F. Serbest Elle Yazı Yazma Elle yazı yazılırken, kurşun kalem veya mürekkepli kalem kullanılır. Kurşun kalemin uç sertliği H veya olmalıdır. Yazı kalınlığı da çizgi kalınlığına göre seçilmelidir. Mürekkeple yazı için genellikle teknik çizim kalemleri kullanılır. u kalemle yazı yazarken ucun dik tutulması gerekir. u şekilde yazı yazmak zorlaşır. unun için mafsallı kalem adaptörleri kullanılır. Harf ve rakamların düzgün yazılabilmesi için satır, büyük harf yüksekliği, küçük harf yüksekliği çizgilerinden faydalanılır. Eğik yazılarda 7 lik açının gösterilmesi ve 7 lik açının gönyelerle ve kareler yardımıyla bulunması mümkündür. Serbest elle standart yazı için harf, rakam ve işaretlerin standart biçimlerini iyi bilmek gerekir. yrıca her harf ve rakam için kalemin hareket sırasını ve yönünü doğru uygulamak gerekir. çıklamalı, Uygulamalı EKNİK ESİM Yıldırım EÜKN
9 Geometrik Çizimler (evam) E. aire içersine düzgün çokgen çizimi M ) Üçgen çizimi - Yarı çap () açıklığına sahip pergel noktasına konarak daire ve noktalarında kestirilir, - airenin tepe noktası (), ve noktaları birleştirilir. (Şekil ) Şekil. E ) örtgen ( kare ) çizimi - Eksen çizgilerinin daireyi kestiği noktalar birleştirilerek daire çizilebilir. Eğer kare tabanının yatay olması isteniyorsa; - ergel yarı çap kadar açılarak, ve noktalarından bir birlerini kesen çapraz yaylar çizilir, ve E noktaları bulunur, - ve E noktaları M noktasından geçen bir doğru ile birleştirilerek uzatılır, - Çizilen doğruların daireyi kestiği dört nokta birleştirilir. (Şekil ) M Yıldırım EÜKN çıklamalı, Uygulamalı EKNİK ESİM ) eşgen çizimi - yarı çaplı pergel noktasına konarak daire ve noktalarında kestirilir, - u iki nokta birleştirilerek yatay eksen üzerinde yarı çap orta noktası bulunur, - noktasına konulan pergel daire tepe noktası ( E ) kadar açılarak, E noktasından yatay ekseni F noktasında kesen bir yay çizilir, - EF yay uzunluğu beşgenin kenar uzunluğudur. u uzunluk E noktası başlangıç olacak şekilde yaylar vasıtası ile daire üzerinde alınır, yayların daireyi kestiği noktalar birleştirilir. (Şekil ) F Şekil. E M Şekil. ) ltıgen çizimi - Yarı çap açıklığında pergel ve noktalarına konularak iki yay ile daire dört noktadan kestirilir, - u dört nokta ve yayların merkezi olan ile noktaları birlikte sırasıyla birleştirildiğinde altıgen tamamlanır. (Şekil ) M Şekil. ) Yedigen çizimi - Yarı çap ( ) uzunluğunda açılan pergel noktasına konularak daire iki noktadan kestirilir, - airenin kesildiği ve noktaları birleştirilerek eksen çizgisini kestiği doğrunun orta noktası bulunur, - ve uzunlu bir birine eşit ve aynı zamanda yedigenin kenar uzunluğundadır, - u uzunluklar daire üzerinde sırasıyla alınan yaylar vasıtası ile işaretlenir, yayların daireyi kestiği noktalar birleştirilir. (Şekil ) E 7 M Şekil.
OL 0 Y Y Y Y Y 0 Y 0 00 N a N N a\ F N' N' N ' Şekil. Şekil.. arabol Odak denilen F noktası ile doğrultman denilen sabit bir doğruya eşit uzaklıktaki noktaların geometrik yerine parabol denir. ir koni düşey eksenine eğik bir düzlemle kesilecek olursa meydana gelen kesit yüzeyini sınırlayan eğri parabol eğrisidir. (Şekil ) ) oğrultman çizgisi ile odak noktası bilinen parabol çizmek - F odak noktasından geçen doğrultmanını noktasında kesen orta eksen çizgisi çizilir. Eksen üzerinde F (a) uzunluğunun yarısı (a/) alınarak, tepe noktası işaretlenir, - oğrultman çizgisine, örneğin uzaklığında bir paralel çizilir. F noktası merkez ve mesafesini yarı çap olarak bu çizgiyi N ve N' noktalarında kesen bir yay çizilir, - Yukarıdaki işlem doğrultman çizgisine istenilen sayıda paralel alınarak tekrarlanır, (Şekilde ayni işlem ve paralelleri için de gösterilmiştir) - Elde edilen noktalar tepe noktasından geçecek şekilde eğri cetveliyle birleştirilerek parabol eğrisi oluşturulur. (Şekil ) ) aralel kenar metodu ile parabol çizmek - arabolün uç noktalarından ve tepe noktasından geçen dikdörtgeni çizilir. (Uç noktalarını birleştiren çizgi, orta eksene dik değilse; çizim paralel kenar olur), - E ve uzunlukları istenilen sayıda eşit parçalara bölünür, E üzerindeki bölüntü noktalarından E eksenine paraleller çizgiler çizilir. üzerindeki bölüntü noktaları da tepe noktası ile birleştirilir, - yni numaralı çizgilerin kesiştiği noktalar işaretlenir ve bunlar uygun bir şekilde (eğri cetveliyle) birleştirilir. parabolün diğer yansı da aynı yöntem ile çizilerek parabol oluşturulur. (Şekil ve Şekil ) E E Şekil. Şekil. çıklamalı, Uygulamalı EKNİK ESİM Yıldırım EÜKN ) Üç noktadan geçen parabolün teğet metodu ile çizimi urada ; ar açı, dik (90 ) açı ve geniş açı meydana gelecek şekilde yardımcı iki doğrudan faydalanılır. Üç durumda da aşağıdaki yöntem uygulanır. - uçlarını birleştiren çizginin ortası bulunur. ile den geçirilen çizgi üzerinde ye eşit mesafesi işaret edilir. arabolün ve noktalarının teğetleri ve kolları çizilir. -. ve aynı sayıda eşit parçalara bölünür ve numaralanır. ynı numaraları birleştiren doğrular parabolün diğer teğetleridir. Elde edilen bu doğrulara teğet olacak şekilde (eğri cetveliyle) çizilecek eğri parabol eğrisidir. (Şekil, Şekil ve Şekil 7) Şekil. Not : Çizilecek parabolün açı kolları verilmiş ise bu yöntem aynen uygulanır. Şekil. Şekil. 7
90 ÖLÜM.9 ÖLÇÜLENİME. Ölçülendirmenin Önemi ve Gereği ir cismin üretimi için çizilen görünüşlerini tamamlayıcı onun büyüklüğü ile ilgili ölçülerin verilmesi ve üretim için gerekli yüzey kalitesi üretimde verilebilecek toleranslar gibi açıklayıcı bilgilere ihtiyaç vardır. Üretilecek parçanın üretimini yapacak elaman ile tasarlayıp onu çizen farklı elamanlar olduğundan burada yapılacak ölçülendirmenin resim ölçekli bile olsa herhangi bir ölçüme gerek duyulmayacak şekilde açık ve hatasız olması gerekir. ksi halde üretimde hatalar bu sebeple zaman ve maddi kayıplar meydana gelir. Ölçü: (S98) ir fiziksel büyüklüğün ölçü rakamı ile ve ölçü birimi kullanılarak ifade edimesidir. Ölçülendirme : ir parçanın çizilen resmi üzerinde onun gerçek büyüklüğünün, yüzeyleri arasındaki mesafelerinin, girinti ve çıkıntılarının yerlerini, yüzeylerin nasıl işleneceğinin (yapılacağı malzeme cinsini vb), bilgilerin sembol, rakam ve yapım bilgileri kulanılarak ifade edilmesidir. 0 0 0 Okuma doğrultusu ve yönü Kağıdın bağlandığı hali ile NE LNI Okuma doğrultusu ve yönü Kağıt saat ibresi yönü 90 döndürüldüğünde Yıldırım EÜKN çıklamalı, Uygulamalı EKNİK ESİM. Ölçülendirme Kuralları : Çizilen resmin ölçülendirilmesi belli standartlara bağlanmıştır. Ölçülendirmede aynı standartı yakalamak için aşağıdaki kurallar uygulanır.. Ölçülendirilecek resimde (norm) standart S 08'e göre tipi dik yazı ve rakamlar kullanılmalı, herkes tarafından kolaylıkla okunabilmelidir.. esim üzerine yapılan ölçülendirmede rakamlar alt ve sağ esas okuma doğrultularından okunacak şekilde yazılır. (Şekil. ) aşka değişle yazı ve rakamlar resim kağıdının resim masasına bağlandığı şekliyle veya resim kağıdı saat ibresinin çalıştı yöne (sağa) 90 döndürüldüğünde okunacak şekilde yazılmalıdır. (Eğer bu durumda ters ve okunamayan rakam varsa ölçülendirme yanlış yapılmış demektir.). Ölçü rakamları ölçü çizgisinin üst ortasına, ölçü çizgisine paralel konumda ve ölçü çizgisinin yaklaşık - mm yukarısına yazılır. (Şekil., ve ) Ölçü çizgisinin üzerindeki kısım, yeterli gelmediğinde ölçü rakamı ölçü çizgisinin uzantısı üzerine yazılmalıdır. (Şekil. ). çıklama yazıları yataya paralel olmalı, az ve öz olarak yazılmalıdır. Ø Ø Ø Ø Şekil. 8 0 0 Şekil. 9 7 8 Şekil. 9 Şekil. x 0 0 9 Şekil. Şekil. 7 90. rtan paralel ölçülendirmede ölçü rakamları, ölçü sınır çizgisinin yakınına paralel veya ölçü sınır çizgisinin yanına ve ölçü çizgisi üzerine açıkça yazılır. (Şekil. ve ) çıların ölçülendirilmesinde, ölçü çizgileri koparılmadan yazı alanı doğrultusunda yazılabilir. (Şekil. 7 ve 8) Yatay eksen sınır kabul edilerek rakamlar ölçü çizgisinin üst ortasına yazılır. Şekil. 7 Şekil. 8 0. Görünüşlerde uzunluk ölçülerinin birimi yazılmaz. (mm, cm gibi) Ölçü birimi genelde inşaat projelerinde santimetre (cm), makinecilikte milimetre (mm) cinsinden alınır. irim kullanılması zorunlu hallerde ölçüden sonra yazılmalıdır. 0 0 7. Ondalık yazı türündeki ölçü rakamlarında ondalık işareti olarak virgül (,) kullanılmalıdır. Şekil. 9 7 Şekil.0
7 M KESİ Şekil. ÖLÜM.0 KESİ GÖÜNÜŞLE. anımı ve önemi Şekil. Yıldırım EÜKN isimlerin yeteri kadar çizilen görünüşleri ile dış hatları tamamen belirtilebilir. ismin iç kısımlarındaki boşlukların kenar çizgileri bu normal görünüşlerde kesik çizgiler ile gösterilir. oşlukların kesik çizgilerle gösterilmesi çoğunlukla karmaşık ve ölçülendirilmesi mümkün olmayan şekiller oluşturur. İçi boşluklu cisimlerin dış görünüşleri çizilmesine rağmen tam olarak anlaşılmalarının mümkün olmadığı durumlarda; u cisimler uygun sayıda kesit düzlemi ile kesilmiş gibi düşünülerek (kesit düzlemine dik bakılarak) iç konumlarının gösterildiği çizimlere kesit görünüş yapılan işleme kesit alma denir. çıklamalı, Uygulamalı EKNİK ESİM Kesit görünüşlerin çizilmesinde aşağıdaki faydalar sağlanır;. ismin dış görünüşü ile açıklanamayan ayrıntıların açıklanması,. ismin iç kısımlarının belirgin olarak gösterilmesi,. Kesik çizgi ile gösterilen görünmeyen kenar çizgilerinin azaltılması,. İç kısımların ölçülendirilmesinin kolaylaştırılması,. Kesişme noktalarının belirgin olarak gösterilmesi,. Çok sayıda birleşik parçadan oluşmuş cisimlerin bağlantı durumlarının açık olarak gösterilmesi. M KESİ Şekil.. emel Kesit Elemanları Görünüşlerde kesit alma işleminin daha iyi yapılabilmesi için temel kesit elemanlarının bilinmesi gerekir. ürk Standartları tarafından Nisan 99'te yayınlanan emel kesit elemanları şunlardır:. Kesit yüzeyi,. Kesit düzlemi.. Kesit Yüzeyi : Kesit düzleminin hayalimizde cismi kesmesi sonucu ortaya çıkan yüzeydir. Hayalimizdeki kesicinin cismin et kalınlığına değerek kestiği yüzeyler (kesit yüzeyi) taranarak gösterilir. Hayalimizdeki kesici cismin üzerinde bulunan delik, kanal vb. boşluklardan kesmeden geçtiği için buralar taranmaz. arama çizgileri ince çizgilerle ve genellikle açıyla çizilir. Şekil.'de kesit yüzeyleri görünüşlerin yanında ayrıca gösterilmiştir.. Kesit düzlemi : Kesit düzlemleri; temel izdüşüm düzlemlerine göre genellikle yatay ve düşey konumludur. ismi hayali olarak kesip ayırdığı varsayılan düzlemdir. aralel oldukları düzlemlerde saydam olarak kabul edildiklerinden çizilmezler. Kesit düzlemi görünüşlerde kesit çizgisiyle gösterilerek adlandırılırlar (-, - vb. gibi). Kesit çizgisi (S 88-0/0) uçları kalın noktalı kesik çizgi olarak teknik resimde çizilirler. - KESİİ a) Ø0 Ø0 LN (ÜS GÖ.) b) Şekil.
: Şekil. Şekil. ÖLÜM. ESEKİF Yıldırım EÜKN çıklamalı, Uygulamalı EKNİK ESİM - anımı ve Sınıflandırılması ürk il Kurumunun sözlülüğünde tarif edildiği şekli ile; Eşya ve nesnelerin uzaktan görünüşü, nesneleri bir yüzey üzerine görüldükleri gibi çizme sanatı olarak tanımlanmaktadır. eknik resimde; erspektif cisimlerin görüldükleri şekli ile bir düzlem (kağıt yüzeyi) üzerinde üç boyutlu çizgisel (anlatımlarıdır) gösterilmeleridir. erspektif cisimleri insan gözünün gördüğü gibi üç boyutlu (hacimsel) olarak algılamamızı sağlar. erspektif resimler herzaman üretimi yapılacak parçaları tam olarak açıklayamaz. u sebeple üretimde yapım resmi olarak kullanılmaz. ncak mesleğe yeni giren veya teknik resim bilgisi olmayan kişilere üç boyutlu anlatım aracı olarak çok kullanılırlar. Örneğin bazı ürünlerin anlatımında, tasarlanan binaların iç ve dış (mekanlarının) görünüşlerinin çiziminde, mobilya çizimlerinde ve güzel sanatlar da perspektif yaygın olarak uygulanmaktadır. - erspektif çeşitleri erspektif izdüşüm kurallarına göre kâğıt düzlemi üzerine çizilmiş, üç boyutu da görülen (en, derinlik ve yükseklik) bir cismin görünüşünü (izdüşümünü) veren çizimlerdir.undan dolayı aynen izdüşümlerlerde olduğu gibi perspektif çizimlerinde de cisme bakış noktasının yeri (uzaklık ve yükseklik), bu noktadan çıkan ışınların birbirine göre konumuna (paralel veya konik gibi) ve ışınların resim düzlemi ile yaptığı açıya (dik veya eğik) bağlı olarak paralel ve merkezi (konik) perspektif olarak iki çeşit perspektif vardır. aralel ve konik perspektifte kendi arasında Şema. 'de olduğu gibi çeşitli şekillerde ayrılırlar.. aralel erspektif.. Merkezi (Konik) erspektif,. aralel erspektif ir cismin, ışınların cisme sonsuzdan gelip izdüşüm düzlemine paralel olarak aktarılması ile elde edilen izdüşümüne paralel perspektif denir. u izdüşümde cisim ile izdüşümü aynı boyutta olmaktadır. aralel perspektif; çoğunlukla makine parçalarının, benzer biçimdeki küçük boyutlu cisimlerin, inşaat sektöründeki sistem detaylarının çizilmesinde kullanılmaktadır. LEL ESEKİF KSONOMEİK ESEKİF 0 İZOMEİK 7 İMEİK : : : 0 : 0 İMEİK KVLİYE KİNE 0 : : : : : 0 0 KUŞ KIŞI (MİLİE) LNIMEİK aralel erspektif çeşitleri : İ NOKLI K İKİ NOKLI K K ÜÇ NOKLI Şema. u perspektifde bakış noktası sonsuz uzaklıkta düşününüldüğünden ışınlar bir birine paralel konumdadırlar. ismin üç yüzeyini görebilmek için cisim resim düzlemine eğik tutulur. aralel perspektifde cismin izdüşüm düzlemindeki duruşu dışında ışınlar resim düzlemine dik veya eğik konumda olabilir. u duruma göre; a) ksonometrik (ik) erspektif, b) Eğik erspektif ESEKİF EĞİK ESEKİF olarak ikiye ayrılır. (Şema. ) MEKEZİ (KONİK) ESEKİF K K K