Kısa İçindekiler Kısa Yaşam Öyküleri xvi Önsöz xvii KISIM I Sosyoloji Kuramına Giriş 1 BÖLÜM 1 Ana Hatlarıyla Sosyoloji Kuramının Tarihi: İlk Dönem 1 BÖLÜM 2 Ana Hatlarıyla Sosyoloji Kuramının Tarihi: Sonraki Dönem 48 KISIM II Modern Sosyoloji Kuramı : Başlıca Okullar 96 BÖLÜM 3 Yapısal İşlevselcilik, Sistemler Kuramı ve Çatışma Kuramı 96 BÖLÜM 4 Yeni Marxçı Kuramın Çeşitleri 133 BÖLÜM 5 Sembolik Etkileşimcilik 189 BÖLÜM 6 Etnometodoloji 234 BÖLÜM 7 Alışveriş, Ağ ve Rasyonel Seçim Kuramları 258 BÖLÜM 8 Çağdaş Feminist Kuram 296 BÖLÜM 9 Mikro-Makro ve Faillik-Yapı Bütünleşmesi 334 KISIM III Modernden Postmoderne Toplum Kuramı (ve Ötesi) 395 BÖLÜM 10 Modernlikle İlgili Çağdaş Kuramlar 395 vii
vii BÖLÜM 11 Irk ve Sömürgecilik Kuramları 427 BÖLÜM 12 Küreselleşme Kuramı 459 BÖLÜM 13 Yapısalcılık, Postyapısalcılık ve Postmodern Toplum Kuramı 493 BÖLÜM 14 Yirmibirinci Yüzyılda Toplum Kuramı 534 KAYNAKÇA 540 DİZİNLER İsim Dizini 612 Konu Dizini 621
Ayrıntılı İçindekiler Kısa Yaşam Öyküleri xvi Önsöz xvii KISIM I Sosyoloji Kuramına Giriş 1 BÖLÜM 1 Ana Hatlarıyla Sosyoloji Kuramının Tarihi: İlk Dönem 1 Giriş 2 Sosyoloji Kuramının Gelişimi Açısından Toplumsal Güçler 5 Siyasal Devrimler 5 Endüstri Devrimi ve Kapitalizmin Ortaya Çıkışı 5 Sömürgecilik 6 Sosyalizmin Ortaya Çıkışı 7 Feminizm 7 Kentleşme 8 Dinsel Değişim 8 Bilimin Gelişimi 9 Entelektüel Güçler ve Sosyoloji Kuramının Ortaya Çıkışı 9 Aydınlanma 9 Aydınlanmaya Muhafazakâr Tepki 10 Fransız Sosyolojisinin Gelişimi 12 Alexis de Tocqueville (1805 1859) 12 Claude Henri Saint-Simon (1760 1825) 13 Auguste Comte (1798 1857) 15 Emile Durkheim (1858 1917) 17 Toplumsal Olgular 19 Din 22 Alman Sosyolojisinin Gelişimi 22 Karl Marx ın Kuramlarının Kökenleri ve Doğası (1818 1883) 23 Hegel 23 Feurbach 24 Marx, Hegel ve Feurbacf 25 Politik Ekonomi 25 Marx ve Sosyoloji 28 Marx ın Kuramı 29 Max Weber (1864 1920) ve Georg Simmel (1858 1918) Kuramlarının Kökenleri ve Doğası 30 Weber ve Marx 30 Weber Üzerindeki Diğer Etkiler 31 Weber in Kuramı 31 Weber in Kuramının Kabul Edilmesi 35 Simmel in Kuramı 36 İngiliz Sosyolojisinin Kökenleri 39 Politik Ekonomi, Düzeltimcilik ve Toplumsal Evrim 39 Politik Ekonomi 40 Düzeltimcilik 41 Toplumsal Evrim 41 Herbert Spencer (1820 1903) 41 Spencer ve Comte 41 ix
x Evrimci Kuram 42 İngiltere de Spencer a Karşı Tepki 43 İlk Dönem İtalyan Sosyolojisinin Kilit Şahsiyeti 44 Yüzyılın Dönümünde Avrupa Marxizmi İçindeki Gelişmeler 46 BÖLÜM 2 Ana Hatlarıyla Sosyoloji Kuramının Tarihi: Sonraki Dönem 48 Amerikan Sosyoloji Kuramının İlk Dönemi 48 Siyaset 48 Toplumsal Değişim ve Entelektüel Akımlar 49 Herbert Spencer ın Sosyoloji Üzerindeki Etkisi 50 Thorstein Veblen (1857 1929) 53 Joseph Schumpeter (1883 1950) 54 Chicago Okulu 54 Chicago Okulunun İlk Dönemi 54 Chicago Sosyolojisinin Zayıflaması 60 Amerikan Sosyolojisinin İlk Döneminde Kadın 62 Du Bois-Atlanta Okulu 63 Yüzyılın Ortasına Kadar Sosyoloji Kuramı 65 Harvard ın Yükselişi, Ivy Ligi ve Yapısal İşlevselcilik 65 Talcott Parsons (1902 1979) 65 George Homans (1910 1989) 67 Marxçı Kuramdaki Gelişmeler 67 Karl Mannheim ve Bilgi Sosyolojisi 71 Yüzyılın Ortasından Sonra Sosyoloji Kuramı 71 Yapısal İşlevselcilik: Zirve ve Gerileyiş 71 Amerika da Radikal Sosyoloji: C. Wright Mills 72 Çatışma Kuramının Gelişimi 73 Alışveriş Kuramının Doğuşu 75 Dramaturjik Çözümleme: Erving Goffman ın Eseri 76 Günlük Yaşam Sosyolojisinin Gelişimi 76 Fenomenolojik Sosyoloji ve Alfred Schutz un Eseri (1899-1959) 76 Etnometodoloji 77 Marxist Sosyolojinin Yükselişi ve Düşüşü 77 Feminist Kuramın Meydan Okuyuşu 79 Irk ve Sömürgecilik Kuramları 80 Yapısalcılık ve Postsyapısalcılık 82 Yirminci Yüzyılın Son Döneminde Sosyoloji Kuramındaki Gelişmeler 82 Mikro-Makro Bütünleşmesi 82 Faillik-Yapı Bütünleşmesi 83 Kuramsal Sentezler 84 Modernlik ve Postmodernlik Kuramları 85 Modernliğin Savunucuları 85 Postmodernliği Destekleyenler 86 Yirmibirinci Yüzyılıda Toplum Kuramları 87 Tüketim Kuramları 87 Küreselleşme Kuramları 88 Bilim, Teknoloji ve Toplum Kuramı 89 KISIM II Modern Sosyoloji Kuramı: Başlıca Okullar 93 BÖLÜM 3 Yapısal İşlevselcilik, Sistemler Kuramı ve Çatışma Kuramı 93 Yapısal İşlevselcilik 94 İşlevsel Tabakalaşma Kuramı ve Eleştirisi 95 Talcott Parsons ın Yapısal İşlevselciliği 98 UABG 98
xi Eylem Sistemi 100 Parsons ın Kuramında Değişim ve Dinamizm 106 Robert Merton ın Yapısal İşlevselciliği 108 Yapısal-İşlevsel Bir Model 109 Toplumsal Yapı ve Anomi 113 Başlıca Eleştiriler 114 Özlü Eleştiriler 115 Yöntembilimsel ve Mantıksal Eleştiriler 116 Sistemler Kuramı 117 Sistem ve Çevre 118 Kendini Yeniden Üretme [autopoiesis] 119 Farklılaşma 120 Bölünmeye Dayalı Farklılaşma 121 Merkez Çevre Farklılaşması 121 İşlevsel Sistemlerin Farklılaşması 121 Çatışma Kuramı 122 Ralf Dahrendorf un Eseri 122 Otorite 123 Gruplar, Çatışma ve Değişim 124 Başlıca Eleştiriler ve Bunların Üstesinden Gelme Çabaları 125 Daha Bütünleştirici Bir Çatışma Kuramı 127 Toplumsal Tabakalaşma 127 Diğer Toplumsal Alanlar 130 BÖLÜM 4 Yeni Marxçı Kuramın Çeşitleri 133 Ekonomik Belirlenimcilik 133 Georg Lukács 134 Şeyleşme 135 Sınıf ve Yanlış Bilinç 135 Antonio Gramsci 137 Eleştirel Kuram 138 Toplumsal ve Entelektüel Yaşama Yönelik Başlıca Eleştiriler 138 Marxçı Kurama Yönelik Eleştiriler 138 Pozitivizme Yönelik Eleştiriler 138 Sosyolojiye Yönelik Eleştiriler 139 Modern Topluma Yönelik Eleştiriler 139 Kültüre Yönelik Eleştiriler 141 Başlıca Katkılar 142 Öznellik 142 Diyalektik 143 Eleştirel Kurama Yönelik Eleştiriler 146 Jurgen Habermas ın Fikirleri 146 Marx tan Farklılıkları 146 Rasyonelleşme 148 İletişim 148 Günümüzde Eleştirel Kuram: Alex Honneth in Eserleri 149 Kültürel Eleştiride Sonraki Gelişmeler 152 Yeni Marxçı Ekonomik Sosyoloji 153 Sermaye ve Emek 153 Tekelci Sermaye 153 Emek ve Tekelci Sermaye 154 Emek ve Sermaye Üzerine Diğer Eserler 157 Fordizm ve Post-Fordizm 158 Tarihsel Yönelimli Marxizm 160 Modern Dünya Sistemi 160 Coğrafi Yayılma 161 Dünya Çapında İşbölümü 162 Merkez Devletlerin Gelişimi 163 Sonraki Gelişmeler 163 Günümüzde Dünya Sistemi Kuramı 166 Yeni Marxçı Mekân Çözümlemesi 167 Mekânın Üretimi 168 Triyaliktik 170 Umut Mekânları 172 Post-Marxist Kuram 174 Çözümleyici Marxizm 175
xii Postmodern Marxçı Kuram 178 Hegemonya ve Radikal Demokrasi 178 Süreklilikler ve Zaman-Mekân Sıkışması 179 Marxizmden Sonrası 181 Post-Marxizmin Eleştirilmesi 183 BÖLÜM 5 Sembolik Etkileşimcilik 189 Başlıca Tarihsel Kökenler 189 Pragmatizm 189 Davranışçılık 190 İndirgemecilik ve Sosyalizm Arasında 192 George Herbert Mead in Fikirleri 193 Toplumsalın Önceliği 193 Edim 193 Jestler 196 Anlamlı Semboller 197 Zihin 199 Benlik 199 Çocuk Gelişimi 200 Genelleşmiş Öteki 201 Ben ve Beni 202 Toplum 204 Sembolik Etkileşimcilik:Temel İlkeler 205 Düşünme Kapasitesi 206 Düşünce ve Etkileşim 206 Anlamlar ve Sembolleri Öğrenme 207 Eylem ve Etkileşim 209 Seçim Yapmak 209 Gruplar ve Toplumlar 210 Benlik ve Erving Goffman ın Eseri 213 Benlik 213 Duygular Sosyolojisi 222 Duygu Nedir 222 Utanç: Toplumsal Duygu 223 Utancın Görünmezliği 225 Duygu Yönetimi ve Duygu İşi 226 Hissetme Kuralları 228 Hissin Ticarileştirilmesi 228 Eleştiriler 230 Sembolik Etkileşimciliğin Geleceği 231 BÖLÜM 6 Etnometodoloji 234 Etnometodolojiyi Tanımlamak 234 Etnometodolojinin Çeşitlenmesi 238 Kurumsal Ortamlarla İlgili Araştırmalar 238 Konuşma Çözümlemesi 239 Bazı İlk Örnekler 240 İhlal Deneyleri 240 Toplumsal Cinsiyeti Başarmak 242 Konuşma Çözümlemesi 242 Telefon Konuşmaları: Kimlik Saptama ve Tanıma 243 Gülmeyi Başlatma 244 Alkış Alma 245 Yuhalama 246 Cümlelerin ve Anlatıların Etkileşime Dayalı Ortaya Çıkışı 247 Konuşma ile Sesli Olmayan Etkinliklerin Bütünleştirilmesi 247 Çekingenlik Göstermek (ve Özgüven) 248 Kurumlarla İlgili Araştırmalar 249 İş Görüşmeleri 249 Yönetimsel Müzakereler 249 Acil Durum Merkezlerine Çağrılar 250 Arabulma Dinlemelerinde Anlaşmazlık Çözümü 251 Geleneksel Sosyolojiye Yöneltilen Eleştiriler 252 Toplumsaldan Ayrılış 252
xiii Konu ve Kaynağı Araştırma 253 Etnometodoloji İçindeki Gerginlikler ve Gerilmeler 254 Sentez ve Bütünleşme 256 Etnometodoloji ve Mikro-Makro Düzen 256 BÖLÜM 7 Alışveriş, Ağ ve Rasyonel Seçim Kuramları 258 Alışveriş Kuramı 258 Davranışçılık 258 Rasyonel Seçim Kuramı 259 George Homans un Alışveriş Kuramı 262 Başarı Önermesi 264 Uyarıcı Önermesi 265 Değer Önermesi 265 Yoksunluk-Doyum Önermesi 266 Saldırma-Onama Önermesi 266 Rasyonellik Önermesi 267 Peter Blau un Alışveriş Kuramı 268 Mikrodan Makroya 269 Normlar ve Değerler 271 Richard Emerson ın ve Öğrencilerinin Eserleri 272 İktidar-Bağımlılık 276 Daha Bütünleştirici Bir Alışveriş Kuramı 277 Ağ Kuramı 279 Temel İlgiler ve İlkeler 279 Daha Bütünleştirici Bir Ağ Kuramı 281 Ağ Alışverişi Kuramı 282 Yapısal İktidar 284 Güçlü ve Zayıf İktidar Yapıları 284 Rasyonel Seçim Kuramı 285 Toplum Kuramının Temelleri 286 Kolektif Davranış 290 Normlar 290 Kurumsal Eyleyen 291 Eleştiriler 293 BÖLÜM 8 296 Çağdaş Feminist Kuram Feminizmin Temel Sorunları 296 Tarihsel Çerçeve: Feminizm, Sosyoloji ve Toplumsal Cinsiyet 299 Çağdaş Feminist Kuramın Çeşitleri 301 Toplumsal Cinsiyet Farklılığı 303 Kültürel Feminizm 304 Cinsiyet Farklılığıyla İlgili Kuramlar 305 Sosyoloji Kuramları: Kurumsal ve Etkileşimci 306 Kurumsal 306 Etkileşimci 307 Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği 308 Liberal Feminizm 309 Toplumsal Cinsiyet Baskısı 313 Psikanalitik Feminizm 313 Radikal Feminizm 316 Yapısal Baskı 317 Sosyalist Feminizm 318 Kesitlerarasılık Kuramı 324 Feminizm ve Postmodernizm 329 Feminist Bir Sosyoloji Kuramı 332 Feminist Bilgi Sosyolojisi 332 Makro-Toplumsal Düzen 334 Mikro-Toplumsal Düzen 336 Öznellik 339 BÖLÜM 9 Mikro-Makro ve Faillik- Yapı Bütünleşmesi 344 Mikro-Makro Bütünleşme 345 Mikro-Makro Aşırılıkçılık 345 Mikro-Makro Bütünleşmeye Yönelik Hareket 346 Mikro-Makro Bütünleşmenin Örnekleri 347 Bütünleşmiş Sosyoloji Paradigması 347 Çok Boyutlu Sosyoloji 351
xiv Makrososyolojinin Mikro Temelleri 354 Geleceğe Geri Dönmek: Norbert Elias ın Biçimlenimci Sosyolojisi 356 Tarzların Tarihi 360 Doğal İşlevler 361 İktidar ve Sivillik 363 Faillik-Yapı Bütünleşmesi 366 Başlıca Faillik-Yapı Bütünleştirilmesi Örnekleri 367 Yapılaşma Kuramı 367 Habitus ve Alan 373 Habitus ve Alanı Uygulamak 380 Prastik Kuramı 383 Yaşam-Dünyasının Sömürgeleştirilmesi 385 Faillik-Yapı Literatürü İçinde Başlıca Farklılıklar 390 Faillik-Yapı ve Mikro-Makro Bağlantılar: Temel Farklılıklar 392 KISIM III Modernden Postmoderne Toplum Kuramı (ve Ötesi) 395 BÖLÜM 10 Modernlikle İlgili Çağdaş Kuramlar 395 Modernlik Üzerine Klasik Kuramcılar 395 Modernliğin Juggernaut u 397 Modernlik ve Sonuçları 398 Modernlik ve Kimlik 402 Modernlik ve Mahremiyet 403 Risk Toplumu 404 Riskler Oluşturma 405 Risklerin Üstesinden Gelmek 406 Modernlik ve Holokost 406 Modernliğin Bir Ürünü 407 Bürokrasinin Yolu 407 Holokost ve Rasyonelleşme 409 Akışkan ve Modernlik 410 Modernliğin Tamamlanmamış Projesi 411 Postmodernistler Karşısında Habermas 413 Benlik, Tolum ve Din 416 Modernlik ve Benlik 417 Modernliğin Toplumsal İmgelemi 418 Seküler Bir Çağda Din 420 Enformasyonculuk ve Ağ Toplumu 422 BÖLÜM 11 Irk ve Sömürgecilik Kuramları 427 Fanon ve Sömürge Tebaa 428 Siyah Deri, Beyaz Maske 428 Direniş 430 Yeryüzünün Lanetlileri 431 Direniş 431 Fanon ve Marx 433 Postkolonyal Kuram 435 Oryantalizm 431 Eleştirel Irk ve Irkçılık Kuramları 439 Irksal Oluşum 433 Irksallaşma 444 Irksal Projeler 445 Renk Körü Irkçılık 446 Sistematik Bir Irk Kuramı 447 Irksal Alanın Yapısı 448 Alanda Yapı ve Faillik 449 Güney Kuramı ve Yerel Canlanış 451 Güney Kuramı 451 Yerel Canlanış 453 BÖLÜM 12 Küreselleşme Kuramı 459 Küreselleşme Üzerine Başlıca Çağdaş Kuramcılar 461 Küreselleşmenin Denetimden Çıkmış Dünya sı Üzerine Anthony Giddens 461 Ulrich Beck, Küreselleşme Politikaları ve Kozmopolitlik 462
xv Küreselleşmenin İnsani Sonuçları Üzerine Zygmunt Bauman 464 Kültür Kuramı 465 Kültürel Farklılıkçılık 465 Kültürel Yöndeşme 469 McDonaldlaşma 469 McDonaldlaşma, Yayılmacılık ve Küreselleşme 471 Hiçbir Şeyin Küreselleşmesi 473 Kültürel Melezleşme 474 Appadurai ın Görünümleri 476 Ekonomi Kuramı 477 Uluslarüstü Kapitalizm 477 İmparatorluk 479 Siyaset Kuramı 482 Neoliberalizm 485 Neoliberalizmi Eleştirmek 489 Karl Polanyi nin Erken Düşüncesi 489 Neoliberalizme Yönelik (Daha Fazla) Çağdaş Eleştiriler 490 Neoliberalizmin Ölümü 490 Öteki Kuramlar 491 BÖLÜM 13 Yapısalcılık, Postyapısalcılık ve Postmodern Toplum Kuramı 493 Yapısalcılık 494 Dilbilimindeki Kökenler 494 Antropolojik Yapısalcılık: Claude Lévi- Strauss 495 Yapısal Marxizm 496 Postyapısalcılık 497 Michel Foucault nun Fikirleri 499 Giorgio Agamben nin Fikirleri 509 Temel Kavramlar 509 Auschwitz ve Kamp 512 Biyopolitik ve Michel Foucault nun Eserlerinin Etkisi 513 Agamben nin Büyük Anlatısı ve En Yüksek Amaçları 514 Eleştiriler 515 Postmodern Toplum Kuramı 516 Ilımlı Postmodern Toplum Kuramı: Jean Baudrillard 520 Aşırı Postmodern Toplum Kuramı: Fredric Jameson 524 Eleştiriler ve Postmodern Toplum Kuramı 427 BÖLÜM 14 Yirmibirinci Yüzyılda Toplum Kuram 534 Queer Kuramı 502 Heteroseksüel/Homoseksüel İkiliği 537 Cinsiyeti İcra Etmek 539 Eleştiriler 540 Eyleyen-Ağ Kuramı, Posthümanizm ve Posttoplumsallık 542 Etkilenim Kuramı 548 Temel Kavramlar 550 Etkilenimsel Alan 552 Etkilenimin Politik ve Etik Yönleri 555 Üretüketim (Prosumption) Kuramı 558 Yeni Üretüketim Araçları 559 Üretüketici Kapitalizm 560