TÜRKİYE CUMHURİYETİ ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EMLAK VE KAMULAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI YUSUFELİ BARAJI VE HES YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI BÖLÜM 11 İZLEME VE DEĞERLENDİRME Çevre Danışmanlık Ltd. Şti. Temmuz 2006 (Rev B), Ankara
11. İZLEME VE DEĞERLENDİRME Bu bölümde, Yusufeli projesi Yeniden Yerleşim Eylem Planı nın bir parçası olan izleme ve değerlendirme programı detaylı olarak sunulmaktadır. YYEP nin önerilen takvim, bütçe ve belirlenen hedefler ile gerçekleştirilmesini sağlamak için en az 11 yıl boyunca (7 yıl YYEP uygulama aşaması, 4 yıl yeniden yerleşim sonrası) inşaat, kamulaştırma, yeniden yerleşim faaliyetleri ile yeniden yerleşim sonrası sosyoekonomik durumun izlemesi ve değerlendirilmesi yapılacaktır. Yeniden yerleşimin ilerleyişi, kamulaştırma bedellerinin ödenmesi, halkın bilgilendirilmesi ve katılımı çalışmalarının verimliliği ve PEİ lerin gelir restorasyonunun sürdürülebilirliğinin denetlenmesi proje sponsorunun (DSİ) görevidir. İzleme ve değerlendirme çalışmaları üç şekilde yapılacaktır: Performans İzleme (iç izleme) Etki İzleme (dış izleme) Nihai Denetim 11.1. Performans İzleme (İç İzleme) Performans izleme yeniden yerleşim eylem çalışmalarının uygulaması sırasında DSİ nin kendisinin ve diğer kurumların verimliliğini ölçmek için yapacağı/yaptıracağı iç değerlendirmedir. Performans değerlendirmesinin amacı YYEP de belirtilen faaliyetlerin ve hedeflerin zamanında ve istenilen düzeyde gerçekleşip gerçekleşmediğini izlemek, gerçekleşmemesi halinde gerekli düzeltici/önleyici faaliyetleri uygulamaya koymaktır. Performans izleme (iç izleme) YYEP faaliyetlerinin proje uygulamasındaki faaliyetlerle senkronize olup olmadığını ortaya koyacaktır. Performans izleme, devlet eliyle yeniden yerleşim talep etmiş olanların, kendi olanaklarıyla iskan isteyen grubun (kendi tercihlerine bağlı olarak) ve yeniden yerleşim çalışmalarında görev alanların izlenmesini kapsayacaktır. Performans izlemesi yılda bir kez DSİ ve BAİB temsilcilerinden oluşan İskan Dairesi tarafından yerine getirilecektir. Bununla birlikte, gerekli olduğu durumlarda bağımsız dış kuruluşun da danışmanlığına başvurulabilecektir. İskan Dairesi tarafından üstlenilen faaliyetler bu bölümde açıklanmakta ve İskan Dairesi nin görev ve sorumlulukları da 8. Bölüm de detaylı olarak tanımlanmaktadır. Verileri toplama, değerlendirilme ve raporlama çalışmaları 3 aylık süre içerisinde tamamlanacaktır. İzleme çalışmalarından elde edilen sonuçlara göre İskan Dairesi tarafından gerekli iyileştirme faaliyetleri yapılacaktır. İnşaat, yeniden yerleşim ve kamulaştırma aşamaları için performans izleme tablosu Ek H de verilmektedir. İç izleme, YYEP nin zaman çizelgesinde belirtilen faaliyetler baz alınarak, gelişmeyi ölçmek üzerine odaklanacaktır. İskan Dairesi tarafından performans izlemesi kapsamında gerçekleştirilecek olan faaliyetler şunlardır: YYEP de belirlenen hedefler göz önünde tutularak ilerlemelerin gözden geçirilmesi ve raporlanması için DSİ ve PEİ lerle görüşülmesi (Kamulaştırma, İnşaat ve Yeniden Yerleşim aşamaları), YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 1 / 23
Projenin sosyal etkilerini azaltmak için alınan önlemlerin etkinliğinin değerlendirilmesi (Çevresel etkiler bu bölüme dahil edilmemiştir ancak ayrıntılı çevresel izleme planı ÇED Raporu nun 8. Bölümü nde verilmiştir), YYEP ye göre elde edilen istimlak ve tazminat hak sahipliğinin doğrulanması, Yaşam standartlarının restorasyonu veya iyileştirilmesi ile ilgili uygulanmakta olan kararlaştırılmış önlemlerin tahkiki, Gelir kaynağı ve geçimliklerin restorasyonu veya iyileştirilmesi ile ilgili uygulanmakta olan kararlaştırılmış önlemlerin tahkiki, Yeniden yerleşim sürecinden dolayı ortaya çıkan durumların, anlaşmazlık veya problemlerin belirlenmesi, Şikayet kayıtlarının incelenmesi, uygulanan düzeltici faaliyetlerin ve sonuçlarının tatmin ediciliğinin takibi, Yılda bir kez performans izleme raporlarının hazırlanması (raporlama süresi 3 ay olacaktır). İnşaat, yeniden yerleşim ve kamulaştırma aşamalarında izlenecek göstergelerden bazıları EK. H de verilmektedir. Performans izlemesinde faaliyetlerin zamanında yapılması kadar, faaliyetlerin durumu, faaliyetler için ayrılan ödenekler ve yapılan harcamaların takibi de önem kazanacaktır. Çünkü, YYEP uygulamalarını etkileyen önemli bir etmen ise, ayrılan ödeneğin yapılan harcamalarla örtüşüp örtüşmeme durumudur. İnşaat, kamulaştırma ve yeniden yerleşim aşamalarının tarihlerinin yer aldığı zaman çizelgesi Ek H de verilmiştir. Kamulaştırma işlerinin, inşaat işlerinin ve yeniden yerleşim aşamalarının öngörülen tarihleri ve süreleri Bütçe Ödeneği kolonunda işaretlenmiştir. Aynı tabloda, kamulaştırma, inşaat, yeniden yerleşim süreleri ile ilgili bilgiler Kamulaştırılacak Evlerin ve Parsellerin Sayısı ve Kamulaştırma Bedelini Alan Hanelerin Sayısı kolonlarında kaydedilecektir. Bu kısımda, planlanan faaliyetler Planlanan kolonuna (yüzde ve sayı olarak), uygulanan faaliyetler Uygulanan kolonuna kaydedilecektir. Ayrıca inşaat aşamalarının, kamulaştırma ve yeniden yerleşim faaliyetlerinin önceden belirlenen sürelerde tamamlanma yüzdeleri, Ek H nin İşlerin Tamamlanma Yüzdeleri kolonuna kaydedilecektir. İnşaatı tamamlanan ev, dükkan, kamu binası sayıları, tahsis edilen ev sayıları ve yeniden yerleştirilen hane sayıları hem Planlanan ve Uygulanan olarak hem de etkilenen yerleşim birimleri bazında (Yusufeli İlçe Merkezi, köyler) Ek H de kayıt altına alınacaktır. Yolların tamamlanması hedeflenen ve tamamlanan birim ve bölümleri Tamamlanması Hedeflenen Birimler/Km ler ve İnşaatı Tamamlanan Birimler/Km ler kolonlarının altına işlenecektir. Son olarak, devlet eliyle ve kredili, kentsel ve kırsal iskan için başvuru yapan ve bu haklarından vazgeçen hanehalkı sayıları (kısmen veya tamamen etkilenen 20 yerleşim biriminde) aynı tabloda kaydedilecektir. İzlemeyi yapan kuruluş(lar) ve iskan dairesi belirtilen göstergelerin daha detaylı ve etkin bir şekilde izlenebilmesi için, kendi tespitlerine göre ek alt tablolar düzenleyebileceklerdir. YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 2 / 23
Veri Toplama Araçları: İskan Dairesi aşağıda belirtilen işlerin düzenlenmesinden ve uygulanmasından sorumlu kuruluştur. Ancak, İskan Dairesi bu işlerin yapılması için ek personele ya da taşerona (STK, danışman ya da Akademik kurum) iş verebilecektir. Halkı Bilgilendirme ve Halka Danışma Toplantıları: YYEP uygulama programı dahilinde hem izleme hem de danışma çalışmalarına veri sağlamak amacıyla köy toplantıları düzenlenecektir. Böylece yapılan YYEP faaliyetlerinden PEİ lerin etkilenme ve memnuniyet düzeylerinin belirlenmesi konusunda bilgi elde edilebilecektir. Temsili Hanehalkı Mevcut Durum Araştırması (Hane sayısının %10 u alınarak): Bu araştırma haneler arasından rasgele seçilecek olan %10 luk kısım üzerinden yürütülecektir. Araştırma hak sahipliği matrisinde belirtilen kategori gruplarını, devlet eliyle iskan isteyenleri (kentsel ve kırsal), kredili iskan isteyenleri (yeni ilçe merkezi, üst kotlar) ve kendi eliyle iskan isteyenleri kapsayacaktır. Kilit Bilgilendirici Anketleri: Köy ve mahalle muhtarları ile yapılacak olan anketleri kapsamaktadır. Gayrı Resmi ve/veya Resmi Görüşmeler: PEİ ler ve/veya diğer ilgili paydaşlarla yapılan resmi ve gayri resmi görüşmeler. Hassas Gruplarla Yapılan Odak Grup Toplantıları: Odak grup toplantıları ile yaşlıları, kadınları, çocukları, bedensel ve zihinsel özürlü olan PEİ leri kapsayan hassas gruplara danışılacak ve bu gruplar bilgilendirilecektir. Arazi Çalışmaları: İskan Dairesi uzmanları tarafından belirli aralıklarla yapılacak olan bu çalışmalar, kamulaştırma, inşaat ve yeniden yerleşim faaliyetleri hakkında bilgi edinmenin yanı sıra, potansiyel çevresel ve sosyal etkilerin yerinde gözlenmesine olanak verecek arazi çalışmalarını içermektedir. İstimlak Planı ve Ödenekler: İstimlak aşamalarının zamanlaması ve ödenekler hakkında bilgi DSİ Emlak ve Kamulaştırma Dairesi nden elde edilecektir. Proje Çalışanları ile Yapılan Görüşmeler ve Toplantılar: Faaliyetlerin uygulanması sırasındaki aşamalarla ilgili bilgi vermek amacıyla toplantılar düzenlenecektir. Yeniden yerleşim, inşaat ve kamulaştırma faaliyetlerinde kaydedilen ilerlemelerle ilgili bilgiler çerçevesinde düzenlenen bu toplantılara proje personelinin yanı sıra DSİ, Konsorsiyum ve BAİB ten uzmanlar da katılacaktır. PEİ lerle Yapılan Telefon Görüşmeleri : PEİ lerin %10 u ile telefon görüşmeleri gerçekleştirilecektir. YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 3 / 23
Şikayet ve Şikayet Sonuç Formları: Bölüm 10 da anlatılan şikayet, itiraz ve taleplere yanıt verme süreçlerinin uygulanması sırasında oluşturulan formlar, YYEP uygulamalarının inşaat, yeniden yerleşim ve kamulaştırma programına ve hedeflerine uygunluğunu izlemek için iyi bir veri toplamı aracıdır. Proje İlerleme Raporları: İskan Dairesi tarafından hazırlanan proje ilerleme raporlarından YYEP faaliyetlerinin zamanlamasının ve etkinliğinin izlenebilmesi konusunda yararlanılacaktır. Veri elde edilmesi aşamalarında yapılan anket çalışmalarında görev alan personelin sosyal bilimler alanında eğitim görmüş, yöre ve yöre insanını tanıyan kişiler arasından seçilmesine özen gösterilecektir. Verilerin analizi için ise planlama, istatistik, ekonomi, mühendislik ve sosyal bilimler alanında eğitim görmüş kişilerden yararlanılacaktır. Bu uzmanlar İskan Dairesi nin personeli ya da İskan Dairesi tarafından tutulan taşeronlar olabilir. Yapılan incelemeler sonrasında, uygulama aşamasındaki olumsuzluklar tespit edilecek ve bu konuyla ilgili olan kurum bilgilendirilecektir. Bilgilendirme sonrasındaki 15 gün içerisinde ilgili kurum(lar)la bir araya gelinerek, düzeltici/önleyici faaliyet(ler) ve bu faaliyet(ler)in uygulama süreleri belirlenecektir. Geri besleme entegrasyonu olarak adlandırılan bu model Şekil 11.1 de verilmektedir. Faaliyetin işlevselliği bir sonraki izleme döneminde yakından takip edilecektir. Böylece ya olumsuzluğun çözümlendiği kararına varılıp düzeltici/önleyici faaliyetin izlenmesi sona erdirilecek ya da düzeltici/önleyici faaliyetin yetersiz geldiği sonucu çıkartılarak, aynı konu ile ilgili yeni bir düzeltici/önleyici faaliyet geliştirilecektir. Sponsor, uygulama sırasında YYEP de belirtilen performans şartlarından sapmaların pratik çözümlerle düzeltmesini yapacak veya uygun şekilde ilerlemesini sağlamak için yeniden yerleşim planını güncelleyecektir. PERFORMANS İZLEME YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI UYGULAMA ETKİ İZLEME Şekil 11.1. Geri Besleme Entegrasyon Kavramsal Modeli YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 4 / 23
11.2. Etki İzleme (Dış İzleme) Etki izlemenin temel amacı, baraj yapımı sonrasında kısa ve uzun dönemde oluşabilecek sosyal etkiler ile yeniden yerleşim uygulaması sırasında ve sonrasında oluşabilecek olumsuzlukların engellenmesi için alınan önlemlerin etkinliğinin tespit edilmesidir. Etki izlemede, yer değiştirme öncesi durum ile yeniden yerleşim sonrasında oluşacak durum arasındaki değişimin kıyaslaması yapılacaktır (sağlık ve eğitim koşullarındaki değişimler ile sosyoekonomik ve kültürel değişimler). Yeniden yerleşim sonrasında PEİ lerin üretim mallarının ve gelir kaynaklarının yitirilmesi dolayısıyla ekonomik açıdan bazı sorunların çıkması muhtemeldir. Bu nedenle hazırlanan YYEP nin amacı, PEİ lerin yaşam standartlarının iyileştirilmesi, en azından yeniden yerleşim öncesindeki durumlarının muhafaza edilmesini sağlamaktır. Etki izlemede bu hedefin sağlanıp sağlanamadığı kontrol edilecek, eksiklikler tespit edilecek, düzeltici ve önleyici faaliyetler oluşturulacak ve geri besleme ile bunlar YYEP ye yansıtılacaktır. Etki izleme de performans izlemesinde olduğu gibi, hem devlet eliyle iskan isteyenleri, hem de mümkün olduğu ölçüde (özellikle de izlenme istekliliklerine bağlı olarak) bağımsız iskan isteyenleri kapsayacaktır. Etki izleme, bağımsız bir dış kurum (akademik kurum, danışman ya da sivil toplum örgütü) tarafından yılda bir kez yapılacaktır. Verilerin toplanması, analizi ve raporlanmasının en fazla 3 aylık süre içerisinde tamamlanması beklenmektedir. Bağımsız dış kurumun etki izlemesi sırasında gerçekleştireceği işler aşağıda sunulmaktadır. Yeni yerleşim alanının ve YYEP uygulamalarının yeterliliği, Performans (iç) izleme sürecinin incelenmesi ve bu sürecin YYEP e uygun olup olmadığının tespit edilerek raporlanması, Uygun olmayan alanların, tekrarlayan problemlerin ya da potansiyel hassas grupların ve hanelerin belirlenmesi için performans izleme raporlarının ve kayıtlarının incelenmesi, Yeniden yerleşim uygulamaları sırasındaki yetersiz performansların ve uygunsuzlukların belirlenmesi için şikayet kayıtlarının incelenmesi, İlerlemeyi izlemek için istimlak, zarar tazmini ya da gelir restorasyonu konularında İskan Dairesi çalışanları ve diğerleri ilgililer ile görüşmeler yapılması, PEİ lerin yaşam standartları ve gelir kaynaklarının restore edilmesi ya da iyileştirilmesi kapsamında yapılan faaliyetleri değerlendirmek amacıyla söz konusu hanelerle ilgili araştırma yapmak, YYEP nin ve OD 4.30 gerekleri ile uyumluluğunun genel değerlendirilmesini yapmaktır. YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 5 / 23
İzleme Araçları: Etki izleme için kullanılacak izleme araçları, performans izleme sırasında kullanılacak olan araçlarla benzerdir. Bunlar : Temsili Hanehalkı Mevcut Durum Araştırması: Hanelerin mevcut durum araştırması, anahtar göstergeler hakkında bilgi toplanması için cinsiyet ve hassas gruplar dikkate alınarak uygulanacaktır ve toplam hane sayısının %10 unun kapsanmasına özen gösterilecektir. PEİ ler ile Yapılan Telefon Görüşmeleri: Bağımsız iskan isteyenler ile gerçekleştirilecek telefon görüşmeleri ile elde edilecek niceliksel ve niteliksel veriler, Derin Görüşmeler: İzleme faaliyetlerini gerçekleştirecek yetkililerin paydaşlarla görüşmelerini sağlayacak toplantılar, Arazi Çalışmaları: Arazi çalışmalarının ve yeniden yerleşim çalışmalarının durumuyla ilgili gözlemler, Bireysel Görüşmeler: Çapraz doğrulama amacıyla yapılan bireysel görüşmeler ve odak grup toplantıları, Gayri Resmi Görüşmeler: Devam eden yeniden yerleşim faaliyet ve uygulamalarını iyi bilen yerel temsilciler, PEİ ler, ev sahibi nüfus, yeniden yerleşim ile ilgili sorumlular ve çalışmayı yürüten kurumun personeliyle yapılan resmi olmayan görüşmeler, Elde Edilen Veriler: DİE, Sağlık kuruluşları, Emniyet ve Eğitim Birimleri vb. ile yapılacak görüşmelerden elde edilen veriler, Şikayet ve Şikayet Sonuç Formları, Performans İzlemesi Sonuç Raporları. Yusufeli Projesi nin öncesi ve sonrası sosyoekonomik durumu değerlendirmek için gereken bir takım izleme göstergeleri ve mevcut durumu gösterir veriler Tablo 11.1 de sunulmaktadır. Tablo 11.1 de etki izlemede kullanılacak belli göstergeleri ve verileri içeren bir izleme planı sunulmaktadır. Bu tabloda verilen bilgiler YYEP faaliyetleri kapsamında gerçekleştirilmiş olan sosyoekonomik anket çalışmalarından (2005), Sağlık Bakanlığı ndan ve Yusufeli Emniyet Birimi nden elde edilmiştir. Sosyoekonomik anketler sonucunda elde edilen verilerin analiz sonuçları 5. Bölüm de detaylı olarak verilmektedir. Yöredeki Suç Oranı Yusufeli Emniyet Birimi nden; Doğum Oranı, Ölüm Oranı ve Çocuk Ölüm Oranı Sağlık Bakanlığı ndan; geri kalan veriler ise YYEP amaçları doğrultusunda hazırlanan sosyoekonomik anket sonuçlarından elde edilmiştir. YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 6 / 23
Bağımsız dış kurum tarafından hazırlanacak olan izleme raporları, izleme çalışmaları sırasında toplanan verilerin analiz sonuçlarına dayanacak ve DSİ ye sunulacaktır. DSİ raporu değerlendirecek, uygunsuzlukların varolması halinde ilgili kurum/kurumlar bilgilendirilecek ve bilgilendirmeden sonraki 15 gün içinde, kurum/kurumlar tarafından düzeltici/önleyici faaliyetler tasarlanacak ve uygulama süreleri belirlenecektir. Bir sonraki izleme döneminde de yapılan düzeltici/önleyici faaliyetlerin etkinliği izlenecek, yeterli görülmediği durumlarda yeni faaliyetler oluşturulacaktır. Bu raporlar herkesin ulaşabilmesi için Proje Ofisi nde duracaktır. YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 7 / 23
Tablo 11.1. Etki İzleme Göstergeleri Gösterge Kategorileri Veritabanı İzleme Süreci 1. yıl 2. yıl 3. yıl 4. yıl 5. yıl 6. yıl 7. yıl 8. yıl 9. yıl Sosyal Suç oranı (1000 kişide) (2003) 6 Okuma-yazması olmayan nüfus (%) İlkokulda okuyan öğrenci oranı Lisede okuyan öğrenci oranı İlçe 6.4 Köyler 13.6 Kız 90.1 Erkek 91.8 Kız 9.0 Erkek 10.9 Köylerde son 5 yılda yaşanan yıllık göç oranı (%) Kadın hane reisleri sayısı 318 20 yerleşim yerinde anket çalışması yapılan hanehalkı sayısı Yusufeli Kaymakamlığı na bağlı dernek sayısı 3 3,031 Sosyal güvencesi olmayan kişi sayısı (%) 17 30 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 8 / 23
Tablo 11.1. Etki İzleme Göstergeleri (Devamı) Gösterge Kategorileri Veritabanı İzleme Süreci 1. yıl 2. yıl 3. yıl 4. yıl 5. yıl 6. yıl 7. yıl 8. yıl 9. yıl EKONOMİK Konut amaçlı kullanılan ortalama ev yüzölçümü (m 2 /ev) 103.7 Konut sahibi hane yüzdesi (%) İlçe 69.7 Köyler 90.5 Konut kiralayan hane yüzdesi (%) İlçe 11.8 Köyler 0.4 Tarımsal üretim (kg/ay/anket yapılan hane sayısı, 3,031) Taze baklagil 27 Kuru baklagil 14 Tahıl ürünleri 58 Sebze 108 Meyve 87 Zeytin 28 Şeker 8 Bitkisel yağ 17 Hayvansal üretim (kg/ay/anket yapılan hane sayısı, 3,031) Et 13 Kümes hayvanları 5 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 9 / 23
Tablo 11.1. Etki İzleme Göstergeleri (Devamı) Gösterge Kategorileri Veritabanı İzleme Süreci 1. yıl 2. yıl 3. yıl 4. yıl 5. yıl 6. yıl 7. yıl 8. yıl 9. yıl Balık 16 Peynir 8 Yoğurt 15 Süt 69 Tereyağ 7 Yumurta 9 Bal 38 Yün 60 Meslek dağılımları (%) Emekli Kadın 8.1 Erkek 22.2 Çiftçi Kadın 32.4 Erkek 15.7 Esnaf Kadın 1.0 Erkek 8.4 Zanaatkar Kadın 0.4 Erkek 0.9 Tüccar Kadın 0.1 Erkek 0.4 Kamu çalışanı Kadın 5.8 Erkek 10.8 İşçi Kadın 2.9 Erkek 15.3 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 10 / 23
Tablo 11.1. Etki İzleme Göstergeleri (Devamı) Gösterge Kategoriler Veritabanı Mesleği yok Kadın 40.9 Erkek 16.6 Diğer Kadın 8.5 Erkek 9.7 Aylık ortalama hane geliri YTL 765 Aylık ortalama hane gideri YTL 704 Tarım faaliyetlerinin hane geliri içindeki payı (%) Kentsel Kırsal 3.7 15.7 Hayvancılık faaliyetlerinin hane geliri içindeki payı Kentsel Kırsal 1.5 6.4 (%) Isınma için kullanılan enerji kaynağı (%) Tüp 0.1 Kömür 11.5 Odun 26.3 Sıvı yakıt 61.5 ALTYAPI Ev içinde su tesisatı bulunan hane yüzdesi (banyo, mutfak, tuvalet) (%) 75 Genel kanalizasyon sistemi (%) 38.6 İzleme Süreci 1. yıl 2. yıl 3. yıl 4. yıl 5. yıl 6. yıl 7. yıl 8. yıl 9. yıl YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 11 / 23
Tablo 11.1. Etki İzleme Göstergeleri (Devamı) Gösterge Kategorileri Veritabanı İzleme Süreci 1. yıl 2. yıl 3. yıl 4. yıl 5. yıl 6. yıl 7. yıl 8. yıl 9. yıl Ev içinde tuvalet (%) Ev içinde banyo (%) İlçe 87.7 Köyler 39.9 İlçe 93.9 Köyler 65.5 Ev içinde elektrik (%) 99.4 Katı atıkları belediye tarafından toplanan hane yüzdesi (%) Sağlık 37.0 Doğum oranı (1000 kişide) (2004) 8.0 Ölüm oranı (1000 kişide) (2004) 23.0 Çocuk ölüm oranı (1000 kişide) (2004) 2.7 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 12 / 23
Temel yapısal izleme göstergeleri, veri toplama metotları, sorumlu kurumlar ve raporlama sıklığı gibi konularla ilgili bilgiler ve izleme maliyeti Tablo 11.2 de sunulmuştur. İzleme maliyetleri detaylı olarak 12. Bölüm de verilmektedir. İzleme maliyetleri belirlenirken, anket çalışmalarında 9 kişinin görev aldığı ve anket çalışmalarının 1 hafta sürdüğü varsayılmıştır. Ayrıca, niceliksel verilerin elde edilmesini sağlayacak örnekleme anketleri yılda bir kez yapılacaktır. Örnekleme anketleri hariç diğer izleme araçları (diğer bir deyişle odak grup toplantıları, doğrudan gözlemler, resmi olmayan görüşmeler, köy toplantıları vs.), düzenli faaliyetler şeklinde programlanmayacak bunun yerine gerekli olduğu zamanlarda uygulanacaktır. 11.3. Nihai Denetim (Tamamlama Denetimi) Nihai denetim, YYEP sonucunun Dünya Bankası zorunlu yeniden yerleşim politikasına uygunluğunun nihai dış değerlendirmesidir. YYEP nin bir parçası olan nihai denetim, proje sponsoru DSİ nin YYEP de verilen taahhütlere uyduğunu tasdik etmek amacıyla gerçekleştirilecektir. Tatmin edici bir tamamlama denetimi, proje sponsorunun yeniden yerleşim süreciyle ilgili yükümlülüklerinin sona erdiği anlamına gelecektir. Yusufeli Projesi Yeniden Yerleşim Eylem Planı için bir dış kurum, bağımsız üçüncü taraf olarak tamamlama denetimini yapacaktır. Tamamlama denetimi, bütün PEİ lerin yeniden yerleşimlerinin tamamlanmasından 4 yıl sonra yapılacaktır. Tamamlama denetimi; örnekleme araştırması, resmi olmayan kilit bilgilendirici görüşmeler, doğrudan gözlemler ve paydaşlarla yapılan odak grup toplantılarının bir bileşimi kullanılarak gerçekleştirilecektir. Nihai izleme raporunun sunulması üç aydan fazla sürmeyecektir. YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 13 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Maliyet tahminleri USD olarak yapılmıştır) Faaliyet Performans İzleme (İç İzleme) Kamulaştırma İzleme Göstergeleri Zamanlama ve bütçe Kamulaştırılacak ev ve parsel sayısı/gerçekleşen kamulaştırma, Kamulaştırma ücreti ödenen hane sayısı Kamulaştırma ile ilgili PEİ lerden gelen şikayetler ve bunlar için hazırlanan düzeltici/önleyici faaliyetler Baraj, HES ve Relokasyon Yollarının İnşaatı Baraj inşaatının zamanlaması ve bütçesi Relokasyon, varyant ve baraj inşaatının tamamlanan kısımları Baraj ve relokasyon yolları ile ilgili PEİ lerden gelen şikayetler ve bunlar için hazırlanan düzeltici/önleyici faaliyetlerin etkinliği Bilgi Kaynağı/Veri Toplama Yöntemleri Kamulaştırma programı ve ayrılan ödenek miktarı Süre Frekans Sorumlu Kurum 7+1 yıl 6 aylık ve/veya yıllık Tahmini Maliyet 25,000 Proje ilerleme raporları* 7+1 yıl Üç ayda bir 40,000 İskan Dairesi Araştırma ve anketler ve/veya Üçüncü 7+1 yıl Aylık 30,000 Taraf Olarak Bağımsız Bir Dış Şikayet ve şikayet sonuç Kurum 7+1 yıl Aylık 80,000 formları* PEİ ler ile yapılan gayri resmi görüşmeler 7+1 yıl Gerektiği durumlarda 10,000 Proje ilerleme raporları * 7+1 yıl Üç ayda bir 40,000 Proje çalışanları ile yapılan toplantılar/görüşmeler (DSİ/Konsorsiyum/BİB)* Şikayet ve şikayet sonuç formları* PEİ ler ile yapılan gayri resmi görüşmeler 7+1 yıl Aylık İskan Dairesi ve/veya Üçüncü 10,000 Taraf Olarak 7+1 yıl Aylık Bağımsız Bir Dış Yukarıda Kurum verilmektedir 7+1 yıl Gerektiği durumlarda 8,500 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 14 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Devamı) Faaliyet İzleme Göstergeleri Bilgi Kaynağı/Veri Toplama Yöntemleri Süre Frekans Sorumlu Kurum Tahmini Maliyet Yeniden Yerleşim Projesinin Yapılandırılması YYEP nin zamanlaması ve bütçesi, Yeniden yerleşim alanlarının hazırlanması, Proje çalışanları ile yapılan toplantılar/görüşmeler (DSİ/Konsorsiyum/BİB)* 7 yıl Aylık 20,000 Performans İzleme (İç İzleme) Kentsel/kırsal/kredili iskan ve kendi olanakları ile iskanı tercih eden ve vazgeçen hane sayısı, Geçici yerleşim yerine aktarılan aile sayısı, Kentsel, kırsal, kredili iskanda teslim edilen ev, dükkan, arazi ve kamu yapıları sayısı, Kentsel, kırsal, kredili iskanda yeniden yerleşim alanına yerleştirilen aile sayısı, Proje ilerleme raporları * 7 yıl Üç ayda bir 35,000 İskan Dairesi ve/veya Üçüncü Taraf Olarak Bağımsız Bir Dış Kurum Arazi çalışmaları 7 yıl Yıllık 7,000 Bilgilendirme ve danışma çalışmalarının zamanlaması ve etkinliği, PEİ lerle ve paydaşlarla yapılan derin görüşmeler* 7+1 yıl Yıllık 22,500 Taşınacak olan tarihi ve arkeolojik eserlerin yüzdesi, Proje ilerleme raporları * 7 yıl Üç ayda bir 35,000 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 15 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Devamı) Faaliyet Monitoring İzleme Göstergeleri Indicators Yeniden yerleşim ile ilgili PEİ lerden gelen şikayetler ve bunlar için hazırlanan düzeltici/önleyici faaliyetlerin etkinliği, Bilgi Source Kaynağı/Veri of Information/Data Toplama Collection Yöntemleri Methods Şikayet ve şikayet sonuç formları* PEİ ler ile yapılan gayri resmi görüşmeler Proje çalışanları ile yapılan toplantılar/görüşmeler (DSİ/Konsorsiyum/BİB)* Arazi çalışmaları (inşaat faaliyetleri ve istihdam için)* Time Responsible Süre Frequency Frekans Sorumlu Kurum Frame Organization 7+1 yıl Aylık 7+1 yıl Gerektiği durumlarda Tahmini Cost Estimate Maliyet Yukarıda verilmektedir 10,000 7+1 yıl Aylık İskan Dairesi ve/veya Üçüncü 8,000 Taraf Olarak 7 yıl Yıllık Bağımsız Bir Dış Kurum 7,000 Performans İzleme (İç İzleme) Projede istihdam edilen PEİ sayısı/yüzdesi, Proje ilerleme raporları* 7 yıl Üç ayda bir 35,000 Proje çalışanları ile yapılan toplantılar/görüşmeler (DSİ/Konsorsiyum/BİB)* 7 yıl Aylık 7,000 Gelir Restorasyonu Faaliyetleri Gelir restorasyonu aktivitelerinin uygulanması ve etkinliği, Bölgeye uygun, gelir getirici aktivitelerin etkinliğinin izlenmesi, SRAP ın destek verdiği projeler Temsili hanehalkı mevcut durum araştırması (Toplam hanehalkı sayısının %10 u ile yapılacak ) Halkı bilgilendirme ve halka danışma toplantıları İskan Dairesi 7+4 yıl Yıllık ve/veya Üçüncü 30,000 Taraf Olarak Bağımsız Bir Dış 7+4 yıl Yıllık Kurum 20,000 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 16 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Devamı) Faaliyet İzleme Göstergeleri Uluslararası program ve fonların çevre ve kalkınma projelerinde kullanılabilmesi için yapılan girişimler DOKAP kapsamında KOBİ ler için DPT tarafından gerçekleştirilecek olan fon ve projeler Bilgi Kaynağı/Veri Toplama Yöntemleri Kilit bilgilendirici anketleri* PEİ lerle ve paydaşlarla yapılan derin görüşmeler* Süre Frekans Sorumlu Kurum 7+4 yıl Yıllık 25,000 7+4 yıl Gerektiği durumlarda Tahmini Maliyet 27,500 Performans İzleme (İç İzleme) Taşınma ve yeniden yerleşim süreci boyunca yapılacak olan kredi ve yardımların yeterliliği Baraj inşaatı sürecinde istihdam edilecek işçilere yönelik verilecek eğitimlerin yeterliliği Bölgede ortaya çıkabilecek yoksullaşma riskleri ve bu risklerin oluşumunun engellenmesi için yeniden yapılandırmada alınacak olan tedbirlerin yeterliliği Hassas grupların mağduriyetlerini gidermek için yapılan çalışmaların yeterliliği ve etkinliği Kırsal alandan kentsel alana yerleştirilen PEİ lere meslek edinme amaçlı verilen eğitimlerin yeterliliği Odak grup toplantıları DOKAP, SRAP ve diğer ilgili kurumlarla yapılan görüşmeler ve toplantılar Proje çalışanları ile yapılan toplantılar/görüşmeler (DSİ/Konsorsiyum/BİB)* 7+4 yıl Yıllık İskan Dairesi 27,500 ve/veya Üçüncü Taraf Olarak Bağımsız Bir Dış Kurum 7+4 yıl Gerektiği durumlarda 27,500 7+4 yıl Aylık 10,000 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 17 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Devamı) Faaliyet İzleme Göstergeleri Bilgi Kaynağı/Veri Toplama Yöntemleri Süre Frekans Sorumlu Kurum Tahmini Maliyet Halkı bilgilendirme ve halka danışma toplantıları* 7+4 yıl Yıllık 20,000 Kilit bilgilendirici anketleri* 7+4 yıl Yıllık 25,000 Performans İzleme (İç İzleme) Sosyal etkiler ve bunlar için oluşturulan azaltıcı önlemlerin etkinliği PEİ lerle ve paydaşlarla 7+4 yıl 6 aylık İskan Dairesi yapılan derin görüşmeler* ve/veya Üçüncü 27,500 Taraf Olarak Arazi çalışmaları 7+4 yıl Yıllık Bağımsız Bir Dış 13,000 Kurum Proje çalışanları ile yapılan toplantılar/görüşmeler (DSİ/Konsorsiyum/BİB)* 7+4 yıl Aylık 10,000 Proje ilerleme raporları* 7+1 yıl 3 ayda bir 40,000 Performans İzleme Toplam Tahmini Maliyet: 733,000 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 18 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Devamı) Faaliyet İzleme Göstergeleri Bilgi Kaynağı/Veri Toplama Yöntemleri Süre Frekans Sorumlu Kurum Tahmini Maliyet Etki İzleme (Dış izleme) Yeniden yerleşim alanının yeterliliği: İskan evlerinin durumu (1), (2) Altyapı sistemlerinin durumu (1), (2) Kamu yapılarının durumu (4) İşyeri ve ticaret merkezlerinin durumu (4) Haberleşme ve ulaşım imkanlarını durumu (1), (2), (4) Ekilebilir arazilerin durumu (1), (2), (4) Kooperatif ve benzeri örgütlenme durumu (4) Sosyoekonomik gelişmeler: PEİ lerin aylık ortalama gelir dağılımı (1), (2), (3) PEİ lerin aylık ortalama gider dağılımı (1), (2), (3) Tarımsal üretim (1), (2), (3) Hayvansal üretim (1), (2), (3) Kentsel alanda sağlanan yeni iş imkanları ve PEİ lerin bunlara uyumu (1), (2), (4) Kırsal alanda çiftçilik gelirine ek oluşturabilecek yeni iş olanakları (1), (2), (4) Sağlık ve sosyal standartlardaki değişimler (1), (2), (3), (4) (1) (2) (3) (4) Temsili örnekleme hanehalkı mevcut durum araştırması (PEİ lerin %10 u) Bağımsız iskan isteyenler ile gerçekleştirilecek telefon görüşmeleri ile elde edilecek niceliksel ve niteliksel veriler (PEİ lerin %10 u) DİE, Sağlık kuruluşları, Emniyet ve Eğitim Birimleriyle vb. yapılacak görüşmeler ve onlardan elde edilecek veriler. İzleme faaliyetlerini gerçekleştirecek yetkililerin paydaşlarla görüşmelerini sağlayacak toplantılar 7+4 yıl Yıllık 1,100,000 7+4 yıl Gerektiği Durumlarda 33,000 Üçüncü Taraf Olarak Bağımsız Bir 7+4 yıl Yıllık Dış Kurum 18,000 7+4 yıl Aylık 22,000 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 19 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Devamı) Faaliyet İzleme Göstergeleri Bilgi Kaynağı/Veri Toplama Yöntemleri Süre Frekans Sorumlu Kurum Tahmini Maliyet Etki İzleme (Dış İzleme) Eğitim imkanlarının durumu (okulöğretmen-öğrenci sayısının uygunluğu, kütüphane, kurslar vs.) (5), (6), (7) Hassas grupların durumu ve onlar için oluşturulan özel programların sonuçları (5), (6) Suç oranı, ölüm oranı, çocuk ölüm oranı (1), (3) Bulaşıcı hastalıklar (1), (3), (5), (6), (7) Tarımsal ve diğer ekonomik faaliyetlerdeki gelişmeler (1), (3) Göç oranı (1), (3) Yeni yerleşim alanı dışından yöreye çalışmak için gelen kişilerin durumu (5), (6), (7) PEİ lerin memnuniyet düzeni: Yeniden yerleştirilenler ile ev sahibi nüfus arasındaki ilişkiler (5), (6), (7) Yeniden yerleşim yerlerinin seçiminde PEİ lerin isteklerinin ve özelliklerinin dikkate alınıp alınmadığı (1), (5), (6), (7) (5) (6) (7) Devam eden yeniden yerleşim faaliyet ve uygulamalarını iyi bilen yerel temsilciler veya diğer bilgi verebilecek kişilerle görüşmeler Çapraz doğrulama amacıyla bireysel görüşmeler ve grup toplantıları dahil doğrudan gözlemler PEİ, evsahibi nüfus, yeniden yerleşim ile ilgili sorumlular ve çalışmayı yürüten kurumun personeliyle yapılan resmi olmayan mülakatlar. 7+4 yıl 7+4 yıl 7+4 yıl Gerektiği durumlarda Gerektiği durumlarda Gerektiği durumlarda Üçüncü Taraf Olarak Bağımsız Bir Dış Kurum 10,000 10,000 22,000 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 20 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Devamı) Faaliyet İzleme Göstergeleri Bilgi Kaynağı/Veri Toplama Yöntemleri Süre Frekans Sorumlu Kurum Tahmini Maliyet Yeniden yerleşim sonrasında PEİ nin ihtiyaç duyduğu kredilerin sağlanıp sağlanamadığı ve yeterliliği (5), (6), (7) Şikayetin Giderilmesi Prosedürü nün etkinliği (8) PEİ lerin yeniden yerleşim ve hakları hakkında bildikleri ve bu haklardan memnun olup olmadıkları (1) (8) Şikayet ve şikayet sonuç formları 7+1 yıl Aylık Yukarıda verilmektedir Çevresel Durum (1) Etki İzleme (Dış izleme) Yeniden yerleşim planlamasının etkinliği: Zaman çizelgesi ile bütçenin YYEP hedeflerini karşılaması (1), (9) Üçüncü Taraf Olarak Bağımsız Bir Dış Kurum Hak sahipliğinin yaşam standartlarını geri kazandırmadaki yeterliliği (1), (9) Hassas gruplar için alınan önlemlerin yeterliliği (1), (9) (9) Performans izleme sonuç raporları 7+4 yıl Yıllık 150,000 Proje sponsorunun önceden tahmin edilmeyen problemlerle nasıl baş ettiği (8), (9) Performans izleme sonuçları ile örtüşme (9) YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 21 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Devamı) Faaliyet İzleme Göstergeleri Bilgi Kaynağı/Veri Toplama Yöntemleri Süre Frekans Sorumlu Kurum Tahmini Maliyet Kamulaştırma bedellerinin zamanında ve eksiksiz ödenmesi (1) Etki İzleme (Dış izleme) Devlet eliyle iskandan vazgeçenlerin durumu (1), (10) Geri ödeme planına uymayanlar (11) Kendi olanakları ile iskanı tercih edenlerin durumu (2) Bilgilendirme ve Danışma çalışmalarının uygun şekilde gerçekleştirilmesi (6), (7) Gerçekleştirilen köy toplantıları, odak grup toplantıları ve derin görüşme sayısı (11) (10) DOKAP, SRAP ve diğer ilgili kuruluşlarla gerçekleştirilen toplantı ve görüşmeler 7+4 yıl Gerektiği durumlarda Üçüncü Taraf Olarak Bağımsız Bir Dış Kurum 12,000 Gerçekleştirilen arazi çalışmaları, sosyoekonomik anketler ve mahalle/köy muhtarları anketleri sayısı (1), (5), (7) (11) Proje çalışanları ile yapılan toplantı ve görüşmeler (DSİ/Konsorsiyum/BİB) 7+4 yıl Aylık 10,000 Dağıtılan Yusufeli Barajı Projesi Bilgilendirme Kitapçığı sayısı (11) Etki İzleme Toplam Tahmini Maliyet: 1,387,000 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 22 / 23
Tablo 11.2. Önerilen İzleme Planı (Devamı) Faaliyet İzleme Göstergeleri Bilgi Kaynağı/Veri Toplama Yöntemleri Süre Frekans Sorumlu Kurum Tahmini Maliyet Performans ve Etki İzlemelerinin Etkinliği: Üretimdeki artış Tamamlama Denetimi (Dış Denetim) Yaşam standardındaki iyileşme Mevcut duruma göre gelişme Kaybedilen arazi ve mülkler için yapılacak tazmin ödemeleri Şikayet sayısı ve kapatılan dosya sayısı Performans ve Etki izleme raporlarının dış değerlendirmesi Bağımsız araştırmalar ve halka danışma 7+3 yıl Yıllık Üçüncü Taraf Olarak Bağımsız Bir Dış Kurum 300,000 Taşınan tarihi ve arkeolojik eserlerin durumu, Tamamlama Denetimi Toplam Tahmini Maliyet: 300,000 İzleme Toplam Maliyeti: 2,420,000 YENİDEN YERLEŞİM EYLEM PLANI Revizyon: B Sf. 23 / 23