Kaplinler,Kavramalar, Frenler,Kamlar Tez Sunumu H. Rıza BÖRKLÜ Turgay AKBAŞ 051222002 Güven GÜVENÇ 051222032
KAPLİNLER Kaplin bir hareketi diğer bir ekipmana iletmek için kullanılır.
1.1Rijit Kaplinler 1.1.1Kuvvete Bağlı Rijit Kaplinler 1.1.1.1Flanşlı Kaplinler 1.1.1.2Zarflı Kaplinler 1.1.1.3Konik Bilezikli Kaplinler 1.1.2.Şekil Bağlı Rijit Kaplinler 1.1.2.1Dişli Kaplinler 1.1.2.2.Alın Dişli Kaplinler 1.1.3.Denge Kaplinleri 1.1.3.1.Eksenel Yönde Esnek Denge Kaplinleri 1.1.3.1.1.Tırnaklı Kaplinler 1.1.3.1.2.Oldham Kaplinler 1.1.4.Açısal Kaçıklıkları Dengeleyen Kaplinler 1.1.4.1.Kavis Dişli Kaplinler 1.1.4.2.Kardan Kaplinler 1.1.5.Dönme Esnekliğini Dengeleyen Kaplinler 1.1.5.1.Elastik Kaplinler 1.1.5.2.Elastik Pernolu Kaplinler 1.1.6.Çok Tabakalı Yaprak Yaylı Kaplinler 1.1.6.1.Biby Kaplinler 1.1.6.2.Voith-Maurer Kaplinler 1.1.6.3.Metal Körüklü Kaplinler 1.1.7.Helisel Yaylı Kaplin 1.1.7.1.Cardaflex Kaplinler 1.1.7.2.Membranlı Kaplinler 1.1.8.Kauçuk Ara Elemanlı Denge Kaplini 1.1.8.1.Hexa-Flex Kaplinler 1.1.8.2.Periflex Kaplinler Kaplin Çeşitleri
1.1 Rijit Kaplinler Eksenleri birbiri ile çakışan milleri birbirine rijit bir şekilde bağlayıp moment iletimini sağlarlar.
1.1.1.Kuvvete Bağlı Rijit Kaplinler 1.1.1.1.Flanşlı Kaplinler Esas itibariyle her iki milin ucuna takılan iki diskten oluşur.
1.1.1.2 Zarflı Kaplinler Bu kaplin eksen boyunca bölünmüş iki yarım zarftan oluşur.
1.1.1.3 Konik Bilezikli Kaplinler Konik bilezikli kavrama kolaylıkla sökülüp takılabilir.
1.1.2. Şekil Bağlı Rijit Kaplinler 1.1.2.1.Dişli Kaplinler: Mil uçlarına takılan birer dişli ve bunları bağlayan iç kısmı dişli olan bir manşondan meydana gelmektedir.
1.1.2.2.Alın Dişli Kaplinler Birleştirilecek millerin karşı karşıya gelen alın yüzeylerine özel dişler açılır.
1.1.3.Denge Kaplinleri Kavramanın bağlandığı miller arasında eksen kaçıklıkları giderirler.
1.1.3.1.Eksenel Yönde Esnek Denge Kaplinleri Yaklaşık 10mm ye kadar uzunluk değişimlerini dengeleyebilen kaplinlerdir.
1.1.3.1.1.Tırnaklı Kaplinler Millerin eksenel uzamalarını dengelerler.
1.1.3.1.2. Oldham Kaplinler Paralel millerin radyal yöndeki küçük sapmalarını dengeler.
1.1.4.Açısal Kaçıklıkları Dengeleyen Kaplinler 1.1.4.1.Kavis Dişli Kaplin Eksenler arası çakışma sorunu olduğunda kullanılır.
1.1.4.2.Kardan Kaplin Mil uçlarına takılan iki çatal ve genellikle haç şeklinde bir ara elemandan oluşur.
1.1.5.Dönme Esnekliği Sağlayan Kaplinler 1.1.5.1 Elastik Kaplinler Elastik Kaplin olarak da isimlendirilirler.
1.1.5.2.Elastik Pernolu Kaplinler Bu kaplinler flanşlı kaplinlere benzemekte olup çok kullanılan bir kaplin tipidir
Elastik pernolu kaplin
1.1.6.Çok Tabakalı Yaprak Yaylı Kaplinler 1.1.6.1.Bibby Kaplinler Kaplin göbeğinin iki yarısının da dış yüzeyinde çepeçevre dişler vardır. Şerit halindeki metal yay karşılıklı diş boşlukları arasından geçerek iki yayı bir birine bağlar. 1.1.6.2.Voith Maurer Kaplinler 1.1.6.3.Helis Kaplinler 1.1.6.4.Metal Körüklü Kaplinler
1.1.7.Helisel Yaylı Kaplinler 1.1.7.1.Cardaflex Kaplinler Bir başka metal yaylı elastik kaplin Cardaflex kaplinlerdir.
1.1.7.2.Membranlı Kaplinler Kaplinin iki yarısı ve iki adet dairesel membranın merkezinde bulunan ana bilezikten oluşur.
1.1.8.Kauçuk Ara Elemanlı Denge Kaplini İki kaplin yarısı arasına yan yüzeylerine çelik tabaka ile kauçuk kovan yerleştirilmiştir.
1.1.8.1.Hexa-Flex Kaplinler Birbirleriyle özdeş iki kaplin, civatayla bağlanarak oluşturulur.
1.1.8.2.Periflex Kaplinler Kauçuk elemanın geometrisi bir otomobil lastiğine benzer.
2-KAVRAMALAR Farklı hızlarda çalışan iki mil sistemini istenildiği zaman bağlayan ve ayıran elemanlardır.
2.1.Mekanik Rijit Kavramaları 2.2.Sürtünme Kavramalar 2.2.1.Özellikleri 2.2.2.Kavrama Malzemeleri 2.2.3.Lamelli Kavramalar 2.2.4Konik Kavramalar 2.2.5.Pnömatik ve Hidrolik Kavramalar 2.2.5.1Hidrolik Kumandalı Kavramalar 2.2.6.Elektromekanik Kavramalar 2.2.6.1.Bilezikli ve Lamelleri Elektromanyetik Devre İçinde Olan Kavramalar 2.2.6.2.Bilezikli Elektromanyetik Devre İçinde Olmayan Kavramalar 2.2.6.3.Bileziksiz Kavramalar 2.3.Elektromanyetik Kavramalar 2.3.1.İndüksiyon Kavramalar 2.4Otomatik Kavramalar 2.4.1.Emniyetli Kavramalar 2.4.2.Santrifüj Kavramaları 2.4.3.Tek Yönlü Kavramalar 2.5.Devreye Girmesi Devir Sayısına Bağlı Kavramalar 2.5.1.Pulvis Kavraması 2.5.2.Metalluk Kavraması 2.5.3.Centri Kavraması 2.5.4.Suco Kavraması 2.6Devreye Girmesi Momente Bağlı Kavramalar 2.6.1.Kopar Halkalı Kavrama 2.6.2.Kayar Lamelli Kavrama 2.6.3.Yöne Bağlı Devreye Giren Kavrama 2.6.4.Tek Yönlü Kavramalar
2.1.Mekanik Rijit Kavramalar Çeneli kavramalarda alın yüzeylerinde çeneler bulunmaktadır.
2.2.1.Özellikleri Sürtünmeli kavramalar, bir milden diğer mile hareketi, sürtünme yolu ile ileten elemanlardır.
2.2.Sürtünmeli Kavramalar Bir milden diğer mile hareketi, sürtünme yolu ile ileten elemanlardır.
2.2.2.Kavrama Malzemeleri Kavramalarda kullanılan ve sürtünme malzemeleri olarak tanınan malzemeler- den olması istenir.
2.2.3.Lamelli Kavramalar Lamelli kavramalar tek lamelli (diskli) veya çok lamelli (diskli) olabilir.
2.2.4.Konik Kavramalar Konik kavramalarda konik olan sürtünme elemanı bilezik şeklindedir.
2.2.5.Pnömatik ve Hidrolik Kavramalar Bu kavramaların kumada sistemi pnömotik veya hidroliktir,sürtünmeye dayanır.
2.2.5.1.Hidrolik Kumandalı Kavramlar Basınçlı yağ kullanılan bu sistemlerde, yağ mil içinden silindir hacmiyle ilgilidir.
2.2.6.Elektromekanik Kavramalar Elektromanyetik kavramalar grubuna dahildir.
2.2.6.1.Bilezikli ve Lamelli Elektromanyetik Devre İçinde Olan Kavramalar İçinde bobin bulunan manyeti, mil üzerine gövde olarak yerleştirilir.
2.2.6.2.Bilezikli ve Lamelli Elektromanyetik Devre İçinde Olmayan Kavramalar Döndüren mile bağlı olan ve içinde bir bobin bulunan elemandır.
2.2.6.3.Bileziksiz Kavramalar (a) Manyeti mil üzerinde bulunan (b) göbeğine rulmanlarla yataklanmış durumdadır.
2.3.Elektromanyetik Kavramalar İndüksiyon ve manyetik tozu kavramalar olmak üzere iki gruba ayrılır.
2.3.1.İndiksüyon Kavrama Elektromanyetik (stator) ve armatür (rotor) olmak üzere iki elemandan meydana gelmektedir.
2.4.Otomatik Kavramalar Otomatik kavramalar insan müdahalesi olmadan kendi kendine devreye girer.
2.4.1.Emniyetli Kavramalar Emniyet kavramaları iletilen momentin belirli bir değerinde devreden çıkarlar.
2.4.1.1.Pimli Emniyetli Kavramalar Kavramayı meydana getiren iki yarı kavraması arasındaki irtibat, pimi ile gerçekleştirilir.
2.4.1.2.Rijit Emniyetli Kavramalar Bilyalı, çeneli, alın dişli şeklinde olabilir
2.4.1.3.Sürtünmeli Emniyetli Kavramalar Daha önce incelenen tüm sürtünmeli kavramalar emniyet kavrama görevini yapabilirler.
2.4.2.Santrfüj Kavramalar Merkez kaç prensibine dayanan kavramalardır.
2.4.3.Tek Yönlü Kavramalar Özel şekillendirilmiş bir dişli çark ve bu çarkta dişler arasına girer.
2.5.Devreye Girmesi Devir Sayısına Bağlı Kavramalar Devir sayısına bağlı olarak devreye girip çıkan kavramalardır.
2.5.1.Pulvis Kavraması Kalibreli grafitli çelik kum döndürülen mile bağlı iki kanattan meydana gelir.
2.5.2.Metalluk Kavraması Pulvis kavramasıyla benzer bir yapıya sahiptir.
2.5.3.Centri Kavramalar Gövde iç tarafı düzgün ve pürüzsüzdür, dış yüzeyde soğutucu kaburgalar vardır.
2.5.4.Suco Kavraması Özel bir şekil verilmiş göbeğin, boşluğuna iki adet ağırlık yerleştirilmiştir
2.6.Devreye Girmesi Momente Bağlı Kavramalar Nakledilebilecek moment önceden tespit edilip ayarlanmıştır.
2.6.1.Kopar Halkalı Kopar halka ile iki yarısı birbirine bağlan- mıştır.
2.6.2.Kayar Lamelli Kavrama Kayar lamelli kavramada bir tabak yay ile birbirlerine bastırılmıştır.
2.6.3.Yöne Bağlı Devreye Giren Kavrama Özel şekillendirilmiş bir dişli çark ve bu çarkta dişler arasına girerler.
2.6.4.Tek Yönlü Kavramalar Özel şekillendirilmiş bir dişli çark ve bu çarkta dişler arasına girer.
3.Frenler 3.1.Giriş 3.2.Fren Çeşitleri 3.3.Pabuçlu Frenler 3.3.1.Dıştan Kısa Pabuçlu Frenler 3.3.2.Dıştan Uzun Pabuçlu Frenler 3.4.İçten Pabuçlu Frenler 3.4.1.İçten Tek Pabuçlu Frenler 3.4.2.İçten Çift Pabuçlu Frenler 3.5.Bantlı Frenler 3.5.1.Basit Bantlı Frenler 3.5.2.Diferansiyel Bantlı Frenler 3.5.3.İntegral Bantlı Frenler 3.6.Diskli Frenler
3.Frenler
3.1.Giriş Fonksiyonları bakımından kavramalara benzer dönen bir elemanı yavaşlatırlar veya durdururlar.
3.2.Fren Çeşitleri Fonksiyonlarına gore frenler üç grupta incelenebilir.bunlar; İndirme frenleri Yürütme frenleri Tutma frenleri
3.3.Pabuçlu Frenler Tambur fren olarak bilinen pabuçlu frenlerde sürtünme malzemesi ile kaplı- dır.
3.3.1.Dıştan Kısa Pabuçlu Frenler Bu frenlere kısa bir sürtünme malzemesi ile kaplıdır.
3.3.2.Dıştan Uzun Pabuçlu Frenler Pabuç teması açısı 50 veya 60 den büyükse uzun pabuçlu frendir.
3.4.İçten Pabuçlu Frenler Dönen tambura içten sürtünen üzerinde sürtünme yüzeyi bulunmaktadır.
3.4.1.İçten Tek Pabuçlu Frenler Dönen tambura içten sürtünen üzerinde sürtünme yüzeyi bulunmaktadır.
3.4.2.İçten Çift Pabuçlu Frenler Uygulamada en çok kullanılan içten pabuçlu frenler çift pabuçludur.
3.5.Bantlı Frenler Frenleme momenti dönen bir disk veya tambura bükülebilir bir bandın dıştan sarılması ile olur.
3.5.1.Basit Bantlı Frenler Bandın bir ucu sabit bir mafsal noktasına diğer ucu ise fren kumanda koluna bağlıdır.
3.5.2.Diferansiyel Bantlı Frenler Bu frenlerde her iki bant ucu fren kumanda koluna bağlanır ve gergin kol kuvveti kumanda kol kuvvetine yardım eder.
3.5.3.İntregral Bantlı Frenler Her iki dönüş yönü kumanda kol kuvvetinin olması amacıyla integral bantlı frenler tasarlanabilir.
4-Kamlar 4.1.Genel Bilgi ve Tanımı 4.2.Kullanıldığı Yerler 4.3.Kamların Yapılışı 4.4.Kam Malzemeleri 4.5.Kam Çeşitleri 4.6.Kam Sisteminin Kısımları 4.7.Kam Profillerinin Çizilmesi 4.7.1.Kamın İticiye Sağladığı Hareketin Cinsi 4.7.2.Takipçi Hareketinin Boyu(strok) 4.7.3.İticinin En Düşük Konumu ile Mili Ekseni 4.7.4.Kamın Dönüş Yönü 4.8.Kamın İticiye Sağladığı Hareketin Cinsi 4.9.Harmonik Hareket 4.10.İtici Hareketinin Kursu 4.11.Temel Daire 4.12.Verilen Probleme Göre Kamın Çizilmesi 4.12.1.Düzgün Hareketin Kamın Çizilmesi 4.12.2.Düzgün Değişen Hareketli Kamın Çizilmesi 4.12.3.Harmonik Hareketli Kamın Çizilmesi
4-Kamlar
4.1.Genel Bilgi ve Tanımı Diğer makine elemanlarıyla yapılama- yan ve düzgün olmayan özel hareketler kamlarla elde edilirler.
4.2.Kullanıldığı Yerler Genellikle otomatik kumanda sistemlerinde otomatik makinelerde torna tezgahlarında vb. kullanılır.
4.3.Kamların Yapılışı Kamlar özel kopya tezgahlarında freze tezgahlarında veya elde işlenerek şekillendirilir.
4.4.Kam Malzemeleri Genellikle kamlar çelikten yapılır. Dökme demir fiber pirinç plastik gibi malzemelerden yapılabilir.
4.5.Kam Çeşitleri Kamlar çeşitli durumlar dikkate alınarak sınıflandırılır.
4.6.Kam Sisteminin Kısımları Kam sistemleri üç ana bölümden meydana gelir.