Doç.Dr. Yavuz CABBAR Dr. Mustafa Kemal TOPCU

Transkript

1 Çalışanların Beklenti ve Yükümlülüklerinin İşgücü Verimliliğine Etkilerinin Psikolojik Sözleşme Kuramı Bağlamında Değerlendirilmesi: Ankara Sanayi Odası Üyeleri Örnekleminde Bir Araştırma Doç.Dr. Yavuz CABBAR Dr. Mustafa Kemal TOPCU

2 ARAŞTIRMANIN KONUSU VE AMACI Psikolojik sözleşmenin temelini oluşturan etkenlerden beklentiler ile yükümlülüklere ilişkin algıları araştırmak, Psikolojik sözleşme yaklaşımını insan kaynakları uygulamalarının bir parçası haline getirmek, KOBİ lerde insan kaynağının ve sermayesinin önemine işaret etmek

3 ETKİLİ ETKİN VERİMLİ PLANLAMA YETERLİ KONTROL ÖRGÜTLEME KOORDİNASYON YÖNELTME ÇALIŞMA İLİŞKİLERİNİN YÖNETİMİ 3

4 Klasik Neo-Klasik Beşeri Sermaye

5 Kavramsal Çerçeve Psikolojik Sözleşme ARGYRIS 960 LEVINSON 962 SCHEIN 965, 980 HERRIOT PEMBERTON 995 ÖZNEL ROUSSEAU 990 BİREYSEL ALGI

6 Kavramsal Çerçeve Psikolojik Sözleşme Sübjektif Dinamik Karşılıklı beklenti ve yükümlülükler İlişkinin kapsamına bağlılık İşgören tutum ve davranışlarının belirleyicisi

7 Psikolojik Sözleşme GELENEKSEL Ekonomik Belirli-belirsiz Durağan-katı İş odaklı Sınırları belli Odak Süre Yapı Kapsam Somutluk İLİŞKİSEL Sosyo-duygusal Belirli Esnek-dinamik Özel Hayat Öznel

8

9 Psikolojik Sözleşme DEVİR HIZI VERİMLİLİK İŞ TATMİNİ BAĞLILIK ÖVD ÖZDEŞLEŞME

10 Sosyo- Duygusal Tatmin Ekonomik Tatmin Kariyer Gelişimi Tatmini Psikolojik Sözleşme Gönüllü Davranışlar Yüksek Performans Tanımlı Davranışlar

11 ARAŞTIRMA YÖNTEMİ Veri Toplama Aracı Veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Kullanılan ölçek; Psikolojik Sözleşme Envanteri (Bal ve diğerleri, 200)

12 S S2 S3 S4 S5 S6 S S2 S3 S4 S5 Ekonomik Tatmin Sosyo- Duygusal Tatmin Psikolojik Sözleşme Tanımlı Davranışlar Gönüllü Davranışlar S S2 S3 S4 S5 S S2 S3 S4 S5 S6 S S2 S3 S4 Kariyer Gelişimi Tatmin Yüksek Performans S S2 S3 S

13 Betimleyici İstatistikler Mevcut İşletmede Çalışma Süresi Çalışma Hayatı Deneyimi Yaş Ort. Std. Sapma 8,25 yıl 7,72 4,34 yıl 7, ,83 Cinsiyet Erkek Kadın %77,7 %23,3 Medeni Durum Bekar Evli %33,8 %66,2 Pozisyon Alt Kademe Yönetici %8, %8,9 Eğitim Durumu Önlisans, Lise, İlköğretim Lisans ve üzeri %42,4 %57,

14 Doğrulayıcı Faktör Analizi Ölçek χ² df χ²/df RMSEA RMR GFI ETÖ 4,246* 9 0, ,040 0,99 2 SDTÖ 3,587* 3,96 0,036 0,048 0,990 3 KGTÖ 0,322* 2 0,6 0,000 0,02 0,999 4 TGYÖ 9,964* 8,245 0,04 0,02 0,979 5 GDYÖ 0,780* 7,540 0,060 0,039 0,977 6 YPYÖ 6,26 2 3,063 0,8 0,09 0,98 CFI,000 0,996,000 0,997 0,989 0,

15 ARAŞTIRMA HİPOTEZLERİ Hipotez No Hipotez A Hipotez B Hipotez 2A Hipotez 2B Hipotez 3A Hipotez 3B Hipotez Çalışanların ekonomik tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların ekonomik tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların sosyo-duygusal tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların sosyo-duygusal tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların kariyer gelişimi tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların kariyer gelişimi tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir

16 Bulgular Faktör Ort. SS C.A ETÖ 2,38 0,95 0,77 2. SDTÖ 3,48 0,82 0,72,29* 3. KGTÖ 3.3 0,89 0,73,400*,5* 4. TGYÖ 4,02 0,87 0,92 0,3,445*,39* 5. GDYÖ 3,74 0,83 0,84 0,048,42*,326*,678*

17 et et6 f et5 f2 et4 f3 et3 f4 et2 f5 et f6 sdt sdt4 j2 sdt3 j3 sdt2 j4 sdt j5 kg kg3 g2 kg2 g3 kg g4 tg tg6 k tg5 k2 tg4 k3 tg3 k4 tg2 k5 tg k6 gd gd h gd2 h2 gd3 h3 gd5 h5 gd6 h6 er2 er

18 Bulgular Model χ² df χ²/df RMSEA RMR GFI CFI YEM 273,9* 238, ,074 0,874 0,

19 Hipotez Yollar Tahmin Standart Değeri Hata Anlamlılık HA Ekonomik Tatmin Tanımlı Görevler,02,22,922 HB Ekonomik Tatmin Gönüllü Davranışlar -,49,27,493 H2A Sosyo-Duygusal Tatmin Tanımlı Görevler 4,092,678,05 H2B Sosyo-Duygusal Tatmin Gönüllü Davranışlar 4,33,632,0 H3A Kariyer Gelişimi Tanımlı Görevler,06,44,02 H3B Kariyer Gelişimi Gönüllü Davranışlar,934,4,

20 Sonuç Hipotez No Hipotez Sonuç Hipotez A Hipotez B Hipotez 2A Hipotez 2B Hipotez 3A Hipotez 3B Çalışanların ekonomik tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların ekonomik tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların sosyo-duygusal tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların sosyo-duygusal tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların kariyer gelişimi tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. Çalışanların kariyer gelişimi tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir. X X

21 Örgütsel psikoloji alanında çalışılabilecek üç alan (Schein, 980) beşeri sermayenin idaresi, dinamik, açık, mücadeleci, gelişen bir sistem olarak örgüt ve psikolojik sözleşme Sonuç

22 Sonuç Psikolojik sözleşme psikososyal riskler arasındadır. Psikolojik sözleşme<> Verimlilik Psikolojik sözleşme örgütsel hedeflere ve performansa ulaşılmasına katkı sağlanmaktadır

23 Sonuç Çalışanların ekonomik tatmin düzeyleri tanımlı görevleri örgütsel vatandaşlık davranışlarını örgütsel politikalara katılımı, yenilikçi ve yaratıcı fikirleri geliştirme, diğer çalışanlara yardım olumlu etkilememektedir

24 Sonuç Çalışanların kariyer gelişimi ve sosyoduygusal düzeyleri tanımlı görevleri örgütsel vatandaşlık davranışlarını örgütsel politikalara katılımı, yenilikçi ve yaratıcı fikirleri geliştirme, diğer çalışanlara yardım olumlu etkilemektedir

25 Sonuç ve Öneriler İlişkisel psikolojik sözleşme algısı ön plana çıkmaktadır. İş tanımların muğlak olmaması, İşgörenden neler beklendiğinin açık bir dil ile ifade edilmesi Performans kriterlerinin anlaşılır olması Kariyer olanakları sunulması Bireysel ve mesleki gelişim ve eğitim olanağı sunulması Çalışanlara değer atfedilmesi

26 Sonuç ve Öneriler Kişisel bağlamda değerlendirme gerekliliktir. Sosyal ve özel hayata saygı ana unsurlardır. Güçlendirilmiş çalışanlar işletmeleri başarıya taşımaktadır. Adaptif performansa sahip çalışanlar işletmenin de çevreye uyumunu kolaylaştırmaktadır

27 Sonuç ve Öneriler Demografik faktörlere göre farklılaşmakta mıdır? Cinsiyet? Yaş? Pozisyon? Kıdem? Eğitim? İşletme Sahipleri-Yönetici ve Çalışanların karşılıklı algıları nasıl? Zaman içerisinde psikolojik sözleşme değişir mi?

28 Sonuç

29 TEŞEKKÜRLER