İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...V KISALTMALAR... XIII GİRİŞ... 1 1. KAMU İHALE HUKUKUNUN KAYNAKLARI... 3 A. Asıl Kaynaklar... 3 1. Anayasa... 3 2. Kanunlar... 5 3. Kanun Hükmünde Kararnameler... 8 4. Tüzükler... 10 5. Yönetmelikler... 10 6. Diğer Düzenleyici İşlemler... 12 B. Yardımcı Kaynaklar... 14 1. Yargı Kararları... 14 2. Kamu İhale Kurumu Kararları... 15 3. Doktrin... 16 2. KAMU İHALE SÜRECİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR... 17 A. İhale Kavramı ve İhale Süreci... 17 B. İhalenin Tarafları... 21 1. İhaleye Çıkan Taraf: İdare... 21 2. İhaleye Katılan Taraf... 22 a. Sözleşme Öncesi Aşamada... 22 aa) Aday... 22 bb) İstekli... 23 cc) İstekli Olabilecek... 24 dd) Ortak Girişim... 25 ee) İş Ortaklığı... 26 ff) Konsorsiyum... 26 b. Sözleşme Sonrası Aşamada: Yüklenici... 27 3. İhale Sürecindeki Belgeler... 27 a. İhale İşlem Dosyası... 27 b. İhale Dokümanı... 28 c. Şartname... 30
VI İçindekiler d. Zeyilname... 33 e. Yaklaşık Maliyet... 33 f. Eşik Değer... 34 C. İhale Sürecinde Yetkili Kişi ve Kuruluşlar... 37 1. İhale Yetkilisi... 37 2. İhale Komisyonu... 38 3. Kamu İhale Kurumu... 40 D. İhalenin Konusu... 42 1. Mal Alımı... 42 2. Hizmet Alımı... 42 3. Yapım İşleri... 43 4. Danışmanlık Hizmetleri... 44 E. Kamu İhale Sözleşmesi... 45 3. KAMU İHALE KANUNUNUN KAPSAMI...49 A. Kamu İhale Kanununa Tabi İdareler (Organik açıdan)... 50 B. Kamu İhale Kanununa Tabi İşler (Maddi açıdan)... 55 4. KAMU İHALELERİNE EGEMEN OLAN İLKELER...65 A. İhalenin Ön Koşulu Niteliğindeki İlkeler... 67 1. Ödeneksiz İhale Yapılamayacağı İlkesi... 67 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 67 b. İlkenin İstisnaları... 68 c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 70 2. ÇED Belgesi Alma Zorunluluğu... 72 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 72 b. İlkenin İstisnaları... 75 c. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları... 75 d. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 76 B. Ekonomik Kamu Düzeninin Korunmasına İlişkin İlkeler... 77 1. Rekabet İlkesi... 78 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 78 b. İlkenin İstisnaları... 81 c. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları... 81 d. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 86 e. Kamu İhalelerinde Rekabet İlkesinin Denetiminde Yetki Sorununa İlişkin Rekabet Kurulunun Yaklaşımı... 89 2. Eşit Muamele İlkesi... 93 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 93
İçindekiler VII b. İlkenin İstisnası: Yerli İstekliler Lehine Avantaj Sağlanması... 94 c. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları... 95 d. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 96 3. Kaynakların Verimli Kullanılması İlkesi... 98 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 98 b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurumu Kararları... 99 c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 101 4. Üç İlkenin İlişkisi ve Kamu Yararı... 103 C. İHALE KONUSU İŞE İLİŞKİN İLKELER... 105 1. İhtiyaçların Uygun Şartlarda ve Zamanında Karşılanması İlkesi... 105 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 105 b. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 108 2. Mal Alımı, Hizmet Alımı ve Yapım İşleri İhalelerinin Bağımsızlığı İlkesi... 110 a. İlkenin Anlamı ve Kapsamı... 110 b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları... 112 c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 114 3. İhale Konusunun Bölünmezliği İlkesi... 115 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 115 b. İlkeye İlişkin Mahkeme Kararları... 117 D. İHALE USULLERİNE İLİŞKİN İLKELER... 118 1. Saydamlık İlkesi... 118 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 118 b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları... 127 c. İlkeye ilişkin Danıştay Kararları... 131 2. Güvenirlik İlkesi... 132 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 132 b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları... 133 c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 134 3. Gizlilik İlkesi... 135 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 135 b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları... 137 c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 141 4. Kamuoyu Denetimi İlkesi... 143 5. Temel İhale Usullerinin Önceliği... 145 a. İlkenin Anlam ve Kapsamı... 145 b. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları... 145 5. İHALE USULLERİ... 149 A. Açık İhale Usulü... 149
VIII İçindekiler B. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü... 150 1. Belli İstekliler Arasında İhale Usulünün Konusu... 151 2. Ön Yeterlik İlanı... 152 3. İsteklilerin Teklif Vermeye Davet Edilmesi... 153 4. Danışmanlık Hizmeti İhalelerine İlişkin Özel Düzenleme... 155 C. Pazarlık Usulü... 156 1. Pazarlık Usulünün Uygulanabildiği Durumlar... 156 a. Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulleriyle yapılan ihalelerde teklif çıkmaması... 157 b. İdare tarafından önceden öngörülemeyen durumların ortaya çıkması... 158 c. Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması... 164 d. Araştırma ve Geliştirme Sürecine İhtiyaç Gösteren ve Seri Üretime Konu Olmayan Alımlar... 166 e. İhale Konusunun özgün nitelikte ve karmaşık olması... 166 f. Belli limitin altında kalan mamul mal, malzeme ve hizmet alımları... 166 2. Pazarlık Usulünde İlan Yapılması Zorunlu Olmayan Durumlar... 168 3. Pazarlık İhale Süreci... 169 D. Doğrudan Temin Usulü... 173 1. Doğrudan Temin Usulünün Uygulanabileceği Alımlar... 173 2. Doğrudan Temin Usulünde İhale Süreci... 174 E. Tasarım Yarışmaları... 175 F. İhalelere Katılacak Kişilerin İdare Tarafından Davet Edilmesi Sorunu... 176 1. Davet edilecek kişilerin belirlenmesinde idarenin takdir yetkisi... 176 2. Davet edilecek istekli ve geçerli teklif sayısı... 177 3. İdare Tarafından Davet Edilmeyen Kişilerin İhaleye Katılması Sorunu... 180 4. İhaleye Davet Edilmeyen Kişinin Ortak Girişim Olarak Katılması... 187.6. İHALE SÜRECİ...191 A. Hazırlık Aşaması... 191 1. İdarenin Hazırlık İşlemleri... 191 a. Ön Koşulların Yerine Getirilmesi... 191 b. Yeterli Ödeneğin Ayrılması... 192 c. Yaklaşık Maliyetin Belirlenmesi... 193 d. İhale Dokümanlarının Hazırlanması... 194 aa) Şartnamenin Hazırlanması... 194 bb) İhale ve Ön Yeterlik Dokümanının Verilmesi... 196 cc) İhale Dokümanında Değişiklik veya Açıklama Yapılması... 197 e. İhale Komisyonunun Oluşturulması... 198
İçindekiler IX f. İhalelerin İlanı... 200 aa) İlan Yapılması Zorunlu Olmayan İhaleler... 201 bb) İhale ilânlarında bulunması zorunlu hususlar... 202 cc) Ön yeterlik ilânlarında bulunması zorunlu hususlar... 203 dd) Geçersiz ilanlar... 203 2. Aday ve İsteklilerin Hazırlık İşlemleri... 204 a. İhale Dokümanlarının Alınması... 205 b. İhalelere Katılma Yasağının Bulunmaması... 205 c. Zorunlu Belgelerin Hazırlanması... 207 d. Geçici Teminatın Yatırılması... 209 e. Tekliflerin Sunulması... 211 f. Tekliflerin Sunulmasında İstisnai Durum... 212 aa) Alternatif Teklif Verilmesi... 212 bb) Kısmi Teklif Verilmesi... 213 B. İhale Aşaması... 214 1. Tekliflerin Alınması ve Açılması... 214 2. Tekliflerin Değerlendirilmesi... 215 a. Tekliflerin Değerlendirilmesi ve Belgelerdeki Eksik Bilgilerin Tamamlatılması... 215 b. Aşırı Düşük Tekliflerin Tespiti ve Değerlendirilmesi... 216 3. Bütün Tekliflerin Reddedilmesi... 218 4. İhalenin Karara Bağlanması... 218 5. Yasaklılık Sorgulaması Yapılması ve İhale Kararının Onaylanması... 219 6. Kesinleşen İhale Kararlarının Bildirilmesi... 219 C. Sözleşme Aşaması... 220 1. Sözleşmeye Davet... 220 2. Kesin Teminatın Verilmesi... 220 3. Sözleşme Yapılmasında İsteklinin Sorumluluğu... 221 4. Sözleşme Yapılmasında İdarenin Görev ve Sorumluluğu... 222 5. İhalenin Sözleşmeye Bağlanması... 223 7. İHALENİN İPTALİ... 229 A. İptal Kararının Hukuki Niteliği... 229 B. İptal Türleri... 229 1. İhale Saatinden Önce İptal... 229 2. Yetersiz Sayıda İstekli Bulunması... 233 3. Bütün Tekliflerin Reddedilmesi... 237 4. İhaleye Katılamayacak Olanlar Üzerinde İhalenin Kalması... 240 5. İhale Yetkilisinin Kararı... 241
X İçindekiler 6. İhale Üzerinde Kalan İsteklilerin Sözleşme İmzalamaması... 243 C. İptal Kararının Sonuçları... 244 D. İptal Kararına Karşı Başvuru Yolları... 245 8. KAMU İHALE SÜRECİNDEKİ UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ...253 A. İdari Başvuru... 253 1. Şikayet Yolu... 257 a. Tanım... 257 b. Şikayet başvurusunun ihale sürecine etkisi... 257 c. Başvuru Ehliyeti ve Şikayet Nedenleri... 259 d. Başvuru Süresi... 260 e. Başvuru Şekli... 261 f. İdare Tarafından Yapılacak İnceleme... 263 2. İtirazen Şikayet Yolu... 265 a. Tanım... 265 b. Başvuru Ehliyeti ve İtirazen Şikayet Nedenleri... 266 c. Başvuru Süresi... 267 d. Başvuru Şekli... 268 e. Başvuru Bedeli... 270 f. Kurum Tarafından Yapılacak İnceleme... 270 B. Yargısal Başvuru... 275 1. Görevli ve Yetkili Mahkeme... 275 2. Yargılama Usulü... 276 9. KAMU İHALELERİNE KATILMA YASAĞI...281 A. Kanunla Yasaklama... 281 B. İdari Kararla Yasaklama... 290 1. Yasaklama Sebepleri... 291 a. Yasak Fiil ve Davranışlarda Bulunma... 291 aa) İhaleye İlişkin İşlemlere Fesat Karıştırmak veya Buna Teşebbüs Etmek... 292 bb) Rekabeti Engelleyici veya İhale Kararını Etkileyecek Davranışlarda Bulunmak... 296 cc) Sahte Belge Düzenlemek veya Kullanmak... 298 dd) Aynı İhalede Birden Fazla Teklif Vermek... 299 ee) İhaleye Katılması Yasak Olan Kişilerin Teklif Vermesi... 301 b. Sözleşme Yapmamak... 302 c. Bilgi ve Belgeleri Açıklama Yasağının İhlal Edilmesi... 303 2. Yasaklama Kararı Almaya Yetkili Merciler... 304
İçindekiler XI 3. Doğrudan Temin Usulünde İhalelere Katılma Yasağı... 305 4. İhalelere Katılmaktan Yasaklama Süreci... 307 a. Yasaklama Usulü... 307 b. Yasaklama Kararının Yürürlüğe Girmesi ve Yasaklılık Süresi... 308 C. Yargı Kararı ile Yasaklama... 309 1. İhaleye Fesat Karıştırma Suçu... 310 2. Yasaklılık Kapsamı ve Süresi... 311 D. Yasaklamanın Hukuki Sonuçları... 312 1. İhale Dışı Bırakılma... 312 2. İhalenin İptali ve Teminatın Gelir Kaydedilmesi... 313 3. İhalelere Katılma Yasağının Üçüncü Kişilere Etkisi... 315 4. Haklarında Kamu Davası Açılmasına Karar Verilenlerin Durumu... 317 E. Yasaklama Kararına Karşı Hukuki Başvuru Yolları... 320 1. İdari Başvuru... 320 2. İptal Davası... 321 3. Tazminat Talebi... 322 10. İHALEYE FESAT KARIŞTIRMA SUÇU... 325 A. Suçun Konusu: İhale... 326 B. Maddi Unsur... 328 C. Fail ve Mağdur... 330 D. Manevi Unsur... 331 E. Yaptırım... 332 11. KAMU GÖREVLİLERİNİN SORUMLULUĞU... 333 A. İdari Yaptırım... 333 B. Cezai Yaptırım... 334 C. Tazminat Yaptırımı... 335 1. Kamu Görevlilerinin Tazminat Sorumluluğunun Genel Esasları... 335 2. Kamu İhale Hukukunda... 338 YARARLANILAN KAYNAKLAR... 341