TURİST BİLGİ SİSTEMİ TASARIMI VE PANORAMİK GÖRÜNTÜ İLE ENTEGRASYONU

Transkript

1 Selçuk Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Öğretiminde 30. Yõl Sempozyumu,16-18 Ekim 2002, Konya SUNULMUŞ POSTER TURİST BİLGİ SİSTEMİ TASARIMI VE PANORAMİK GÖRÜNTÜ İLE ENTEGRASYONU Özgün AKÇAY, M. Orhan ALTAN, Bahadõr ERGÜN İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, Fotogrametri Anabilim Dalõ, Maslak İSTANBUL, (e-posta: Özet: Turizm, bilgi sisteminin uygulama alanlarõndan birisidir. Bu çalõşmada Turist Bilgi Sistemi nin tasarõm aşamasõ, veri tabanõ oluşturulmasõ, sorgulama olanaklarõ, panoramik görüntünün elde edilmesi açõklanmõştõr ve bu görüntünün bilgi sistemine aktarõlmasõ olanagi araştõrõlmõştõr. Turiste yönelik rehber, yol gösterici olarak düşünülen Turist Bilgi Sistemi için İstanbul ilinin tarihi yarõmadasõ uygulama alanõ seçilmiştir. Bu bölgeyi temsil eden haritalar taranarak sayõsal ortama aktarõlmõş, tararan haritalar referanslandõrõlõp bilgi sistemine altlõk yapõlmõştõr. Bu bilgi sisteminde dört adet vektör tabaka öngörülmüstür. İlk tabaka ulaşõmõ, ikinci tabaka konaklamayõ, üçüncü tabaka tarihi yapõlarõ ve dördüncü tabaka ise panoramik video görüntüyü içermektedir. Bu tabakalar çizgisel, noktasal ve alansal veri tipi olarak referanslõ görüntüler üzerinde sayõsallaştõrõlarak oluşturulmuş ve sayõsallaştõrõlan tabakalar kurulan veri tabanõ ile ilişkilendirilmiştir. Panorama oluşturmak için Nikon Coolpix 950 dijital makine ile çekilen resimler kullanõlmõştõr. Bu panoramanõn hazõrlanmasõnda kullanõlan resimler İstanbul un tarihi mekanõ Sultanahmet Meydanõ nda çekilmiştir. Resimlerin bilgi siteminde referanlandõrõlabilmesi için resim çekilen nokta el GPS i ile ölçülmüştür. Bu ölçülen koordinatlar üzerinde transformasyon yapõlarak bilgi sisteminde kullanõlan koordinat sistemi ile uyumu sağlanmõştõr. 1. TURİST BİLGİ SİSTEMİ NDE VEKTÖR KATMANLARININ OLUŞTURULMASI Turist Bilgi Sistemi (TBS), TopoL GIS adlõ yazõlõmda hazõrlanmõştõr. İlk olarak TopoL da, bilgi sistemine altlõk olan haritalar referanslandõrõlmõştõr. Daha sonra tasarõm aşamasõnda öngörülen vektör katmanlarõ hazõrlanmõştõr. Bu çalõşmada dört adet vektör katmanõ tasarlanmõştõr. Şekil 1 den de görülebileceği gibi katmanlardan birincisi ulaşõm olarak belirlenmiştir. Bu katman için sayõsallaştõrma çizgisel ve noktasal olarak yapõlmõştõr. Çizgiler, tarihi yarõmada sõnõrlarõ içerisinde faaliyet gösteren otobüs ve tramvay güzergahlarõnõ temsil etmektedir. Noktalar ise bu güzergahlara ait otobüs ve tramvay duraklarõnõ göstermektedir. İkinci vektör tabakasõnda ise konaklama ihtiyacõ göz önünde bulundurularak yarõmadadaki oteller noktasal olarak sayõsallaştõrõlmõştõr. Üçüncü katmanda tarihi mekanlar alansal olarak sayõsallaştõrõlmõştõr. Burada turistler için daima ilgi odağõ olan dört adet tarihi yapõ seçilmiştir. Bunlar Ayasofya Camii, Sultanahmet Camii (Mavi Cami), Topkapõ Sarayõ Müzesi ve Süleymaniye Camii dir. 451

2 Turist Bilgi Sistemi Tasarõmõ ve Panoramik Görüntü ile Entegrasyonu Bu vektör katmanõnõn amacõ Turist Bilgi Sistemi nde tarihi mekanlarõ çeşitli yönleriyle kullanõcõya sunmaktõr. Şekil 1: Vektör katmanlarõ Son katmanda ise bilgi sisteminin video dokümantasyonu referanslandõrõlmõştõr. Bunun için noktasal sayõsallaştõrma yapõlmõştõr. Bu sayõsallaştõrõlan nokta tarihi turistik mekana ait video görüntüsünü (panoramik görüntü) temsil etmektedir. 2. VERİ TABANININ KURULMASI Ulaşõmõ konu alan birinci katmanda, otobüs ve tramvay güzergahõnõ temsil eden çizgisel veriye ait şu bilgiler girilmiştir: Otobüs veya tramvayõn numarasõ, güzergah üzerindeki duraklarõn isimleri, güzergahõn geçtiği cadde ve semt isimleri, güzergahõn uzunluğu otobüs için gidilebilecek ana duraklar ve tramvay için gidilebilecek ana duraklar. Ulaşõm katmanõndaki duraklarõ temsil eden noktasal veri de yine güzergahtaki veri tabanõ ile aynõ özellikleri taşõmaktadõr. İkinci katmandaki veri tabanõ ise oteller ile ilgili bilgileri içermektedir. Burada her bir otele ait isim, yõldõz sayõsõ, bulunulan semt, fiyat, havuz, çocuk indirimi, telefon, e- posta, adres ve internet üzerinden rezervasyon olanağõ, yatak sayõsõ, oda sayõsõ, konferans salonu bilgileri girilmiştir. Tarihi mekanlara ait olan veri tabanõ ise ilk ikisine göre daha farklõ hazõrlanmõştõr. Burada veri olarak farklõ uzantõlõ dosyalar girilmiştir. Bu dosyalar tarihi mekanlarla ilgili olarak daha önceden hazõrlanmõş dosyalardõr. Bu dosyalarõn uzantõlarõ doc, txt, jpg, xls formatlarõndadõr. Her tarihi yapõ için yedi adet dosya hazõrlanmõştõr. Bunlardan ilki notpad de hazõrlanan ve yapõ hakkõnda genel bilgi veren text dosyasõdõr. İkinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci dosyalar ise jpg uzantõlõ olup yapõnõn farklõ bölgelerinden alõnmõş resimlerden oluşmaktadõr. Altõncõ dosya xls uzantõlõ dosyadõr. Bu dosyada da o yapõya ait adres, ziyaret saatleri ve günleri bulunmaktadõr. Son dosya ise yapõnõn mimari özelliklerini açõklayan doc uzantõlõ dosyadõr. 452

3 Akçay, Altan, Ergün Bu dosyalar hazõrlandõktan sonra projenin yapõldõğõ klasör içine kopyalanmõştõr. Veri olarakta bu dosyalarõn adresi yazõlmõştõr. Veri bu şekilde oluşturulduktan sonra kurulan veri tabanõna TopoL üzerinden link verilmiştir. TopoL dan veri tabanõndaki bu dosyalara link verilebilmesi için TopoL un okuyabildiği NDI dosyasõ yazõlmõştõr. Bu dosya yazõldõktan sonra alansal bir grafik söz konusu olduğu için P0001.NDI ismiyle kayõt edilmiştir. Başka bir isim kullanõldõğõ takdirde TopoL programõ, link sağlayan NDI dosyasõnõ tanõyamaz ve okuyamaz. Bu isim çizgisel bir grafik için L0001.NDI, noktasal bir grafik içinse B0001.NDI olmalõdõr. Tablo 1: Üçüncü blok dosyasõnda kurulan veri tabanõ Name Item Value Number 2 BILGI d:\tbs\ayasofya.txt RESIM1 d:\tbs\ayasof1.jpg RESIM2 d:\tbs\ayasof2.jpg RESIM3 d:\tbs\ayasof3.jpg RESIM4 d:\tbs\ayasof4.jpg ZIYARET d:\tbs\ayasofya.xls MIMARI d:\tbs\ayasofya.doc Son katman olan video dokümantasyon tabakasõda üçüncü tabakaya benzer yapõdadõr. Yalnõz burada veri dosyasõ olarak panoramik görüntü hazõrlanmõştõr. 3. PANORAMANIN BİLGİ SİSTEMİNE ENTEGRASYONU Video dokümantasyonun hazõrlanõp bilgi sistemine sunulmasõ birkaç adõmda gerçekleştirilmiştir: Panoramik görüntü elde edilebilmesi için dijital kamera ile resim çekimi, Resim çekilen noktanõn GPS ile koordinatlarõnõn ölçülmesi, Alõnan dijital görüntülerin bilgisayara aktarõlmasõ ve bu görüntülerden panorama elde edilmesi, Resim alõnan noktanõn koordinatlarõnõn bilgi sisteminde video dokümantasyon katmanõnda noktasal grafik veri olarak sayõsallaştõrõlmasõ, Bu katmanõn veri tabanõnda, panoramik görüntü dosyasõna link verilmesi. 453

4 Turist Bilgi Sistemi Tasarõmõ ve Panoramik Görüntü ile Entegrasyonu 3.1 Panoramik Görüntünün Elde Edilmesi Panoramik görüntüleme için Sultanahmet Meydanõ seçilmiştir. Panoramanõn geniş görüş olanağõndan yararlanarak Sultanahmet Camii, Ayasofya Camii vb. birden çok önemli tarihsel ve mimari yapõnõn birarada gösterilmesi amaçlanmõştõr. Panorama yapõmõ için Nikon Coolpix 950 dijital fotoğraf makinesi, tripod ve düzeç donanõm olarak, 3dvista Studio 1.8 deneme versiyonu da yazõlõm olarak kullanõlmõştõr. Ayasofya ve Sultanahmet Camii arasõnda iki büyük yapõt ile etrafõndaki diğer tarihi yapõtlarõ en iyi şekilde gösterebilecek bir nokta fotoğraf çekimi için seçilmiştir. Resim çekimi Sultanahmet Camiinden başlamõş ve 360 derece dönerek yine Sultanahmet camii görüntüsü üzerinde son bulmuştur. Bir önceki ve bir sonraki resimin, %50 den fazla olmamak koşuluyla örtü oranõna sahip olmasõna dikkat edilmiştir. Bu şekilde oluşturulan küresel panoramanõn geometrik yapõsõ şekil 2 de görülmektedir. Şekil 2: Silindirik panorama Elde edilen resimler sõrasõ ile 3dvista Studio 1.8 yazõlõmõnda açõlõr. Otomatik olarak sõralama ve dizilendirme işlemi yapõldõktan sonra panoramik görüntü elde edilir. 3dvista Studio 1.8 yazõlõmõnõn diğer panorama yazõlõmlarõna ek olarak Quick Time Player programõnõn kullanabileceği formatta mov uzantõlõ panorama dosyasõ oluşturabilmesidir. Böylece resimlerden video görüntüsüne geçiş sağlanmõş olmaktadõr. Quick Time günümüzde çoğu bilgisayarda bulunan temel çokluortam (multimedia) programlarõndan biridir. Dolayõsõyla mov formatõnda hazõrlanmõş bir video görüntüsü bütün bilgisayar kullanõcõlarõna hizmet edebilir. Bu sebepten hazõrlanan panoramanõn mov formatõnda olmasõna dikkat edilmiştir. 3.2 El GPS i İle Nokta Koordinatlarõnõn Belirlenmesi El GPS i ile ölçüm yapõldõktan sonra ED50 datumunda Tablo 2 deki kartezyen koordinatlar direk olarak elde edilmiştir. Bu kartezyen koordinatlarõnõ, Turist Bilgi Sistemi çalõşmasõnda kullanabilmek için 3 o Gauss-Kruger kartezyen koordinatlarõna izdüşürmek gereklidir. Öncelikle elipsoidal kartezyen koordinatlar, elipsoidal coğrafi koordinatlara dönüştürülmüştür. Daha sonra elipsoidal coğrafi koordinatlarõn, tablo 3 454

5 Akçay, Altan, Ergün deki Gauss-Kruger Konform Projeksiyonu (Düzleme Açõ Koruyan İzdüşümü) hesaplanmõştõr. Tablo 2: GPS ile ölçüm yapõldõktan sonra elde edilen kartezyen koordinatlar Nokta No Sağa (m) Yukarõ (m) N Tablo 3: Gauss-Kruger Kartezyen Koordinatlarõ Gauss-Kr. Kartez. Koord. Sağa (m) Yukarõ (m) N TBS ne Panoramanõn Aktarõlmasõ Yukarõda elde edilen koordinatlar video dokümantasyon katmanõnda noktasal grafik olarak sayõsallaştõrõlmõştõr. Veri tabanõ ise bir önceki katmandakine benzer şekilde oluşturulmuştur. Burada panorama dosyasõnõn adresi veri olarak girilmiştir. Aşağõdaki şekilde (şekil 3) panoramanõn bilgi sistemine entegrasyonu görülebilmektedir. tarihi yarõmada panorama GPS ile ölçülen nokta Şekil 3 Panoramanõn bilgi sistemine entegrasyonu 4. SONUÇ Ortaya konulan çalõşmada turizme ve turiste hizmet sunabilecek bir turist bilgi sistemi hazõrlanmõştõr. Panoramik görüntü, bilgi sistemine entegre edilmiştir. Bu sayede turistlere görsel açõdan zengin bir bilgi sistemi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen panoramik görüntüler ile TBS ne aktarõlabilecek hõzlõ bir dökümentasyon olanağõ sağlamõştõr. Oluşturulan bilgi sistemi, basit sorgulama olanaklarõ ile turiste güvenilir başvuru kaynağõ yaratmõştõr. 455

6 Turist Bilgi Sistemi Tasarõmõ ve Panoramik Görüntü ile Entegrasyonu Panoramik görüntüleme bilgi sistemini için uygun bir dökümentasyon yöntemi olmuştur. Ancak kullanõlan panoramalar ölçülebilir hale getirilerek bilgi sistemine yeni bir referans sistemi katõlabilir. Bu sayede daha etkili bir dökümantasyon yöntemi üretilebilir ve turizm dõşõnda daha başka alanlarada hizmet edebilir. Panoramik görüntünün alõndõğõ noktanõn El GPS i ile ölçülmesi, panoramanõn bilgi sistemine entegresinde pratik bir çözüm olmuştur. Bu tez çalõşmasõnda tasarlanmõş olan TBS çok daha profesyonel boyuttta geliştirilebilir. Veri olanaklarõ artõrlabilir. Bu bağlamda bu tür uygulanacak bir projede birden çok kurumun ortak çalõşmasõ gerekebilir. TBS nin internet, intranet, wap ve sim kart teknolojileri ile entegre edilmesi yönünde çalõşma yapõlmasõ bilgi sisteminin etkin kullanõlmasõna olanak verebilecektir. Bu konuda daha geniş ve zaman alan bir araştõrmaya ihtiyaç vardõr. Ayrõca günümüzde küçülen, hassasiyeti artan ve kullanõmõ basit olan el GPS leri TBS yi kullanan turistlere kiralanmasõ ile, onlara güvenli bir ortam yaratõlmõş olacaktõr. TBS ile turiste verilen hizmette standart sağlanmõş, kalite artõrõlmõş olacaktõr. turizmde yeni teknolojiler hayata geçirilmiş olmasõ bu alanda gelişmelere olanak sağlayacaktõr. 5. KAYNAKLAR Benosman, R., Kang, S.B., Panoramic Vision Springer-Verlag New york, Inc Topol Software s.r.o., Topol for Windows User Guide,