RESUSİTASYON FARMAKOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
Resusitasyon, solunumu veya kan dolaşımı durmuş bir kişiye dışarıdan yapılan destekleyici müdahalelerdir. Kardiyopulmoner Resusitasyon (CPR) KARDİYAK ARREST Kardiyak arrest, kardiyak fonksiyonların durması veya büyük arterlerde nabız alınamaması; solunum ve bilinç kaybı ile karakterize ani ve beklenmedik şekilde gelişen bir tablodur. 2
İLAÇLAR 3
ADRENALiN 1:10.000 Uygulanacak ilk ajandır. İntravenöz veya endotrakeal tüpten uygulanabilir. İntrakardiyak yoldan ve sürekli infüzyon şeklinde uygulanmaz. Doz : 0.5-1 mg dir. 1: 10.000 lik solüsyondan 1-10 ml uygulanır. Etki süresi kısadır. Her 5 dakikada bir tekrarlanır. Etki mekanizması : Spontan kontraksiyonları uyarır. Myokardın kasılma gücünü artırır. Periferik damarlarda göllenmiş kanın kalbe dönüşüne yardım eder. Defibrilasyonu kolaylaştırır. 4
ANTİARİTMİK TEDAVİ Ajan seçimi tartışmalıdır. Fakat başlangıçta lidokain ile bretylium arasında tercih yapmak gerekir. Bu tercih hekime veya varsa hastane protokolüne bağlıdır. Prokainamid, resüsitasyondan sonraki ventriküler ektopi ataklarında uygulanmalıdır. Amiodaron, bir non-adrenerjik kardiyotonik ajandır. Diğer ajanlara direnç gösteren tekrarlayan ventriküler aritmilerde 5 bilinen en etkin ilaçtır. Ancak etkisinin geç
LİDOKAİN % 2 (20 mg/ml) Ventriküler refrakter periyottaki heterojeniteyi azaltır. Otomatisiteyi azaltır. Ventriküler fibrilasyon eşiğini yükseltir. Bolus uygulama sırasında kardiyak debi ve kan basıncına etkisi yok denecek kadar azdır. Endikasyonları : Prematüre atımlarda kullanılır. Bu prematüre atımlar > 6 / dakika veya multiform ise uygulanır. Uygulama yöntemi : Başlangıçta bolus olarak 1 mg/kg ek bolus 0.5 mg/kg dozda 8 dakikalık 6
BRETİLYUM TOSİLAT : (50 mg/ml) Başlangıçta katekolamin salınımına neden olarak, kan basıncı ve kalp hızında artışa yol açar. Daha sonra ise adrenerjik blok postural hipotansiyona sebep olur. Bu nedenle hastalar supin pozisyonda tutulmalıdır. Ventriküler fibrilasyon eşiğini yükseltir. Defibrilasyonu kolaylaştırır. Lidokainden daha iyi bir ajan olmadığı ve ilk kuşak ilaçlar arasında tercih edilmemesi gerektiği bazı araştırmacılar tarafından öne sürülmüştür. 7
ATROPiN SÜLFAT Atropin sülfat bir parasempatolitik ajandır. Kardiyak vagal tonusu azaltır, sinüs düğümünün uyarı hızını artırır ve atriyoventriküler iletimi kolaylaştırır. Endikasyonları : Asistolik kardiyak arrestte: Vagolitik etkisinden yararlanmak amacı ile arrest tedavisine başlanırken uygulanmalıdır. Doz 1 mg İV dir. Eğer asitoli devam ederse 5 dakikada bir tekrarlanmalıdır. 8
PROKAİNAMİD : Lidokain gibi ventriküler ektopik atımları baskılamak amacı ile kullanılır. Kan basıncında düşmeye neden olacağı için arrestin akut döneminden çok resüsitasyon sonrası tekrarlayan ataklarda tercih edilmesi uygundur. Doz : 50 mg İV 5 dakikalık aralıklarla maksimum 1 gramı aşmayacak dozlarda uygulanır. 9
ISOPRATERONOL 5mg/500 ml Kardiyak arrestte endike değildir. Tek endikasyonu hemodinamik olarak önemli olan bradikardilerin acil tedavisinde, pacemaker takılana kadar zaman kazanmaktır. Doz : Kalp hızı ( 60 atım/ dakika) ve ritm gözlenerek 1 ml den az (10 mg/dk) dozlarda uygulanır. 10
KALSİYUM (Ca) (%10 CaCl2) Kalsiyum kardiyak arrestin prognozunda iyileşme sağlamaz. Endikasyonları : Hipokalemi Hipokalsemi Elektromekanik dissosiasyon Doz : 2-4 mg/kg Ca, asla bikarbonat ile birlikte ugulanmamalıdır. 11
DİĞER İLAÇLAR (AKUT FAZDA KULLANILMAYANLAR) 12
KALSİYUM ANTAGONİSTLERİ Koroner kan akımını artırır oksijen tüketimini azaltır. Atriyoventriküler iletimi etkiler Refraktör periyodu uzatır. Supraventriküler taşikardileri düzeltir. Ventriküler disritmileri tedavi etmezler. İletim bloklarında ve digital toksikasyonlarında uygulanmaları tehlikelidir 13
DİÜRETİKLER Frosemid (Lasiks) : Henle kulpunun proksimal ve distal tübüllerinde Na reabsorbsiyonunu bloke eder. Etkisi 5 dakika içinde başlar ve saatlerce sürer. Doz : 0.5-1 mg/kg İV. Ozmotik diüretikler (Mannitol) : Artmış intrakranial basınç tedavisinde uygulanır. Sıvı, elektrolit problemlerine ve geri çekilme ödemine neden olur. 14
KORTİKOSTEROİDLER Serebral ödem tedavisinde deksametazon 12-20 mg/ 6 saat İV olarak ilk 48 saatte uygulanır. Etkileri : Lizozomal membranlarda stabilizasyon Histamin ve bradikinin salınımını engeller. Laktat akkümülasyonunu önler. 15
KARDİYAK ARREST SIRASINDA ASİT BAZ DENGESİNDEKİ BOZUKLUKLAR Metabolik asidoz (Laktik asidoz) : Oksijen sunumundaki azalma sonucu aneorobik metabolizma gelişimine bağlı olarak ortaya çıkar. Kombine solunumsal asidoz ve alkaloz : Ventilasyon yetersiz olduğu zaman solunumsal asidoz ortaya çıkar. CPR 16nin ilk 10
SODYUM BİKARBONAT ( % 8,4 ) Defibrilasyonu kolaylaştırıcı etkisi yoktur. Oksihemoglobin eğrisini sola kaydırarak, hemoglobinin O2 e affinitesini artırır. Hiperozmolalite ve hipernatremiye neden olur. CO2 üretimine neden olarak, serebral ve myokardiyal fonksiyonları deprese eder. Ekstrasellüler alkaloz oluşturarak, katekolaminlerin etkisini azaltır. 17
/// 18