11. Sınıf FELSEFE ÖZET Sevgili Öğrenciler, Bu özet kitap, okul müfredatına uygun olarak hazırlanmıştır. Kitaptaki konular, ders kitabınızla uyumlu olarak sıralanmış ve açıklanmıştır. Özet kitabımızın hazırlanış amacı, sizleri yoğun ve boğucu ayrıntılarla dolu yardımcı kaynaklardan kurtarmaktır. İhtiyacınız olan her bilgiyi öz ve anlaşılır olarak kitabımızda bulacaksınız. Uzun konu anlatımları yok, gereksiz bilgi yığınları yok, yorucu ayrıntılar yok. Doyurucu, eksiksiz ama yormayan bir kitap bu. Tam ihtiyaç duyduğunuz bir kaynak. Konu anlatımlarında çok önemli noktaları larla belirttik. Bazı konuları daha anlaşılır görsellere çevirdik. Ünite sonlarında tarama testlerine yer verdik. Kendinizi sınamanız için dört yazılı sınav ve iki deneme sınavı koyduk. Ayrıca üniversite giriş sınavlarına hazırlanmanız amacıyla, konu anlatımlarının içine sık sık çözümlü YGS-LYS soruları yerleştirdik. Kitaptaki tüm yazılı ve test-deneme sorularının ayrıntılı çözümleri da yer almaktadır. Derslerinizde ve tüm sınavlarınızda yararlı olacağını umar, başarılar dileriz. Delta Kültür Yayınevi Yazar Mustafa Hakan Arif Akıner Yayın Yönetmeni Vedat Aydoğan Yayın Koordinatörü Yusuf Doğan Dağıtım Sorumlusu Metin Keskin Redaksiyon Yaşar Metin Gündüzhev Kapak ve Düzenleme Deltakitap Y.S. No 16479 ISBN 978-605-9716-21-5 Baskı - Cilt Altan Özyurt Matbaacılık Hatay Sokak 17/B Kızılay / ANKARA T +90 312 433 17 72 F +90 312 433 17 76 info@deltakitap.com Bu kitabın bütün basım, yayın hakları Delta Kültür Basım Yayın Dağıtım Kırtasiye Ltd. Şti'ne aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan tamamı veya bir kısmı mekanik, elektronik, fotokopi ve benzeri yöntemlerle kopya edilemez, çoğaltılamaz, basılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.
1. DÖNEM 1. YAZILI SINAVI (SAYFA 17) 1. Philia, Yunancada sevgi anlamına gelmektedir. (D) Sophia sözcüğü bilgi veya bilgelik anlamına gelmektedir. (D) Philosophia, bilgiyi veya bilgeliği sevmek, onun peşinden koşmak demektir. (D) Philosophos, kesin bilgilere, mutlak hakikatlere ermiş kişidir. (Y) Philosophos, ön yargılı hareket eden kişidir. (Y) Felsefe ile toplumdaki yaygın düşünce ve eğilimler arasında karşılıklı bir etkileşim söz konusudur. (D) Her felsefe sistemi, onu ortaya koyan filozofun bakış açısını yansıtır; bu yüzden nesneldir. (Y) Felsefe, nesnel bilgiler üretmek amacındadır çünkü filozofların olay ve süreçlere bakışı yansızdır. (Y) Felsefe, soru sorma, sorgulama etkinliğidir. (D) Filozofların belli bir konuda ortaya attığı görüşler kendi içerisinde tutarlıdır. (D) (10 puan) 2. Öznel Düzensiz Eleştirel Tutarsız Göreceli Mutlak Tutarlı Dogmatik Sistemli Nesnel Olan Evrensel Ulusal Olması gereken (6 puan) 3. 1. Bir iddianın dayanağını ortaya koymaya temellendirme denir. 2. Filozofların aynı konuda farklı düşünceler ortaya koyması, felsefenin öznel bir uğraş olmasından ileri gelir. 3. Merak düşünceyi tetikleyen en önemli unsurdur. 4. Çocuklar ve filozoflar en meraklı insanlardır. 5. Eleştiri ve ortaya konan fikirlerin açık seçik anlaşılması için felsefede dil önemlidir. (10 puan) 11. Sınıf Felsefe Özet
4. Mutlak bilgi yoktur. (Septisizm) Bilginin kaynağı sezgidir. (Entüisyonizm) Mutlak bilgi mümkündür. (Dogmatizm) Bilginin kaynağı yarardır. (Pragmatizm) Bilginin kaynağı olgulardır. (Pozitivizm) Bilginin tek kaynağı vardır: Akıl. (Rasyonalizm) Bilginin kaynağı yaşantılardır. (Empirizm) Bilgilendirme kaynağı duyumlarımızdır. (Sensüalizm) Bilginin oluşmasında dilsel çözümleme belirleyicidir. (Analitik Felsefe) Bilginin kaynağında hem deney hem de akıl bulunur. (Kritisizm) Bilginin kaynağı özel bilincimizle kavradığımız öz ya da anlam dır. (Fenomenoloji) (22 puan) 5. Kutuda 20 tane bilye vardır. önermesinin doğruluğunun kutudan 20 tane bilye çıkmasına bağlanması Uygunluk veya bağdaşımcılık Bir önermenin doğruluğunun sistemde daha önce kabul edilmiş doğru önermelerle çelişmemesi durumu Yararlılık Herkesin veya çoğunluğun kabul ettiği bilgilerin doğru kabul edilmesi Tümel uzlaşım Ne zaman hangi dişimizin ağrıdığını öğrenmemiz Tutarlılık Ormanda bir ağacın üzerinde sincabın olduğu bilgisinin bir sorununuzu çözmesi hâlinde doğru karşılanması Apaçıklık (10 puan) 6. a) Oluşturur. Merak, kuşku, inanç ve ihtiyaçlar bu konuda belirleyicidir. Bilginin merakımızı doyurması, ondan emin olmak istememiz, bir ihtiyacımızı karşılayıp karşılayamaması önemlidir. Bu nedenle doğru bilgi mümkün müdür? Doğruluğun ölçütleri nelerdir? Bilginin kaynağı nedir? gibi problemler ortaya çıkmıştır. (12 puan) b) İnsanların doğruluk a ve bilgi ye bakışı farklı olduğundan ölçütler farklı olabilmektedir. (10 puan) c) Yaratabilir. Bu nedenle birçok ölçüt ortaya konmuştur. (10 puan) ç) Felsefe öznel ve göreli bir etkinlik olduğundan görüşleri olgusal olarak doğrulama imkânı yoktur. Yalnızca ortaya attığımız iddianın dayanağını gösterme imkânı vardır, ki buna temellendirme denir. Bu anlamda temellendirme oldukça önemlidir. (10 puan) Delta Kültür Yayınevi
1. DÖNEM 2. YAZILI SINAVI (SAYFA 43) A. 1. Bilim, varlığın var olduğunu sorgulamaksızın kabul eder. 2. Nihilizm varlığın olmadığını savunan görüştür. 3. İnsan zihninden bağımsız bir gerçekliğin var olduğunu savunan görüşe realizm denir. 4. Düalizm, varlığı hem düşünce hem de madde olarak açıklar. 5. La Mettrie ye göre evrende sadece mekanizm vardır. Madde, mekanik yasalara göre diğer varlıkları meydana getirir. 6. İnsanın ahlaki eylemleri sonucunda kendini iyi hissetmesi mutluluk olarak tanımlanabilir. 7. Ahlaki eylemlerimizin iyiye yönelmesine erdem denir. 8. Vicdan nasıl davranacağımızı bildiren hiçbir yasanın olmadığı durumlarda başvurduğumuz içsel sestir. 9. Ahlak yasası eylemlerimize yön veren, tüm insanlar için var olup olmadığı tartışılan ilkelerdir. (18 puan) B. 1. Değer yargıları toplumdan topluma değişiklik gösterir; aynı toplum içinde bile zamanla değişebilir. Bundan ötürü aynı eylem, farklı ahlak anlayışları açısından iyi ya da kötü olarak nitelenebilir. (D) 2. Sorumluluk ve özgürlük arasında bir ilişki olmadığı için özgür olmayan ve ruh sağlığı bozuk olan insanlar dahi yapıp ettiklerinden sorumludurlar. (Y) 3. Ahlaki karar; ahlaki eylemleri belirleyen, kendisine uyulması ahlakça gerekli olan genelgeçer kural diye tanımlanabilir. (Y) 4. Vicdanın doğuştan geldiği ve insanın gelişmesinin bir ürünü olduğu düşünülebilir. (D) 5. Ahlak yargıları, eylem alanıyla ilgili yargılardır. Ahlaki bakımdan bir değeri ifade etmezler. (Y) 6. Varlık, hem bilimin hem de felsefenin konusu olduğundan her ikisinin de varlığa yaklaşımları aynıdır. (Y) 7. Nihilizmin kökleri Batı da Sofist Gorgias a, Doğu da Lao Tse ye kadar uzanır. (D) 8. Doğa bilimleri, duyu organlarınca algılanamayan, yalnızca düşüncede var olan şeyleri konu edinir. (Y) 9. Thales, Her şeyin temeli sudur. diyerek ilk ontolojik önermeyi ortaya koymuştur. (D) 10. Metafizik, varlığın algısal boyutunun dışında kalan fizik ötesi boyutunu ifade eder. (D) (22 puan) 11. Sınıf Felsefe Özet
C. 1. Aristoteles A (2) İdealizm 2. Platon B (3) Fenomen 3. Husserl C (1) Madde -form 4. Hartmann D (5) Düalizm 5. Descartes E (4) Yeni ontoloji 6. Demokritos F (7) Diyalektik idealizm 7. Hegel G (6) Atomizm 8. Herakleitos H (8) Zıtlıkların birliği 9. Lao Tse I (10) Monadoloji 10. Leibniz İ (9) Nihilizm (10 puan) D. 1. İnsanların iyi/kötü diye nitelenen eylemleridir. (10 puan) 2. Ahlak davranışlarımızla, ahlak felsefesi ise davranışlarımızın teorik yönüyle ilgilidir. (10 puan) 3. Bu değerler kişiden kişiye, toplumdan topluma, zamandan zamana değişiklik gösterebilen kavramlardır. (10 puan) 4. İnsanın ahlaksal eylemlerinin bir amacı var mıdır? İnsan ahlaksal eylemlerde bulunurken özgür müdür? Evrensel Ahlak Yasası var mıdır? Uygulamalı Etik nedir? (10 puan) 5. İnsan zihninden bağımsız bir gerçekliğin var olduğunu savunan, varlığı var kabul eden görüşe realizm denir. (10 puan) Delta Kültür Yayınevi
2. DÖNEM 1. YAZILI SINAVI (SAYFA 58) A. 1. Sanat taklittir. Sanatlar neyi nasıl taklit ettiklerine göre birbirinden ayrılır. Platon ve Aristoteles bu teorinin önemli savunucularındandır. Sanat yaratmadır. Doğada mükemmellik yoktur. Sanatçı sürekli mükemmeli arayan kişidir. Croce bu teorinin önemli savunucularındandır. Sanat oyundur. Sanat ile oyun arasında iki noktada önemli benzerlik vardır. Birincisi her ikisi de çıkar amacı gütmez. İkincisi her ikisi de özgürce yapılır. Bu teorinin önemli temsilcisi Schiller dir. (10 puan) 2. Sanat eseri güzeli ortaya koymak için, sanatçı denen özel insanın ürettiği üründür. Bir şeyin sanat eseri sayılabilmesi için: - Sanat eseri doğadaki herhangi bir nesne değil, insanın ürettiği şeydir. - Sanat eseri özgün ve tektir. - Sanat eseri yarar amacı taşımaz. - Sanat eseri, öz ile biçim arasında uyum ve denge kuran eserdir. (10 puan) 3. Yoruma açık (10 puan) 4. Yaratan ile yaratılanı bir sayan Panteizm (tümtanrıcılık) var. (10 puan) 5. Temel kavramlardan üç tanesi açıklanacak. (10 puan) 6. Teoloji, belli bir dini ele alır ve onu över. Taraflıdır. Din felsefesi, dini, bir olgu olarak ve nesnel bir biçimde ele alır. (10 puan) B. 1. Sanat, oyun gibi sadece bir düş veya kurgu değil, aynı zamanda düşünsel, duygusal, karmaşık bir olgudur. (D) 2. Sanat felsefesi, sanat eserini ve onu etkileyen dini, ahlaki, toplumsal etkenleri inceler. (Y) 3. Platon a göre idealar dünyasını yansıtan sanatçı, bir taklitçidir. (D) 4. Yansıtma kuramında amaç, doğayı başarı ile taklit edebilmektir. (D) 5. Peri bacaları, sarkıt ve dikitler, Pamukkale deki travertenler gibi doğa harikaları birer sanat eseridir. (Y) 6. Din felsefesi belirli bir dini değil, genel olarak din olgusunu konu edinir. (D) 7. Deizm, Tanrı nın varlığını ve onun evrenin yaratıcısı, koruyucusu ve egemeni olduğunu kabul eden din anlayışıdır. (Y) 8. Teizme göre insanın ahlaki eylemlerinin ölçütü vicdandır ve vicdanın kaynağı Tanrı dır. (D) 9. Teoloji Tanrı nın varlığını, niteliklerini, insanın Tanrı karşısındaki yerini inceler. (Y) 10. Tanrı nın ne varlığını ne de yokluğunu bilemeyiz, diyen Tanrı yaklaşımının adı panenteizmdir. (Y) 8. 1. Estetik obje A (3) Beğeni 2. Estetik süje B (4) Güzellik 3. Estetik yargı C (2) Alımlayıcı 4. Estetik değer D (1) Sanat eseri 5. Mimesis E (5) Yansıtma 6. Deizm F (10) Bilinemezcilik 7. Ateizm G (9) Gizemcilik 8. Panteizm H (6) Yaradancılık 9. Mistisizm I (8) Tüm tanrıcılık 10. Agnostisizm İ (7) Tanrıtanımazcılık (20 puan) (20 puan) 11. Sınıf Felsefe Özet
2. DÖNEM 2. YAZILI SINAVI (SAYFA 75) A. 1. Meşruiyet siyasal alanda eylemin hukuk düzenine uygunluğudur. 2. Halkın yönetimi, halkın kendi kendisini yönetmesi anlamına gelen demokrasi, bir siyasal yönetim biçimidir. 3. Bir toplumu oluşturan ve toplumun üyesi olan, bilinç sahibi insana birey denir. 4. Başta devlet olmak üzere insanın özgürlüğünü kısıtlayan her türlü yapının (din, aile, devlet, ahlak vb.) ortadan kaldırılması gerektiğini savunan anlayışa anarşizm denir. 5. Güçler ayrılığı; yasama, yargı ve yürütmenin farklı organlara verilmesidir. Bir hukuk devletinde bu ilke gerçekten benimsenmiş ise yasama yetkisi halkın temsil edildiği parlamentoya, yürütme hükûmete, yargı da bağımsız yargı organlarına aittir. 6. Epistemoloji bilgiyi genel olarak ele alır. Bilginin kaynağı, değeri ve sınırını araştırır. 7. Bilim felsefesi bilimsel kuramlarla, bilimsel düşünme tarzlarıyla ilgilenir. Bilimin tarihsel süreç içinde geçirdiği yöntemsel ve düşünsel değişimleri ele alır. 8. Bilimi bir ürün olarak kabul edenler, bilimsel yargıları nesnellik açısından incelerler. 9. Doğayı ve toplumu sorgulayan, çözüme yönelik açıklamalar ortaya koyan, kendi yapısına uygun ilke, yöntem ve düşünceler barındıran güçlü bilimsel modellere paradigma adı verilir. 10. Thomas Kuhn a göre bilimsel ilerleme, doğrusal değildir; daha çok bilimsel devrimler yoluyla ilerler. 11. Bilimsel yargılar kişisel görüş ve duygulardan arınmış olduğu için nesneldir. 12. Bilim insanlarının, bilimin yasalarını kullanarak henüz gerçekleşmemiş olayları önceden tahmin etmelerine öndeyi denir. (24 puan) B. 1. Birden çok bireyden oluşan her insan topluluğu bir toplum meydana getirir. (Y) 2. Demokratik yönetimlerde iktidarın kaynağı halktır. (D) 3. Toplumun sivil toplum düzeyine erişebilmesi için devletin de hukuk devleti olması gerekir. (D) 4. Demokratik veya hukuksal egemenlik, insanın aklının ve mantığının ürünüdür.(d) 5. Siyaset felsefesi olan ile ilgili iken siyaset bilimi olması gereken üzerinde durur. (Y) Delta Kültür Yayınevi
6. Bilimin ne olduğu sorusuna felsefe tarihinde Bilim üründür. ve Bilim bir etkinliktir. şeklinde iki ayrı yanıt verilmiştir. (D) 7. Paradigmaların doğruluğundan ve yanlışlığından söz edilebilir ancak geçerliliğinden söz edilemez. (Y) 8. Öndeyi (öngörü), teknik araçlar gerektirdiği için bilimin teorik yanı ile pratik yanı arasında bir köprü kurar. (Y) 9. Doğrudan doğrulama, önermelerin nesnelerine uygunluğunun gösterilmesiyle yapılır. (D) 10. Bilim, inançsal ve duygusal bir etkinliktir. Bu yüzden konusu nesnel gerçekliktir. (Y) (20 puan) C. 1. Geçmişte siyaset felsefesi, devletin ne olduğu, kaynağı, yapısı ve amacının ne olduğu gibi sorularla uğraşmıştır. Günümüz siyaset felsefesi ise özgürlük, eşitlik idelerinin ışığında sivil toplum - devlet ilişkisinin ne olması gerektiği sorunuyla karşı karşıyadır. Siyaset felsefesi, günümüzde sivil toplum - devlet ilişkisi içinde ortaya çıkan siyaset olgusunu ele alır. Bu çerçevede, siyasi iktidarın kaynağı, doğası, gücü, birey - devlet ilişkisi, demokrasi gibi temel sorular siyaset felsefesine konu olur. (6 puan) 2. Temel fark; siyaset bilimi olanı, siyaset felsefesi olması gerekeni ele alır. (10 puan) 3. İnsan olmanın nasıl da büyük bir erdem ve mutluluk olduğu görülür, bunun tadına varılırsa; itaat sona ererse efendilik de son bulur. (10 puan) 4. Doğrulama yöntemini eleştirir. Örneğin, suyun 100 C de kaynadığını söylüyor ve bunu bir yasa olarak kabul ediyoruz. Bu iddiayı yanlışlama yöntemiyle yoklarsak, su sadece deniz seviyesinde açık kaplarda 1 atmosfer basınç altındayken 100 santigrat derecede kaynar diyebiliriz. (10 puan) 5. Olağan bilimin yapılabilmesi için bir paradigmanın kabul edilmiş olması gerekir. Paradigma, doğa yasalarını andıran, ancak sınanamayan, yanlışlanamayan genellemelerden, kanılardan, inançlardan ve değer yargılarından oluşmuş çerçevedir. En önemli özelliği örnekler sunmasıdır. Bu örneklerle eğitilmiş bilim insanları, ortak bir bakış açısı edinirler. Dünyayı algılayışlarında ortaklık ve benzerlik oluşur. Belli bir bilim alanında ne gibi sorular bulunduğu, geçerli yöntemlerin hangileri olduğu, gelecekte araştırma ve uygulama yapacak kuşaklara paradigma yoluyla tanıtılır, öğretilir. (10 puan) 6. Canap, Reichenbach, Hempel, Popper gibi isimlerdir. Bu yaklaşım bilimsel yöntemin bilim karşısındaki zaferini vurgulayan, bilimde olmuş bitmişlik bulunduğunu anlamak için bilim adına ortaya konmuş ürünlere bakmak gerekir diyen yaklaşımdır. Felsefeye düşen, bir ürün olarak ortaya konmuş, olup bitmiş bilimsel araştırmaları mantıksal çözümleme yolu ile incelemek, kavramlarını aydınlığa kavuşturmaktadır. (10 puan) 11. Sınıf Felsefe Özet
TARAMA TESTİ: BİLGİ FELSEFESİ (SAYFA 19) 1. Felsefenin özelliklerine A, B, C ve E seçeneklerinde de yer verilmiş ancak bu seçenekler yine de uygun cevabı içermemektedir. Paragrafta yer alan sorular, yapılacak temellendirmeyi netleştirmeye yönelik. Bunu da en iyi karşılayan seçenek D seçeneği: Mantıklı, tutarlı bilgiler ortaya koymaya çalışma. 4. Felsefeden uzak biri, tanımlaması verilirken kuşku duymayan, bildiğinden şaşmayan, eleştiriye açık olmayan gibi sıfatlar yüklenmiş. Bunlarla tamamen zıtlık gösteren seçenek E seçeneği. 2. Verilen üç örnekte de Platon, Descartes ve Kant ın kabul ettikleri ifadelere yer verilmiş. C seçeneği anlam olarak paragrafla taban tabana zıtlık göstermektedir. İlk başta elenmesi gerekir. Bütüncü bakış açısını düşünebilmemiz için genel ve kapsayıcı ifadelere ihtiyaç vardır. Bu nedenle B seçeneği de uygun değildir. D seçeneğine gidebilmek için çelişki barındırmama ya da mantık ilkelerine uygunluk gibi ipuçlarına ihtiyaç vardır. 5. A, B, C ve E seçeneklerinde felsefi düşünme biçiminin, içinde doğup geliştiği toplumsal olaylardan etki alma ya da bu etkiyi dışarıya taşıma söz konusu. Oysa D seçeneğinde dışarıdan etki alma görülüyor. Bu durumda doğru cevap D seçeneği olmalıdır. Filozofun sorgulayıcı özelliği, paragrafta öne çıkarılmadığı için E seçeneği de olamaz. 3. Parçadaki en önemli ipucu yorumlarını ekleyerek ibaresidir. Bu da kişiye ait olma yani, öznel olma özelliğine işaret eder. 6. Parçada felsefeyi, dört düşünür kendisine göre tanımlamıştır. Bu da felsefenin öznel yani kişiye ait olma özelliğini vermektedir. Delta Kültür Yayınevi
7. Analitik felsefeyi savunan filozofların adeta sloganı haline gelen bu söz, dilin yapısı ile gerçeğin yapısını özdeşleştirmektedir. A, B, C ve D seçenekleri bu söz ile bağdaşmaktadır. 10. Analitik felsefe, doğru bilgiye ulaşmada sembolik mantık dili ile yapılan analize, Pozitivizm, denenebilir, gözlenebilir olana yani, olgulara, Rasyonalizm akla, Kritisizm, hem deney ve hem de akla önem vermektedir. Soruda söz konusu edilen fenomenlerin doğrudan ve araçsız sezgiyle kavranması yönteminin adı: fenomenolojidir. 8. A seçeneğindeki Bergson bilginin kaynağına sezgiyi, C seçeneğindeki Kant deney ve aklı, Husserl fenomeni, Wittgenstein sembolik mantık dili analizini koyuyor. 11. Parçada verilen kalbe ilham ışığı, kalp gözü, aracısız kavrama gibi ipuçlarının bizi götüreceği tek adres sezgidir. 9. Pyrrhon ve Timon un yargıda bulunmamak tan amaçladıkları huzurlu ve mutlu olmaktır. 12. Bilginin uygulanabilirliği ve problem çözebilme özelliği yarar ile ilgilidir. 11. Sınıf Felsefe Özet
TARAMA TESTİ: VARLIK FELSEFESİ (SAYFA 30) 1. Doğadaki herşeyin ruhsal ve zihinsel olması bizi soyut olana götürmelidir. Bu da seçenekler arasındaki idea dır. 5. Aristoteles bu ifadeleri ile varlığı iki evren olarak düşünen (idealar evreni, duyular evreni) hocası Platon a karşı çıkmaktadır. 2. A, C, D ve E seçeneklerinde varlık sorunu ile ilgili sorulara yer verilmiştir. Oysa B seçeneğindeki soru bilgi sorunu ile ilgilidir. 6. Platon a göre cesaret, iyilik, güzellik, erdemlilik, tümel varlıklardır. İyi insan ise bir tek varlığa işaret eder. 3. A, B, D ve E seçeneklerindeki ifadeler Demokritos un mekanik atomcu görüşünü yansıtmaktadır. Oysa C seçeneğindeki ifade tamamen diyalektik süreci anlatır ve bilinçli ilkeden bahseder. 7. Bu soruda nitelikleri ve varlığı reddeden bir anlayış söz konusudur. 4. İdealizm, varlığın yer kaplayan cinsten değil, zihinsel olduğunu söylüyor. A, B, C ve D seçenekleri bu görüşle örtüşen ifadelere yer vermektedir. Oysa E seçeneğindeki ifade, maddenin yer kaplayan bir şey olarak düşünceyi belirlediğini veriyor. Delta Kültür Yayınevi
TARAMA TESTİ: SANAT FELSEFESİ VE DİN FELSEFESİ (SAYFA 59) 1. Parçada bilimsel yargıların genelgeçerliğinden, estetik yargıların ise göreliliğinden söz edilmektedir. 8. Laplace, bu sözleri ile evren açıklamalarında Tanrı kavramının geçerli olmadığını vurgulamaktadır. 2. Güzel bulduğumuz her şey güzelliğin nesnesidir. 9. Kötülük yapan birinin yaptığı kötülüğün cezasını görmesi Tanrı nın var kabul edilmesi ile ilişkilendirilmiştir. 3. Sonsuzluk, bizi aşan büyüklük olup, ulu anlamındaki yüce kavramına işaret eder. 10. A, C, D ve E seçeneklerindeki ifadeler yapılan açıklamaya uygundur. 4. Buradaki en önemli ipucu daha önce bilinmiyorsa ibaresidir. 5. Nota bilmiyorsa ipucu burada önemlidir. Dolayısıyla ana fikre ters düşen ifade doğuştan getirilen ibaresinin yer aldığı D seçeneğidir. 11. Burada matematiği ve aklı aşan onlardan daha önemli görülen sevgi ve gönül ülkesinden söz edilmektedir. Böyle düşünen birisi A, B, C ve D seçeneklerindeki ifadeleri onaylayabilir. 6. İyi, erdem, vicdan kavramları ahlak felsefesinin, doğru ise bilgi felsefesinin sorgulama alanına girer. 12. Verilen ifade Tanrı yı dışladığı için cevap Ateizmdir. 7. Dini sembollerle ilgili olan bilim dalı ikonografidir. 13. Parçada evrendeki her şeyde bir amaç olduğu vurgusu yapılmıştır. 11. Sınıf Felsefe Özet
1. DÖNEM SONU DENEME SINAVI (SAYFA 45) 1. B, C, D ve E seçeneğinde verilenler paragrafa göre filozofta bulunması gereken özellikleri yansıtmaktadır. Olanları olduğu gibi kabullenme bu açıklamalara uymamaktadır. 4. Paragrafta sonuca varmak tan söz ediliyor. İşin ucunda pratik yarar gözetilmiş. 2. Görülmeyen şeyler soyuttur, kavramsaldır. Yani idea cinsindendir. İdeayı temele alan görüş idealizm, karşıtı ise varlık maddedir diyen materyalizmdir. 5. Duyu izlenimlerine dayanmayan, dolaysız bir farkına varış gibi ipuçları bizi sezgi adresine götürmelidir. 3. Burada düşüncenin aracı olan dil e vurgu yapılmıştır. 6. Paragraftaki anafikir, zihin ve bilinci somut bir nedene; maddeye indirgemektedir. Dolayısıyla eleştirilen düşünce varlık maddedir. diyen materyalizmin karşıtı olan idealizmdir. Delta Kültür Yayınevi
7. Paragraf varlığı duyumsama ve algılamaya indirgemektedir. 10. Farkında olmadan yapılan davranış, paragrafa göre ahlaklı davranıştan sayılmamaktadır. 8. Davranış, değer, iyi, özgürlük, sorumluluk gibi kavramlar ahlak felsefesi ile ilgilidir. 11. Her birey benzersizdir. Ortak bir insanlık kavramına dayanan bütün inanç ve felsefeler yanlış ve saçmadır. açıklamaları evrensel ahlak yasasını kabul etmeyen anarşizmi anlatmaktadır. 9. O halde benim onları yapmakta ve yapmamakta özgür olmam gerekir. sözü D seçeneğini işaret ediyor. 12. Olabildiğince fazla insanın mutluluğu ve yararını gözetmek. faydacı ahlaka yani, utilitarizme işaret ediyor. 11. Sınıf Felsefe Özet
13. Korsan kitap, CD, telif, patent gibi sorunlar bilginin kaynağı, geçerliliği, bilgi veren kişi, kurum ve kanalların yeterliliği ve güvenirliği ile ilgili olduğundan doğru adres bilgi ve enformasyon etiği olacaktır. 16. Evren ve varlık ile ilgili olmayan soruyu bulmamız gerekiyor. A, B, D ve E seçeneklerindeki sorular evren ve varlık ile ilgili. C seçeneğindeki soru ise ahlaksal eylemlerimizle yani ahlak felsefesi ile ilgilidir. 14. Var olan her şey, varlığını kendisinin tam zıddı olan şeyle çatışmasıyla ortaya koyar. ifadesi, tipik bir oluşçu yaklaşımı anlatıyor. Bunun temel ilkesi de zıtlıkların birliğidir. 17. İnsan, benliğinin yönlendirmesi sonucu diğer insanların kurdu haline gelmektedir. Dolayısıyla Thomas Hobbes un önemsediği unsur ego dur. 15. Descartes, birbirine indirgenemeyen iki tözü varlığın temeline koyduğu için ikici, yani dualist bir filozoftur. 18. Fenomen: Husserl e göre öznel bilinçle kavranılan, nesnelerin gerisindeki öz ya da anlam demektir. Olgu: Denenebilir ve gözlenebilir değişmelerdir. İdea: Fikir, kavram, soyut olan, düşünce. Madde: Yer kaplayan, somut olan. Oluş: Değişim ve dönüşüm süreci. Delta Kültür Yayınevi
19. Atılganlık ve korkaklık arasında yapılabilecekleri bilmek, Aristoteles e göre orta yoldur. 22. Bu soruda ahlak öğretileri söz konusu edildiği için otomatikman A, C ve D seçeneklerini baştan elemek durumundayız. Ahlak felsefesi, davranışlarımızın teoriği ile ilgilidir. Parçada görev ve kuralların çeşitli mesleklerindeki somut iz düşümü nden söz edildiği için doğru seçenek deontolojidir. 20. Paragraf determinizm ve indeterminizmi tamamen dışlamaktadır. İkisinin arasında, orta bir yeri işaret etmektedir. Bu da insanın özerk olduğunu kabul eden otodeterminizmdir. Liberteryanizm, özgürlük yanlısı birçok kavramı içerir. Devletin olabildiğince küçülmesi ve insanlara ahlaki kısıtlama yapmaması gerektiğini savunur. Fatalizm ise, bütün olan bitenleri kaderin önceden belirlediğine, bunların değişmeyeceğine inanır. 23. Septisizm: Mutlak ve sınırsız bilginin mümkün olmadığını savunan görüş. Kritisizm: Bilginin kaynağına deney ve aklı koyan düşünce. Ontoloji: Varlık ile ilgili felsefe dalı. Epistemoloji: Bilgi ile ilgili felsefe dalı. 21. Tok bir domuzun iştahındansa, bilgiye aç olan Sokrates ın durumunda olmayı tercih eden John Stuart Mill insanın doyum hissedeceği şeylerin kalitesine dikkat çekmektedir. 24. Tümdengelim: Genel hükümlerden yola çıkarak tek tek karşılaşılan durumlar için çıkarımda bulunma. Analoji: Benzerlikten yararlanarak, özelden özele gidiş biçiminde çıkarımda bulunma. Tümevarım: Tek tek olaylara bakarak genellemelerde bulunma. Diyalektik düşünme: Çelişkiler üzerinde yükselen düşünme çeşidi. Sentetik düşünme: Parçaları birleştirmeye yönelik düşünme. 11. Sınıf Felsefe Özet
25. Önceden görmek bilimsel bilginin en önemli özelliklerindendir. Yani eldeki bilimsel verilerle henüz meydana gelmemiş bir olay hakkında tahminde bulunmadır. 28. Nietzsche iyi ve kötü kavramlarını sürekli gözden geçirmeyi; daima bunların mevcutlarının ötesine geçmeyi öneriyor. Bu durumda B, C, D ve E seçeneklerindeki ifadeler Nietzsche nin görüşleri ile örtüşmektedir. 26. A, B, D ve E seçenekleri paragrafı açıklamaktan uzaktır. 29. R. G. Collingwood un işaret ettiği, düşüncenin kendi üzerine dönmesi özelliği B seçeneğinde verilmiştir. 27. Burada tanımı yapılan kavram değer dir. 30. Bilincinde olduğumuz iç izlenim iradeyi; istenci anlatır. Delta Kültür Yayınevi
2. DÖNEM SONU DENEME SINAVI (SAYFA 77) 1. Evreni cisimsel temele indirgeyen Thomas Hobbes, bu düşüncesi ile Tanrı yı kabul etmemektedir. 4. Parçada faydacı ahlak anlatılmıştır. 2. Parçada, Sokrates ın ölümü kendisinin seçmiş olduğu vurgusu yapılmaktadır. 5. Paragrafta felsefenin genel olarak tüm insanlığın yaşantısı nı konu aldığı söylendiğinden isabetli seçenek D seçeneğidir. 3. B, C, D ve E paragrafı özetlemekten uzaktır. 6. Felsefede neredeyse filozof sayısı kadar yöntem kullanıldığı örneklendirilmiştir. Bu da felsefe yapmanın tek bir yönteme dayanmadığını bize anlatır. 11. Sınıf Felsefe Özet
7. Burada duyu organları arasındaki uyuşmadan söz edilmekte, çelişkinin ortadan kalkmasından bahsedilmektedir. Bu nedenle görme duyumunun verilerinin yalnız kaldığı belirtilmektedir. 10. Ali nin köpeği bulunarak rengi kontrol edilir. demek olgusal doğrulamaya örnektir. 8. Felsefe sorularında bazı isimleri tanıyorsak fazla uğraşmadan sonuca gitmek mümkün. Bu tür sorularda Pyrrhon ismi bizi Septisizme götürmeli. Kaldı ki, paragraftaki hüküm vermeme Septiklerin sloganıdır. 11. Burada paradigma anlatılmaktadır. 9. Septisizm, doğru (kesin) bilgi mümkün değildir, der. Rasyonalizm, bilginin kaynağı akıldır, der. Empirizm, bilginin kaynağı deneydir, der. Kritisizm, bilginin kaynağında hem deney hem de akıl vardır, der. Fenomenoloji, bilgileri nesnelerin gerisindeki özlerle kavrarız, der. 12. Evrende makine düzeni olduğunu söyleyen bu anlayış, mekanizmdir. Varlığı da maddeye indirgediklerinden materyalizmdir. Delta Kültür Yayınevi
13. Burada sözü edilen ahlak felsefesinin uygulama alanı olan uygulamalı etiktir. 16. Doğada yapılabilecek olanların sınırı belli olduğu mesajı verilmektedir. Hiç kimse rolünün dışına çıkamamaktadır. 14. 1. erdem 2. özgürlük 3. sorumluluk 17. Burada ister taklit ederek, ister yaratılarak ortaya konulan bir üründen söz edilmektedir. 4. vicdan Dolayısıyla açıkta kalan kavram mutluluk. 15. Burada insanın kendi kendisini belirlemede özgür olmadığı görüşü verilmiştir. O nedenle indeterminizm, otodeterminizm, liberteryanizme uymayan bir anlayış söz konusudur. Fatalizm de bizi yanıltmasın; kaderci, bizim her şeyimizin önceden yazıldığı anlayışını verir. 18. Fotoğraf, varlıkları olduğu gibi bire bir resmeder. Fotoğrafçılığı en yetkin sanat olarak görmek sanat taklittir, görüşünün en üst noktasıdır. 11. Sınıf Felsefe Özet
19. Burada gündelik kaygılardan uzak, özgürce yapılır olması Schiller in Sanat oyundur. teorisini yansıtır. 22. Burada duyum ve algılarımızın, bilgi içeriklerimizin başkalarına aktarılması ile ilgili vurgu yapılmaktadır. Temellendirmede kullanılan araç düşünmenin aracı olan dildir. 20. Burada panteizm ve panenteizm arasında seçim yapmalıyız. Panteizm, Tanrı ile evreni özdeş gördüğü için eleyeceğiz. 23. Hayatı kolaylaştıran, sorunlarımızı çözen şeylerin doğru kabul edilmesi tipik faydacı yaklaşımı verir. 21. A, B, C ve E seçenekleri varoluşçu düşüncenin ruhuna uymaktadır. Ama insan yaptıklarından pişmanlık duyabilir. ifadesi varoluşçu felsefeye uygun değildir. 24. Deney ve akıl unsurlarının bilginin oluşumunu sağladığı söylenen görüş kritisizmdir. Delta Kültür Yayınevi
25. 1. uygunluk 2. yarar 3. apaçıklık 28. Parçada bilim ve felsefenin karşılıklı bilgi alışverişi içinde bulunduğu vurgulanmaktadır. 4. tümel uzlaşım Bu durumda tutarlılık açıkta kalmaktadır. 26. Verilen tipik düzensiz ve empirik bilgidir. Genelgeçer değildir. Yararını gördükçe kullanırız. 29. A, C, D ve E seçeneklerinde felsefenin ne olduğuna ilişkin önermeler yer almıştır. B seçeneğinde ise Sokrates in yaşama dair bir sözüne yer verilmiştir. 27. Dünya nimetlerine sırt çeviren kayıtsızlık ahlakı. 30. İnsanların bir araya gelerek yaptıkları bir oluşum olduğundan Devlet, yapay bir kurumdur. ifadesi parçayı açıklar. 11. Sınıf Felsefe Özet