VakıfBank Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu 2 Ekim 1 Kasım 21 Bu Haftaki Yazımız... 211 yılı Türkiye Ekonomisi İşsizlik Oranı 211 yılı büyüme, enflasyon ve cari işlemler dengesine dair beklentilerinin incelenmesi ardından bu haftaki yazımızda, 211 yılı trendini tahmin edebilmek amacıyla başladığımız aşamalı çalışmamızın dördüncü aşaması olan işsizlik oranına yönelik beklentilerimiz yer alacaktır. Açıklanan Temmuz ayı işgücü istatistiklerine ait verilerinin incelenmesi ardından kurduğumuz ekonometrik model çerçevesinde 211 yılı işsizlik oranı beklentileri değerlendirilecek ve büyüme, enflasyona yönelik hazırladığımız değişik senaryolar altında 211 yılı işsizlik oranı beklentilerimiz incelenecektir. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... Tüketici Güven Endeksi Eylül ayında 91.4 seviyesine yükseldi 21 Ağustos ayında 87.3 olan Tüketici Güven Endeksi Eylül ayında bir önceki aya göre %3. oranında artarak 9.4 değerine yükselmiştir. Tüketici güven endeksindeki artış, tüketicilerin mevcut ve gelecek dönem genel ekonomik durum ve iş bulma olanakları durumlarına dair değerlendirmelerinin iyileşmesinden kaynaklanmaktadır. Enflasyon beklentileri yükseldi Ekim ayı ikinci dönem beklenti anketi sonuçlarına göre, cari ayın TÜFE beklentisi %1. oldu. Yıl sonu TÜFE beklentileri ise %7.6 seviyesinden %7.6 seviyesine yükseldi. Daha uzun vadeli enflasyon beklentilerinden 12 ay ve 24 ay sonrası enflasyon beklentilerinin de sırası ile %7.13 ve %6.67 seviyelerine yükseldiği görüldü. Büyüme beklentileri incelendiğinde, 21 yılsonunda büyümenin %6.37 den %6.72 ye yükselmesi dikkat çekti. Ankette 21 yılı cari işlemler açığının da 37.17 milyar dolara yükseldiği görüldü... Merkezi yönetim brüt borç stoku Eylül sonu itibari ile 46.7 milyar lira oldu... Merkezi yönetim brüt borç stoku Eylül sonu itibariyle 46.7 milyar lira olarak gerçekleşti. Hazine'den yapılan açıklamaya göre borç stokunun 338.8 milyar TL tutarındaki kısmı Türk Lirası cinsinden ve 121.9 milyar TL tutarındaki kısmı döviz cinsi borçlardan oluşmaktadır. Diğer yandan 347.8 milyar lira iç borç, 113 milyar lira dış borç stoku oldu. Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti 2.1.21 Kapasite Kullanım Oranı (Ekim) 73. Reel Kesim Güven Endeksi (Ekim) 11.3 111. 26.1.21 IV. TCMB Enflasyon Raporu 27.1.21 Dış Ticaret Dengesi (Eylül) 6.9(milyar$) ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE
4 211 YILI TÜRKİYE EKONOMİSİ İşsizlik Oranı 2 211 yılı büyüme, enflasyon ve cari işlemler dengesine dair beklentilerinin incelenmesi ardından bu haftaki yazımızda, 211 yılı trendini tahmin edebilmek amacıyla başladığımız aşamalı çalışmamızın dördüncü aşaması olan işsizlik oranına yönelik beklentilerimiz yer alacaktır. Açıklanan Temmuz ayı işgücü istatistiklerine ait verilerinin incelenmesi ardından kurduğumuz ekonometrik model çerçevesinde 211 yılı işsizlik oranı beklentileri değerlendirilecek ve büyüme, enflasyona yönelik hazırladığımız değişik senaryolar altında 211 yılı işsizlik oranı beklentilerimiz incelenecektir. Grafik 1 17. 16.. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 29 yılının Haziran Temmuz Ağustos döneminde %12.8 olan işsizlik oranı, bu yılın aynı döneminde 2.2 baz puan gerileyerek %1.3 olan beklentimizin (piyasa beklentisi: %1.3) üzerinde %1.6 olarak gerçekleşmiştir. 21 yılı Temmuz ayında mevsimsellikten arındırılmış işgücüne katılma oranı ise bir önceki döneme göre.2 puanlık azalışla %48.7 oranında gerçekleşirken, işsizlik oranı aylık bazda değişmeyerek %11.7 seviyesinde gerçekleşmiştir. 21 yılı Temmuz ayında tarımdışı istihdam edilenlerin sayısının bir önceki yılın aynı dönemine göre 1.3 milyon kişi artarak 23. milyon kişiye ulaşmasıyla, 29 yılı Temmuz ayında %16.3 seviyesinde olan tarım dışı işsizlik oranı, 21 yılının aynı döneminde 2.7 puanlık düşüşle %13.6 seviyesinde gerçekleşmiştir. Son beş aydır düşüş trendinde olan işsizlik oranının, açıklanan son rakamla bir önceki aya göre.1 puan artış göstermesi piyasa beklentilerinden aksi bir seyre işaret etmiştir. Diğer yandan işsizlik oranının bir önceki yıla göre düşüşünü devam ettirmesi önemli görünürken, Temmuz ayında bir önceki aya göre 21 yılı içinde ilk defa artış kaydetmesi, istihdam koşullarındaki toparlanma üzerinde olumsuz bir görünüm sergilemiş ve yılsonu işsizlik oranı beklentimiz açısından risk oluşturmuştur. Temmuz ayında işsiz sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 48 bin kişi azalışla 2.8 milyon kişiye inerken, bir önceki aya göre ise 31 bin kişilik artış görülmüştür. Türkiye genelinde işgücüne katılım oranı ise, bir önceki yılın aynı dönemine göre.7 puanlık artışla %. olarak gerçekleşirken, yaşanan bu artışta genç nüfusun işgücüne katılım oranında yaşanan yükseliş rol oynamıştır. Ayrıca, söz konusu dönemde kentsel bölgelerde bir önceki yılın aynı dönemine göre %13.2 oranında gerçekleşen işsizlik oranı, kırsal alanda %. olarak gerçekleşirken, genç nüfusta meydana gelen %19. oranındaki işsizlik oranı dikkat çekmiştir. Grafik 2 Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 Kaynak: TÜİK İşsizlik Oranı(%) 11.7 1.6 Mev. Ve Tak. Ar. İşsizlik Oranı(%) 3 2 2 1 Oca.8 Kaynak: TÜİK Nis.8 Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki Payı Tem.8 Tarım İnşaat Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Sanayi Hizmetler(sağ) 4 2 48 46 44 42 4 Sektörlerin toplam işgücü içindeki payı incelendiğinde, Temmuz ayında tarım sektörünün toplam işgücü içindeki payının.2 puan, sanayi sektörünün 1.2 puan ve inşaat sektörünün payının.4 puan arttığı gözlemlenirken, hizmet sektörünün genel trendinde toplam işgücü içinde en yüksek paya sahip olmasına karşın 1.6 puan azaldığı gözlenmiştir (Bkz. Grafik 2). Yaz aylarında tarım ve sanayi işgücünün toplam işgücünden aldığı pay genelde yükselirken, Temmuz ayında diğer aylardan farklı olarak inşaat sektörünün
3 toplam işgücü içindeki payı artmıştır. İnşaat sektörünün toplam işgücü içindeki payı %8 ile 2 yılının başından beri en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Grafik 3 26 24 22 2 18 16 14 12 Dünya istihdam piyasasında, son zamanlarda en çok tartışılan konu olan 24 yaş arası genç nüfusun istihdamı, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hazırlanan son çalışmayla yeniden gündeme gelmiş ve global bir tanımlama yapılarak, söz konusu nüfus kayıp nesil olarak adlandırılmıştır. Açıklanan rakamlar doğrultusunda, yaşanan ekonomik krizden genç nüfusun yetişkinlerden daha çok etkilendiği söylenebilecekken, dünyadaki genç nüfusun yaklaşık %9 ının gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor olması, şu an var olan istihdam yetersizliğinin gelecek dönemlerde genç nesillere de yansıması endişelerini doğurmuştur. 29 yıl sonu itibariyle dünyada genç nüfusta %13 düzeyinde olmasına rağmen endişelere yol açan işsizlik oranı, aynı dönemde ülkemizde %2.3 olarak gerçekleşmiştir. ILO istatistiklerine göre, 29 yılsonu itibariyle 24 yaş grubunda çalışabilecek 62 milyon gencin 81 milyonu işsiz olarak açıklanırken, 27 yılında %11.9 olan genç nüfusun işsizlik oranı 29 yılsonunda %13 e yükselmiştir. Türkiye de ise, 21 yılının Temmuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre 3.7 puanlık azalışla %19.2 ye gerileyen genç nüfusun işsizlik oranı yıl sonu rakamları açısından umut verici olurken, yılın ilk yedi aylık döneminde ortalama %22.2 olarak belirlenmiştir. Grafik 4 2 2 1 İşsizlik Oranı (Endekslenmiş) Ocak 7 Nisan 7 Temmuz 7 Ekim 7 Ocak 8 Nisan 8 Temmuz 8 Ekim 8 Ocak 9 Nisan 9 Temmuz 9 Ekim 9 Ocak 1 Nisan 1 Temmuz 1 Brezilya Almanya Japonya Türkiye *27 yılının Ocak ayı baz alınarak çizilmiştir. Kaynak:Bloomberg 13 1991 1992 1993 1994 199 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 2 26 27 28 29 Kaynak: TÜİK, ILO*211 beklentidir. 24 Yaş Arası İşsizlik Oranları (%) Global Türkiye (Sağ Eksen) 2.3 21(ilk 7 ay) 211* ABD Macaristan Rusya Polonya 13. 13 12. 12 11. 11 İşsizlik oranının kriz süresince ve sonrasında hareketini ortaya koymak ve Türkiye ile diğer ülkeleri karşılaştırmalı bir analiz yapabilmek amacıyla yandaki Grafik 4 te yer alan ülkelerin işsizlik oranı 27 yılı Ocak ayı 1 e endekslenerek incelenmiştir. ABD de işsizlik oranının sınırlı bir düşüş ardından yükselmeye devam ettiği görülürken, bu durum ABD de yaşanan toparlanmanın tahmin edilenden daha yavaş olabileceğine işaret etmektedir. Diğer gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ABD ile karşılaştırıldığında da ABD nin işsizlik oranının grafikte yer alan diğer ülkelerin işsizlik oranlarından çok daha hızlı bir şekilde arttığı dikkat çekmektedir. Türkiye nin de içinde bulunduğu diğer ülkelerde işsizlik oranı azalma eğilimindeyken ABD de belirgin bir şekilde yükselme trendine döndüğü görülmektedir. Gelişmekte olan ülkeler ile Türkiye yi kıyasladığımızda ise 29 yılında Rusya ile birlikte görece daha sert yükselen işsizlik oranının, 21 yılında diğer ülkelerin işsizlik oranından daha hızlı bir şekilde gerilediği gözlemlenmektedir. Bu durum Türkiye de iç talebin daha hızlı toparlandığına ve yapılan yatırımların istihdam yarattığına işaret etmektedir.
Grafik 4 3 2 2 1 İşsizlik Oranı (%) OECD Toplam G7 Avrupa Birliği Euro Bölgesi Fransa Almanya Macaristan İtalya Japonya Polonya Türkiye İngiltere ABD Çin Brezilya Rusya Güney Afrika İspanya 29 21 *21 yılı verileri Temmuz ayına aittir. Kaynak:OECD İşsizlik oranının kriz süresince izlediği hareketin incelenmesinin ardından, 21 yılında açıklanan rakamlar çerçevesinde karşılaştırmalı bir analiz yapmak faydalı olacaktır. 21 yılı Ağustos ayında Euro Bölgesi işsizlik oranı 29 yılına göre.7 puan yükselerek %1 a ulaşmıştır. Avrupa nın en büyük ekonomisi olan Almanya da işsizlik oranı Euro Bölgesi nden ayrışarak 29 yılına göre.6 puanlık düşüşle %6.9 seviyesine gerilemiştir. Avrupa Birliği nin yeni üyelerinden Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Macaristan gibi ülkelerde de 21 yılı işsizlik oranları 29 yılına göre ciddi artışlar göstermiştir. Gelişmekte olan diğer ülkelere baktığımızda ise Çin, Rusya, Brezilya ve Türkiye nin işsizlik oranlarında sert düşüşler görülürken, Türkiye nin Çin in ardından en hızlı düşüşü kaydettiği söylenebilir. İşsizlik oranının düşüş trendini yakaladığı ülkelere sermaye girişlerinin 21 yılında hızlandığı görülmüştür. Gelişmekte olan ülkeler arasında bulanan Güney Afrika da halihazırda çok yüksek olan işsizlik oranı 1 puan daha yükselerek 21 yılında da olumsuz performansını devam ettirmektedir. Diğer yandan Euro Bölgesi borç krizinde sorunlu ülkeler arasında olan İspanya nın işsizlik oranının 21 yılında en sert yükselişi yaşadığı görülmektedir. Grafik 6 17 İşsizlik Oranı (%) Açıklanan son veriler çerçevesinde, 21 yılında işsizlik oranında izlenen trendi geçmiş yıllarla 16 kıyaslayabilmek için yandaki Grafik 6 14 13 incelendiğinde, 21 yılında 29 yılı dışında kalan 2 28 yıllarına göre işsizlik oranında hızlı bir düşüş yaşandığı dikkat çekmektedir. Fakat 21 yılı süresince işsizlik oranının söz konusu yıllara 12 göre hala yüksek seviyelerde seyrettiği 11 görülmektedir. 29 yılında yaşanan krizin etkisiyle işsizlik oranının oldukça yüksek seviyelere 1 ulaştığı dikkat çekerken, 21 yılı genelinde aşağı 9 yönlü hareket eden işsizlik oranının bir önceki yıla 8 göre oldukça gerilediği görülmektedir. 2 26 27 Önümüzdeki dönemde ise olumlu mevsimsel etkilerin sona ermesi ile birlikte işsizlik oranında yukarı yönlü bir hareket görülebilecektir. Yukarı 28 29 21 yönlü hareket beklentimiz geçmiş yıllara paralel bir çerçeve çizmekle beraber, söz konusu artışın Kaynak: TÜİK geçmiş yıllara kıyasla daha sınırlı olması mümkün olabilir. Sanayi üretimi ve enflasyon oranı beklentilerimiz çerçevesinde 21 yıl sonu işsizlik oranına ilişkin %11.2 seviyesinde olan beklentimiz üzerinde %11. seviyesine işaret eden yukarı yönlü risklerin güçlendiğini düşünüyoruz.
Grafik 7 Tablo 1 16 14 12 İşsizlik Oranı (%) 211 yılına ilişkin Beklentiler Reel Büyüme Enflasyon İşsizlik Oranı 1 11. Baz Senaryo 3. 7. 11. 8 6 4 Senaryo 1 4.7 9.4 1. Senaryo 2 2.1. 12.3 1989 1991 1993 199 1997 1999 21 23 2 27 29 211 Gerçekleşen Tahmin Edilen 211 yılı işsizlik oranını tahmin edebilmek için büyüme ve enflasyon verileri kullanarak oluşturduğumuz ekonometrik modelimizde gerçekleşen işsizlik oranı ile tahmin edilen arasındaki uyum dikkat çekmektedir. Model tahminleri çerçevesinde 211 yılında işsizlik oranındaki düşüşün devam etmesi mümkün olabilecekken, yaşanan düşüşün 21 yılına kıyasla hız kesmesi beklenmektedir(bkz. Grafik 7). Baz senaryo altında 211 yılında büyüme ve enflasyona ilişkin beklentilerimiz sırasıyla %3. ile %7. seviyelerine işaret ederken, bu beklentiler ışığında 211 yılına ilişkin işsizlik oranı beklentimiz %11. seviyesindedir. Diğer yandan geçtiğimiz haftalarda yayınladığımız raporlarda belirttiğimiz birinci senaryo altında yani 21 yılında yaşanan kriz ardından izlenen güçlü büyüme performansının 211 yılına yansıtılması ile hesaplanan enflasyon ve büyüme oranları baz alınarak işsizlik oranını tahmin ettiğimiz de ise 211 yılında işsizlik oranının %1. seviyesine gerileyebileceğini düşünüyoruz. İkinci senaryoda ise enflasyonun 211 yılı sonunda %. olacağı tahmin edilirken, %2.1 ile büyüme performansı açısından olumsuz beklentiler değerlendirildiğinde işsizlik oranının 211 yılında %12.3 seviyesine yükseleceği tahmin edilmektedir. Dolayısıyla, 211 yılına ilişkin işsizlik oranı beklentimiz 21 yılında izlenen hızlı düşüşe kıyasla daha yatay bir harekete işaret ederken, ekonomide yaşanacak toparlanmanın gücüne bağlı olarak beklentimiz üzerinde aşağı ve yukarı yönlü risklerin varlığı dikkat çekmektedir. Ayrıca işsizlik oranındaki yatay hareket beklentimiz 211 yılında Türkiye nin kriz öncesi seviyelere kıyasla hala yüksek bir işsizlik oranına sahip olacağına işaret etmektedir. Bu durum aslında diğer makro ekonomik verilerden farklı olarak işsizlik oranında yapısal olarak izlenen katılığın bir sonucu olarak sürpriz bir gelişme olarak değerlendirilmemelidir.
6 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) 1 Reel GSYİH (Yıllık % Değişim) 1.3. 1... 1.3 3.7. 1 1.. 2 1999Q1 1999Q4 2Q3 21Q2 22Q1 22Q4 23Q3 24Q2 2Q1 2Q4 26Q3 27Q2 28Q1 28Q4 29Q3 21Q2 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (% q q) Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (% y y) Sektörel Büyüme Hızları (%) Sektörler Sektör 29 29 29 21 21 Payları II. III. IV. I. II. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım 4.1 6. 3.6 1. 3.8. Sanayi 2.4 11.7 4. 12.8 2.6 3.79 İnşaat.6 21.1 18.3 6.6 8. 1. Ticaret 13.3.2 7.2 1.3 22.4 1.77 Ulaş. ve Haber. 14.9 1.3. 3.6 11.3 1.1 Mali Kur. 12. 7. 7.8 8.1 4.7.99 Konut Sah.. 4.8 3.8 3.4.6 Eğitim 2.4 1.3 3.3 3.1 1.8 Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1. 2.9 4. 4.9.2 Vergi Süb. 8.6 7.8 8.1 6.3 16.9 GSYİH 7.7 2.9 6. 11.7 1.3 3. 2. 1.. 1. 2. 3. Sektörel Büyüme Hızları (%) 29 I 29 II 29 III 29 IV 21 I 21 II Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma
7 Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Oranları (%) Harcama Bileşenleri Sektör Payları (%) 29 II. Çey 29 III. Çey 29 IV. Çey 21 I. Çey 21 II. Çey Yer. Hanehalkı Tük. Har. 74. 1.8 1.9 4.7 9.9 4.47 Dev. Nihai Tük. Har. 1.1..2 17.9 1..38 Gay. Safi Ser. Oluş. 21.6 24.4 18. 4.7 14.4.8 Kamu Sektörü 2.3.2.7 8.6 2.6.8 Özel Sektör 19.3 28.7 21. 3. 22.1.22 Mal ve Hiz. İhracatı 23.6 11..4 6.4.1 2.91 Mal ve Hiz. İthalatı 27.1 2.6 11.7 1. 21.1 4.2 4. 3. 2. 1.. 1. 2. 3. 4. Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) 29 I 29 II 29 III 29 IV 21 I 21 II GSYİH 7.7 2.9 6. 11.7 1.3 Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi 3 2 1 1 2 3. 4. 3. 2. 1.. 1. 2. 3. 4.. 6. 3. 2. 1.. 1. 2. 3. Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim) Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.) İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ.
8 Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi 4 3 2 1 1 2 3 4 Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%) Ağustos Ayı 29 21 Petrol Ürünleri 27.6 14.2 Tekstil 8.2 6. Gıda 1.6 3. Kimyasal Madde 4.2 4.9 Ana Metal Sanayi 17.8 1.1 Metalik Olm. Diğ. Mineral 1.4 1.6 Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.) Taşıt Araçları.1 27.7 Elektrikli Teçhizat 12.3.9 Giyim 12.6 13.8 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi 18. 17. 16.. 14. 13. 12. 11. 1. 18. 17. 16.. 14. 13. 12. 11. 1. Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi 7 6 4 3 2 1 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Oca.1 Tem.1 Oca.2 Tem.2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak:OSD,Vakıfbank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Beyaz Eşya Üretimi (Adet)
9 Kapasite Kullanım Oranı 8 8 7 7 6 6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 Kapasite Kullanım Oranı (%) 73.4 May.1 Eyl.1 9 8 7 6 4 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Nis.1 Tem.1 Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı Verilen İnşaat Ruhsatları 19,9. 17,9.,9. 13,9. 11,9. 9,9. 7,9.,9. 3,9. 1,9.. 4,. 3,. 3,. 2,. 2,.,. 1,.,.. Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 23 I 23 III 24 I 24 III 2 I 2 III 26 I 26 III 27 I 27 III 28 I 28 III 29 I 29 III 21 I Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Toplam Sanayide Verimlilik PMI Endeksi 12. 6 1. 11.. 1. 9. 9. 4 4 3 8. 3 8. Haziran Ekim Şubat 6 Haziran 6 Ekim 6 Şubat 7 Haziran 7 Ekim 7 Şubat 8 Haziran 8 Ekim 8 Şubat 9 Haziran 9 Ekim 9 Şubat 1 Haziran 1 PMI Imalat Endeksi Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Reuters
1 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE 14 2 12 1 8 6 4 2 9.24 3.7 2 1 8.91 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 TÜFE (yıllık % değ.) Çekirdek I Endeksi ÜFE (yıllık %değ.) TÜFE Harcama Grupları Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık % değ.) Haberleşme Eğlence ve kültür Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve Ayakkabı Gıda ve Alkolsüz 1 1 2 3 4, Vakıfbank ÜFE Alt Sektörler Yıllık Aylık 3 3 2 2 1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Gıda Enerji Tüfe Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi 3 3 2 2 1 1 Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Tarım Sanayi İmalat Sanayi 23 21 19 17 13 11 9 7 Kaynak:Bloomberg UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi 18 16 14 12 1 8 6 4 2
11 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk İş Mutfak Enflasyonu 9 8 7 6 4 3 2 1 1 Oca. Eyl. May.1 Oca.2 Eyl.2 May.3 Oca.4 Eyl.4 May. Oca.6 Eyl.6 May.7 Oca.8 Eyl.8 May.9 Oca.1 İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi 8 6 4 2 2 4 26M1 26M4 26M7 26M1 27M1 27M4 27M7 27M1 28M1 28M4 28M7 28M1 29M1 29M4 29M7 29M1 21M1 21M4 21M7 Kaynak:Türk İş Türk İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.) Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti 1 1 9 9 8 7 6 4 Nis.6 Ağu.6 Ara.6 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi Ağu.1 8 7 6 4 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti
12 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu 17. 16.. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 2M1 2M 2M9 26M1 26M 26M9 27M1 27M 27M9 28M1 28M 28M9 29M1 29M 29M9 21M1 21M 11.7 1.6 Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı 27, 26, 2, 24, 23, 22, 21, 2, 19, Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 İşsizlik Oranı İşgücü Arzı İstihdam Edilenler, Vakıfbank İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı.. 4. 4. 3. 3. Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 3 2 2 1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 3 2 1 49 48 47 46 4 44 İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 11 1 9 9 8 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi
13 Kurulan Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri, 4, 4, 3, 3, 2, 2, 1, 1, Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 1. 113. 111. 19. 17.. 13. 11. 99. 97. 9. Kurulan Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri
14 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ 2 2 1 İthalat İhracat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) 1 2 3 4 6 7 8 9 Dış Ticaret Dengesi Oca.3 Haz.3 Kas.3 Nis.4 Eyl.4 Şub. Tem. Ara. May.6 Eki.6 Mar.7 Ağu.7 Oca.8 Haz.8 Kas.8 Nis.9 Eyl.9 Şub.1 Tem.1 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) 14 12 1 8 6 4 2 2 4 6 İthalat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y) 14 12 1 8 6 4 2 2 4 6 İhracat Oca.3 Haz.3 Kas.3 Nis.4 Eyl.4 Şub. Tem. Ara. May.6 Eki.6 Mar.7 Ağu.7 Oca.8 Haz.8 Kas.8 Nis.9 Eyl.9 Şub.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı 6 4 14 24 34 44 4 Oca.3 Ağu.3 Mar.4 Eki.4 May. Ara. Tem.6 Şub.7 Eyl.7 Nis.8 Kas.8 Haz.9 Oca.1 Ağu.1 Cari İşlemler Dengesi (Yıllık milyon dolar) 3 2 1 1 2 3 4 6 Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar sağ eksen) 4 3 2 1 1 2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Doğrudan Yatırımlar (12 aylık milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık milyon dolar)
TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları 1 11 1 9 9 8 8 7 7 6 13 12 11 1 9 8 7 6 4 2 1 1 Ara.3 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 1999Q1 1999Q4 2Q3 21Q2 22Q1 22Q4 23Q3 24Q2 2Q1 2Q4 26Q3 27Q2 28Q1 28Q4 29Q3 21Q2 Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim) CNBC e Güven Endeksleri Krediler 2. 2.. 1... 8 7 6 4 3 2 1 17 13 1 9 7 3 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Oca.2 Eki.2 Tem.3 Nis.4 Oca. Eki. Tem.6 Nis.7 Oca.8 Eki.8 Tem.9 Nis.1 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 CNBC e Tüketici Güven Endeksi Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı CNBC e Tüketim Endeksi Kaynak:BDDK Bireysel ve Ticari Krediler Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:BDDK
16 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ 1 2 3 4 6 Bütçe Dengesi Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 6 4 3 2 2 3 Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam milyar TL) Vergi Gelirleri Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1,Vakıfbank Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Vergi Gelirleri (Reel yıllık %) 29 27 2 23 21 19 17 Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam milyar TL) Faiz Dışı Denge Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku 48. 46. 44. 42. 4. 38. 36. 34. 32. 3. 36. 34. 32. 3. 28. 26. 24. 22. 2. 12. 11. 1. 9. 8. 7. 6. Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 8 48 38 28 18 8 2 Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Faiz Dışı Denge (12 aylık milyar TL) Toplam Borç Stoku (milyar TL) İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL sağ eksen) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
17 Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili 4 4 3 3 2 2 1 21 22 23 24 2 26 27 28 29 Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) 3 2 2 1 22 23 24 2 26 27 28 29 TCMB (milyar TL sol eksen) Kamu Sektörü (milyar TL) Özel Sektör (milyar TL) 2.. 1... Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz 3 3 2 2 1 Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nisan 1 Temmuz 1 2 2 1 Ocak 24 Haziran 4 Kasım 4 Nisan Eylül Şubat 6 Haziran 6 Kasım 6 Nisan 7 Eylül 7 Şubat 8 Temmuz 8 Aralık 8 Mayıs 9 Ekim 9 Mart 1 Ağustos 1 Reel Faiz Nominal Faiz Para Arzı 6 4 4 3 3 2 2 1 12 11 1 9 8 7 6 Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Borç alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%),Vakıfbank M2 (milyar TL) M3 (milyar TL) M1 (milyar TL sağ eksen)
18 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y/y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y/y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD 3 1.1 2.9.2 48. Euro Bölgesi 1.9 1.8.2 1. 11. Almanya 3.7 1.2.31 1 Fransa 1.7 1.6 2.2 1. 3. İtalya 1.3 1.6 3.61 1. 17.2 Macaristan 1. 3.8.1.2 2.6 Portekiz 1. 1.9 1.29 1. 37.4 İngiltere 1.7 3.1 1.6. 2. Japonya 2.4.9 3.37. 39.3 Çin 9.6 3.6 7.29.31 17.3 Rusya.2 7. 3.94 7.7 Hindistan 8.8 9.88 3.61. Brezilya 8.81 4.7 2.32 1.7 118.3 G.Afrika 3. 3. 2. 6.. Türkiye 1.3 9.24 4.1 6.2 9.41 Beklentiler 21 IMF Beklentisi Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH (Nisan 21) Gelişmiş Ülkeler 2.78 1.428.267 8.289 Gelişmekte Olan Ülkeler 7.73 6.2 1.4 Tüm dünya 4.766 3.67 ABD 2.639 1.417 3.19 9.73 92.7 Euro Bölgesi 1.682 1.61.177 1.67 Almanya 3.332 1.321 6. 7.3 7.342 Fransa 1.6 1.64 1.79 9.814 84.196 İtalya 1.3 1.627 2.861 8.7 118.38 Macaristan.73 4.67.12 1.82 78.38 Portekiz 1.122.928 9.982 1.738 83.134 İngiltere 1.72 3.78 2.228 7.876 76.661 Japonya 2.824.99 3.88.14 22.83 Çin 1.46 3.24 4.697 4.1 19.148 Rusya 3.966 6.9 4.728 7. 11.7 Hindistan 9.668 13.187 3.83 71.841 Brezilya 7.4 4.992 2.61 7.2 66.8 G.Afrika 2.991.64 4.286 24.8 34.123 TÜRKİYE 7.8 8.68.214 11 43.37
19 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 28 29 En Son Yayımlanan 21 Yılsonu Beklentimiz Reel Ekonomi GSYİH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 9 144 93 974 268 49 (21 2. Çeyrek) Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, %).7 4.7 11.7 (21 2. Çeyrek) %6.8 %. (21 III.Çey) Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Değ. Oranı (%) 17.8 9. 1.98 (Ağustos 21) %7. 7 Kapasite Kullanım Oranı (%) 64.7 67.6 74.7 (Temmuz 21) %7. İşsizlik Oranı (%) 13.6 13. 1.6 (Temmuz 21) %11.2 Fiyat Gelişmeleri TÜFE (Yıllık % Değişim) 1.6 6.2 9.24 (Eylül 21) %7.9 ÜFE (Yıllık % Değişim) 8.11.93 8.91 (Eylül 21) %8.7 Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 83,38 17,1 117,161 (8.1.21) M2 434,2 494,24 43,664 (8.1.21) M3 48,383 2,674 7,894 (8.1.21) Emisyon 3,468 34,289 42,689 (8.1.21) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 7,7 7,689 79,331 (.1.21) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma). 6..7 (2.1.21) TRILIBOR O/N. 6. 6.7 (22.1.21) Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 41,947 13,84 2,966 (Ağustos 21) 38, İthalat 193,821 134,41,228 (Ağustos 21) İhracat 14,799 19,672 8,7 (Ağustos 21) Dış Ticaret Açığı 3,22 24,729 6,88 (Ağustos 21) 62, Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 28,898 2,6 18,493 (Eylül 21) Bütçe Giderleri 22,967 267,27 2,39 (Eylül 21) Bütçe Dengesi 17,69 2,2 6,93 (Eylül 21) 44,2 Faiz Dışı Denge 33,92 986 2,96 (Eylül 21) 7,2 Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) 274.8 33. 347.8 (Eylül 21) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL). 111.4 113. (Eylül 21) Kamu Net Borç Stoku 268. 39.8 313.1 (21 II. Çeyrek)
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Serkan Özcan Baş Ekonomist serkan.ozcan@vakifbank.com.tr 312 4 7 87 Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr 312 4 84 8 Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr 312 4 84 89 Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkarslan@vakifbank.com.tr 312 4 84 88 Zeynep Burcu Çevik Ekonomist zeynepburcu.cevik@vakifbank.com.tr 312 4 84 93 Seda Meyveci Ekonomist seda.meyveci@vakifbank.com.tr 312 4 84 8 Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr 312 4 84 87 Selin Düz Araştırmacı selin.duz@vakifbank.com.tr 312 4 84 93 Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr 312 4 84 86 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr 312 4 84 82 Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr 312 4 84 9 Senem Güder Araştırmacı senem.guder@vakifbank.com.tr 312 4 84 76 Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr 312 4 84 83 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar