YGS COĞRAFYA. Ahmet Burak Kargı. Ahmet Burak Kargı Telefon:

Benzer belgeler
COĞRAFİ KONUM ÖZEL KONUM TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

DÜNYA NIN ŞEKLİ ve BOYUTLARI

DÜNYA NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ

DOĞAL SİSTEMLER DÜNYA'NIN ŞEKLİ ve HAREKETLERİ

Test. Yerküre nin Şekli ve Hareketleri BÖLÜM 4

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA

Dünya nın Şekli ve Hareketleri

Prof. Dr. Ceyhun GÖL. Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı

E-DERGİ ÖABT SOSYAL BİLGİLER VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ İÇİN COĞRAFYA SAYI 2. ULUTAŞ

PARALEL VE MERİDYENLER

MEVSİMLER VE OLUŞUMU

MEVSİMLER VE İKLİM A. MEVSİMLERİN OLUŞUMU

Test. Coğrafi Konum BÖLÜM 3

GÜNLÜK ÇALIŞMA PLANI

İklim---S I C A K L I K

kpss ğrencinin D ers D efteri genel yetenek genel kültür COĞRAFYA Kolay oku Hızlı düşün Kalıcı öğren PEGEM AKADEMİ

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK

ÇÖZÜMLÜ TEST. 1. Aşağıdakilerden hangisinde enlemin etkili ol duğu savunulamaz?

COĞRAFYA. kpss SORU. Lise ve Ön Lisans. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Genel Yetenek Genel Kültür. 120 Soruda

C O Ğ R A F İ K O NU M

KPSS. coğrafya. kim korkar. dan DERS NOTLARI. Türkiye'nin En Çok Satan. Önder Cengiz - Mesut Atalay

GÜNEŞ SİSTEMİ. 1-Havanın bulutsuz olduğu bir günde gökyüzüne gece ve gündüz baktığımızda neler görürüz?

COĞRAFYA. kpss SORU. Lise ve Ön Lisans. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Genel Yetenek Genel Kültür. 120 Soruda

KPSS soruda SORU GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR COĞRAFYA TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR

Dünya üzerindeki herhangi bir yerde Güneş in tam tepe noktasında olduğu an saat kabul edilir. Buna göre ayarlanan saate yerel saat denir.

Kitap: TYT COĞRAFYA KONU ANLATIM KİTABI Yazar: Ahmet Burak Kargı Tarih: 2019 Telefon: Web:

çöz kazan kpss ÖSYM sorularına en yakın tek kitap tamamı çözümlü coğrafya 2014 kpss de 94 soru yakaladık soru bankası

COĞRAFYA SORU BANKASI. kpss SORU. Lise ve Ön Lisans. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Tamamı Çözümlü. 120 Soruda 85

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç

YERYÜZÜNDE YAŞAM. Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır.

ezberbozan serisi COĞRAFYA SORU BANKASI KPSS 2017 eğitimde tamamı çözümlü Önder Cengiz Mustafa Mervan Demir 30.yıl

önce biz sorduk KPSS Soruda 92 soru GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR COĞRAFYA SORU BANKASI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ Eğitimde

2. BÖLÜM COĞRAFİ KONUM

kpss Önce biz sorduk 120 Soruda 83 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Genel Yetenek Genel Kültür COĞRAFYA Tamamı Çözümlü SORU BANKASI

coğrafya dan DERS NOTLARI kim korkar KPSS 2016 Türkiye'nin en çok satan Eğitimde

RÜZGARLAR. Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır.

COĞRAFYA. kpss SORU. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Genel Yetenek Genel Kültür. 120 Soruda 83

COĞRAFYA SORU BANKASI KPSS KPSS. Genel Yetenek Genel Kültür. Eğitimde

TÜRKİYENİN COĞRAFİ KONUMU

Mesut Atalay - Önder Cengiz. KPSS Coğrafya Soru Bankası ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

Yerel saat ve ortak saat

ezberbozan serisi COĞRAFYA SORU BANKASI KPSS 2017 eğitimde tamamı çözümlü Önder Cengiz Mustafa Mervan Demir 30.yıl

kpss 2014 kim korkar COĞRAFYAdan Özgün Konu Anlatımı Haritalı ve Tablolu Tekrarlar Görsel Sunumlar Güncel Veriler ve Projeler İstatistiki Bilgiler

COĞRAFYA SORU BANKASI

Coğrafyanın Konusu ve İnsan - Doğa Etkileşimi

Mesut Atalay - Önder Cengiz. KPSS Coğrafya Soru Bankası ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

KİTABIN REHBERLİK PLANLAMASI. Bölümler. Bölümlere Ait Konu Kavrama Testleri KONU KAVRAMA TESTİ DOĞA VE İNSAN 1 TEST - 1

kpss türkiye'nin en çok satan ders notları COĞRAFYAdan

Dünyamız Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldız sistemlerinden güneş sisteminde yer alır. ONUNCU GEZEGENİMİZ "SEDNA"

GDM 417 ASTRONOMİ. Gökyüzünde Hareketler

İKLİM BİLGİSİ - 5 BASINÇ VE RÜZGARLAR - 1. cografya cepte 14 TON. Basınç Dağılışını Etkileyen Faktörler BASINÇ. cografya CEPTE

COĞRAFYA SORU BANKASI KPSS KPSS. Genel Yetenek Genel Kültür. Eğitimde. Lise ve Ön Lisans Adayları İçin

COĞRAFYA KONU ANLATIMLI

Coğrafya ve Türkiye nin En'leri

YGS Coğrafya Koordinat Sistemi Testi Soruları

CEV 361 CBS ve UA. Koordinat ve Projeksiyon Sistemleri. Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN Yerin Şekli

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :

kpss coğrafya tamam çözümlü mesut atalay - önder cengiz

CEV 361 CBS ve UA. Koordinat ve Projeksiyon Sistemleri. Yrd. Doç. Dr. Özgür ZEYDAN Yerin Şekli

COĞRAFYA TÜRKİYE'NİN COĞRAFİ KONUMU. Test 1. Aşağıda verilenlerden hangisi enlem etki- sine ters düşer? Gece gündüz değişiminin Türkiye'deki

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA

CO RAFYA KONUM. ÖRNEK 2 : Afla daki haritada, Rize ile Bingöl il merkezlerinin yak n ndan geçen boylam gösterilmifltir.

BÖLÜM: 1 DÜNYA Güneş sisteminin 9 gezegeninden biridir. Güneşe olan uzaklığı bakımından 3. sırada bulunur.

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

Yeryüzünde Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Etmenler

YER BİLİMİ - ASTRONOMİ ÇEVRE BİLİMİ ALAN EĞİTİMİ

C o ğ r a f i K o n u m coğrafi konum A. ÖZEL KONUM özel konum Türkiye nin Özel Konumu ve Sonuçları B. MATEMATİK KONUM

COĞRAFYA SON TEKRAR AHMET BURAK KARGI 29 NİSAN 2016

Dr. Fatih AY. Tel:

YEREL SAAT ve GÖLGE BOYU GRAFİĞİ.

ÖZEL EGE LİSESİ TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

ÖRNEKTİR. COĞRAFYA Doğa ve İnsan - Harita Bilgisi SINIF YGS GRUBU

Test. Atmosfer - Sıcaklık BÖLÜM Aşağıdaki tabloda gösterilen neden sonuç ilişkisi eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

ARAŞTIRMA SERİSİ No.94 Genel Coğrafya

örnektir örnektir Coğrafya TYT-AYT Yeni müfredata tam uygun MİKRO KONU TARAMA TEST AYRINTILARI VE ÖRNEKLERİ (1-10. Testler)

Herhangi bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu alana coğrafi konum denir.

EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ

SINIF. İnsan, Doğa ve Çevre TEST. 4. Aşağıdakilerden hangisi doğal ortamı oluşturan temel unsurlardan biri değildir?

DOĞAL SİSTEMLER. TYT Coğrafya. Ünite 1. Test

İKLİM TİPLERİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ ÇALIŞMA TESTİ

1.1 COĞRAFİ KONUM Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır.

4. Aşağıda verilen basınç merkezlerinden hangisi Güney

Amerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular.

Harita Nedir? Haritaların Sınıflandırılması. Haritayı Oluşturan Unsurlar

Bölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi)

coğrafya kpss 94 soru yakaladık ÖSYM tarzına en yakın özgün sorular ve açıklamaları 2014 kpss de

ÖABT. SORU BANKASI Tamamı Çözümlü. FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ ÖABT. YER BİLİMİ - ASTRONOMİ ÇEVRE BİLİMİ ve ALAN EĞİTİMİ

Kış Vaktinde Yaz Saati ve Astronomik Zaman Ölçümleri

ÖĞRENME ALANI: İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

SICAKLIK. 1. % 25 i atmosferin etkisiyle ve bulutlara çarparak uzaya geri yansır.

FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 5.ÜNİTE :DÜNYA, GÜNEŞ VE AY KONU ÖZETİ

SINIF. İnsan, Doğa ve Çevre TEST. 4. Aşağıdakilerden hangisi doğal ortamı oluşturan temel unsurlardan biri değildir?

GÜNEY YARIM KÜRESİ İÇİN ŞEKİL

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 :

4) Yükselti ve engebenin kısa mesafelerde farklılık gösterdiği yörelerde iklim çeşitliliği fazladır.

KPSS Coğrafya. Editör: Mesut Atalay ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

ÖSYM YGS / SOS M Diğer sayfaya geçiniz.

Transkript:

YGS COĞRAFYA Ahmet Burak Kargı Ahmet Burak Kargı ahmetburakkargi@gmail.com Telefon: 0532 162 00 58

PARALEL ve MERİDYENLER Bu konu ile ilgili her yıl ortalama iki soru gelmektedir. 1

MATEMATİK KONUM Bir yerin Dünya üzerindeki konumuna coğrafi konum denir. Coğrafi konum matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır. Matematik konum: Bir noktanın dünya üzerindeki yerini hayali çizgiler olan paralel ve meridyenler yardımı ile gösterilmesidir. PARALELLERİN ÖZELLİKLERİ Başlangıç paraleli ekvatordur. 40.076 km uzunluğu vardır. En uzun paralel dairesidir. Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin çevre uzunlukları azalır. Nedeni dünyanın yuvarlak olmasıdır. Paraleller bir derece aralıklarla çizilirler. 90 tane KYK de, 90 tane GYK de olmak üzere toplam 180 tane paralel dairesi bulunur. Ardışık iki paralel dairesinin arası dünyanın her yerinde 111 km dir. 90 Kuzey Paraleli 1 Kuzey Paraleli 111 km 1 Ekvator 2

Doğu Meridyenleri 180 tane YGS 2016 / A. Burak Kargı MERDİYENLERİN ÖZELLİKLERİ İki kutup noktasını birleştiren hayali çizgilerdir. Paralelleri dik keserler. Başlangıç meridyeni Londra daki Green wich Gözlem evinden geçer. 180 tane batı yarım küre, 180 tane doğu yarım kürede olmak üzere toplam 360 tane meridyen dairesi bulunur. Meridyenler birbirlerine paralel uzanmazlar. Kutup Noktalarında tüm meridyenler birleşir. Ekvator çizgisi üzerinde iki meridyen arası 111 km iken kutuplara gidildikçe meridyenler arasındaki uzaklık azalmaktadır. Ardışık İki meridyen arasındaki zaman farkı her yerde 4 dakikadır. İki meridyen arasındaki uzaklık değiştiği halde zaman farkının her yerde 4 dakika olmasının nedeni. Kutuplara doğru gidildikçe azalan çizgisel hızdır. 180 Batı Meridyenleri 180 tane KKN KKN Doğu Meridyenleri 180 tane 4 A B 80 km 4 X Y 111 km Batı Meridyenleri 180 tane 2 BM 1 BM 1 DM 2 DM 0 Greenwich Başlangıç Meridyeni 3

ENLEMİN ETKİLERİ Genellikle Enlem ve Paralel aynı anlamda kullanılsalar da farklı kavramlardır. Ekvatordan 1 lik açı il çizilen hayali çizgilere paralel denir. Paralellerin arası ise dakika ve saniye olarak ifade edilir buna enlem denir. Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe enleme bağlı olarak aşağıdaki olaylar gerçekleşir; Güneş ışınlarının düşme açısı daralır. Bu durumun nedeni Dünya nın küresel şekle sahip olmasıdır. Sıcaklı azalır. Denizlerdeki buharlaşma azalır. Denizlerin tuzluluk oranı azalır. Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol uzar ve Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulma oranı artar. Gölge boyu uzar. Bu durumun nedeni Dünya nın yuvarlak olmasıdır. Gece ile gündüz arasındaki zaman fark artar. Bu durumun nedeni eksen eğikliğidir. Dünyanın çizgisel hızı azalır.bu durumun nedeni enlemlerin çevre uzunluklarının azalmasıdır. Gurup ve Tan süreleri uzar (Alacakaranlık süreleri). Yerçekimi artar. Bitki örtüsü ekvatordan kutuplara doğru, geniş, karışık ve iğne yapraklı ağaçlar şeklinde kuşaklar oluşturur.bu durumunun nedeni enleme bağlı sıcaklık değişimidir. Orman üst sınırı alçalır (Azalır). Yerleşme üst sınırı alçalır (Azalır). Tarımın üst sınırı alçalır (Azalır). Kalıcı kar alt sınırı alçalır ( Azalır). Orman, yerleşme, Tarım ve kalıcı kar alt sınırlarının azalmasının nedeni Enleme bağlı sıcaklığın azalmasıdır. KALICI KAR ALT SINIRI Ekvator 5000 m Orta Kuşak 2400 m Kutuplar 0 m 4

DİKKAT! Ekvatora yakın olan enlemlere alçak enlemler, kutuplara yakın olan enlemlere ise yüksek enlemler, ekvator ve kutuplar arasında kalan enlemlere ise orta enlemler denir. AYNI ENLEM ÜZERİNDE OLAN MERKEZLERİN 38 Kuzey paraleli üzerinde olan A ve B merkezlerinin A B 38 Kuzey Paraleli aynı özellikleri AYNI ÖZELLİKLERİ FARKLI ÖZELLİKLERİ Güneş ışınlarının yıl Sıcaklıkları boyunca geliş açısı İklim özellikleri Güneşin ufuktaki Bitki örtüleri yükseltisi Gece ile Gündüz arasındaki zaman farkı Gece ve gündüz süreleri Gölge boyu Çizgisel hız Yerçekimi ÖZEL KONUMLARININ FARKLI OLMASI YÜZÜNDEN FARKLIDIR DİKKAT! Aynı enlem üzerinde bulunan merkezlerde denizellik, karasallık, yükselti ya da etrafındaki hava kütleleri gibi özel konum şartları da aynı olursa sıcaklık, iklim ve bitki örtüsü gibi özellikler aynı olabilir. 5

BOYLAMIN ETKİLERİ Öğle Vakti: Bir yere güneş ışınlarının gün içerisinde en dik açıyla geldiği andır ayrıca gölge boyunun en kısa olduğu andır. (Güneşin En tepede olduğu an). Bir yerin öğle vakti günü tam ortadan ikiye bölen andır. GÜNDÜZ UZUNLUĞU 10 SAAT Öğle vakti Güneşin Batışı Öğle vaktinden 5 saat sonra olur yani akşam saat 17:00 12:00 Güneşin Doğuşu Öğle vaktinden 5 saat önce olur yani sabah saat 07.00 Yerel Saat: Bir yerin öğle vaktinde kolumuzdaki saati 12:00 a ayarlarsak bulunduğumuz yerin yerel saatini bulmuş oluruz. Her meridyenin güneş karşısından geçiş zamanları farklı olduğu için yerel saatleri ve öğle vakitleri farklıdır. Doğuda yerel saat ileri, Batıda yerel saat geridir. Bunun nedeni dünyanın batıdan doğuya doğru dönmesidir. Dünyada 360 tane meridyen olduğu için 360 tane yerel saat vardır. Her merkez kendi yerel saatini kullanmak yerine kargaşa olmasın diye ulusal saat (ortak saat) dilimlerini kullanırlar. 6

DÜNYANIN DÖNÜŞ YÖNÜ BATIDAN DOĞUYA DOĞRU OLDUĞU İÇİN DOĞUNUN YEREL SAATİ İLER BATININ YEREL SAATİ GERİDİR. 1 1 Doğu Meridyeninde öğle vakti Batı Meridyeninde öğle vakti yaşanalı 4 dakika oldu ve yerel yanmasına 4 dakika var ve yerel saat 12.04 saat 11.56 0 Greenwich Başlangıç Meridyeninde öğle vakti yaşanıyor ve yerel saat 12.00 DİKKAT! Dünya kendi ekseni etrafında bir tur atarken güneş karşısından 360 meridyen geçer. Yani bir günde 360 meridyen güneş karşısından geçer Bu durumda 360 meridyen 24 saatte geçerse 1 saatte güneş karşısından 15 meridyen geçer. 15 meridyen 60 dakikada geçerse, 1 meridyen 4 dakikada geçer. Bu durumda iki meridyenin arası 4 dakikadır. 7

Boylamlar sadece yerel saatleri etkiler. BOYLAMIN SONUÇLARI Aynı Boylam Üzerinde Bulunan Aynı Boylam Üzerinde Bulunan Merkezlerin Ortak Özellikleri Merkezlerin Farklı Özellikleri A ve B merkezleri aynı meridyen üzerinde oldukları için sahip oldukları aynı özellikler A B A ve B merkezleri aynı meridyen üzerinde olmalarına rağmen sahip oldukları farklı özellikler Güneş ışınlarının geliş açısı Güneşin ufuktaki yükseltisi Gölge Boyunun en kısa olduğu an (12.00) Gün içinde güneşin ufuk üzerinde en yükseğe geldiği an ( 12.00 ) Öğle vakti Yerel saat Başlangıç meridyeni ile aralarındaki zaman farkı Güneşin doğuş ve batış anları (Aynı meridyen üzerinde yer alan merkezlerde güneşin doğuş ve batış anları sadece ekinoks tarihlerinde - 21 Mart ve 23 Eylül aynı olur. Diğer zamanlarda aynı olmaz) Başlangıç meridyenine olan uzaklıkları (Meridyenler arası ekvatorda 111 km kutuplara doğru azalır.) 8

Ulusal Saat (Ortak Saat) Her meridyenin kendi yerel saatini kullanması halinde doğu batı genişliği fazla olan ülkelerde kargaşa yaşanması söz konusu olurdur. Bu yüzden bazı meridyenler seçilerek ayar meridyeni olarak kullanılır. Seçilen bu ayar meridyenleri ortak saat (Ulusal Saat) olarak tüm ülkece kullanılır. Ayar boylamları 15 ve 15 in katları değerlere sahip olan boylamlardır. Türkiye de 2 adet ayar boylamı geçer 30 İzmit ten geçen 2. Ulusal saat dilimi olarak kışın kullanılırken. (Geri Saat Uyg. ) 45 Iğdır dan geçen 3. Ulusal saat dilimi olarak yazın kullanılır. (İleri Saat Uyg. ) 8 DİKKAT! Eylül 2016 tarihi itibarıyla Türkiye de ileri ve geri saat uygulamaları sona erdirilmiştir. DİKKAT! Doğu batı genişliği fazla olan ülkeler aynı anda birden fazla ortak saat kullanırlarken, Türkiye gibi doğu batı genişliği fazla olmayan ülkeler aynı anda sadece 1 ortak saat kullanırlar. 37.50 B 22.50 B 7.50 B 7.50 D 22.50 B 37.50 B - 3. Saat - 2. Saat - 1. Saat 24. Saat + 1. Saat + 2. Saat + 3. Saat dilimi dilimi dilimi dilimi dilimi dilimi dilimi 45 B 30 B 15 B 0 15 D 30 D 45 D ULUSAL SAAT DİLİMLERİ 9

Güneşin ufuk düzlemindeki görüntüsü YGS 2016 / A. Burak Kargı SORU Saat Hesapları Yerel saat farklarının ortaya çıkmasının nedeni dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşüdür (Günlük Hareket) Doğunun yerel saati ileri, batının yerel saati geridir. Bunun nedeni; Dünya nın batıdan doğuya doğru dönmesidir. Güneş doğuda erken doğar erken batar, batıda geç doğar geç batar. Yerel saat hesapları yapılırken 1. Boylam farkını bul Doğu - Doğu 2. Zaman farkını bul Boylam farkı x 4 dk Batı - Batı Doğu - Batı 3. Doğu + (ileri) /eklenir Batı (Geri ) / çıkarılır Güneşin doğma ve batma sorularında tam tersi uygulanır. 10

Örnek Soru 60 Doğu Meridyeninde yerel saat 18:40 iken, 20 Doğu Meridyeninde yerel saat kaçtır? Örnek Soru 25 Batı Boylamında yerel saat 14:10 iken 35 Doğu Meridyeninde yerel saat kaçtır? Örnek Soru Başlangıç boylamında yerel saat 20:00 iken 33 Doğu boylamındaki Ankara da yerel saat kaçtır? 11

Örnek Soru Londra da güneş 07:00 de doğduğuna göre 33 Doğu Boylamındaki Ankara da güneş kaçta doğar? Örnek Soru 21 Mart ta Türkiye nin en doğusunda güneş 04.00 te doğmuştur. Aynı gün Türkiye nin batısında güneş kaçta batar? 12

ÖZEL KONUM ve ETKİLERİ Bir yerin önemli dağlara, denizlere, ülkelere, yer şekillerine, kıtalara göre belirlenen konumdur. Sorularda; Yükselti Karasallık Denizellik Dağların uzanış doğrultusu Yerşekilleri Köprü, yol, kıta kavramlarının geçtiği ifadeler özel konum ile ilgili ifadelerdir. 13

TÜRKİYE NİN COĞRAFİ KONUMU MUTLAK KONUM (MATEMATİK KONUM) GÖRECELİ KONUM (ÖZEL KONUM) A-PARALEL (ENLEM) A-DOĞAL 36-42 Kuzey Paralelleri Üç tarafı denizlerle çevirilidir. arasındadır. Önemli iki boğaz bulunur. Kuzey Yarım Kürede bulunur. Yükselti ve engebe faladır Orta Kuşak ta yer alır. İklim çeşitliliği de fazladır Yengeç Dönencesinin kuzeyinde yer alır. Asya ve Avrupa yı birbirine bağlayan B-MERİDYEN (BOYLAM) B-BEŞERİ 26-45 Kuzey Doğu meridyenleri arasındandır. Doğu Yarım Kürede bulunur. Gereenwich in doğusunda yer alır. Genç nüfusa sahiptir. Ortadoğu, Balkanlar ve Kafkas ülkeleri arasında yer alır. Tarih boyunca farklı medeniyetlere beşiklik etmiştir. Dünya nın ekonomik bakımdan gelişmiş Avrupa ülkelerine yakındır. 14

TÜRKİYE NİN MATEMATİK KONUMU YGS 2016 / A. Burak Kargı 26 Doğu Meridyeni SİNOP İNCEBURUN 45 Doğu Meridyeni 42 Kuzey Paraleli GÖKÇEADA IĞDIR AVLAKA BURNU DİLUCU 36 Kuzey HATAY Paraleli BEYSUN Türkiye nin Kuzey Yarım Kürede Olmasının Sonuçları Türkiye Kuzey Yarım Kürede olduğu için Güneyden kuzeye gidildikçe Güneş ışınlarının geliş açısı daralır. Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulma oranı artar. Sıcaklık azalır. Kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı azaltır. Güneyden esen rüzgarlar sıcaklığı artırır. Buharlaşma azalır. Denizlerin tuzluluk oranları azalır. Yerçekimi artar. Çizgisel hız azalır. Tarım, yerleşme, orman üst sınırı azalır. Kalıcı kar alt sınırı azalır. Ekinoks zamanları dışında gece gündüz süre farkı artar 15

Türkiye nin Orta Kuşakta Olmasının Sonuçları Türkiye orta kuşak ülkesi olduğu için; A->kdeniz iklim kuşağında bulunur B->atı rüzgarları görülür C->ephesel yağışlar görülür D->ört mevsim belirgindir. AMAN DİKKAT Türkiye de aynı anda 4 mevsimin yaşanması -> Özel Konum Türkiye de dört mevsimin belirgin yaşanması -> Matematik Konum Türkiye nin Dönenceler Dışında Olmasının Sonuçları Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla gelmez Gölge hiçbir zaman sıfır olmaz Türkiye nin Kuzey Yarım Kürede Yengeç Dönencesinin Dışında Olmasının Sonuçları Güneş ışınlarını yıl boyunca hep güneyden alır. Güney yamaçlar genellikle daha sıcaktır Bakı yönü daima güneydir. 16

Aynı Enlem Üzerinde Bulunan Merkezlerin Ortak Özellikleri Ekvatora olan kuş uçuşu uzaklığı aynıdır. Kutup noktalarına olan kuş uçuşu uzaklıkları aynıdır. Yıl boyunca güneş ışınlarının gelme açıları aynıdır. Yerçekimleri aynıdır. Herhangi bir gündeki gece ve gündüz süreleri aynıdır. Gece ve gündüz süre farkları aynıdır. Çizgisel hızları aynıdır. Grup ve tan süreleri aynıdır. Aynı boydaki cisimlerin öğle vaktindeki gölge boyları aynıdır. TÜRKİYE NİN GÖRECELİ ( ÖZEL ) KONUMUNUN SONUÇLARI ÖZEL KONUM: Bir yerin kıtalara, denizlere, komşu ülkelere, yeryüzü şekillerine, dağ sıralarına, yeraltı ve yerüstü kaynaklarına, çeşitli siyasi bloklara göre konumunu özel konum diye adlandırılabilir. Türkiye üç eski kıtanın birbirine en çok yaklaştığı yerde tam bir kavşak noktasında kurulmuştur. Asya ve Avrupa kıtaları arasında bir köprü görevi görmektedir. İstanbul boğazı ve Çanakkale boğazlarına sahiptir. 3 tarafı denizlerle çevrili bir yarımada ülkesidir. Türkiye nin Komşuları; o o o Batıda Yunanistan ve Bulgaristan Güneyde Suriye ve Irak Doğuda İran, Azerbaycan (Nahcivan), Ermenistan ve Gürcistan dır Türkiye petrol zengini komşulara sahiptir. Türkiye ortalama yükseltisi fazla ve engebeli bir ülkedir. Türkiye de dağların uzanış doğrultusu genellikle batı-doğu yönündedir. Türkiye 3. ve 4. Jeolojik zamanda oluşmuş aynı zamanda ALP OROJENEZİNDEN etkilenmiş, oluşumunu geç tamamlamış genç bir ülkedir 17

Türkiye tektonik hareketin fazla olduğu, deprem riskinin yüksek olduğu, sıcak su kaynaklarının ve sağlık turizminin fazla olduğu bir ülkedir. (Oluşumunu geç tamamlamış genç bir ülke olduğu için.) Dağların yükseltisi genellikle batıdan doğuya doğru ve kıyıdan iç kesimlere doğru gidildikçe artar. Bu yüzden Türkiye de genellikle batıdan doğuya doğru ve kıyıdan iç kesimlere doğru gidildikçe sıcaklıklar azalır. Türkiye BM ve NATO nun barışı koruma, bölgesel güvenlik ve istikrara yönelik girişimlerine katılımları ve bazılarında oynadığı öncü rol ile Avrupa güvenlik mimarisi üzerinde ağırlığa sahiptir. 18

YER KÜRENİN ŞEKLİ ve HAREKETLERİ YGS 2016 / A. Burak Kargı Dünyanın bazı özellikleri; Yüzölçümü :510 milyon km2 Okyanus ve Denizler: 360,6 milyon km2 Karalar: 149.4 milyon km2 Ekvator yarıçapı: 6378 km Kutuplar yarıçapı: 6357 km Ekvator çevresi: 40.076 km Kutuplar Çevresi: 40.009 km Dünya nın GEOİT (Küremsi) Olmasının sonuçları Dünya kutuplardan basık ekvatordan şişkindir. Dünyanın bu kendine has şekline GEOİD denir. Kutupların yarıçapı ekvatorun yarıçapından daha kısadır. Dünya üzerinde çizilebilecek en büyük çember ekvatordur. Ekvator yerin merkezine uzak, kutuplar yerin merkezine daha yakın olduğu için Ekvatorda yerçekimi az, kutuplarda daha fazladır. Ekvatordan kutuplara gidildikçe yerçekimi bu yüzden artar. Dünya üzerinde çizilebilecek en büyük çember ekvatordur. Ekvatorun yarısı uzunluktaki paralel 60 derece paralelleridir. 19

Dünyanın Yuvarlak (Küresel) Olmasının Sonuçları Güneş ışınlarının geliş açısı ekvatordan kutuplara doğru küçülür. Sıcaklı ekvatordan kutuplara doğru azalır (Enlem sıcaklık ilişkisi) Cisimlerin gölgeleri ekvatordan kutuplara doğru uzar. Dünyanın yarısı karanlık, diğer yarısı ise aydınlık olur. Paralellerin uzunlukları ekvatordan kutuplara doğru azalır. Meridyenler arasındaki uzaklık ekvatordan kutuplara doğru azalır. Çizgisel hız ekvatordan kutuplara doğru azalır. Grup ve Tan süreleri çizgisel hızın azalmasına bağlı olarak uzar. Haritalarda bozulmalar meydana gelir. Kutup yıldızının görünüm açısı KYK de bulunulan yerin enlemini verir. Termik basınç merkezleri oluşur. Yerden yükseldikçe görülebilen alan yani ufuk genişler. DİKKAT Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe değişen özellikler dünyanın şekli yani yuvarlak olması ile ilgilidir. Dünyanın şekli ile ilgili olan özellikler Enlem ile ilişkilidir. DÜNYANIN ŞEKLİ = ENLEM FAKTÖRÜ 20

YERKÜRE NİN HAREKETLERİ Dünya nın Günlük Hareketi 24 Saat te tamamlar Dünya nın Yıllık Hareketi 365 gün 6 saatte tamamlar Dünya nın Günlük Hareketi ve Sonuçları (Kendi ekseni etrafındaki hareketi) Dünya nın merkezinden geçtiği varsayılan çizgiye eksen denir. Dünya ekseni etrafındaki hareketini 24 saatte tamamlar. Dünya batıdan doğuya doğru döner. Dünya nın Günlük hareketinin sonuçları Gece ve gündüz oluşur. Gece ve gündüz ardalanır. (Birbirini takip eder.) Gün içerisindeki gölge yönü ve boyu değişir. Günlük sıcaklık farkları oluşur. Bunun sonucunda; Fiziksel (mekanik) çözülme oluşur. Meltem rüzgârları oluşur. Yerel saat farkları oluşur. Okyanus akıntılarında sapmalar ve halkalanmalar oluşur. Sürekli rüzgârların yönlerinde sapmalar oluşur. 30 ve 60 derece enlemlerinde günlük harekete bağlı olarak dinamik basınç merkezleri oluşur. Dünyanın batıdan doğuya doğru döner bunun sonucunda; Yerel saat doğuda ileri, batıda geridir. Sürekli rüzgarlar KYK de sağa, GYK de sola doğru sapar Okyanus akıntıları KYD de saat ibresi yönünde halkalar oluşturur. Güneş doğudan doğup, batıdan batar. Dünya batıdan doğuya doğru yerine, doğudan batıya doğru dönmüş olsaydı bu özelliklerin tam tersi yaşanacaktı. 21

DİKKAT Gece ve gündüzün oluşması dünyanın günlük hareketinin sonucudur. Dünyanın bir tarafının aydınlık diğer tarafının karanlık olması ise Dünya nın yuvarlak olması ile ilgilidir. Dünya nın Yıllık Hareketi ve Sonuçları ( Güneş etrafındaki yörünge hareketi) 4 Temmuz Gün Öte (Aphel) 3 Ocak Gün beri (Perihel) Dünya güneş etrafındaki dönüşünü 365 gün 6 saatte tamamlar. Dünyanın güneş etrafındaki yoluna yörünge denir. 22

Dünyanın yörüngesi elips şeklindedir. Yörüngenin elips olmasının sonuçları; Dünyanın güneşe olan uzaklığı yıl içerisinde değişir. Dünyanın güneşe en yakın olduğu tarih 3 Ocak, en uzak oluğu tarih ise 4 Temmuz tarihidir. Dünya güneşe yakınlaştığında hızı artarken, güneşten uzaklaştığında hızı azalır. Bu yüzden ; KYK de ve GYK de mevsim süreleri eşit değildir. KYK de yaz mevsimi, GYK deki yaz mevsiminden daha uzundur. Sonbahar ekinoksuna 21 Eylül yerine 23 Eylül de yani iki gün geç girilir. Şubat ayı 28 gündür. DİKKAT Dünyanın güneşe yakın yâda uzak olması sıcaklığı ve mevsimlerin oluşmasını etkilemez. Mevsimlerin oluşması eksen eğikliği ile ilgilidir. Yörünge büyüklüğü sadece mevsim sürelerini etkiler. Yörünge bugünkünden daha büyük olsaydı mevsim süreleri daha uzun olurdu. Yörünge tam daire olsaydı mevsim süreleri eşit olurdu Eksen Eğikliğinin Sonuçları Eksen Ekvator 66 33 23 27 Ekliptik Düzlem (Yörünge Düzlemi) 23

Eksen Eğikliğinin Sonuçları Yengeç Dönencesi ortaya çıkar ( 23 27 Kuzey Enlemi ) Oğlak Dönencesi ortaya çıkar ( 23 27 Güney Enlemi ) Güneş ışınları en son dönencelere dik açıyla gelir. Kutup Daireleri ortaya çıkar ( 66 33 Kuzey ve Güney Enlemleri) Kutup dairelerinden daha yüksek enlemlerde gündüz ve gece süreleri 24 saati geçer Güneş ışınlarının düşme açısı yıl boyunca değişir. Gölge boyları yıl içinde değişir. KYK de yaz mevsimi yaşanırken GYK de kış mevsimi yaşanır. Gece ve Gündüz süreleri değişir. Güneşin doğuş ve batış saatleri yıl boyunca değişir. Muson rüzgarları oluşur. Aydınlanma dairesi kutup noktaları ve kutup daireleri arasında yer değiştirir. Matematik iklim kuşakları oluşur. 24

Ekliptik Düzlem ile Ekvator Arasındaki 23 27 Açı 40 olsaydı (Eksen eğikliği artsaydı) Dönenceler 40 den geçerdi. Güneş ışınları 40 ye kadar dik açı ile gelirdi. Kutup daireleri 50 den geçerdi. Orta kuşak daralırdı. Kutup kuşağı ve tropikal kuşak genişlerdi. Türkiye de yazlar daha sıcak kışlar daha soğu geçerdi. Ekvatoral kuşakta sıcaklık ortalamaları azalırdı. Gece ve Gündüz süre farkları artardı. Eksen Eğikliği olmasaydı Güneş ışınlarının yıl boyunca ekvatora dik açıyla gelirdi. Mevsimler oluşmazdı. Türkiye de hep bahar yaşanırdı. Her yerde yıl boyunca gece ve gündüz eşit olurdu. Dönenceler oluşmazdı. Kutup daireleri oluşmazdı. Matematik iklim kuşakları ortadan kalkardı. Aydınlanma çemberi sürekli kutup noktalarından geçerdi. 25

21 Mart - 23 Eylül 21 Haziran (Yaz Gün Dönümü) 26

21 Aralık (Yaz Gün Dönümü) 27