FASIL 6: ŞİRKETLER HUKUKU

FASIL 6: ŞİRKETLER HUKUKU 6.A. Avrupa Birliği ndeki Genel Sektörel Durum Analizi Şirketler hukuku mevzuatı, şirketler ile muhasebe ve denetim konularını kapsamaktadır. Şirketler konusuna ilişkin kurallar, şirketlerin kurulumu, tescili, birleşmesi, bölünmesi, şubeleri, ortakları ve alacakları ile ilgili esasları düzenlemektedir. Muhasebe ve denetim konusuna ilişkin kurallar ise, Uluslararası Muhasebe Standartlarının uygulamasını, anonim ve limited şirketlerin bilanço esaslarını, finansal raporlama ilkelerini, denetim ve muhasebe ilkelerini, profesyonel bütünlüğe ve bağımsızlığa ilişkin temel kuralları düzenlemektedir. 6.A.1. Uyum Sağlanacak AB Mevzuatı 17 Aralık 1982 tarih ve 82/891/AET sayılı Altıncı, halka açık sınırlı sorumlu şirketlerin bölünmesi konusunu düzenlemektedir. 21 Aralık 1989 tarih ve 89/666/AET sayılı Onbirinci, başka bir devlet hukukuna tabi bazı şirket türleri tarafından bir üye devlette açılan şubeler hakkında açıklama zorunluluklarına ilişkin konularını düzenlemektedir. 27 Eylül 2001 tarih ve 2001/65/AT, belirli şirket türleri, bankalar ve diğer mali kuruluşların yıllık ve konsolide hesaplarını değerleme kuralları ile ilgili 86/635/AET, 83/3497AET ve 78/660/AET sayılı direktiflerin tadil edilmesini düzenlemektedir. 19 Temmuz 2002 tarih ve 1606/2002 sayılı Uluslararası Muhasebe Standartlarının Uygulanmasına ilişkin Avrupa, uluslararası muhasebe standartlarına ilişkin konuları düzenlemektedir. 18 Haziran 2003 tarih ve 2003/51/AT, belirli tip şirketler, bankalar ve diğer mali kuruluşlar ile sigorta şirketlerinin yıl sonu ve konsolide mali tabloları hakkında 78/660/AET, 83/349/AET, 86/635/AET ve 91/674/AET sayılı Direktiflerin tadil edilmesini düzenlemektedir. 26 Ekim 2005 tarih ve 2005/56/AT, sınır ötesi birleşmelerle ilgili hususları düzenlemektedir. 17 Mayıs 2006 tarih ve 2006/43/AT, yıllık hesapların ve konsolide hesapların kanuni denetimi ve değiştirilen 78/660/AET ve 83/349/AET sayılı Konsey Direktifleri ve yürürlükten kaldırılan 84/253/AET sayılı ni ifade etmektedir, ayrıca, yasal denetim hususunda üye devletlerin bu direktifle getirilen şartlar haricinde başka şartlar daha uygulama konusunu düzenlemektedir. 1

14 Haziran 2006 tarih ve 2006/46/AET, Direktif altında kabul edilen birçok uygulamalar tüm şirketlere ayni şekilde uygulanmayabilir. Üye devletler bilanço dışı düzenlemeler ve ilgili tarafları ilgilendiren düzenlemelerden muaf tutulabilmektedirler. Uluslararası Muhasebe Standardlarına göre doğru ve adil olarak nitelendirilen şirketlerin, hesap yükümlülüklerini daha da detaylı bildirmeleri gerekmemektedir. Kurul üyelerinin kolektif sorumluluğu, ilgili taraf işlemlerine ilişkin şeffaflık ve bilanço-dışı düzenlemeler ve kurumsal yönetim beyanını düzenlemektedir. 13 Kasım 2007 tarih ve 2007/63/AT, halka açık sınırlı sorumlu şirketlerin bölünmeleri veya birleşmeleri konusunda bağımsız uzman raporunun gerekliliğini ve 78/855/AET sayılı ve 82/891/AET sayılı Direktifler in tadil edilmesini düzenlenmektedir. 11 Mart 2008 tarih ve 2008/30/AT, yıllık hesapların ve konsolide hesapların kanuni denetimini içeren 2006/43/AT sayılı Direktif değişikliklerini düzenlemektedir. 18 Haziran 2009 tarih ve 2009/49/AT, belirli şirket türlerinin yıllık muhasabeleri ile ilgili 78/660/AET sayılı direktifi ve konsolide hesaplar ile ilgili 83/349/AT sayılı direktifin tadil edilmesini düzenlenmektedir. 16 Eylül 2009 tarih ve 2009/101/AT, ortakların ve üçüncü şahısların menfaatlerinin korunması için, üye devletlerce, Antlaşma nın 48. Maddesinin ikinci paragrafındaki anlamıyla şirketlerden talep edilen güvenceleri düzenlemektedir. 16 Eylül 2009 tarih ve 2009/102/AT, tek ortaklı şirket kurulması ile ilgili hususları düzenlemektedir. 16 Eylül 2009 tarih ve 2009/109/AT, şirket birleşmeleri ve bölünmeleri hususunda raporlama ve belgelendirme yükümlülüklerine ilişkin 77/91/AET, 78/855/AET, 82/891/AET ve 2005/56/AT sayılı direktiflerin tadil edilmesini düzenlemektedir. 5 Nisan 2011 tarih ve 2011/35/AB, halka açık sınırlı sorumlu şirketlerin birleşmeleri düzenlemektedir. 25 Ekim 2012 tarih ve 2012/30/AB, halka açık sınırlı sorumlu (anonim) şirketlerin kurulması ve sermayelerinin idamesi ve değiştirilmesi ile ilgili olarak, ortakların ve başkalarının çıkarlarının korunması için, üye devletlerce, Antlaşma nın 54. maddesinin ikinci paragrafındaki anlamıyla şirketlerden talep edilen güvencelerin eşdeğer kılınmasını düzenlemektedir. 26 Haziran 2013 tarih ve 2013/34/AB, yıllık finansal tabloları, konsolide finansal tabloları ve belli taahhütler hakkındadır ve 2006/43/AT nin tadil edilmesini ve 76/660/AET ve 83/349/AET sayili Konsey Direktiflerinin yürürlükten kaldırılmasını düzenlemektedir. 2

6.A.2. Avrupa Birliği Müktesebatının Uygulanması İçin Gerekli İdari Yapılanma Şirketlerin kaydını ve sicilinin elektronik ortamda tutulabilmesi için gerekli olan merkezi sistemin kurulması en önemli idari yapılanmalardan biri olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca, şirketlerin kuruluş işlemlerinin kontrol edilebilmesi için bir idari veya yargı otoritesi belirlenerek, bu otorite tarafından şirket kuruluşlarının kontrolü sağlanmaktadır. Şirket muhasebesi ve denetlenmesi konusunda gerekli görülen idari yapılanmada ise, ilk olarak muhasebe standartlarını belirleyecek özel kuruluş ve/veya kamu kuruluşunun belirlenmesi gerekmektedir. Ayrıca söz konusu standartların takibini yapacak olan bir idari yapı oluşturulmalı ve bu idari yapı içerisinde belirlenmiş olan Standartların doğru uygulanıp uygulanmadığını denetlenmelidir. Bunlara ek olarak, Müktesebatın uygulanmasına yönelik gerekli idari altyapıyı oluşturmak için ise mesleki prensiplerini belirleyecek olan özel veya yarı kamusal bir kuruluşun oluşturulması bir diğer idari gereklilik olarak belirtilmektedir. 6.B. İç Hukuka Yansıtma Öncelikleri 6.B.1. Günümüze Kadar Kaydedilen İlerleme Şirketler hukuku faslına bağlı olarak Şirketler Yasası ve Kuzey Kıbrıs Muhasebe ve Denetim Meslek Yasa Tasarı ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Şirketler Yasası nın tamamının gözden geçirilip ilgili AB mevzuatına uyumlaştırılması ve söz konusu uyumun sağlanması için gerekli değişikliklerin yapılması konusunda başlatılan çalışmalara devam edilmektedir. Şirketler Yasası ile ilgili yapılan çalışmalar Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi temsilcilerinin, Ekonomi işlerinden sorumlu Bakanlığın ve sorumlu Bakanlığın temsilcilerinin yer aldığı bir çalışma grubu tarafından yürütülmektedir. Yapılan çalışma ile şirketlerimizin uluslararası rekabet gücünün artırılması hedeflenmekte olup, getirilecek olan yeni düzenlemeler arasında şirketlerin kuruluşu, satın almaları, birleşmesi, bölünmesi gibi konular yer almaktadır. Yapılacak olan çalışmanın sonunda Şirketler Yasası na yeni düzenlemeler eklenerek güncellenmiş bir Şirketler Yasası nın hazırlanması hedeflenmektedir. Fasıl kapsamında ele alınan bir diğer çalışma olan muhasebe ve denetim meslek mevzuatı ile ilgili çalışmalar sorumlu Bakanlığa bağlı Gelir ve Vergi Dairesi temsilcilerinden oluşan bir çalışma grubu tarafından yürütülmekte olup gerektiği noktada Ekonomi işlerinden temsilcileri ile istişare edilmektedir. Hazırlanan Kuzey Kıbrıs Muhasebe ve Denetim Meslek Yasa tasarısında son aşamaya gelinmiş olup yasanın 2014 yılının ilk nda Bakanlar Kuruluna sevk edilmesi planlanmaktadır. 3

6.B.2. Öncelikler Listesi Öncelik 6.1 Şirketler hukuku alanında AB müktesebatına uyum sağlanması ve uygulanması yönünde gerekli yasal ve idari düzenlemelerin yapılması Ana Unsur 6.1.1 Şirketler Yasası nın AB mevzuatına uyumlaştırılması ve uygulayıcı tüzüklerinin hazırlanarak yürürlüğe konması Ana Unsur 6.1.2 Muhasebe Meslek Yasa Tasarısı nın ve uygulayıcı tüzüklerin hazırlanarak yürürlüğe konması 4

6.B.3. Mevzuat Uyum Takvimi ve İdari Düzenleme Tabloları Öncelik 6.1 Şirketler hukuku alanında AB müktesebatına uyum sağlanması ve uygulanması yönünde gerekli yasal ve idari düzenlemelerin yapılması a) Mevzuat Uyum Takvimi Tablosu 6.1-a Sıra No Değiştirilecek / Yeni Çıkarılacak Yasal Düzenlemenin Adı Amaç / Kapsam Uyum Sağlanması Öngörülen AB Mevzuatı Meclise / Bakanlar Kuruluna Sevk Tarihi Ana Unsur 6.1.1 Şirketler Yasası nın AB mevzuatına uyumlaştırılması ve uygulayıcı tüzüklerinin hazırlanarak yürürlüğe konması 1 Şirketler (Değişiklik) Yasa Tasarısı Tek ortaklı şirketlerin kurulmasının, şirketlerin vermesi zorunlu evraklar ve sermayenin yanı sıra şirket satın almaları, şirketlerin birleşme ve bölünmesi ve deniz aşırı şirketler ile ilgili AB mevzuatına uyumun sağlanması -17 Aralık 1982 tarih ve 82/891/AET sayılı Altıncı -21 Aralık 1989 tarih ve 89/666/AET Onbirinci - 26 Ekim 2005 tarih ve 2005/56/AT -13 Kasım 2007 tarih ve 2007/63/AT -18 Haziran 2009 tarih ve 2009/49/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve -16 Eylül 2009 tarih ve 2009/102/AT -16 Eylül 2009 tarih ve 2009/109/AT - 5 Nisan 2011 tarih ve 2011/35/AB - 25 Ekim 2012 tarih ve 2012/30/AB 2015 yılının ikinci Düzenlemenin Hazırlanmasından Sorumlu Kurum/lar Ekonomi işlerinden 5

- 26 Haziran 2013 tarih ve 2013/34/AB sayılı Avrupa Parlamentosu ve Ana Unsur 6.1.2 Muhasebe Meslek Yasa Tasarısı nın ve uygulayıcı tüzüklerin hazırlanarak yürürlüğe konması 1 Muhasebe ve Denetim Meslek Yasa Tasarısı Şirketlerin denetimini yapacak olan muhasip murakıplarının sertifikalandırılması yönünde AB Muhasebe Mevzuatına uyum sağlanması ve grup şirketlerinin hesap sunma ve denetiminin düzenlenmesi 2 Mesleki Yeterlilik Sınavı Tüzüğü Yeni oluşturulacak Muhasebe ve Denetim Kurulu tarafından mesleki yeterlilik sınavının hangi kuruluşlara yaptırılacağı, sınava başvuru ve değerlendirme ile ilgili usul ve esasların belirlenmesi amacıyla Muhasebe Meslek Yasası altında çıkarılacak tüzük - 17 Mayıs 2006 tarih ve 2006/43/AT - 11 Mart 2008 tarih ve 2008/30/AT 2014 yılının ilk 3 Kuzey Kıbrıs Yetkili Muhasipler ile Yetkili Muhasip ve Denetçiler Enstitüsünün Çalışma Usul ve Esasları Tüzüğü Yetki belgesi alan muhasipler ile muhasip ve denetçiler tarafından oluşturulacak enstitünün çalışma usul ve esasları ile enstitü altında kurulacak organların görev ve çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi 4 Muhasebe Mesleği İcra Esasları Tüzüğü Muhasebe mesleğinin icrası ve işlemleri ile ilgili kuralların düzenlenmesi 6

6.1-a (Devamı) Sıra No Değiştirilecek / Yeni Çıkarılacak Yasal Düzenlemenin Adı Amaç / Kapsam Uyum Sağlanması Öngörülen AB Mevzuatı Meclise / Bakanlar Kuruluna Sevk Tarihi Düzenlemenin Hazırlanmasından Sorumlu Kurum/lar 5 Yetki Belgesi Sahiplerinin Mesleki Etik Kurallarını Düzenleyen Tebliğ Yetkili muhasip ile yetkili muhasip ve denetçilerin dürüstlük, tarafsızlık, mesleki yetkinlik ve özen konularının düzenlenmesi 6 Mesleki Pratik Eğitim Tebliği Pratik eğitim verecek olan yetkili muhasip ile yetkili muhasip ve denetçilerde aranacak şartların belirlenmesi 7 Kuzey Kıbrıs Yetkili Muhasipler ile Yetkili Muhasip ve Denetçiler Enstitüsünün Bütçesini Düzenleyen Yönetmelik Kuzey Kıbrıs Yetkili Muhasipler ile Yetkili Muhasip ve Denetçiler Enstitüsünün bütçesinin gelir ve harcama esaslarının belirlenmesi 8 Kalite Güvence Tüzüğü Muhasebe ve Denetim Kurulu bünyesinde oluşturulacak Kalite Güvence Biriminin kuruluşu, organizasyonu, kaynakları, uygulama yöntem ve kurallarının düzenlenmesi amacıyla Muhasebe Meslek Yasası altında çıkarılacak tüzük 2015 yılının ilk 9 Sürekli Mesleki Eğitim Konusunda Yönetmelik Yetkili muhasip ile yetkili muhasip ve denetçilere yönelik sürekli meslekli eğitimlerin konuları, süreleri ve koşullarının belirlenmesi 2015 yılının ilk 7

b) İdari Düzenleme Tablosu 6.1-b Sıra No Yapılması Gerekenler Uygulama Tarihi Ortak Çalışmalar (Ekonomi işlerinden, ) 1 Şirketler hukuku alanında AB müktesebatına uyum amacıyla orta vadeli danışmanlık hizmeti alınması 2014-2016 Ana Unsur 6.1.1 Şirketler Yasası nın AB mevzuatına uyumlaştırılması ve uygulayıcı tüzüklerinin hazırlanarak yürürlüğe konması Ekonomi işlerinden 1 Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi Otomasyonu e-devlet projesi kapsamında yapılacaktır. 2014-2015 2 Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi personeline yönelik otomasyon ile ilgili eğitim verilmesi e-devlet projesi kapsamında yapılacaktır. 3 Şirketler Yasası nda getirilen yeni düzenlemeler ile ilgili ekonomik operatörlere ve tüm ilgili paydaşlara yönelik bilgilendirme seminerlerinin düzenlenmesi 2014-2015 2014 Ana Unsur 6.1.2 Muhasebe Meslek Yasa Tasarısı nın ve uygulayıcı tüzüklerin hazırlanarak yürürlüğe konması ve Muhasebe ve Denetim Kurulu 1 Muhasebe ve Denetim Kurulu üyelerinin atanması 2014 2 Oluşturulması planlanan Muhasebe ve Denetim Kurulu üyelerine AB üye devletlerindeki kurul çalışmaları hakkında eğitimlerin verilmesi 2014 3 İyi yönetişim konusunda bilgilendirme çalışmalarının düzenlenmesi 2014 4 Muhasebe ve Denetim Kurulu üyeleri ile çalışma grubu üyelerinin AB uygulamalarının yerinde görülebilmesi için çalışma ziyareti 2015 5 Kuzey Kıbrıs Yetkili Muhasipler ile Yetkili Muhasip ve Denetçiler Enstitüsünün oluşturulması 2014 6 Kuzey Kıbrıs Yetkili Muhasipler ile Yetkili Muhasip ve Denetçiler Enstitüsünün üyelerine yeni yürürlüğe girmiş olan birincil mevzuat ve bunun altında hazırlanacak olan ikincil mevzuatın kapsamı hakkında bilgilendirme seminerlerinin düzenlenmesi 2015 8