3. HAFTA PFS103 Doç. Dr. Nurhayat ÇELEBİ nurcelebi@karabuk.edu.tr Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
2 İÇİNDEKİLER HEDEFLERİN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI VE YAZIMI 2 13 AMAÇLARIN AŞAMALI SINIFLANMASI 2 9 AMAÇLARIN HİYERARJİK SINIFLANDIRILMASI 9 11 HEDEFLERİN NİTELİKLERİ VE HEDEF YAZMA İLKELERİ 11 13
3 HEDEFLERİN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI VE YAZIMI HEDEFLER Bu dersi alan öğrenci dersin özelliklerine göre kazanımları bilir. Bu dersi alan öğrenci, dersin kazanımlarına uygun davranımlar geliştirir. AMAÇLAR / HEDEFLER Öğrenciye kazandırılmak üzere seçilen istendik özelliklerdir. Diğer bir anlatımla yetiştirilecek insanda bulunması uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir istendik özelliklerdir. Planlanmış ve düzenlenmiş yaşantılar yoluyla kazandırılması kararlaştırılan, davranış değişikliği ya da davranış olarak ifade edilmeye uygun özelliklerdir. Amaçların tespiti öğretme öğrenme durumlarının ayrıntılı bir planı olan program geliştirme sürecinin temel safhalarından birini oluşturur. Etkili bir planlamanın yapılabilmesi için amaçların doğru ve gerçekçi bir şekilde belirlenmesi önemlidir. Eğitim amaçları üzerinde yapılan çeşitli araştırmalar sonucu amaçlar çeşitli şekillerde sınıflandırılmıştır. Amaçların saptanması ve yazılmasında temel oluşturan iki çeşit sınıflama şunlardır: A. Amaçların aşamalı sınıflandırılması B. Amaçların hiyerarşik sınıflandırılması. AMAÇLARIN AŞAMALI SINIFLANMASI Amaçların aşamalı sınıflandırılması çeşitli eğitimciler tarafından ele alınmış olmakla birlikte en yaygın kullanılanı Bloom taksonomisi olarak da anılan sınıflamadır. Bloom ve arkadaşları tarafından yapılmış olan aşamalı sınıflamada eğitim amaçları üç alana ayrılmıştır. Bunlar: 1. Bilişsel Alan 2. Devinsel Alan
4 3. Duyuşsal Alan dır. Eğitim amaçlarını; her amacın kişinin bilgi, beceri, alışkanlık, tutum gibi özelliklerinden birine dayanabileceği düşüncesiyle üç grup olarak sınıflayan Bloom ve arkadaşları, her alanın alt basamaklarını da aşamalı olarak belirlemişlerdir. Bu üç alan birbirinden tamamıyla soyutlanamaz. Bir amaç bütünüyle bilişsel, devinsel ya da duyuşsal alana girmeyebilir. Amaç, bilişsel özellikleri ağır basıyorsa bilişsel, devinsel özellikleri ağır basıyorsa devinsel, duyuşsal özellikleri ağır basıyorsa duyuşsal olarak sınıflanmaktadır. 1. BİLİŞSEL ALAN Kişinin öğrenilmiş davranışlarından zihin yönü ağır basan davranışları bu alanın kapsamına girer. Sayısal verileri grafikle gösterme Bir problemin sonucunu bulup yazma Motorun gücünü hesaplama gibi. Bilişsel alan davranışları basitten karmaşığa, somuttan, soyuta ve kolaydan zora doğru bir aşama içerisinde basamaklara ayrılmıştır. Bilişsel alan basamakları; bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirmeden oluşur. A) Bilgi: Herhangi bir nesne ya da alanla ilgili bazı özellikleri görünce tanıma ve hatırlama gibi iki boyutu vardır. Tanıma ve hatırlama öğrenilmiş davranışlarımızın temelini oluşturur. Bu basamakta amaç yazarken cümlelerin sonunda tanır, hatırlar, tanımlar, söyler, yazar, listeler, işaret eder gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır. B) Kavrama: Bilgi basamağında elde edilen bilgilerin kavrama basamağında kişi tarafından özümlenmesi, kendine mal edilmesi söz konusudur. Bu basamakta, öğrencinin bilgi basamağında elde ettiği bilgileri, anlamını kaybetmeden başka bir biçimde ifade etmesi yani çevirmesi, anlamını açıklaması yani yorumlaması, bu anlama dayanarak nesnelerin gelecekteki durumlarını kestirmesi yani yordaması gerekmektedir. Bu basamakta amaç yazarken cümlelerin sonunda kavrama, çevirme, açıklama, yorumlama, özetleme, örnek verme, nedenlerini yazma, tahmin etme gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır. C) Uygulama: Önceden öğrenilmiş bilgi ve kavramları yeni durumlarda kullanmak bu basamakta mümkün olmaktadır. Bu basamakta, öğrencinin sorun çözme yeteneğini geliştirmek söz konusudur. Yazılan amaçların sonunda uygulama, yapma, hazırlama, ilişki kurma, hesaplama, problem çözme, ilkeyi uygulama gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır. D) Analiz: Yüksek düzeyde öğrenme ve bilişsel yetenekler gerektirir. Karmaşık bir konu birbiri ile ilişkilerinin koruyacak şekilde ögelere ayrılmaktadır. Bu
5 düzeydeki amaç cümlelerinin sonunda analiz etme, karşılaştırma, çözümleme, şematik olarak gösterme, ayırt etme gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır. E) Sentez: Ögelerin yeni (orijinal) bir bütün meydana getirecek şekilde belli ilişki vkurallara göre birleştirilmesi vardır. Fakat her bütün oluşturma işi sentez olmaz. Bir motorun parçalarını birleştirme, birkaç sözcüğü biraraya getirme sentez değildir. Sentezde yenilik, orijinallik, buluş, yaratıcılık, icat etme gibi özellikler söz konusudur. Bu basamaktaki amaç ifadelerinin sonunda yeniden yazma, yeniden birleştirme, tasarlama, derleme, organize etme, formüle etme, geliştirme gibi ifadeler bulunmalıdır. F) Değerlendirme: Belirli bir iş, metod, çözüm ya da ürünün değeri hakkında belirli ölçütler kullanarak yargıda bulunmak, belirli bir görüş ya da öneriyi eleştirmek ya da savunmak gibi davranışları içerir. Ancak yargılama bilinçli olmalı, ölçütlere, kural ve ilkelere dayandırılmalıdır. Yoksa kişinin kendi beğenisine, zevkine, duygusal normlarına dayanarak yaptığı, övgü, yergi ya da sövgü değerlendirme değildir. Bu basamaktaki amaç ifadelerinin sonunda yargılama, değerlendirme, karşılaştırma, ispat etme, karar verme gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır. Örnek Hedefler 1. Fen bilgi dersindeki başlıca kavramları listeleme/yazma/ seçme 2. Leblebi üretiminin tarihi gelişimini söyleme 3. Giysi dikmede kullanılan araç ve gereçleri tanır/ söyler 4. Sosyal bilgiler dersin haritayı okuyabilme (bilgiyi başka bir forma çeviriyor) 5. Fen bilgisi dersinde belli başlı doğal olayları açıklayabilme / nedenlerini yazma 6. Beslenmenin temel kurallarına uymamanın doğuracağı sonuçları kestirme 7. Turizm dersinde bir gezi düzenleyebilme 8. Matematik dersinde integral konusuyla ilgili verilen bir problemi çözebilme 9. Fen bilgisi dersinde verilen bazı doğal bileşikleri içinde bulunan elementleri belirleyebilme 10. Hastalığı oluşturan etmenler arasındaki bağıntıları saptayabilme 11. Bir kooperatifin muhasebe işlemlerindeki genel hukuk kurallarını saptama Bilişsel Alan Bilgi Bilgi Bilgi Kavrama Kavrama Kavrama Uygulama Uygulama Analiz Analiz Analiz
6 Örnek Hedefler 12. Türkçe dersinde bir konuya ilişkin duygu ve düşüncelerini özgün bir biçimde yazılı olarak anlatabilme 13. Eğitimde program geliştirme dersinde alanıyla ilgili yeni bir ders programı tasarlama 15. Leblebi üretimiyle ilgili yeni bir üretim tekniği geliştirebilme 16. Bir edebi metni, böyle bir metinde bulunması gereken özelliklere göre eleştirebilme 17. Bir giysiyi, üründe bulunması gereken özellikler açısından değerlendirebilme 18. Ekonomik doktrinleri karşılaştırıp temel ölçütlere göre değerlendirme Bilişsel Alan Sentez Sentez Sentez Değerlendirme Değerlendirme Değerlendirme 3. DUYUŞSAL ALAN Bu alan ilgi, tutum, alışkanlık, değer yargılarıyla ilgili amaçları kapsar. Bilişsel alanın bilgi basamağındaki bazı ögeler olmadan, duyuşsal alandaki özellikler gerçekleşmeyebilir. Çünkü bilmediğimiz bir nesneye ya da duruma karşı herhangi bir sevgi, nefret, önemseme gibi duyuşsal bir yönelim göstermeyiz. Bu davranışlar kişinin yaşam boyu geçirdiği davranışların bir ürünüdür Bu nedenle, bu alandaki davranışlar yalnızca okul sistemi içerisinde oluşmayabilir. Ayrıca okulda bu alanla ilgili istendik davranışların kişiye kazandırılması oldukça zordur. Ancak birey ve toplum için çok önemli olduklarından geliştirilmeleri için gerekli çaba gösterilmelidir. Duyuşsal alan; alma, tepkide bulunma, değer verme, örgütleme ve kişilik haline getirme basamaklarından oluşur. A) Alma (Algılama): Bu basamakta bir olay veya uyarıcının farkında olmak ve o olay ve uyarıcıya açık olmak söz konusudur. Kişi nesne ya da durumların farkında olmazsa onlara karşı herhangi bir davranış göstermez. B) Tepkide bulunma: Bu basamakta uyarıcılara bilinçli ve isteyerek tepkide bulunma söz konusudur. Bir işi severek yapmada olduğu gibi. C) Değer verme: Bu basamakta kişi nesne ya da durumlara önem verir, değer biçer. Bir inanç ya da tutumla ilgili davranışı, kabul etmeye veya uymaya zorlanmadan, tutarlı ve istikrarlı olarak göstermek değer vermenin kapsamı içindedir.
7 D) Örgütleme: Bu basamakta kişi bu basamağa değin kazandığı tüm duyuşsal değerleri ayrıştırıp inceler. Sonra benimsediği değere yeni bir anlam verir. Bu yeni anlam, eskisinden bütünüyle farklı olmayıp, geliştirilmiş ve zenginleştirilmiştir. Kişinin okumaya, çalışmaya, demokrasiye yeni bir anlam vermesi, senteze gitmesi ve bunlarla uyumlu olacak yeni bir yaşam felsefesi oluşturmaya kararlı olması gibi. E) Kişilik haline getirme: Bu basamakta değerler kurallaşmış, bir karakter görünümü kazanmış ve uyulması zorunlu ilkeler haline gelmiştir. Davranışların tamamı özümsenen değerlerle tutarlı ve istikrarlıdır. Örnek Hedefler 1. Turizmin ülke kalkınmasındaki etkisinin farkında olma 2. Türkiye nin sorunlarına karşı duyarlı olma Duyuşsal Alan Alma 3. Eğitim ve öğretim kurumlarında disiplin kurallarına uymaya razı olma 4. Sosyal yardım kollarında çalışmaya istekli olma 5. Atölyede verilen bir işi yapmaktan zevk alma Tepkide bulunma 6. Yurtta barış, Dünyada barış ilkesinin insanlık için taşıdığı önemi takdir etme 7. Problemlerin çözümlenmesinde bilimsel yöntemi kullanmaya bağlılık Değer verme 8. Mesleki sorunları giderici yeni değerler oluşturmada kararlılık 9. Ailede mutlu bir ortam yaratmak için yeni yargılar oluşturmada kararlılık Örgütleme 10. Sorunları bilimsel yöntemle çözmeyi bir alışkanlık haline getirme 11. Tüm canlıları seven bir kişiliğe sahip olma 12. Yasalara saygılı olmayı bir alışkanlık haline getirme Kişilik haline getirme 2. DEVİNSEL(PSİKOMOTOR) ALAN Devinsel alanın kapsamına öğrenilmiş fiziki davranışlar girer. Bu alandaki davranışların temelinde öğrenilmiş olma koşulu vardır. Bu davranışlar basitten karmaşığa, kolaydan zora, bir organın hareketinden daha çok organın koordineli hareketine doğru aşamalı olarak sınıflanabilir. Devinsel alanın alt basamakları; Algılama veya uyarılma, kılavuz denetiminde yapma, beceri haline getirme, duruma uydurma ve yaratmadır. A) Uyarılma/Gözleme/Algılama: Bu basamakta davranış modelleri ya da örnekleri kişiye sunulur. Uyarılma basamağı bilişsel alanın bilgi basamağını
8 içerir. Bu basamakta kişi (öğrenci) pasiftir. Uyarma işini yapan kişinin (öğretmenin) davranışlarını gözler ve algılar. B) Kılavuz denetiminde yapma/taklit etme: Uyarılmadan sonra kişinin o davranışı kılavuz (öğretmen, usta) denetiminde ya da örneği göz önünde tutarak tekrarlaması gerekir. Tekrarlama gözleme ve uyarılmadan daha karmaşık ve zor bir basamaktır. C) Beceri haline getirme: Öğrenci tekrarlar sonucunda davranışı beceri haline getirir. Beceri halindeki davranış otomatik olarak istenilen nitelik, süre ve yeterlikte yapılır. Mesleki eğitim ve öğretim yapan tüm okullarda, devinsel alanla ilgili derslerde öğrenciler en az bu basamaktaki hedeflerle donanık olarak yetiştirilmelidir. D) Duruma Uydurma: Bu basamaktaki öğrenci bir alanda elde ettiği becerileri, ilk kez karşılaştığı benzer durumlarda da kullanabilir. Örneğin keman çalmasını bilen birisinin viyolensel çalmasını çok çabuk öğrenmesi gibi E) Yaratma: Bilişsel alanın sentez basamağı ile iç içe olan yaratma basamağı, devinsel özellikleri ağır basan orijinal, benzersiz, yeni davranışlar oluşturmayı kapsar. Örnek Hedefler 1. Ağaç işleri dersinde kullanılan araç ve gereçleri duyu organları ile tanıyabilme 2. Müzik dersinde herhangi bir enstrümanın çalınışını izleyebilme 3. Motorun bozulduğunun farkına varma Devinsel Alan Algılama Algılama Algılama 4. Beden eğitimi dersinde istenilen hareketleri öğretmenin yardımıyla yapma 5. Elektronik dersinde bir radyoyu öğretmenin denetiminde monte etme. Klavuz denetiminde yapma 6. Müzik dersinde melodiyi ezgisine uygun icra etme 7. Daktiloda on parmakla, en fazla dört hata yaparak, bir dakikada 64 vuruş yapabilme 8. Giyim dersinde kazandığı becerilerle, yeni bir dikiş makinasını çalıştırabilme Beceri haline getirme Duruma uydurma 9. Orijinal ve yeni bir güç kaynağı yapabilme 10. Yeni bir yüksek atlama tekniği geliştirebilme Yaratma 7
9 AMAÇLARIN HİYERARJİK SINIFLANDIRILMASI Genel Amaçlar Öğretme öğrenme süreci sonunda gerçekleştirilmesi istenen genel sonuçları gösteren ifadeler genel amaçlar olarak tanımlanır. Programın genel amaçlarının tespitinde eğitimle ulaşılmak istenen genel sonuçlar neler olmalıdır? sorusuna cevap aranmalıdır. Genel amaçlar programın doğrultusunu ve yönelik olduğu sonuçları gösterir. Genel amaçların tespitine; yetiştirilecek insangücü niteliklerini tanımlama, programın kapsamı ve uygulama sürecini kararlaştırma ve değerlendirmeyi planlama açısından ihtiyaç vardır. Genel amaçlar ölçülebilir değildir. Bu nedenle ayrıntılı bir planlama için için gerekli olan özel veya yeterliliğe dayalı amaçların belirlenmesine ihtiyaç vardır. Amaçların Seviyeleri Milli Eğitimin Genel Amaçları Okul Sisteminin ( Eğitim Kademelerinin) Genel Amaçları Programın Genel Amaçları, olarak üç grupta toplayabiliriz. Milli Eğitimin Genel Amaçları Eğitim sisteminin bütününü kapsayan, ölçülebilir nitelikte olmayan, genel sonuçları ve eğitimin yönünü gösteren amaçlarıdır. 1979 tarih ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu nda, Türk Milli Eğitiminin Genel Amacı, Türk Milletinin bütün fertlerini; İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri ve davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak şeklinde ifade bulmuştur. AMAÇLARIN TESPİTİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER Eğitim felsefesi Kanunlar Kalkınma Planları Öğrenci İlgi ve İhtiyaçları Toplum Araştırmaları İş ve Görev Analizleri
10 Eğitim Psikolojisi İnsangücü Araştırmaları Finansman Program Değerlendirmeleri GENEL AMAÇLARIN ÖZELLİKLERİ Öğrenciden eğitim süreci sonunda ulaşılması beklenen davranışları genel çizgileriyle gösterir. Programın etkililiğini belirlemek için yeterli bir ölçüt değildir. Eğitimin sonuçlarını genel özellikleri ile gösterir. Öğretme öğrenme için genel yönü gösterir. Programın sistem içerisindeki konumunu belirler. İlgili gruplar (öğrenci, veli, yönetici, iş hayatı, devlet ) arasında iletişimin sağlanması ve güçlendirilmesinde etkili bir araçtır. Programın özel amaçları veya yeterliliğe dayalı amaçların belirlenmesinde iyi bir temel oluşturur GENEL AMAÇLARIN KONTROL ÖLÇÜTLERİ Eğitim sisteminin dayandığı felsefe ve daha üst seviyedeki genel amaçlarla tutarlı mıdır? Mevcut imkânlarla gerçekleştirilebilecek ve sağladığı fayda maliyetini korutacak nitelikte midir? Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına cevap vermekte midir? Programla ilgili araştırma bulguları ile uygunluk göstermekte midir? Programın genel doğrultusu ve beklentilerini açıkça belirtmekte midir? İş veya görev alanının özellikleri ile uyumlu mudur? Öğretme öğrenme faaliyetleri ile gerçekleştirilebilecek nitelikte midir? Program geliştirme ile ilgili temel kavramları bilme ifadesi program geliştirme ders veya kursuna ilişkin bir genel amaçtır. Bu amaçta program geliştirme ile ilgili kavramların neler olduğuna ilişkin bir açıklık yoktur. Bilmek sözcüğü gözle görülemeyen, nasıl olduğu açık bir şekilde anlaşılmayan, yoruma açık ve ölçülebilen nitelikte olmayan bir davranışı simgelemektedir. Genel amaçlarda bilme, kavrama gibi ifadeler kullanılabilmekle birlikte, alt amaçların ya da hedef davranışların yazılmasında bu ifadelerden kaçınmaya çalışılmalı, bilme eyleminin göstergesi olan ifadeler kullanılmalıdır.
11 Mukavele formu hazırlama ifadesi Pazarlama dersi içinde yer alan bir bilişsel işlemdir ve dolayısıyla genel amaç değildir. Eğitim ve ekonomi arasındaki ilişkiyi kavrama ifadesi Eğitim Ekonomisi dersinin bir genel amacıdır. Bu genel amacın gerçekleştirildiğinin göstergesi olan davranışların yazılması özel amaçlar ya da hedef davranışlarla ilgilidir. Tekstil endüstrisinde işe giriş için temel teknolojik yeterlilikleri kazanma ifadesi genel amaçtır. Meydana gelecek ürün genel çizgileriyle belirtilmiştir. Temel teknolojik yeterliliklerin neler olduğu belli değildir. Analiz tablosunun hazırlanması daha çok bir konu başlığına uygundur. ÖZEL AMAÇLAR / HEDEFLER Öğrencilerde istenilen yönde davranış değişikliklerinin gerçekleştirilebilmesi için, Milli Eğitimin, okul sisteminin ve programın genel hedeflerinin belirlenmesi yanında belirli bir ders ya da kurs programına ilişkin, öğretme öğretme süreci sonunda öğrenciden beklenen ölçülebilir davranışları yansıtan özel amaçların veya hedeflerin de belirlenmesi gerekmektedir. Özel amaçlar davranışsal amaçlar veya hedefler olarak da ifade edilmekte ve varılmak istenen sonucu en ayrıntılı şekilde açıklayan amaçlardır. Bazı yazarlar tarafından yeterliğe dayalı amaçlar olarak da ifade edilen davranışsal hedefler, öğretme öğrenme faaliyetleri sonunda öğrencilerin davranışlarında beklenen daha kısa sürede izlenebilen değişiklikleri gösterir. Öğretimin geliştirilmesi ve öğrencilerde ilgi uyandırılması için bir rehber vazifesi gören bu amaçlar, öğrencilerin amaca ulaştıklarında ne yapacaklarını gösterir. Öğretmen davranışlarını açıklamaz. İyi saptanmış davranışsal hedefler, öğretimin planlanmasında karışıklıkları önler. Hedef açık olduğu zaman, öğretmen uygun eğitim yaşantılarının seçebilir. İstenilen davranışı gerçekleştirebilmek için öğretmen ve öğrencilerin etkinlikleri daha iyi düzenlemelerine yardım eder. HEDEFLERİN NİTELİKLERİ VE HEDEF YAZMA İLKELERİ Hedefler hitap ettiği gruba uygun olarak yazılmalıdır. Kullanılan dil, öğrenci ve diğer ilgililer tarafından anlaşılmalıdır. Hedefler, öğretmenin değil, öğrencilerin neler yapması gerektiğini ifade etmelidir. Hedefler, öğrenme sürecine değil, öğrenme ürününe yönelik olmalıdır. ( Program geliştirme sürecinin ögeleri arasındaki ilişkileri öğrenir ifadesi ürünü değil, süreci yansıtır).
12 Hedefler içeriğe değil, öğrenme ürününe dayalı olmalıdır. Konu başlıkları öğretim hedefini ifade etmez. Hedef tek tip öğrenme ürününü (bilişsel, devinsel ya da duyuşsal) ifade etmelidir. Hedef, öğrencilerin kazanacağı davranışları gösteren bir eylemle ifade edilmelidir. Hedefler birbirini desteklemeli, bir ders için yazılan hedefler kendi içinde mantıksal açıdan tutarlı olmalıdır. Bütün hedefler, daha üst seviyedeki hedeflerle tutarlı olmalıdır. YETERLİĞE DAYALI AMAÇLAR Yeterliğe dayalı amaçlar, öğretme öğrenme süreci sonunda öğrenciden beklenilen davranışları, davranışların gerçekleşeceği ortamı ( şartları) ve davranışların niteliğini (standartları) tanımlar. Davranış: Amaçların davranış boyutu, planlanan öğretme öğrenme faaliyetlerini başarı ile tamamlayan öğrencinin neyi yapabileceğini gösterir. Davranış ferdin yapabileceği eylemi tanımlamalıdır. Davranış ferdin yapabileceği eylemi tanımlamalıdır. Davranışların belirlenmesinde şu temel soruya cevap aranır. Öğrenme öğretme faaliyetlerini başarı ile tamamlayan öğrenci neyi yapabilmelidir? Davranışlar planlanan öğrenmenin gerçekleşip, gerçekleşmediğinin belirlenmesinde temel ölçütlerden biridir. Davranışlar ölçülebilir ve gözlenebilir yazılmalıdır. Yeterliğe dayalı amaçların davranış tanımında seçmek, ölçmek, birleştirmek, çizmek, uygulamak, listelemek, hesaplamak, tanımlamak gibi gözlenebilen ve ölçülebilen sözcükler kullanılmalıdır. Davranış tanımında bilmek, anlamak, inanmak gibi yorum farklılıklarına sebep olabilecek sözcüklerden kaçınılmalıdır. Davranışların farklı yorumlamalara sebep olmayacak, ölçülebilir ve gözlenebilir şekilde yazılabilmesi için program tasarımcısı şu soruları açıklıkla cevaplandırabilmelidir. Öğrencinin neyi yapabilmesini bekliyorum?, Öğrenci tasarlanan öğrenme sonucuna ulaştığını ne şekilde gösterebilir?, Öğrencinin hangi davranışını tasarlanan öğrenme sonucuna ulaştığının bir kanıtı olarak kabul edebilirim?
13 SONUÇ Öğretimin planlanmasında hedeflerin belirlenmesi ve seçilmesi, öğretimde planlamayı ve içeriklerin seçimini geniş ölçüde etkilemektedir. Ayrıca öğretimin sınıflandırılması öğretmenlere de işleyeceği konuların hangi amaçlar için kullanılacağı hakkında geriye dönütler vermektedir. Bilindiği gibi öğretimin hedefleri bilişsel duyuşsal ve psiko motor olarak sınıflandırılmıştır. Bilişsel alan zihinsel etkinliklerin düzenlenmesinde, duyuşsal alan; daha çok öğrencilerin neler hissettikleri, yani psikolojik durumlarını, devinsel alan, fiziki öğrenmeler ile ilgili fiziksel becerileri ifade etmektedir. Hedefler aynı zamanda aşamalı sınıflandırmaya uygun birbirini tamamlayan gözlenebilir öğrenci davranışlarını yansıtmalıdır. Uygulamada bu davranışların gözlenebilir, ölçülebilir olmasına dikkat edilmelidir. Kaynakça AÇIKGÖZ, Ü. K. (2003) Aktif Öğrenme. Eğitim Dünyası Yayınları. DEMİREL, Ö. (2002). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem A. DOĞANAY, A.(Editör). ( 2007). Öğretim İlke ve Yöntemleri. 4.Baskı. Ankara:PegemA. HESAPÇIOĞLU, M.(2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Noel. KÜÇÜKAHMET, L. (2006).Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Nobel. OCAK, G.(Editör).(2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri.3.Baskı. Ankara:PegemA. ÖZDAŞ, A. (1997). Öğretim İlke ve Yöntemleri, İstanbul 1997. SÖNMEZ,V.(2010). Öğretim İlke ve Yöntemleri. 4.Baskı. Ankara: Anı. SÖZER, E. (2005). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme,Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. TAN,Ş.(editör) (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri. 7.Baskı. Ankara: PegemA. TEKİN,H. (1993). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme.(8.Baskı9. Ankara:Yargı Yayınları). TOĞRUL, B. (2005). Özel Öğretim Yöntemleri, Anadolu Üniversitesi Yayınları. III.Baskı Eskişehir.
14