BİRİNCİ BÖLÜM EĞİTİMDE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN GENEL ÇERÇEVESİ

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Yazar... iii Önsöz... v İçindekiler (Özet)... vi Tablolar... xiii Şekiller... xiv Kısaltmalar... xv BİRİNCİ BÖLÜM EĞİTİMDE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN GENEL ÇERÇEVESİ Eğitimde İnsan Kaynakları Yönetiminin Tanımı ve Önemi... 3 Eğitimde İnsan Kaynakları Yönetimi İşlevleri... 4 Eğitimde İnsan Kaynakları Yönetiminin Amaçları... 6 Verimlilik... 6 İş Yaşamının Kalitesi... 6 Hukuksal Uyum... 7 Rekabet Avantajı Kazanmak... 7 İşgücünün Uyum Yeteneği... 8 Eğitimde İnsan Kaynakları Yönetiminin Dayandığı İlkeler... 8 Liyakat İlkesi... 8 Kariyer İlkesi... 9 Eşitlik İlkesi... 9 Güvence İlkesi... 9 Tarafsızlık İlkesi İnsan Kaynakları Yönetiminin Tarihsel Gelişimi Türk Eğitim Sisteminde İnsan Kaynakları Yönetiminin Örgütlenmesi MEB Merkez Teşkilatında İnsan Kaynakları Yönetimi Birimi MEB Taşra Teşkilatlarında İnsan Kaynakları Yönetimi Birimi İnsan Kaynakları Birimlerinin Rolü Eğitimde İnsan Kaynakları Yönetimini Etkileyen Etmenler Dış Çevresel Etmenler İç Çevresel Etmenler İKİNCİ BÖLÜM İŞ ANALİZİ VE İŞ TASARIMI İş Analizi İş Analizinin Amacı vii

2 İş Analizi Süreci İşlerin Belirlenmesi ve Mevcut Dokümanların İncelenmesi Yönetici ve Çalışanların Süreç Hakkında Bilgilendirilmesi İş Analizi Çalışmasının Yürütülmesi Anket Görüşme Gözlem İş Tanımı ve İş Gereklerinin Belirlenmesi İş Tanımı İş Gerekleri İş Tanımı ve Gereklerinin Gözden Geçirilmesi ve Güncellenmesi 39 İş Tasarımı İş Tasarımı Yaklaşımları Klasik Yaklaşım: Yapı-Odaklı Model İş Özellikleri Yaklaşımı: Birey-Odaklı Model Ekibe Yönelik İş Tasarımı Yaklaşımı: Grup-Odaklı Model İş Tasarımı Teknikleri İş Basitleştirme İş Genişletme ve İş Rotasyonu İş Zenginleştirme ÜÇÜNCÜ BÖLÜM EĞİTİMDE İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI Eğitimde İnsan Kaynakları Planlamasının Tanımı ve Önemi İnsan Kaynakları Planlamasında Rol Oynayan Çevresel Etmenler Dış Çevresel Etmenler İç Çevresel Etmenler İnsan Kaynağı Planlama Süreci İnsan Kaynağı Arzının Belirlenmesi İnsan Kaynağı İhtiyacının Belirlenmesi İnsan Kaynağı İhtiyacının Tahmininde Kullanılan Teknikler Arz ve İhtiyacın Karşılaştırılıp Planın Hazırlanması Eğitimde İnsan Kaynağı Planlaması Eğitimde İnsan Kaynağının Arz ve İhtiyaç Durumu Eğitimde İnsan Kaynağı İhtiyacının Tahmin Edilmesi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM EĞİTİMDE İNSAN KAYNAĞINI BULMA VE SEÇME İnsan Kaynağını Bulma İnsan Kaynağını Bulma Sürecini Etkileyen Etmenler viii

3 İnsan Kaynağını Bulma Süreci İç Kaynakları Dış Kaynaklar İnsan Kaynakları Bulunmasında Kullanılan Yöntemlerin Karşılaştırılması İnsan Kaynağını Seçme İnsan Kaynağı Seçim Süreci Milli Eğitim Bakanlığında İnsan Kaynağı Seçme ve Atama Süreci Öğretmen Seçme ve Atama Süreci Yönetici Seçme ve Atama Süreci BEŞİNCİ BÖLÜM EĞİTİMDE İNSAN KAYNAĞININ YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Yetiştirme ve Geliştirme Eğitim, Yetiştirme ve Geliştirme Kavramlarının Tanımı Yetiştirme ve Geliştirmenin Çalışanlar ve Örgüt Açısından Yararları Yetiştirme ve Geliştirme Süreci Örgütsel Hedeflerin ve Yetiştirme İhtiyacının Değerlendirilmesi. 89 Yetiştirme ve Geliştirme İhtiyacının Belirlenmesi İhtiyacın Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler Yetiştirme Programının Hazırlanması Eğitim Programlarının Uygulanması İş Başında Eğitim İş Dışında Eğitim Teknoloji Temelli Eğitim MEB de İnsan Kaynağını Yetiştirme ve Geliştirme Faaliyetleri Hizmet İçi Eğitim Türleri Adaylık Süresince Verilen Eğitim Asli Memurluk Süresince Verilen Eğitim ALTINCI BÖLÜM EĞİTİMDE PERFORMANS YÖNETİMİ VE PERFORMANS DEĞERLENDİRME Performans Yönetimi Performans Yönetim Sistemi Performans Değerlendirme Performans Değerlendirmenin Amaçları Performans Standartlarının Belirlenmesi Performans Değerlendirme Yaklaşımları ix

4 Yargıya Dayalı Değerlendirme Yaklaşımları Yargıya Dayalı Değerlendirmede Karşılaşılan Hatalar. 120 Objektif Değerlendirme Yaklaşımları Performans Değerlendirmede Kullanılan Yöntemler YEDİNCİ BÖLÜM İŞ DEĞERLEME VE ÜCRET YÖNETİMİ İş Değerleme İş Değerlemenin Amaçları İş Değerleme Yöntemleri Sıralama Yöntemi Sınıflama Yöntemi Faktör Karşılaştırma Yöntemi Puanlama Yöntemi Ücret Yönetimi Ücretin Tanımı ve Önemi Ücretin Bileşenleri Ücretlemenin İlkeleri Eşit İşe Eşit Ücret İlkesi Dengeli Ücret İlkesi Cari Ücrete Uygunluk İlkesi Yükselmeyle Ücret Artışı Sağlanması İlkesi Bütünlük İlkesi Nesnellik İlkesi Açıklık İlkesi Ücret Sistemleri Götürü Ücret Sistemi Zaman Ücret Sistemi Parça Başı Ücret Sistemi Akord Ücret Sistemi Halsey Ücret Sistemi Rowan Ücret Sistemi Değişken Parça Başı Ücret Sistemi Etkili Bir Ücret Sisteminin Özellikleri x

5 SEKİZİNCİ BÖLÜM ÖDÜL VE DİSİPLİN Ödül Ödül Kavramının Tanımı ve Çerçevesi Ölçülebilenin Ödüllendirilmesi Ödüllendirmenin Uygulanabilir Olması Tüm Çalışanların Ödüllendirilebilir Olması Ödüllerin Görülebilir Olması Ödüllerin Performansa Bağlı Olması Ödüllerin Zamanında Verilmesi Ödüllerin Geri Alınabilir Olması Ödüllerin Kişileri Geliştirici Olması Ödül Sistemleri Eğitim Personelinin Ödüllendirilmesi Disiplin Devlet Memurları Kanununda Sıralanan Disiplin Cezaları Uyarma Kınama Aylıktan Kesme Kademe İlerlemesinin Durdurulması Devlet Memurluğundan Çıkartma Eğitimle İlgili Özel Mevzuatta Sıralanan Disiplin Cezaları Disiplin Soruşturması ve İtiraz DOKUZUNCU BÖLÜM LİDERLİK Kişi Odaklı Liderlik Yaklaşımları Davranış Odaklı Liderlik Yaklaşımları Iowa Liderlik Çalışmaları Ohio Liderlik Çalışmaları Michigan Liderlik Çalışmaları Blake ve Mouton Yönetim Tarzı Matris Modeli McGregor un X ve Y Kuramı Likert in Sistem 4 Kuramı Koşul Odaklı Liderlik Çalışmaları Fiedler in Koşul Odaklı Liderlik Modeli Vroom ve Yetton un Normatif Karar Verme Modeli Yol-Amaç Kuramı Dönüşümsel Liderlik xi

6 ONUNCU BÖLÜM GÜDÜLEME VE PSİKOLOJİK SÖZLEŞME Güdüleme İçerik Kuramları Maslow un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı Alderfer in ERG Kuramı Herzberg in İkili Etmen Kuramı McClelland ın Başarı İhtiyacı Kuramı Süreç Kuramları Eşitlik Kuramı Beklenti Kuramı Amaç Kuramı Psikolojik Sözleşme Kaynakça Konu Dizini xii

7 TABLOLAR Tablo Personel Yönetimi ve İnsan Kaynakları Yönetimi Arasındaki Farklar Tablo İş Analizinde Kullanılan Yöntemlerin Karşılaştırılması Tablo İş Tanımı Formu Örneği Tablo Örnek İş Gerekleri Formu Tablo Yönetici Atama Ek 1 Formu Tablo Eğitim İhtiyacının Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemlerin Karşılaştırılması Tablo Firmaların Performans Değerlendirmeyi Kullandığı Alanlar Tablo Örnek Grafik Değerlendirme Ölçeği Tablo Etkili Liderlerin Özellikleri xiii

8 ŞEKİLLER Şekil İnsan Kaynakları Yönetimi İşlevleri... 5 Şekil İş Terminolojisi Şekil İş Analizi ve İKY İşlevleri Arasındaki İlişki Şekil İş Analizi İşlem Basamakları Şekil İş Gerekleri Şekil İş Basitleştirme Süreci ve Sonuçları Şekil İş Özellikleri Modeli Şekil İKY Planlamasında Rol Oynayan İç ve Dış Çevresel Etmenler Şekil İnsan Kaynağı Planlama Basamakları Şekil İnsan Kaynağı Arzının Belirlenmesine Yararlanılan Kaynaklar Şekil İnsan Kaynağını Bulma Sürecinde Rol Oynayan Etmenler Şekil İnsan Kaynağı Sağlama Süreci Şekil Personel Seçme ve Karar Verme Süreci Şekil Yetiştirme ve Geliştirmenin Birey ve Örgüt Üzerindeki Etkisi Şekil Yetiştirme Süreci Şekil Yetiştirme ve Geliştirme İhtiyacı Şekil Eğitim İhtiyacının Belirlenmesi Şekil Performansın Belirleyicileri Şekil Performans Yönetimi Süreci Şekil Performans Yönetim Sisteminin Amaçları Şekil Performans ve Örgütsel Etkililik Arasındaki İlişki Şekil Performans Değerlendirme Standartları Şekil Performans Değerlendirme Kaynakları Şekil İş Değerleme Yöntemleri Şekil Ücret Bileşenleri Şekil Ücret Eşitliğini Sağlama Araçları Şekil Ödül Sistemleri Şekil DMK da Sıralanan Disiplin Cezaları Şekil Liderlik Yaklaşımları Şekil Totaliter, Demokratik ve Liberal Liderlik Şekil Liderlik Ağı Şekil Fiedler in Koşul Odaklı Liderlik Kuramı Şekil Maslow un İhtiyaçlar Hiyerarşisi xiv

9 KISALTMALAR ASO BDA DMK DPB GSGM GSMH ILO İKGM İKY İŞKUR KMYKK KPSS MEB MEBBİS MEM OGYE OSYM ÖYGGM PDO PY RAM SİİGB TDK TTKB YETGM YÖK : Akşam Sanat Okulları : Amerika Birleşik Devletleri : Devlet Memurları Kanunu : Devlet Personel Başkanlığı : Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü : Gayri Safi Milli Hâsıla : Uluslar arası Çalışma Örgütü (International Labour Organization) : İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü : İnsan Kaynakları Yönetimi : Türkiye İş Kurumu : Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu : Kamu Personeli Seçme Sınavı : Milli Eğitim Bakanlığı : Milli Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri : Milli Eğitim Müdürlüğü : Okul Gelişim Yönetim Ekibi : Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi : Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü : Personel Devir Oranı : Personel Yönetimi : Rehberlik Araştırma Merkezi : Sendikal İlişkiler ve İşlemler Grup Başkanlığı : Türk Dil Kurumu : Talim ve Terbiye Kurul Başkanlığı : Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü : Yükseköğretim Kurulu xv