibi. Ancak söz konusu nükleer devletlerarasý baský unsuru ya da canlý yaþamýný tehdit unsuru olarak karþýmýza çýktýðýnda olayýn baþka boyutlarý belirmektedir. Ülkemizde yaþanan süreç de bu etmenlerin sonucunda yaþanmaktadýr. Bugün Akkuyu ve Sinop ta kurulmasý gündemde olan nükleer santraller için ihalelere çýkýlmaktadýr. Tabi ihale sürecine gelininceye kadar nükleer santralleri toplum nezdinde meþru kýlacak birtakým altlýklar hazýrlanmýþtýr. Ülkemizin sürdürdüðü belirsiz enerji politikasý bunlarýn en baþýnda gelmektedir. Memleket yýllardýr süren dýþa baðýmlý ve pahalý enerji alma politikalarýnýn sonucu bir kar yaðýþý sonucu doðalgazsýz kalma ya da bir anda yükselen fiyatlar karþýsýnda alternatifsiz olmasý nedeni ile aþýrý derecede pahalý enerji alma noktasýna gelmiþtir. Tam da bu noktada yetkililer senaryosu çok önceden yazýlmaya baþlanýlan bir masalý anlatmaya baþlamýþlar ve çözümün nükleer santralde olduðunu belirtmiþlerdir. Nükleer enerjinin hem diðer enerji kaynaklarýna göre ucuz hem de sýnýrsýz bir enerji olduðu vurgulanmaktadýr. Oysaki nükleer santrallerin ömürlerinin kýsýtlý olduðu ve üretilen enerjinin hiçte ucuz olmadýðý baþta Elektrik Mühendisleri Odasý olmak üzere iþin uzmanlarý tarafýndan belgelerle ortaya konulmaktadýr. Ayrýca topluma yýllardýr dayatýlan ne kadar çok enerji tüketirsek o kadar geliþmiþizdir uydurmacasýný da unutmamak gerek. Toplum ile kullanýlan enerji arasýndaki geliþmiþlik baðý ancak enerjinin en verimli þekilde kullanýlma kabiliyeti ile kurulabilir. Tam tersine siz enerjiyi pervasýzca kullanýp çok enerji tüketerek, bu durumu geliþmiþliðinizle ilintilendirmeniz mantýða sýðmayacaktýr. Nükleer santral kurulmasý için belirlenen yerler de incelendiðinde bir takým tespitleri yapmak mümkün. Ülkemizin en güzel yerleri arasýndan özenle seçilmiþ bu coðrafyalarda yaþayan insanlar genelde gelirini tarýmdan saðlayan köylü insanlardýr. Yýllar içerisinde bu bölgede yaþayan insanlar gelir kaynaklarý olan topraklarýndan uzaklaþtýrýlmaya çalýþýlmýþ ya da yetiþtirdikleri ürünlerin deðerlerini düþürecek politikalar izlenilmiþtir. Bu uygulamalar nedeni ile o bölgelerde yaþayan insanlarýn birçoðu gelir kaynaðý olacaðý düþüncesi ile nükleer santralleri destekleme noktasýna gelmiþlerdir. Böylece o yerelde yaþanýlacak halk direniþi kýrýlmaya çalýþýlmaktadýr. Ancak nükleer santrallerde çalýþabilecek insan gücünün niteliði düþünüldüðünde birkaç bekçi dýþýnda bölge halkýna yönelik herhangi bir istihdam olmayacaðý oldukça açýktýr. Ýþin özetinde bütün bu yaþanýlanlarýn ucu yine nükleer lobilerin dünyada birçok ülkenin bu enerjiden vazgeçmesi nedeni ile kendilerine yeni pazarlar bulma çabalarýna dayanmaktadýr. Ayrýca nükleer santral bulunan ülkelerin baþlarýna bela olan nükleer atýklardan kurtulmalarýný saðlayacak çöplükler bulma istemleridir. Özünde hiçbir yararý olmayan bu santrallerin, uzun yýllar süren bunca oyunlarýn sonunda bir ülkenin baþýna sarýlmasýnýn baþka nasýl bir nedeni olabilir ki? Nükleer lobilerin bütün azgýnlýðýna raðmen, nükleer karþýtlarýnýn sayýca azlýðý söz konusu olsa bile, ne bu memlekette, ne yakýn coðrafyamýzda hatta dünyanýn herhangi bir yerinde nükleer santral kurulmamasý için elden gelen mücadele verilecektir. Eylül ayýnda yapýlan ve baþarýsýzlýkla sonuçlanan ihalenin dünyada yaþanan krizin bir sonucu olduðunun biliciyle NKP bir kongresini daha tamamlamýþ ve önümüzdeki günlerde tekrar gündeme gelecek olan nükleer santrallere karþý mücadelesine her zamankinden daha da azimli bir þekilde devam etme kararýný almýþtýr. Dileðimiz iktidarýn biran önce yaptýðý hatadan vazgeçmesidir. Aksi durumda nükleer santrallerin sebep olacaðý doða yýkýmlarýný hem bu ülke hem de bütün dünya çekecektir. Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi 9

12

13 Akýlda Karamsarlýk, Eylemde Ýyimserlik gündem M. Uður Giriþken Dünyadaki Geliþmeler Son günlerde dünyamýzdaki ekonomik ve politik geliþmelerin seyrine bakýldýðýnda özellikle ön plana çýkan tanýmlamanýn küresel mali kriz olduðuna tanýklýk ediyoruz. Bu tanýmlamanýn da bizatihi Kapitalizmin doðasý gereði olduðu ve belirli aralýklarla yaþattýðý dönemsel krizlerden yalnýzca birisi olduðunun hepimiz farkýndayýz. Önemli olan bu kriz ortamýndan çýkma uðraþýndaki kapitalizmin daha da sömürgenleþmesinin ve emeðin tüm kazanýmlarýnýn ortadan kaldýrýlmasýna dönük yeni politikalarýnýn nasýl engellenebileceðidir. Kapitalizmin kronikleþmiþ kriz hali ve ürettiði geçici çözümler tarih sahnesinde beliren bir yok oluþu da kaçýnýlmaz kýlmaktadýr. Çünkü kapitalizmin kendini her yenileyiþinde, ister istemez, kendi sonunu hazýrlayan sorunlarý da ürettiði beliren dönemsel krizlerden rahatlýkla anlaþýlabilmektedir. Biz emekçilere düþen de bu krizin daha da derinleþmesini saðlayacak mücadeleyi yükseltmek ve kapitalizmin yeni çýkýþ alanlarýnýn önünü kesmektir. Nitekim kapitalizmin varlýðýný sürdürebilmesi için ürettiði ürüne sürekli yeni pazarlar ve talepler bulmasý gerekmektedir. Ancak kapitalizmin bozduðu arz-talep dengelerinin içerisinde milyonlarca insan açlýða, yoksulluða sürüklenirken yalnýzca küçük bir azýnlýða zenginliðine zenginlik katma fýrsatý sunmasý kendi sonunu hazýrlayan bir krizi de kaçýnýlmaz kýlmýþtýr. Çünkü kapitalist üretim iliþkilerinde iliðine kadar sömürülen geniþ kitlelerin artýk temel yaþamsal gereksinimleri dýþýnda tüketebilecekleri ne en ufak bir meta ne de bu kapsamda harcayabilecekleri tek kuruþlarý kalmýþtýr. Yani, Marx ýn ifade ettiði gibi kapitalist üretimin önündeki en büyük engel bizzat kapitalizmin kendisidir sözü hala geçerliliðini korumaktadýr. Emperyalizmin Ortadoðu Projeleri Emperyalizm, zamanýnda sanayileþme evresini tamamlamamýþ yoksul ülkeleri çeþitli savaþlara sürükleyerek kendine yeni ulusal pazarlar inþa etmiþ, zamanla bu sanayileþmemiþ ülkelere eski teknolojilerini ve yan sanayilerini ihraç etmiþ, dahasý finansman sorunlarýný çözemeyen bu yeni pazarlarda etkinliðini arttýrma ve halklarý iliklerine kadar sömürmek amacýna dönük olarak da yüksek faizli kredi daðýtan ve bu ülkelerin ekonomi politikalarýna yön veren ÝMF ve Dünya Bankasý gibi çeþitli araçlarý devreye sokmuþtur. Bu manzaradan emperyalizmin çeþitli yýkýmlarýný yaþayan, yoksun ve yoksul Ortadoðu halklarý da payýný almýþ bulunmaktadýr Emperyalizmin karar merci durumundaki ABD nin son yýllarda Afganistan da, Irak ta, Filistin de týrmandýrdýðý gerilimleri ve halklarýn kardeþliðini sonlandýrmaya dönük çeþitli giriþimlerini salt milliyetçi duygularla deðil yukarýda tanýmlamaya çalýþtýðýmýz sýnýfsal çeliþkiler üzerinden sürdürmeye çalýþtýðý yeni pazar arayýþlarýnda ve Büyük Ortadoðu Projesi temelinde aramak gerekmektedir. Kapitalizmin sürekliliðini saðlamak için bölge ülkelerinde ABD ye yakýn iktidarlarýn görev baþýna gelmesi ve her iktidar sahibinin ABD ziyaretleri gerçekleþtirmesinin tesadüf olmadýðýný artýk görmemiz gerekmektedir. Çünkü bu ziyaretler kapitalist sistemin sürdürüleceðinin, kapitalizm adýna sömürülecek her insanýn ve emperyalizm uðruna dökülecek her damla kanýn uluslararasý kamuoyunda tescili anlamýný taþýmaktadýr. Bu çerçevede ziyaretlerini sürdüren tüm iktidarlarýn da, Filistin de yaþanan vahþete sessiz kalanlarýn da vahþeti organize edenlerin de emperyalizmin esaslarý çerçevesinde hareket ettiðini, tüm iktidarlarýn ikiyüzlü ve ABD politikalarýna taraf olduðunu ve Filistin bölgesinde verilen mesajýn da Kontrolümüzden çýkan her bölgede emperyalizmin kanlý silahý NATO üzerinize bombalarý yaðdýracaktýr ve kimse bize engel olamaz! þeklinde yorumlanmasý gerekmektedir. Çünkü Rusya-Gürcistan gerginliðinin sona ermesi için sözde baský yapan emperyalist tekeller, Ýsrail in Filistin katliamlarýnda nedense herhangi bir yaptýrýmda bulunmamýþtýr. Ayrýca, Ýsrail in Filistin halký üzerinde uyguladýðý insanlýk dýþý saldýrýlara dünya halklarýndan tepki gelmesine raðmen nedense baþta Birleþmiþ Milletler olmak üzere ne Avrupa Birliði nden ne de bölge ülkelerinden dostlar alýþveriþte görsün türünden eylemlilikler dýþýnda en ufak bir tepki gelmemiþtir. Bu gerçekliðin mevcut iktidarlarýn kapitalizmle kurduðu sýký baðlarýn ve tüm iktidarlarýn ikiyüzlülüðünün somut bir ifadesi olduðu açýkça ortadýr ve tam da bu noktada alternatif bir dünyanýn nasýl var edilebileceði sorusunun sorulmasý gerekmektedir Ülkemizdeki Geliþmeler Ülkemizde de küresel sermayeye entegre olarak iþleyen piyasalar doðaldýr ki küresel krizden etkilenmiþtir ve ilerleyen dönemlerde de muhakkak ki etkilenmeye devam edecektir. Ülkemizde özellikle kamusal olaný özele terk etme alýþkanlýðýndaki kapitalizmin kara endeksli yapýsýnýn son aylarda dünya genelinde krize girmiþ olmasý bugünlerde bizlere farklý açýlýmlarý ve mevcut çeliþkileri daha rahat deðerlendirme imkaný sunmaktadýr. Örneðin, her seferinde devletlerin ekonomiden elini çekmesi gerektiðini savunan küresel sermayedarlarýn iþlerine geldiðinde nasýl olup da bazý kamu bankalarýnýn, finans 11

14 gündem þirketlerinin ve yatýrým ortaklýklarýnýn kamulaþtýrýlmasýný isteyebildiklerine, nasýl olup da emekçilerin iþsizlik fonunda biriken paralarýna göz dikebildiklerine ve yine nasýl olup da kriz bahanesiyle esnek çalýþmayý kurumsallaþtýrmaya çalýþtýklarýna tanýklýk etmekteyiz. Ayrýca, bu ülkenin emekçileri olarak bu manzarada karamsarlýðýmýzý üzerimizden nasýl atacaðýmýzý düþünürken; emekçilerin insani koþullarda çalýþma ve barýnma taleplerine kulaklarýný týkayanlarýn nasýl olup da söz konusu sermaye kesimlerinin istem ve talepleri olunca milyarlarca lirayý bir kalemde gözden çýkarabildiðini de kapsamlý bir þekilde deðerlendirmemiz gerekmektedir. Ayný zamanda ülke ekonomisi geliþirken üretenlere ekonomik büyümeden en ufak bir pay dahi vermeyenlerin nasýl olup da kemer sýkma zamanýdýr diye emekçilerin karþýsýna çýkabildiðini de sorgulamanýn zamaný çoktan gelmiþtir. Tam da bu noktada krizin faturasýný patronlar ödesin, bizde ne kaldý ki? sorusunun ruh halimize tercüman olmasý gerekmektedir. Karamsarlýðýn içerisinde doðaldýr ki çeþitli sorular da çeþitlenmekte ve bu sorular sarmalýnda insanlar kendilerine birtakým sorular yöneltmektedir. Bu sorular: Filistin de yaþanan dehþet karþýsýnda ülkemiz neden somut adýmlar atmýyor ya da atamýyor? Ülkemiz neden Ýsrail ile tüm diplomatik iliþkilerini kesmiyor? Ülkemizin iktidar partisi neden dostlar alýþveriþte görsün turlarý dýþýnda bir adým atamýyor? Ülkemizde milyonlarýn, Dünyada milyarlarýn Ýsrail in bu vahþetini kýnadýðý bir dönemde; nasýl oluyor da her seferinde kendilerini halkýn seçtiðini söyleyen demokrasi havarileri bu konuda Dünya halklarýnýn taleplerini dikkate almýyor? þeklinde sýralanabilir. Karamsarlýk hali doðaldýr ki artýk sýnýr tanýmamakta ve aklýmýza geçmiþe dönük türlü türlü sorularý da getirmektedir. Mesela 19 Ocak 2007 tarihinde uðradýðý hain saldýrý sonucu hayatýný kaybeden gazeteci yazar Hrant Dink in Agos Gazetesi önündeki fotoðrafýný hatýrlatmaktadýr yine bu karamsarlýk hali bizlere. Hatta, aklýmýz bu soruyla yetinmeyip; cinayetin arkasýndaki karanlýk güçlerin emniyet ve jandarma istihbaratlarýyla bu derece yakýn bir iliþkiyi nasýl kurabildiðini, ilgili birimlerin ellerinde yeterli istihbarat olmasýna karþýn bu suikasta neden ve nasýl göz yumabildiðini, tetikçinin yakalandýktan sonra Samsun Emniyet Müdürlüðü nde kahraman edasýyla nasýl poz verebildiðini ve resmi evraklarýn nasýl oluyor da bu kadar rahatça ortadan kaldýrýlabildiðini ve her þey apaçýk ortadayken neden hala somut bir adýmýn atýlmadýðýný sorularýný da yöneltmektedir. Dahasý bu karamsarlýk hali bizleri benzer süreçlerin araþtýrmacý gazeteci yazar Uður Mumcu suikastýnda da yaþanmýþ olduðuna ve Uður Mumcu cinayeti faillerinin hala bulunamamýþ olmasýnýn; Hrant Dink davasýnýn da aydýnlatýlamayacaðýna inandýrmaktadýr. Dahasý Maraþ, Çorum ve Beyazýt katliamlarýnýn yanýnda Kanlý 1 Mayýs ý, Madýmak Oteli nde yaþananlarý düþünüp de bu karanlýk olaylarýn arkasýndaki karanlýk güçlerin hala ortaya çýkarýlmamasýnýn yeni katliamlarýn dayanaðý olduðu gerçeðinin toplumsal kesimlerce hala yeterince idrak edilememiþ olmasý, bizleri daha da endiþelendirmektedir. Nitekim ülkemizde insanlarýn hala kolayca kaçýrýlmasý ve kaybedilmesi, faili meçhul cinayetlerin saymakla bitmeyecek kadar çok olmasý, yargýsýz infazlarýn ve iþkencelerin günümüzde hala cezasýz býrakýlmasý karamsarlýk halimizi hepten pekiþtirmekte ve derin bir umutsuzluða sürüklemektedir. Bu karamsar havada ne yazýk ki emekli bir emniyet görevlisinin, bir televizyon programýnda, iþkence ve kötü muamele konularýnda, Festus Okey, Baran Tursun, Engin Çeber gibi þiddet maðdurlarý için Ýþ Kazasý Olmuþtur þeklindeki inanýlmaz ifadeyi nasýl kullanabildiðini de anlayabilmekteyiz bu tiksindirici atmosferde. Yine ayný tiksindirici atmosferde NATO tarafýndan dünya halklarýnýn istemlerini ve taleplerini ortadan kaldýrmaya dönük organize edilen, eðitilen ve hala ülkemizde tasfiye edilmeyen/edilemeyen kontrgerilla aklýmýza gelmektedir. Bu karanlýk güçlerin küresel sermayenin çeþitli manipülasyonlarýnda bu ülkenin yüzlerce aydýnýnýn katlediliþindeki rollerini de aklýmýzdan hiç çýkaramamakta ve hesap sorulacak özlem dolu günleri iple çekmekteyiz. Yeni Bir Dünyanýn Tohumlarýný Yeþertebiliriz Yazýnýn bu kýsmýna kadar deðinmeye çalýþtýðým karamsar tablonun yanýnda geçtiðimiz günlerde okuduðum bir köþe yazýsýnda karþýma çýkan ve bizler için düstur alýnabilecek bir sözü anýmsýyorum. Antonio Gramsci nin akýlda karamsarlýk, eylemde iyimserlik sözüyle belki de bu karamsar havadan kurtulabilmenin yollarýný arýyorum kendimce Her ne kadar akýlda karamsar olsak da eylemde iyimser olmamýzýn bu dünya yý farklý bir biçimde mümkün kýlacaðýna yürekten inanmamýz gerekiyor öncelikle. Baþka bir dünya istiyorsak umutlarýmýzýn, düþlerimizin ve yeni bir yaþam kurma istemimizin peþinden býkmadan, usanmadan koþmalý ve bedeli ne olursa olsun uzun soluklu örgütlü bir mücadelenin öznesi olmalýyýz. Deðiþimin baþlangýcýný kendimizde yaþattýðýmýzda baþlayacak bu dönüþüm; umudumuzu ve mücadelemizi içselleþtirmemize ve Dünya da yaþanan geliþmelere seyirci kalamayacaðýmýz bir kültürün parçasý olmamýzý kolaylýkla mümkün kýlabilecektir. Umudumuzu tazelemesi ve yeþertmesi açýsýndan Dünya da ve Ülkemizde yaþanan bir takým toplumsal tepkilere ve geliþim evrelerine deðinmek gerekiyor. 12

15 gündem Örneðin ülkesine ölümden baþka bir þey getirmeyen kapitalizmin sözcüsü ABD Baþkaný George Bush a ayakkabýsýný fýrlatacak cesareti yüreðinde hisseden Iraklý gazeteci El Zeydi yi, Yunanistan da Polis kurþunuyla öldürülen 16 yaþýndaki gencin acýsýný sokaklara döken milyonlarca insanýn mücadele ruhunu nasýl yok sayabiliriz? Dünya da kriz atmosferinde milyonlarca insanýn iþsizliðe mahkum edildiði bir dönemde Latinlerden esen baðýmsýzlýk ve özgürlük rüzgarlarýnýn þiddetlenmesine kendimizi nasýl kaptýrmayýz? Ülkemizde de dünyada olduðu gibi doðal olarak bir takým hareketlenmeler yaþanýyor. Örneðin, emek hareketinin iyice baský altýnda tutulduðu ve iþsizliðin yaygýnlaþtýðý bir dönemde baþta Desa ve Sinter iþçilerinin onurlu mücadelesi olmak üzere yurdun dört bir yanýndan gelen direniþ haberleri tüm engellemelere raðmen kulaklarýmýzda çýnlýyor. IBM de sendikal mücadele yürüttükleri için iþlerine son verilen biliþim emekçisi mühendislerin sendika talebi ve sýnýfsal tutumundaki ýsrarý hala sürüyor. Bu etki TMMOB içerisinde de mühendislerin sýnýfsal konumu ve sendikalaþma sürecine iliþkin kimi çalýþmalarý tetikliyor ve besliyor. Emekçi mühendisler daha da fazlasýný istiyor ve 2009 yýlý Kasým ayýnda düzenlenmesi planlanan Ücretli ve iþsiz Mühendis, Mimar ve Þehir Plancýlarý Kurultayý nda bu ülkenin emekçi mühendislerinin istem ve taleplerinin onurlu bir mücadeleye dönüþtürülmesinin yollarýný arýyor. Bu mücadeleyi kendi meslek alanlarýmýza büyük bir coþkuyla nasýl yaymayýz? Kentlerimizde uygulanan kentsel dönüþüm, yaðma ve talan politikalarýyla yaþam haklarý ellerinden alýnmaya çalýþan tüm toplumsal kesimlerin, yerel seçimler öncesinde yerel çalýþmalarla yeni platformlarda buluþarak ortaklaþtýrdýðý mücadeleyi kitlesel bir harekete dönüþtürme noktasýnda nasýl heyecan duymayýz? Cesaretimizi ve umudumuzu pekiþtirmesi açýsýndan da Kentsel Dönüþüm maðduru Sulukuleli çocuklarýn resim, müzik, ritim ve daha birçok alanda üretimde bulunduklarý atölyelerinin yýkýmýna nasýl engel olduklarýný görmemiz gerekiyor. Buldozerlerin karþýsýnda kendilerini atölyelerine kilitleyen bu masum çocuklarýn mücadelesinin ve üretim araçlarýný sahiplenmesinin mühendislere, mimarlara, þehir plancýlarýna kýsaca tüm iþçi sýnýfýna yol gösterebileceðini nasýl görmeyiz? Üniversitelerimizde ýrkçý, gerici, faþist gruplarýn ve piyasacý baskýcý rektörlüklerin tüm baskýlarýna raðmen eþit, parasýz, bilimsel ve demokratik bir Üniversite talebi hala sürüyor. Öðrenciler bir yandan satýrlý býçaklý faþist saldýrýlarla boðuþurken, diðer yandan da Polis-Ýdare iþtirakiyle haksýz soruþturmalarla yýldýrýlmaya çalýþýlýyor. Ama her þeye raðmen bu gencecik beyinler direncinden ve mücadele ruhundan bir þey kaybetmiyor. Emeðin, özgürlüðün, baðýmsýzlýðýn ve kardeþliðin tohumlarýný saçýyorlar etrafa, her þeye raðmen. Bu mücadeleye nasýl omuz vermeyiz? Emek eksenli bu hareketlerin Küresel Mali Kriz vesilesiyle ve kentlerimizde yaþanan aðýr yaþam koþullarýnda daha da kitleselleþebileceðine inansak da bu gerçeðin ancak ve ancak bizlerin yön verdiði mücadelelerle þekillenen örgütlü bir toplumla mümkün olabileceði gerçeðini de göz ardý etmememiz gerekiyor. Birilerinin yürüttüðü mücadeleye destek oluruz zihniyetinden mücadeleyi biz yürütürüz, yürüteceðiz zihniyetine yönelmemiz gerekiyor. Ancak bu þekilde örgütlü bir topluma dönüþtüðümüzde; çetelerle, faili meçhul cinayetlerle, yolsuzluklarla, iþkencelerle, yargýsýz infazlarla, eðitim, saðlýk ve barýnma hakkýmýza göz diken anlayýþlarla, emeðimizin üzerine çöreklenen sermaye kesimleriyle, dünya halklarýný birbirine kýrdýran ve bu geliþmelere göz yuman tüm ikiyüzlü iktidarlarla hesaplaþabilir ve yeni bir dünyanýn tohumlarýný yeþertebiliriz. Aslýnda, emperyalizmden ve kapitalist üretim iliþkilerinden kaynaklanan bu türden kriz atmosferlerinde alternatif yaþamý örgütleyebilecek cesareti ve mücadele biçimlerini geliþtirip dönüþümün öznesi olmak hiç de uzaðýmýzda deðil. Yeter ki aklýmýzdaki karamsarlýðý eylemlerimizde iyimserliðe dönüþtürecek umutlarýmýz, düþlerimiz, aþklarýmýz ve geleceðe býrakacaðýmýz yaþanabilir bir dünya için emek harcamayý göze alalým Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi 13

16 görüþ Eee Burasý Türkiye!.. Erol Köktürk Kendiliðinden, otomatiðe baðlanmýþ gibi, söylenecek baþka bir þey yokmuþçasýna kullanýlan sözlerden birisi: Burasý Türkiye... Yerine göre bir kaçýþ, sýðýnma, çözümsüzlük noktasý, yerine göre içinde kabadayýlýk taþýyan, yerine göre meydan okuyan bir söz, yerine göre farkýnda olunmadan dillendirilen bir yaklaþým... Ama sýk kullanýlan bir kalýp oldu ve yaygýnlaþýyor... Kalýp olunca doðallaþtýðýný görüyorsunuz. Çevrenizdeki bazý insanlarý buna göre dinlediðinizde, sizi rahatsýz edercesine sýk kullanýldýðýný fark ediyorsunuz. Birkaç yýl önceki bir TV reklamýndaki kullanýlýþý, Burasý Türkiye, Yok Öyle neydi? Onunda mý etkisi oldu acaba yaygýnlaþmasýnda? Ama bu söyleyiþin daha çok rahatsýz eden yaný, bir sohbette, bir tartýþmada, hak arayýþýnda, umutlarýn dillendiriliþinde karþýnýza bir duvar gibi çýkarýlýþý... Son derece masum, olabilir, abartýsýz, hatta sýradan bir isteminizi dile getirdiðinizde bile, Burasý Türkiye dendiðinde, bütün eklem yerleriniz aðrýmaya baþlýyor. Deðiþime karþý en etkili koz olarak kullanýldýðýnda kabul sýnýrlarýnýzýn sýzladýðýný, umutlarýnýzýn acýdýðýný duyumsuyorsunuz... Burasý Türkiye... Burasý Türkiye ne demek? Burada bir þeyler var yerleþik... Ýstesen de istemesen de onlara baðýmlý yaþayacaksýn ve karþý durmayacaksýn... Onlarý deðiþtiremezsin, onlar deðiþmez ve deðiþtirilemez... Deðiþtirilmesi teklif bile edilemez... Ama evrende, toplumlarda her þey deðiþiyor... Hem de artýk çok hýzlý deðiþiyor... Deðiþmeyi izleyemez olduk... O zaman neden biz olduðumuz yerde dama taþý gibi duralým? diyecek olsanýz, þansýnýzýn olmadýðý söyleniyor. Hemen ardýndan da, daha öðrenemedin mi? tavýrlarý. Neyi öðrenmek zorundayýz ki? Deðiþmezliði mi? Varlýðýmýzý yadsýmayý mý? Eskimiþ olanda ýsrar etmeyi mi? Tarihe karþý durmayý mý? Nereye kadar baþarabiliriz ki bunlarý? Daha kötüsü, bilinçsizlikten, duyarsýzlýktan, kendini beðenmiþlikten, baðýmlýlýktan, tek tek bunlardan ya da hepsiyle birlikte bu tavýr gösterildiðinde nereye kadar tutarlý kalýnabilir ki? Çevre etkenler bizi kuþattýðýnda ve artýk istenmese de bazý þeyler deðiþtirilmek zorunda kalýndýðýnda bir tutarlýlýk mý saðlanmýþ oluyor, yoksa bir aþaðýlanma mý? Ýnsanlarýn, yurttaþlarýn, karar vericilerin, kendilerini de inandýrarak bazý þeyleri deðiþtirmenin, geleceðin kapýlarýný açmanýn onurunu taþýmak varken, deðiþime karþý durmalarý kendinde ýsrar etmek anlamý taþýmýyor mu? Oysa her deðiþimin önce düþüncede yaþanmasý gerekiyor. Sen deðiþmez kalacaksýn, ama deðiþimi savunacaksýn? Tutarlýlýk bunun neresinde olacak o zaman? Sonra da denecek ki, Burasý Türkiye? Deðiþimi deðil de var olaný savunma kalkaný oldu artýk Burasý Türkiye... Burada her þey normaldir, olaðandýr. Yolsuzluklar, normaldir. Kaçak kentleþme, normaldir. Banka soygunlarý, normaldir. Ýþkence, normaldir. Gösteride dayak yemek, normaldir. Yani sinirlerini çýkar, at ve öyle yaþa... Bu normal olmayan olaylar karþýsýnda, Burasý Türkiye deyip, büyük bir saptama yapmýþ gibi sorunu çözmek... Daha doðrusu sorunu dondurmak ve var olaný mutlaklaþtýrmak... AB süreci, dayatmalar... Birileri bize çaðdaþ dünyayla ve geliþmelerle aranýn açýldýðýný söylüyor, anýmsatýyor. Bazýlarý aranýn daha da açýlmasý pahasýna, Burasý Türkiye diyor... Kuþkusuz her uyarý ulusal çýkarlarýmýzla örtüþmüyor. Ama her deðiþim zorunluluðunu da ulusallýkla karþý karþýya getirmek doðru mu? Var olan durumun objektif bir fotoðrafýný çekip, nereye yönleneceðimizi bir toplumsal uzlaþýyla belirlemenin eþiðinde olduðumuz yadsýnabilir mi? Günümüzde Burasý Türkiye fotoðrafý, çekene göre deðiþiyor. Ama iþi makinenin önündeki objektife býraksak, objektif çekilen fotoðrafa baksak daha iyi etmez miyiz? Sonra o fotoðrafý duvara asýp yeniden düþünsek... Olmasý gereken Türkiye yi düþünsek. O zaman görülecektir ki, o söz edilen Türkiye, olmasý gereken Türkiye deðil? Gerçek Türkiye baþka!.. Anadolu topraklarýnýn gerçek öyküsü de, gerçek misyonu da baþka olmuþ ve baþka olmalý... Coðrafyasýnýn kendisine sunduðu avantajlarý, güzellikleri Burasý Türkiye saplantýlarýna feda edemeyecek bir geçmiþi var bu topraklarýn. O geçmiþin geleceðe taþýnacaðý yer Türkiye... Hem de büyütülerek taþýnacak, keyifle taþýnacak, nefes nefese taþýnacak bir yer... Esas, evet esas Burasý Türkiye... Üzerinde akýllarýyla düþünen insanlarýn daha çoðunluk olduðu, akýllarýyla kararlarýn verildiði, coþkularla ve insanca yaþanýlasý, imrenilesi bir ülke... Burasý Türkiye duvarlarýný aþmýþ, Türkiye Burasý denilen, yaþamaktan mutlu olunasý coðrafya... Prof. Dr., Kocaeli Üniversitesi 14

17 Tapu ve Kadastro Teþkilatýný Mahmut Esat Efendi Kurmamýþtýr!.. Erol Köktürk görüþ Daha önce Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü üst yöneticilerinden bazýlarýna sözlü olarak ilettiðim ve düzeltilmesini istediðim bir yanlýþ varlýðýný sürdürüyor. Hem de yýllardan bu yana Internet iyi olmasýna iyi de, bazen de yanlýþa sürüklüyor insaný. TKGM nin web sayfasýnda kurumun tarihçesini týkladýðýnýzda þu bilgiye eriþiyorsunuz: Tapu Teþkilatýnýn memleketimizdeki geçmiþi 160 yýl öncesine dayanýr. Ýlk tapu teþkilatý 21 Mayýs 1847 yýlýnda Mahmut Esat Efendi tarafýndan "Defterhane-iþ Amire Kalemi" adý altýnda ve taþýnmaz mallara ait iþlemlerin yapýlmasý amacýyla kurulmuþtur. Bu teþkilat, Türkiye Cumhuriyeti Devleti kuruluncaya kadar "Defterhane-iþ Hakani Emaneti" "Defter Eminliði" ve "Defterhane-i Hakani Nezareti" gibi muhtelif isimler altýnda varlýðýný sürdürmüþtür. Bu giriþ bilgisinden çýkardýðýmýz 2 sonuç var: 1) Bugünkü kurumun kökü 162 yýl geriye, 21 Mayýs 1847 ye dayanýyor. Bu, doðru. 2) Kurumu Mahmut Esat Efendi kurmuþtur. Bu, yanlýþ. Neden mi? Mahmut Esat Efendi ile ilgili yapýlacak basit bir sorgulamada þu bilgiye eriþilir: 1857 yýlýnda doðmuþ, 1918 yýlýnda ölmüþtür. Ülkemizde kadastronun ilk kuruluþu ve çalýþmalarý, Defter-i Hakani Nazýrý Mahmut Esat Efendi zamanýnda çýkarýlan, 1912 tarihli Emvali Gayrimenkulenin Tahdit ve Tahriri Hakkýnda Kanunu Muvakkat adýný taþýyan yasayla baþlamýþtýr. Bu nedenle ülkemizde kadastronun kurucusu, Mahmut Esat Efendi dir. Bir büstü eski bakanlýk binasý olan bugünkü Tapu ve Kadastro Ýstanbul Bölge Müdürlüðündedir. Bu bilgilerden çýkarýlacak basit sonuç da þudur: 1857 yýlýnda doðan bir kiþinin, 1847 yýlýnda tapu teþkilatýnýn kurucusu olmasý olanaklý deðildir. Ýþin doðrusu þudur: 31. Padiþah Sultan Abdülmecid döneminde, Mustafa Reþit Paþa Sadrazam, Ali Paþa Dýþiþleri Bakaný iken, 5 Mayýs 1847 tarihinde, kýsaca Tapu Nizamnamesi olarak bilinen Tapu Hakkýnda Ýcra Olunacak Nizamat yürürlüðe konulmuþtur. Böylece özel mülkiyetin esaslarýna iliþkin ilk tapu sicilinin hukuki düzeni kurulmuþ, taþýnmaz mallarýn tapu defterlerine, Defterhane-i Amire Kalemi ne kaydýyla sahiplerine tapu senedi verilmesi yöntemi benimsenmiþtir. Miri araziyi tasarruf eden kimselerin bu tasarruf haklarýný baþkalarýna ferað etmek istemeleri durumunda, satan ile alanýn ferað iþlemlerini Defterhane-i Amire Emini nin huzurunda yapmalarý kuralý getirilmiþtir. Böylece iþlemlerin geçerliliði, karþýlýklý irade açýklamasý ittihadý meclis koþuluna baðlanmýþ ve dolayýsýyla tapu idarelerinin ilk nüvesi meydana gelmiþtir. Bu nedenle, Tapu Nizamnamesi nin yürürlüðe giriþ tarihi, Tapu ve Kadastro genel Müdürlüðü nün kuruluþ tarihi olarak kabul edilmektedir. Ýlk Derterhane-i Amire Emini, Selim Sabit Efendi dir. Sonuç: Kurumun ilk emini, Selim Sabit Efendi; kadastronun kurucusu, Mahmut Esat Efendi dir. Dilerim bu yazý üzerine, TKGM web sayfasý düzeltilir. Prof. Dr., Kocaeli Üniversitesi 15

18 görüþ Geomatik Mühendisliði'nde Yeni Bir Açýlým: Mekansal Biliþim Caner Güney Dünyanýn, dinamik yapýsý sebebiyle sürekli bir hareketlilik içinde olduðu ve deðiþim gösterdiði bilinmektedir. Teknolojinin yetiþmekte zorlanýlan bir hýzla geliþimi ve insanoðlunun dünyaya müdahaleleriyle de bu deðiþimler beraberinde birçok sorunu getirmektedir. Gerek oluþan sorunlarý çözmek gerekse sorunlarýn oluþabileceðini önceden öngörüp gerçekleþmelerine olanak tanýmamak için, dünyayý ve dünyada mekan ve zaman kavramlarýný daha iyi anlamak gerekmektedir. Bu nedenle, jeomekansal (yermekansal) veri ve bilgilerin mekansal teknolojiler ile birlikte toplum yararýna, sorumlu ve bilinçli kullanýmýný arttýracak çalýþmalar, uluslararasý ve ulusal ölçeklerde, sürdürülebilirlik yaklaþýmlarý kapsamýnda gerçekleþtirilmektedir. Jeomekansal bilginin üretilip yönetilmesi ve etkin bir þekilde insanlýðýn hizmetine sunulmasý, ülkelerin öncelikli görevleri arasýnda kabul görmektedir. Doðal kaynaklarýn, çevrenin ve ekolojik dengenin korunabilmesi, ekonomik çözümlerle global deðiþimlerin gözlemlenebilmesi, doðru, rasyonel ve hýzlý verilerin/bilgilerin elde edilebilmesi, sürdürülebilir kalkýnmanýn gerçekleþtirilebilmesi ve daha iyi bir gelecek için toplumun bütün bireylerinin mekansal bilgiye ulaþabildiði, bu sayede dünyayý anlayabildiði ve onunla iletiþim kurabildiði 'dijital dünya' yaklaþýmý global ölçekte oluþturulmaya çalýþýlmaktadýr. GEO (Group on Earth Observation), GEOSS (Global Earth Obsereving System of Systems), IGOS (Integrated Global Observing Strategy), GGOS (Global Geodetic Observating System) vb. yer yuvarýnýn gözlemlendiði, araþtýrýldýðý projelerdeki her yeri kaplayan mekansal veriler/bilgiler (pervasive nature of spatial information) ile her yerde bulunan mekansal bilgi sistemi (ubiquitous GIS, U-GIS), LBS, Google Map/Earth, Microsoft VirtualEarth gibi internet üzerinden harita servisleri (web mapping services) vb. uygulamalar dijital dünya yaklaþýmýnýn temelini oluþturan mekansal bileþenlerdendir. Cep telefonlarýndaki navigasyon uygulamalarýndan farklý türdeki uydu verilerinin (radar, optik, gravite, GNSS, altimetre vb.) entegrasyonuna kadar geniþ bir yelpazede bulunan gereksinimleri karþýlayacak ve farklý teknolojilerin mekana iliþkin hizmetlerde kullanýlmasýna öncü olacak yaklaþým Mekansal Biliþim (spatial informatics geospatial informatics geoinformatics) dir ve bu yaklaþýma tüm dünyada artan bir ilgi bulunmaktadýr. 'Mekansal Biliþim', mimarisinde bulunan tüm ileri tekniklerin kullanýmý sayesinde dünyanýn anlaþýlmasýna ve yönetiþimine (governance), dijital dünyanýn oluþturulmasýna katkýda bulunabilmektedir. Son on yýlda mekansal biliþim ve dijital dünya yaklaþýmlarýnýn bilimsel araþtýrmalarý, teknik uygulamalarý yanýnda sürdürülebilirlik ve sosyal boyutlarý da önem kazanmýþtýr. Bu bilince sahip mekansal veri/bilgi saðlayýcýlarý, mekansal teknoloji üreticileri, altyapý ve standart geliþtiricileri, ve tüm bunlarýn kullanýcýlarý (uluslararasý veri/bilgi deðiþimi ve iþbirliði vb. ile) global ölçekte düþünerek yerel uygulamalar gerçekleþtirmektedir. Verilerin büyük bir kýsmýnýn mekansal bileþeni vardýr. Ýçinde bulunduðumuz bilgi çaðýnda herhangi bir mekanla ilgili doðru, güvenilir dijital verilere/bilgilere, hýzlý ve anlýk ulaþabilmenin, 4 boyutlu görsel veriye sahip olmanýn, bu verilerin etkin yönetiminin önemi giderek artmakta ve tüm bunlarýn en az maliyet ile gerçekleþtirilmesi beklenmektedir. Bu gereksinimler ile birlikte geliþen teknoloji ve üretim süreçleri, Geomatik Mühendisliði nin uygulama alanlarýný zenginleþtirmektedir. Geomatik Mühendisliði de bir çok farklý uygulama için mekansal biliþim mimarileri geliþtirmek durumundadýr. Mekansal verinin entegrasyonunda ve deðerlendirilmesinde, mekansalzamansal analizlerinde, bilgi üretiminde, görselleþtirmede vb. konularda kullanýcý gereksinimlerine yönelik yeni geliþkin teknolojiler ve çözümler kullanýlmaktadýr. Kentsel dönüþüm, 3 boyutlu kadastro, yer altý kadastrosu, güncel navigasyon bilgilerinin üretimi, bütünleþik kýyý yönetimi, sürdürülebilir çevre ve biyoçeþitliliðin yönetimi konularý mekansal boyutlarý olan günümüzün güncel problemlerinden sadece bazýlarýdýr. Bu ve benzeri mekansal problemlerin çözümünde kullanýlmak üzere birçok farklý sektör ve disiplin uzayda/havada/karada/denizde/siberde bulunan gözlem platformlarýndan elde ettikleri yoðun ve büyük miktardaki dijital veri ve bilgileri, Coðrafi Bilgi Sistemi (CBS) teknolojisinin desteði ile mekansal-zamansal analiz edip gerek araþtýrmacýlarýn gerekse karar-vericilerin kullanýmýna uygun olarak internet üzerinden yayýnlamaktadýr. Ayný zamanda yayýnlanan bu bilgileri düzenli olarak güncelleyip artan çeþitlilikteki kullanýcýlarýna sunarak bu hizmetin devamlýlýðýný da saðlamaktadýrlar. Genel olarak bu süreci saðlayan tüm geliþkin teknolojik altyapý ve mimariler mekansal biliþim kavramýnýn özünü oluþturmaktadýr. Dünyada bu geliþmeler yaþanýrken, ülkemizde mekansal veri ve bilgileri kullanan herhangi bir kurum ya da kuruluþun bu kapsamdaki mekansal bilgileri üretip yönetebilmesi, mekansal problemlerine çözüm getirebilmesi sahip olduðu teknik olanaklar ve becerilerle pek kolay deðildir. Çünkü genelde mekansal problemlere yaklaþýmýmýz kullandýðýmýz CBS yazýlýmýnýn bize sunduðu olanaklarla sýnýrlýdýr. Oysa, mekansal olaylara mekansal biliþim gözlüðü ile daha yukarýdan bakýldýðý zaman resmin bütünü görülebilecektir. Böylece, mekansal veri ve bilgilerin elde edilmesi ve entegrasyonundan, bilgilerin sorgulanmasýna, analizine ve karar-verme aþamasýna kadar olan süreç eksiksiz yerine getirilebilecektir. 16 O zaman nedir 'Mekansal Biliþim'? Sadece iki kelime ile ifade edilen aslýnda anlam olarak çok geniþ kapsamý olan mekansal biliþim, Arazide veri toplamadan, internet portalda uygulamalara ve karar-verme süreçlerine kadar olan tüm aþamalarda mekansal birlikte iþlerliði, entegrasyonu ve en uygun

19 görüþ kullanýmý saðlayan mekansal bilginin e-döngüsüdür. Bilgi ve iletiþim teknolojilerinin tüm fonksiyonlarýnýn, mekansal verinin/bilginin birlikte iþlerliðinin ve ulaþýlabilirliðinin arttýrýlmasýnda, paylaþýmýnýn kolaylaþtýrýlmasýnda kullanýlmasýdýr. Mekansal veri ve bilgilerin yapýsýný, özelliklerini ve yönetilmesini inceleyen, biliþim ve iletiþim teknolojilerini kullanarak her türlü mekan ve mekanla ilgili bilgileri elde eden, düzenleyen (sýnýflandýran ve nitelendiren), depolayan, entegre eden, yöneten, deðerlendiren (iþleyen), modelleyen, analiz eden, yeniden üreten, görselleþtiren, portallar/portletler üzerinden sunan, paylaþan, karar-destek (karar-verme) süreçlerinde kullanýlmasýný saðlayan disiplindir. Tüm bunlarýn gerçekleþtirilmesine yönelik mekansal veritabanlarýnýn geliþtirilmesi, verilerin ve bilgilerin yönetimi, mekansal bilgi sistemlerinin tasarýmý, bütünleþik harita ve harita bilgileri üretim tekniklerinin geliþtirilmesi, insanbilgisayar-uygulama-servis etkileþimlerinin kurulmasý, simülasyon, modelleme tekniklerinin ve jeoistatistik yöntemlerinin geliþtirilmesi, kablolu ve kablosuz að teknolojilerinin kullanýlmasý vb. gerekli biliþim ve iletiþim altyapýlarýyla yakýndan ilgilenen, jeodezi, ölçme, kartografya, uzaktan algýlama, fotogrametri, arazi yönetimi, mekansal bilgi sistemleri, görüntüleme, navigasyon, konum belirleme, GNSS, karardestek sistemleri, telemetri, ileri hesaplama, sanal gerçeklik vb. disiplin, yöntem ve teknikleri entegre eden, farklý kurum, disiplin ve projeler arasýnda bilgi, uygulama ve servislerin e-paylaþýmýný saðlayan displinlerarasý disiplindir. Sonuç Olarak... Artýk ileri hesaplama (advance computing), að, görselleþtirme vb. teknik ve teknolojiler sadece birkaç disiplinin tekelinde deðildir. Benzer þekilde mekansal bilgi sistemleri de yalnýz geomatik mühendisliði disiplininin tekelinde deðildir (ve olmamalýdýr). Günümüzde pek çok disiplin yüklü veri gruplarýný CBS gibi bir teknolojiyi kullanarak depolayabilmekte, analiz edebilmekte ve görselleþtirebilmektedir. Kaynaklarýn planlanmasý ve etkin yönetimlerinin gerçekleþtirilebilmesinde CBS teknolojisinin kolaylýðýný fark eden kullanýcýlar/kurumlar projelerinde CBS aracýný doðrudan kendileri kullanmaktadýr. Bu þekilde bir yaklaþýmla CBS aracýný kullanan disiplin, sektör ve uygulayýcýlar CBS'yi bir bilim dalý, Jeodezi ve Fotogramteri Mühendisliðini de sadece konum verisi toplayan bir disiplin olarak görmektedir. CBS teknolojisinin kullaným alanlarý her geçen gün çeþitlenmekte ve kullanýcýlarýnýn sayýsý da giderek artmaktadýr. Basit yön bulmadan doðal afetlerin yönetimi ve tahmini gibi kritik ve karmaþýk görevlere kadar geniþ bir yelpazede, son kullanýcýdan karar-destek süreçlerine kadar birçok farklý seviyedeki kullanýcýlar tarafýndan çeþitli þekillerde kullanýlmaktadýr. GPS ve uzaktan algýlama gibi hýzlý veri toplama ve eþ zamanlý izleme olanaðý saðlayan mekansal veri toplama teknolojilerinin de desteðiyle CBS teknolojisi bir çok yeni disipline ve endüstriye girmiþ, biliþim altyapýlarýnýn bir parçasý olmuþtur. Bu nedenlerle yaklaþýk son 10 senedir Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliði içerisinde sektörün itici gücü olarak tanýmlanan ve yeniden yapýlanmalara neden olan CBS aracý, daha geniþ bir kavramsal yaklaþým ve bakýþ açýsý ile yerini Geomatik Mühendisliði þemsiyesi altýnda yeni bir açýlým olarak tanýmlanabilecek Mekansal Biliþime býrakmalýdýr. Geliþkin, yüksek teknolojiyi barýndýran CBS uygulamalarý giderek daha daðýtýk ve heterojen yapýda geliþtirilmektedir. Mekansal Biliþim yaklaþýmý, bu farklý yapýdaki CBS uygulama ve projeleri arasýnda gerekli olan paylaþým araçlarýný da sunacaktýr. Mekansal verileri/bilgileri kullanan sektörler mekansal biliþimin fonksiyonlarýný verimli ve etkin bir þekilde kullanamayýp yeterli ölçüde yararlanmamaktadýr. Oysa bu sektörler projelerinin tasarýmý, fizibilitesi, uygulanmasý, yönetimi, kontrol ve izlenmesi ile karar-destek aþamalarýnýn tümünde mekansal yaklaþýmlardan ve teknolojilerden yararlanabilirler. Projelerini daha kaliteli ve hýzlý bir þekilde sonlandýrabilir, karar-verme süreçlerini daha etkin bir þekilde gerçekleþtirebilir, kaynaklarýn etkin kullanýmý ve yönetimi sayesinde de daha ekonomik servisleri kullanýcýlarýna sunabilirler. Neler Yapmalýyýz... Ýçinde bulunduðumuz bilgi çaðý ve bu çaðýn koþullarý nedeniyle günümüzde, sektörün geleceðine yönelik planlamalarý geçmiþe oranla çok daha fazla yapmalý ve bu yolla sektörün geleceðini modellemeliyiz. Geomatik Mühendisliðinin, Mekansal Biliþim baþlýðý altýnda diðer sektörlerle olan arakesitlerinin her geçen gün arttýðý göz önünde bulundurularak ve içinde bulunduðumuz bilgi çaðýnýn gerekliliklerini de dikkate alarak, sektör içerisinde buna yönelik politikalar oluþturmalý ve stratejiler belirlemeliyiz. Bu çerçevede; Geomatik Mühendisliði lisans ve lisansüstü öðretim programlarýnýn yeniden gözden geçirilmesi ve meslek içi eðitimlerin arttýrýlmasý Mekansal Biliþim Mimarileri Mekansal Veri Altyapýlarý ve Mekansal Altyapýlar Mekansal Yönetiþim Mekansal verinin, bilginin, teknolojinin ve çözümlerin lisanslanmasý gibi konulara daha fazla dikkat ve ilgiyle yaklaþarak, bu konudaki çalýþmalara ve oluþumlara katký vererek destek olmalýyýz. Dr., ÝTÜ Ýnþaat Fakültesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliði Bölümü, Jeodezi Anabilim Dalý Mekansal Biliþim Ýnisiyatifi 17

20 dosya Ulusal Kentsel Geliþim Politikasýnýn Ýçeriksel Profili Çeviri: Erol Köktürk Avrupa Kenti Ulusal Kentsel Geliþim Politikasýnýn çýkýþ noktasý, mekan modeli, sosyal model ve deðerler modeli olarak Avrupa Kenti düþüncesidir. Bu Avrupa Kenti, bir yandan bir baþarý modelidir: Ekonominin kristalleþme noktasý olarak, ekolojik açýdan anlamlý yerleþim biçimi olarak, iþlevsel sosyal ve etnik bütünleþmenin motoru olarak Diðer yandan bugün Avrupa nýn her yerinde yeni bir denge aranmaktadýr: ekonomik geliþme ile sürdürülebilir kalkýnma arasýnda, imar bakýmýndan geniþleme ile tarihi mirasýnda korunmasý arasýnda, mekansal hareketlilikle komþuluðun yeniden deðerlendirilmesi arasýnda. Bunlar sayýlabilecek olanlardan bazýlarý. Avrupa nýn her yerinde, kentlerin ekonomik olarak büyümelerini, kentsel kalitelerini tehlikeye düþürmeksizin güvenceleme amacýyla stratejiler yapýlmakta ve yeni araçlar araþtýrýlmaktadýr. Bugün Avrupa nýn her yerinde, kentlerde ekolojik hedefler en yüksek noktasýna eriþmiþ durumdadýr: Ýklim deðiþikliði, egsoz gazý emisyonlarý, yeþil alanlarýn eksikliði, tür çeþitliliðinin azalmasý vb. Bununla paralel, kýsmen de bunla ilintili olarak sosyal ve kültürel farlýlýklar keskinleþmektedir: Yoksullarla zenginler arasýndaki farklar, eðitimlilerle eðitimsizler ve yerlilerle yabancýlar arasýndaki farklar kentler ve mahalleler arasýnda dinamik olarak artmaktadýr. Bu, kýsmen de kentsel bütünleþme enerjisini tehlikeye sokacak boyutlara varmaktadýr. ve iyi yönetiþim konularýnda söz söylemeye bir çaðrýdýr. Bu politika, bir yandan örgütlü sesleri bir araya getirmek istemektedir. Öte yandan kent ve toplum için gerçekleþen yükümlülükleri yerinde dinlemek istemektedir. Bu nedenle de sivil toplum kurumlarýna, sendikalara, kiliselere, sosyal derneklere ve medyaya da baþvurmaktadýr. Kentin ve bölgenin geleceðinde çýkarý olan herkes, çaðrýlýdýr. Ulusal Kentsel Geliþim Politikasý, bir toplumsal projedir. Kent, sürekli öðrenmenin ve uyarlanmanýn sürecidir. Bunlar, Ulusal Kentsel Geliþim Politikasýnýn etkinliklerini de belirleyeceklerdir. Bu politika, projeler geliþtirecek, toplantýlar düzenleyecek, çalýþtaylar gerçekleþtirecek ve örnekler arayacaktýr. Bunlarý tümü, Avrupa Kenti düþüncesini yaþamýn içinde gerçekleþtirmeyi saðlayacaktýr. Amaç hep aynýdýr: Adil, dayanýþmacý, sürdürülebilir ve güzel bir kent yaratmak Eylem Alanlarý Ulusal Kentsel Geliþim Politikasý, politika, yönetim, planlayýcý meslekler, ekonomi, bilim, sivil toplum çevrelerinden çeþitli sorumlularýn, yani tüm ilgililerin katýlabildikleri 5 eylem alanýnda yoðunlaþmaktadýr: 1. Yurttaþlarý Kentleri Ýçin Etkinleþtirmek Sivil Toplum Yerel Yönetimler 18 Bu baðlamda ortaya çýkan birçok sorun, bu aralar, çözüm için Avrupa ya özgü perspektiflere gereksinme duymaktadýr. Çünkü kentsel geliþme için çerçeve koþullar, Avrupa nýn kurumlarýndan ve düzenlemelerinden her geçen gün daha fazla etkilenmektedirler. Kent politikasý, Avrupa Kent Politikasý na dönüþmektedir. Bu sorunlar, ayný zamanda, ulusal bir duruþu da gerektirmektedirler. Çünkü böyle bir konumlanýþ olmaksýzýn Alman kentleri kendi özgün gereksinmelerini ve çýkarlarýný Avrupa ölçeðinde gerçekleþtiremezler. Bundan dolayý Ulusal Kentsel Geliþim Politikasý, Leipzip-Antlaþmasýyla ve AB nin kendi topraklarýndaki andacýyla baþlayan Avrupa Diyalogunu geliþtirecek ve yoðunlaþtýracaktýr. Bunu da olabildiðince somut projelerle ve giriþimlerle yapacaktýr. Ulusal Kentsel Geliþim Politikasý, politika, yönetim, planlayýcý meslekler, ekonomi ve bilim çevrelerinden tüm sorumlulara, kent, kentte birlikte yaþamak, kentsel kalite hkmo istanbul bülteni / Þubat 2009 Ne devlet, ne politika ne de ekonomi, tek baþýna kentlerdeki var olan toplumsal ve þehircilik deðiþim süreçlerinin üstesinden gelebilirler. Adil, sosyal olarak bütünleþmiþ kent toplumu için kesin koþul, kentlerde yaþayan yurttaþlarýn yeniden bulunabilmeleri dir. Kentte yaþayanlarýn sorumluluk üstlenmeleri ve özel giriþimler olmaksýzýn kentsel geliþimin kamusal projeleri ve önlemleri sýklýkla rölantiye girer: Toplumsal ve kentsel geliþim politikasý, özel aktörler tarafýndan tamamlanmasý gereken bir çerçeve oluþtururlar. Bunun odak noktasýnda, komþuluklar, enformel gruplar ve sivil toplum organizasyonlarýnýn geniþ bir kesimi yer alýr. Kim doðrudan kendi yaþam çevresinde sorumluluk üstlenirse, yalnýzca kente sosyal olarak sürdürülebilir baðlantýlar kurmakla kalmaz, ayný zamanda burjuvazi kavramýnýn altýný pozitif bir içerikle doldurmuþ olur. Bu sorumluluk, sosyal ve kültürel yükümlülüðe hak ettiði deðeri veren bir kabul etme kültürüyle baðlanmak zorundadýr.