Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu. Dış Ticaret Açığı İç Talebe Bağlı Olarak Artmaktadır... Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler...

Transkript

1 Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu VakıfBank 6 13 Aralık21 Bu Haftaki Yazımız... Dış Ticaret Açığı İç Talebe Bağlı Olarak Artmaktadır... Düşük faiz oranları ve sermaye girişlerinin etkisiyle yurt içi tüketim ve yatırım eğilimindeki artış, dış ticaret açığımızın Ekim ayında biraz daha genişlemesine neden olmuştur. İç talebin güçlü seyrine karşın zayıf dış talep koşulları altında ve Ekim ayı dış ticaret verileri ışığında 21 yılı dış ticaret ve cari işlemler açığı tahminlerimizi yukarı yönde revize ediyoruz. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... Dış ticaret açığı Ekim ayında 6.3 milyar dolar olarak gerçekleşti... Dış ticaret açığı Ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre %139 artışla milyar dolar olarak beklentilerin üzerinde gerçekleşmiştir. Ekim ayında, 29 yılının aynı ayına göre ihracat %8.8 artarak milyar dolar, ithalat ise %3. artarak milyar dolar olarak gerçekleşmiş, böylece 29 Ekim ayında %79 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 21 Ekim ayında %63.4 e gerilemiştir. TÜFE Kasım ayında beklentilerin altında %.3 olarak gerçekleşmiştir Ekim ayında TÜFE aylık bazda beklentilerin oldukça altında %.3 olarak gerçekleşmiştir. Böylece yıllık bazda TÜFE %8.62 seviyesinden %7.29 seviyesine gerilemiştir. TÜFE nin aylık bazda beklentilerimizin altında gerçekleşmesinde gıda ve alkolsüz içecekler ana harcama grubunda yaşanan %1.89 luk düşüş etkili olurken, söz konusu grubun Kasım aylarında daha önce hiç negatif gerçekleşmediği değerlendirildiğinde bu durum sürpriz görünmektedir. Gıda fiyatlarının enflasyona katkısı ise.2 puan düşüş yönünde olmuştur. Alkollü içecekler ve tütün grubunda ÖTV zammına bağlı olarak sert artış beklentimize karşın %.61 oranında sınırlı bir artış gerçekleşmiştir. Ana harcama grupları itibari ile en yüksek artış ise yeni sezonun devam etmesi nedeniyle %3.67 ile giyim grubunda yaşanmıştır. Söz konusu artışın enflasyona katkısı.28 puan olmuştur. İstanbul da toplu ulaşıma yapılan zamlar paralelinde ulaşım ana harcama grubu aylık bazda %.4 artmıştır. Çekirdek enflasyon olarak bilinen enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç I Endeksi ise aylık bazda %.76 oranında artmasına rağmen yıllık bazda çekirdek enflasyon %2. seviyesinden %2.4 seviyesine sınırlı bir artış yaşanmıştır. Kasım ayında ÜFE ise aylık bazda %.4 artış yönünde olan piyasa beklentilerin aksine %.31 düşüş olarak gerçekleşmiştir. Böylece yıllık bazda ÜFE %9.92 seviyesinden %8.17 seviyesine gerilemiştir. Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler.. Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti Sanayi Üretim Endeksi (Ekim) %1.39(yıllık) %4.(yıllık) GSYİH 3.çeyrek %1.3 %9.2 ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE

2 Dış Ticaret Açığı İç Talebe Bağlı Olarak Artmaktadır... Düşük faiz oranları ve sermaye girişlerinin etkisiyle yurt içi tüketim ve yatırım eğilimindeki artış, dış ticaret açığımızın Ekim ayında biraz daha genişlemesine neden olmuştur. İç talebin güçlü seyrine karşın zayıf dış talep koşulları altında ve Ekim ayı dış ticaret verileri ışığında 21 yılı dış ticaret ve cari işlemler açığı tahminlerimizi yukarı yönde revize ediyoruz. Dış Ticaret Açığı Ekim ayında 6.3 milyar dolar olarak açıklandı Grafik 1 Dış Ticaret (milyar $) İhracat (y/y,%) İthalat (y/y,%) Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Kaynak: TCMB *Veriler 12 aylık kümülatif toplam olarak alınmıştır. Dış ticaret açığı Ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre %139 artışla 6.33 milyar dolar ile.7 milyar dolar olan beklentimizin ve.96 milyar dolar olan piyasa beklentisinin üzerinde gerçekleşmiştir. Ekim ayı dış ticaret açığının beklentilerimizin üzerinde kalmasında, ithalat rakamlarının beklentilerin üzerinde artış göstermesi etkili olmuştur. Öte yandan, Ekim ayında ihracat 29 yılının aynı ayına göre %8.8 artarak beklentilerimize paralel 1.89 milyar dolar, ithalat ise beklentilerimizin üzerinde %3. artarak 17.3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece 29 yılı Ekim ayında %79 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 21 Ekim ayında %63.4 e gerilemiştir (Bkz. Grafik 2). İthalatta yaşanan artışın iç talebe yönelik olumlu bir tablo çizmesiyle birlikte, ihracatın beklentilerden zayıf bir görünüm çizmesi, son dönemde değerlenen kur ile beraber dış talebe ilişkin belirsizliklerin devam ettiği bir ortamda olumsuz bir görünüm sergilemektedir. Özetle, dış talebin iç talebe nazaran daha düşük seviyelerde kalması dış ticaret açığındaki genişlemenin hızlanarak artmakta olduğuna işaret etmektedir Grafik 2 : İhracatın İthalatı Karşılama oranı(%) 6 Grafik 3 : Net Dış Açık (12 aylık kümülatif toplam yıllık % değişim) Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Ara Malı Sermaye Malı Tüketim Malı Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB, TÜİK Ekim ayında dış ticaret açığının beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinde ithalatta yaşanan sert yükseliş etkili olurken, ithalatın alt kalemleri incelendiğinde bu artışta Ekim ayında ithalatımızda %68.9 paya sahip olan ve bir önceki ay zayıf bir görünüm sergileyen ara malı ithalatındaki artışın etkili olduğu görülmüştür. Bunun yanında, yatırım iştahının göstergesi olarak izlenen ve yılın ilk dokuz ayında ortalama %24. artan sermaye (yatırım) malları ithalatındaki aynı dönemde yıllık bazda yaşanan %9.6 oranındaki artış da dikkat çekicidir. Benzer şekilde yılın ilk dokuz ayında ortalama %27. oranında artan tüketim malı ithalatı ise yıllık bazda %49.9 oranında artmıştır. İthalatta alt gruplar bazında yaşanan bu artışlara karşılık, aramalı, sermaye malı ve tüketim malları net dış ticaretlerinin 12 aylık ortalamalara göre yıllık değişimleri incelendiğinde (Bkz. Grafik 3) Türkiye nin aramalı 2

3 ve sermaye mallarında net dış açığının Ekim ayında daha da belirgin hale geldiği dikkat çekmektedir. Buna karşılık, tüketim malı ihracatının ithalattan daha hızlı artması sonucu kriz öncesinde tüketim mallarında net ithalatçı olan Türkiye nin, artan iç talebe rağmen şu an için bu konumda olmadığı görülmektedir. Dış ticaret açığı fasıllara göre incelendiğinde ise Ekim ayında ithalatta yıllık bazda yaşanan artışta en yüksek paya sahip olan fasıllar hava taşıtları ile motorlu kara taşıtları olurken, bunları kıymetli taşlar takip etmiştir. İhracattaki artışa en büyük katkıyı yapan fasıllar ise demir çelik, makine ve cihazlar ihracatı olurken, ihracatımızdaki payı yüksek olan mineral yakıtlar ve yağlar kaleminde gerçekleşen %18 oranındaki azalış, ihracat rakamlarının yıllık bazda artış hızında bir miktar yavaşlamaya neden olmuştur. İhracatımızın ülkeler bazında dağılımına bakıldığında ise, 29 yılı Ekim ayında %.2 olan Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki payı Ekim 21 da bir miktar gerileyerek %47.6 olarak gerçekleşmiştir. Böylece, AB ye yapılan ihracat, 29 yılının aynı ayına göre %3 artarak.22 milyar dolar olarak gerçekleşirken, 1.21 milyar dolar ile Almanya en çok ihracat yaptığımız ülkeler arasında ilk sırayı almıştır. En çok ithalat yapılan ülke ise 1.92 milyar dolar ile Rusya olmuştur. AB ile yapılan ihracatın artış hızının durağanlaşması, Euro Bölgesi ekonomilerindeki talep belirsizliğinin devam ettiği bir ortamda ihracatımıza ilişkin risklerin önümüzdeki dönemde de devam edebileceğini yansıtmaktadır. Türkiye nin Ekim ayı dış ticaret verileri, iç talep artışına bağlı olarak ekonomik aktivitenin canlılığını koruması sonucu yatırım eğiliminin artmaya devam ettiğini göstermektedir. Dış ticaretin önümüzdeki aylarda izleyebileceği seyir hakkında yorum yapabilmek için, konunun global ekonomideki gelişmeler ışığında değerlendirilmesi faydalı olacaktır. Türkiye nin dış ticaret açığındaki artış global ekonomik koşullar karşısında nasıl yorumlanabilir? ABD ve diğer gelişmiş ekonomilerin nispeten Grafik 4 : Emtia Endeksleri yavaş büyüme tempolarına karşın gelişmekte olan ülkelerde artan ekonomik aktivite, emtia fiyatlarının Temmuz ve Ağustos aylarından itibaren artmaya başlamasına neden olmuştur Türkiye nin hammadde ithalatçısı olduğu dikkate alındığında, emtia fiyatlarındaki bu artışın dış ticaret açığının artmasında belirleyici olması kaçınılmazdır. Ekim ayı verileri iç talepteki canlılık ve üretim artışının devam ediyor IMF Emtia Endeksi Kaynak: IMF, Bloomberg UBS Emtia Endeksi olmasının bir sonucu olarak dış ticaret açığının arttığına işaret ederken, enerji hariç dış açığın, 28 yılının son çeyreğinde emtia fiyatlarındaki rekor artışlara bağlı olarak yükseldiği seviyelere henüz ulaşmadığı görülmektedir. Emtia fiyatlarındaki artışın devam etmesi beklense de, global ekonomiye dair mevcut belirsizlikler nedeniyle önümüzdeki dönemde 28 yılındaki rekor seviyelere ulaşılması ihtimali mevcut koşullar altında şu an için düşüktür. Bu nedenle, global emtia fiyatlarındaki artışın Türkiye nin dış ticaret açığının yakın dönemde kritik seviyelere yükselmesine neden olacak belirgin bir etkide bulunmayacağı söylenebilir. Oca.3 Haz.3 Kas.3 Nis.4 Eyl.4 Şub. Tem. Ara. May.6 Eki.6 Mar.7 Ağu.7 Oca.8 Haz.8 Kas.8 Nis.9 Eyl.9 Şub.1 Tem.1 Reel döviz kurunun yıl başına göre yaklaşık %12 oranında artması, dış ticaret açığının yükselmesinde etkili olan bir diğer faktördür. Gelişmekte olan ülkelere son dönemde artan sermaye akımlarıyla birlikte bu ülkelerin para birimleri değer kazanmaktadır (Bkz. Grafik ). Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin in oluşturduğu BRIC ülkeleri ile Türkiye nin dış ticaret verileri karşılaştırıldığında, kontrollü döviz kuru politikası uygulayan Çin in dış ticaret fazlasının reel kurdaki değerlenmeden henüz etkilenmediği dikkat çekmektedir (Bkz. Grafik 6). Önemli bir enerji ihracatçısı olan Rusya nın dış ticaret fazlasının ise global büyüme performansındaki nispi artıştan destek aldığı görülmektedir. Brezilya nın dış ticaret fazlasının azalma ihtimali ve Türkiye ile Hindistan ın dış ticaret açıklarının artma eğilimi de dikkat çekicidir. Reel döviz kuru ile dış ticaret dengesi arasındaki yüksek korelasyon göz 3

4 önünde bulundurulduğunda, söz konusu gelişmekte olan ülkeler ile birlikte Türkiye nin rekabet gücünün döviz kurundaki değer artışının devam etmesinden olumsuz etkilenmesi muhtemeldir Grafik : Reel Efektif Döviz Kurları (aylık) Brezilya Rusya Hindistan Çin Türkiye Kaynak: Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) Grafik 6 : Dış Ticaret Dengesi (12 aylık, milyar $) Çin Brezilya Rusya Hindistan Türkiye Kaynak: Bloomberg Türkiye nin dış ticaret açığının artmasına paralel olarak cari işlemler açığı da artarken, söz konusu açığın finansmanında yurtdışından fon girişlerinin payı giderek daha önemli hale gelmektedir. Son haftalarda İrlanda, Portekiz ve İspanya nın mali açıklarının yarattığı tedirginlikler nedeniyle global risk algılaması artarken, Türkiye ye fon girişleri bir miktar azalmıştır. Ancak, küresel ekonomide ve finans sisteminde çok daha ciddi bir karışıklık oluşmadığı sürece diğer gelişmekte olan ülkeler ile birlikte Türkiye ye de fon girişlerinin devam etmesine engel bir durum görünmemektedir. Son dönemde Türkiye nin kamu maliyesi disiplini ve makroekonomik görünümü görece güçlü bir tablo ortaya koyarken, Fitch tarafından kredi görünümünün durağan dan pozitif e dönüştürülmesi, not artırımı beklentilerini gündeme getirmiştir. Dolayısıyla, yeni bir küresel veya yerel kırılganlık oluşmadığı sürece Türkiye için genel beklenti sermaye girişlerinin tersine dönmeyeceği yönündedir. Bu doğrultuda, faiz oranlarının rekor düşük seviyelerde olması ve buna rağmen artan sermaye girişlerinin, iç talep kanalıyla ithalatı artırıcı etkisinin devam edeceğini düşünmekteyiz. Buna bağlı olarak, Türkiye nin dış ticaret ve cari işlemler açığının artmaya devam ederek 211 yılında kriz öncesi seviyelerini yakalaması mümkün görünmektedir % Grafik 7 : Cari İşlemler Dengesi/GSYİH Brezilya Rusya Çin Hindistan Türkiye Ara.6 Mar.7 Haz.7 Grafik 8: Ekonomik Aktivite Endeksleri Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl Kaynak: Bloomberg Kaynak: Reuters Euro Bölgesi PMI ABD ISM İmalat Türkiye PMI İhracat Sip. Bu durumda cari işlemler açığının sürdürülebilirliği sorunu kriz öncesinde olduğu gibi yeniden gündeme gelebilecektir. BRIC ülkeleri ve Türkiye nin cari işlemler dengesi rakamları karşılaştırıldığında Brezilya ve 4

5 Hindistan da cari işlemler açığının 21 un ilk yarısı itibariyle 28 yılındaki seviyelerini aştığı, Türkiye de ise bu seviyelere yaklaşmakta olduğu görülmektedir (Bkz. Grafik 7). Türkiye nin en büyük ticaret ortağı olan Euro Bölgesi ülkelerinin kamu maliyesi sorunları büyüme performansını gölgelerken, küresel ticaretteki yüksek payı nedeniyle büyüme performansı dünya ekonomisi için önem taşıyan ABD de yavaşlama eğilimindeki büyüme temposu ilave parasal önlemlerle desteklenmeye çalışılmaktadır. Bu durum Türkiye için dış talep koşullarının pek iyimser olmadığını göstermektedir. Türkiye Satın Alma Yöneticileri Endeksi nin (PMI) alt kalemlerinden olan yeni ihracat siparişleri endeksi Kasım ayında iyimser bir görünüm sunsa da, Euro Bölgesi ve ABD nin ekonomik aktivite göstergelerinin çok güçlü olmaması (Bkz. Grafik 8), TL deki değerlenme ile birlikte değerlendirildiğinde ihracata yönelik risklere işaret etmektedir. 21 yıl sonu dış ticaret ve cari işlemler açığı tahminimiz yukarı yönde revize ediyoruz... Grafik 9 Gerçekleşen Dış Ticaret Açığı milyon $ Tahmini Dış Ticaret Açığı M1 27M4 27M7 27M1 28M1 28M4 28M7 28M1 29M1 29M4 29M7 29M1 21M1 21M4 21M7 21M1 Kaynak: TCMB, VakıfBank Yılın ilk 1 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre sert şekilde %83 oranında artan dış ticaret açığının, iç talebin dış talebe göre daha olumlu bir görünüm sergilemesi ile 21 yıl sonuna kadar genişlemesi beklenirken, 21 yıl sonunda 62 milyar dolar açık şeklinde olan beklentimiz üzerinde yukarı yönlü riskler oluşmuştur. İthalatımızın büyük oranda petrole dayalı olduğu değerlendirildiğinde petrol fiyatlarının Eylül ayından sonra yukarı yönlü bir hareketinin belirginlik kazanmış görünmesi dış ticaret açığının genişleyeceği yönündeki beklentimizi desteklemektedir. Bu gelişmeler ışığında oluşturduğumuz ekonometrik modelimiz çerçevesinde 21 yıl sonu dış ticaret açığı beklentimizi 66.8 milyar dolara revize ediyoruz. Buna bağlı olarak, 21 yılında dış ticaret açığının GSYİH ya oranının %9.1 olacağını öngörmekteyiz. Grafik 9 milyon $ M1 27M4 27M7 27M1 28M1 28M4 28M7 28M1 29M1 29M4 29M7 29M1 21M1 21M4 21M7 21M1 Kaynak: TCMB, VakıfBank Gerçekleşen Cari Açık Tahmin Edilen Cari Açık Küresel ekonomideki aşağı yönlü kırılganlıkların devam etmesi dış talepteki toparlanmayı yavaşlatırken gelişmiş ülkelerin genişletici para politikalarına devam ettikleri görülmektedir. Söz konusu gelişmeler gelişmekte olan ülkelere sermaye akımlarını hızlandırmakta ve beraberinde iç talepteki canlanmayı desteklemektedir. Bu durum iç talep ile dış talep arasındaki ayrışmayı belirginleştirirken, cari dengedeki bozulmanın da devam etmesine neden olmaktadır. Söz konusu gelişmeler değerlendirildiğinde cari işlemler dengesi için 21 yıl sonunda 38. milyar dolar açık şeklinde olan beklentimiz üzerinde riskler artmış görünmektedir. Bu nedenle cari işlemler hesabında önemli bir paya sahip olan dış ticaret açığı tahminlerimiz ışığında oluşturduğumuz ekonometrik modelimize göre gerçekleşen cari işlemler açığı ile tahmin edilen cari işlemler açığı arasındaki uyum dikkat çekmektedir. 21 yılında dış ticaret açığının 66.8 milyar dolar olacağı beklentisi altında cari işlemler dengesinin 44.2 milyar dolar açık vermesini ve böylece cari işlemler açığının GSYİH içindeki payının %6. olmasını bekliyoruz.

6 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) 1 1 Reel GSYİH (Yıllık % Değişim) Q1 1999Q4 2Q3 21Q2 22Q1 22Q4 23Q3 24Q2 2Q1 2Q4 26Q3 27Q2 28Q1 28Q4 29Q3 21Q2 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (% q q) Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (% y y) Sektörel Büyüme Hızları (%) Sektörler Sektör Payları II. III. IV. I. II. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaş. ve Haber Mali Kur Konut Sah Eğitim Sağ. İş. ve Sos. Hiz Vergi Süb GSYİH Sektörel Büyüme Hızları (%) 29 I 29 II 29 III 29 IV 21 I 21 II Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma 7

7 Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Oranları (%) Harcama Bileşenleri Sektör Payları (%) 29 II. Çey 29 III. Çey 29 IV. Çey 21 I. Çey 21 II. Çey Yer. Hanehalkı Tük. Har Dev. Nihai Tük. Har Gay. Safi Ser. Oluş Kamu Sektörü Özel Sektör Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) 29 I 29 II 29 III 29 IV 21 I 21 II GSYİH Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi Oca.6 Haz.6 Kas.6 Nis.7 Eyl.7 Şub.8 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar.1 Ağu.1 3. Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim) Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.) İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ. 8

8 Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi Oca.6 Haz.6 Kas.6 Nis.7 Eyl.7 Şub.8 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar.1 Ağu.1 Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%) Eylül Ayı Petrol Ürünleri Tekstil Gıda Kimyasal Madde. 8. Ana Metal Sanayi Metalik Olm. Diğ. Mineral Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.) Taşıt Araçları Elektrikli Teçhizat Giyim Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi Oca.1 May.1 Eyl.1 Oca.2 May.2 Eyl.2 Oca.3 May.3 Eyl.3 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak:OSD,Vakıfbank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Beyaz Eşya Üretimi (Adet) 9

9 Kapasite Kullanım Oranı Oca.7 Haz.7 Kas.7 Nis.8 Eyl.8 Şub.9 Tem.9 Ara.9 Kapasite Kullanım Oranı (%) May Eki Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Nis.1 Tem.1 Eki.1 Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı Verilen İnşaat Ruhsatları 19,9. 17,9. 1,9. 13,9. 11,9. 9,9. 7,9.,9. 3,9. 1,9.. 4,. 3,. 3,. 2,. 2,. 1,. 1,.,.. 23 I 23 III 24 I 24 III 2 I 2 III 26 I 26 III 27 I 27 III 28 I 28 III 29 I 29 III 21 I Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Toplam Sanayide Verimlilik PMI Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak: Reuters PMI Imalat Endeksi 1

10 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 TÜFE (yıllık % değ.) Çekirdek I Endeksi ÜFE (yıllık %değ.) TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık % değ.) Haberleşme Yıllık Eğlence ve kültür Aylık Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve Ayakkabı Gıda ve Alkolsüz , Vakıfbank ÜFE Alt Sektörler (yıllık % değ.) Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Gıda Enerji Tüfe Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Tarım Sanayi İmalat Sanayi Kaynak:Bloomberg UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi

11 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk İş Mutfak Enflasyonu Oca. Eyl. May.1 Oca.2 Eyl.2 May.3 Oca.4 Eyl.4 May. Oca.6 Eyl.6 May.7 Oca.8 Eyl.8 May.9 Oca.1 Eyl.1 İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi M1 26M3 26M 26M7 26M9 26M11 27M1 27M3 27M 27M7 27M9 27M11 28M1 28M3 28M 28M7 28M9 28M11 29M1 29M3 29M 29M7 29M9 29M11 21M1 21M3 21M 21M7 21M9 21M11 Kaynak:Türk İş Türk İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.) Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi Kas.1 4 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti 12

12 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu M1 2M 2M9 26M1 26M 26M9 27M1 27M 27M9 28M1 28M 28M9 29M1 29M 29M9 21M1 21M , 26, 2, 24, 23, 22, 21, 2, 19, Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı İşsizlik Oranı, Vakıfbank İşgücü Arzı İstihdam Edilenler İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar Kaynak:Hazine Müsteşarlığı İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi 13

13 Kurulan Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri, 4, 4, 3, 3, 2, 2, 1, 1, Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem Kurulan Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri 14

14 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat İhracat Oca.3 Nis.3 Tem.3 Eki.3 Oca.4 Nis.4 Tem.4 Eki.4 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) Dış Ticaret Dengesi Oca.3 Nis.3 Tem.3 Eki.3 Oca.4 Nis.4 Tem.4 Eki.4 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) İthalat Oca.3 Nis.3 Tem.3 Eki.3 Oca.4 Nis.4 Tem.4 Eki.4 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y) İhracat Oca.3 Nis.3 Tem.3 Eki.3 Oca.4 Nis.4 Tem.4 Eki.4 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı Oca.3 May.3 Eyl.3 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Cari İşlemler Dengesi (Yıllık milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar sağ eksen) Oca.3 May.3 Eyl.3 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Doğrudan Yatırımlar (12 aylık milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık milyon dolar) 1

15 TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 1999Q1 1999Q4 2Q3 21Q2 22Q1 22Q4 23Q3 24Q2 2Q1 2Q4 26Q3 27Q2 28Q1 28Q4 29Q3 21Q2 Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim) CNBC e Güven Endeksleri Krediler Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 Oca.2 Eyl.2 May.3 Oca.4 Eyl.4 May. Oca.6 Eyl.6 May.7 Oca.8 Eyl.8 May.9 Oca.1 Eyl.1 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 CNBC e Tüketici Güven Endeksi Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı CNBC e Tüketim Endeksi Kaynak:BDDK Bireysel ve Ticari Krediler Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:BDDK 16

16 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Bütçe Dengesi Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam milyar TL) Vergi Gelirleri Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Faiz Dışı Denge Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8,Vakıfbank May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Vergi Gelirleri (Reel yıllık %) May.1 Eyl Ara.6 Şub.7 Nis.7 Haz.7 Ağu.7 Eki.7 Ara.7 Şub.8 Nis.8 Haz.8 Ağu.8 Eki.8 Ara.8 Şub.9 Nis.9 Haz.9 Ağu.9 Eki.9 Ara.9 Şub.1 Nis.1 Haz.1 Ağu.1 Eki.1 Faiz Dışı Denge (12 aylık milyar TL) Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Toplam Borç Stoku (milyar TL) Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL sağ eksen) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 17

17 Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) TCMB (milyar TL sol eksen) Kamu Sektörü (milyar TL) Özel Sektör (milyar TL) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz Ocak 24 Nisan 4 Temmuz 4 Ekim 4 Ocak Nisan Temmuz Ekim Ocak 6 Nisan 6 Haziran 6 Eylül 6 Aralık 6 Mart 7 Haziran 7 Eylül 7 Aralık 7 Mart 8 Haziran 8 Eylül 8 Aralık 8 Mart 9 Haziran 9 Eylül 9 Aralık 9 Mart 1 Haziran 1 Eylül Ocak 24 Nisan 4 Temmuz 4 Ekim 4 Ocak Nisan Temmuz Ekim Ocak 6 Nisan 6 Haziran 6 Eylül 6 Aralık 6 Mart 7 Haziran 7 Eylül 7 Aralık 7 Mart 8 Haziran 8 Eylül 8 Aralık 8 Mart 9 Haziran 9 Eylül 9 Aralık 9 Mart 1 Haziran 1 Eylül 1 Reel Faiz Nominal Faiz Para Arzı Oca.6 Mar.6 May.6 Tem.6 Eyl.6 Kas.6 Oca.7 Mar.7 May.7 Tem.7 Eyl.7 Kas.7 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Borç alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%),Vakıfbank M2 (milyar TL) M3 (milyar TL) M1 (milyar TL sağ eksen) 18

18 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y/y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y/y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika Türkiye Beklentiler 21 IMF Beklentisi Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH (Nisan 21) Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Tüm dünya ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika TÜRKİYE

19 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER En Son Yayımlanan 21 Yılsonu Beklentimiz Reel Ekonomi GSYİH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) (21 2. Çeyrek) Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, %) (21 2. Çeyrek) %8. %9.2 (21 III.Çey) Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Değ. Oranı (%) (Eylül 21) %7. 7 Kapasite Kullanım Oranı (%) (Kasım 21) %7. İşsizlik Oranı (%) (Ağustos 21) %11.2 Fiyat Gelişmeleri TÜFE (Yıllık % Değişim) (Kasım 21) %7.9 ÜFE (Yıllık % Değişim) (Kasım 21) %8.7 Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 83,38 17,1 131,67 ( ) M2 434,2 494,24 66,921 ( ) M3 48,383 2,674 94,689 ( ) Emisyon 3,468 34,289 49,919 ( ) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 7,7 7,689 79,41 ( ) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) ( ) TRILIBOR O/N ( ) Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 41,947 13,84 32,479 (Ocak Eylül 21) 44,2 İthalat 193, ,41 17,39 (Ekim 21) İhracat 14,799 19,672 1,982 (Ekim 21) Dış Ticaret Açığı 3,22 24,729 6,328 (Ekim 21) 66,8 Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 28,898 21,6 19,368 (Kasım 21) Bütçe Giderleri 22, ,27 21,23 (Kasım 21) Bütçe Dengesi 17,69 2,21 1,83 (Kasım 21) 44,2 Faiz Dışı Denge 33, ,11 (Ekim 21) 7,2 Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) (Ekim 21) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) (Ekim 21) Kamu Net Borç Stoku (21 II. Çeyrek) 2

20 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Serkan Özcan Baş Ekonomist Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkarslan@vakifbank.com.tr Zeynep Burcu Çevik Ekonomist zeynepburcu.cevik@vakifbank.com.tr Seda Meyveci Ekonomist seda.meyveci@vakifbank.com.tr Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr Selin Düz Araştırmacı selin.duz@vakifbank.com.tr Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr Senem Güder Araştırmacı senem.guder@vakifbank.com.tr Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar