ANKARA DA ULAŞIMIN GELECEĞİ KARANLIK! Bu raporda kullanılan tüm bilimsel veriler ve görsel materyaller TMMOB DR. SAVAŞ Şehir ZAFER Plancıları ŞAHİN Odası Ankara Şubesi tarafından yayımlanan Ankarada Uygulanan Ulaşım Politikaları ve Kente Etkileri isimli kitaptan alınmıştır.
ANKARAYI BEKLEYEN GERÇEKLER
Sürdürülen politikalarda ısrar edilmesi halinde; 2010 yılı ve sonrasında çözümü çok daha zor ve ağır sorunlar yaşanmaya başlanacaktır. hiper-trafik sıkışıklıkları yaşanmaya başlayacak inşa edilmesi gerektiği iddia edilen katlı kavşak sayısı sürekli artacak yol genişletme ve şerit arttırma gibi yöntemlerle yaratılan ek kapasiteler kısa sürede dolacak, yayaların kent içindeki hareketi bir cehennemi andıracak, kent merkezindeki otopark sorunu gibi en temel sorunlara bile çözüm bulunmakta zorlanılacak
ULAŞIMIN SORUNLARININ ASIL KAYNAĞI: PLAN BÜTÜNLÜĞÜNDEN YOKSUN AŞIRI KENTSEL YAYILMA Ankara Kenti Plansız ve Aşırı Yayılıyor, Ulaşım Maliyetleri Katlanıyor! 9 Milyar Dolardan fazla akaryakıt yollarda heba oldu!
ULAŞIMIN SORUNLARININ ASIL KAYNAĞI: PLAN BÜTÜNLÜĞÜNDEN YOKSUN AŞIRI KENTSEL YAYILMA Ankara Kenti Plansız ve Aşırı Yayılıyor, Ulaşım Maliyetleri Katlanıyor! 9 Milyar Dolardan fazla akaryakıt yollarda heba oldu!
Ankara Kentinin kentsel yoğunluğu 1985 ten sonra çok hızlı bir düşüş göstermiştir
Kent merkezinde ve eski mahallelerinde nüfus yoğunluğu aşırı artışı Kentin çok uzağındaki alanların parçacı imar planlarıyla yapılaşmaya açılması Kent yoğunluğunun beklenenden hızlı düşüşü Altyapı maliyetlerinin artması Kat edilmesi gereken mesafelerin artışı Toplu taşım hizmetlerinin sağlanmaması Otomobille kat edilen mesafenin artışı Ulaşım masraflarının artması
Aşırı kentsel yayılma ve otomobil odaklı ulaşım politikaları sonucunda Ankaralılar son on yılda Toplu taşımda yaklaşık 9000 (Milyon) km., Otomobille yaklaşık 14000 (Milyon) km. fazladan kat etmek zorunda kalmışlardır.
Bunun sonucunda Ankara Kentinde ulaşımda: Toplu taşımda fazladan 7,2 Milyar YTL (Yaklaşık 5 Milyar $) (Km. başına maliyet 0,8 YTL alınmıştır) Otomobilde fazladan 5,6 Miyar YTL (Yaklaşık 4 Milyar $) (Km. başına maliyet 0,4 YTL alınmıştır) olmak üzere Toplam 9 Milyar $ tutarında fazladan akaryakıt tüketimi gerçekleşmiştir
1995-2005 yılları arasında Ankara Kentinde Ulaşımda yaklaşık 40 Milyar $ tutarının üzerinde akaryakıt tüketildiği düşünülürse: Son 10 yılda Ankaralıların ulaşımda harcadığı akaryakıt tutarının %20 si üst ölçek plan yokluğunda ortaya çıkan aşırı kentsel yayılma ve otomobil odaklı ulaşım politikaları sebebiyle heba olmuştur!
2010 yılına gelindiğinde ne yazık ki fazladan harcanan akaryakıt maliyetleri 10 milyar dolar seviyesini aşacak, şimdiden önlem alınmazsa kayıplar geri dönülemez bir noktaya varacaktır.
Ankara kentinde kişi başına milli gelirden alınan pay ve çağdaş örnekler düşünüldüğünde otomobil sahipliği olması gerekenden çok daha fazla artış göstermiştir
1990 da Ankaralıların %22 si otomobille taşınırken 2010 yılı ve sonrasında bu oran %25 i bulacak, otomobille taşınan nüfus iki katına çıkacaktır.
Otomobille taşınan yolcu oranındaki %3 lük artışın aslında: Harcanan akaryakıt düşünüldüğünde %15 lik, Yollarda kaplanan yüzey ve yolların işgalinde %100 lük, Yatırım giderleri düşünüldüğünde %48 lik, İşletme giderleri düşünüldüğünde %24 lık, Yaratılan hava kirliliği düşünüldüğünde %360 lık, bir artışa sebep olacağı görülmektedir. Bu; kışları daha kirli bir hava, yapılan katlı kavşaklara rağmen daha fazla tıkanan trafik kıt kaynaklarımızın heba olması anlamına gelmektedir.
OTOMOBİL AĞIRLIKLI ULAŞIM POLİTİKALARININ SONUCU: ULAŞIM İHTİYACININ %25 İNİ KARŞILAYAN AMA YOLLARIN %80 İNİ KAPLAYAN OTOMOBİLLER
2010 yılına kadar Konya, İstanbul ve Eskişehir Yollarında yol genişletme ve katlı kavşaklar yoluyla yaratılan %40 lık yol kapasitesi dolacak ve en az %30 luk kapasite ihtiyacı doğacaktır. Ancak, bu kapasitenin sağlanabilmesi için çok daha büyük yatırımlara ihtiyaç duyulacaktır.
ANKARANIN EN ÖNEMLİ GELİŞME AKSI OLAN ESKİŞEHİR YOLUNDA ÖNLEM ALINMAZSA HİPER-SIKIŞIKLIK YAŞANACAK
2010 yılında: İstanbul Yolunun Ulus tan Anadolu Bulvarı Kavşağına kadarki kısmı, Eskişehir Yolunun ODTÜ Kavşağı kısmına kadarki kısmı, Konya Yolu na kadar merkez çeperindeki bütün yollarda trafik sıkışıklığı beklenmektedir. Merkezin batı ve güney yönünde ve Konya yolu doğusunda kalan bölgede ileri düzey sıkışıklık (hipercongestion) denilen duruma yaklaşılması beklenmektedir!
YAYALARIN VE DEZAVANTAJLI GRUPLARIN YAŞAMI DAHA DA ÇEKİLMEZ HALE GELECEK
Halen inşa halinde olan raylı sistemler hizmete sokulduğunda, zirve saatlerde Kızılay daki metro istasyonundan bir saatte 100.000 kişinin çıkması beklenmektedir. Bu insanların çıktıkları anda kullanacakları yaya mekanları, aktarım yapacakları toplutaşım olanakları şimdiden geliştirilmeye başlanmazsa 2010 yılı ve sonrasında Kızılay, yayalar ve Kızılay ı kullanan kesimler için bir cehennem halini alacaktır.
Bilim adamlarından üç temel öneri
1. Ankara Kentinin, sürdürülebilirlik ilkesine dayalı, katılımcı, stratejik, kentsel yayılma ve ulaşım modellemesini bir arada çözümleyen bir üst ölçekli üretilerek uygulamaya sokulması. 2. Üretilen üst ölçekli plan doğrultusunda toplu taşıma ve yaya ulaşımına önem veren bir ulaşım ana planının yapılması. 3. Başta ulaşım yatırımları olmak üzere kentteki tüm yatırım kararlarının bu planlara uyarlılığının sağlanması.
Peki Bunlar Yapılabildi mi? 1990 2007 ve yılında 2007 Ankara yılları arasında Büyükşehir geçen Belediyesi 17 yıllık tarafından sürede Ankara nın Kentinin 1/25 000 bir ölçekli üst ölçekli planı nazım yoktu. imar planı Bu sürede onaylandı. Ankara Ancak Kentinde bu kentsel planda ulaşıma gelişme yönelik plansız önemli ve denetimsiz önerilerde bir biçimde, bulunulmasına sayıları rağmen 5000 i plan aşan kentsel imar planı değişikliğiyle yayılmaya çözüm yönlendirildi olacak bir (ya kentsel da yönlendirilmedi!). gelişme modeli getiremedi. Ankara Kenti Ayrıca aşırı plan yayıldı, onaylanır ulaşım onaylanmaz ve altyapı ulaşım ihtiyaçları yapısını nüfus dengeleri olumsuz yönde gözetilmeden, etkileyecek günü biçimde birlik çözümlerle değiştirilmeye karşılanmaya ve delinmeye çalışıldı. başlandı.
Peki Bunlar Yapılabildi mi? 2006 2007 yılında Ankara İli Büyükşehir Stratejik Planı Belediyesi Ankara İl tarafından Genel Meclisince Ankara nın onaylanarak 1/25 000 yürürlüğe ölçekli girdi. nazım 700 imar paydaşla planı onaylandı. ve katılımcı Ancak yöntemlerle bu hazırlanan, planda ulaşıma Türkiye nin yönelik bugüne önemli kadar önerilerde hazırlanmış bulunulmasına en yaygın rağmen katılımlı plan kentsel planı olan bu planda yayılmaya Ankara çözüm İlinde olacak ulaşım bir ile kentsel ilgili çok önemli gelişme kararlar modeli ve getiremedi. eylemler belirlendi. Ayrıca plan Ancak bu kararlar onaylanır tavsiye niteliğindeydi onaylanmaz ulaşım ve bu yapısını çalışmaya katılmayan tek kuruluş Ankara olumsuz yönde etkileyecek Büyükşehir Belediyesiydi! biçimde değiştirilmeye ve delinmeye başlandı.
Peki Bunlar Yapılabildi mi? Ankara İli Stratejik Planında: İl düzeyinde standartlara uygun ulaşım altyapısının oluşturulması, İl bütününde ulaşım altyapısının düzenlenmesi için İl Çevre Düzeni planı ile uyumlu bir ulaşım ana planının hazırlanması, Ulaşım ana planı doğrultusunda gerekli ulaşım yatırımlarının etaplanarak gerçekleştirilmesi, Ulaşım yatırımlarının kalitesini ve dayanıklılığını arttırıcı bilimsel ve teknik çalışmaların yapılması DR. SAVAŞ ZAFER tavsiye ŞAHİN edilmişti.
Peki Bunlar Yapılabildi mi? 2007 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından Ankara nın 1/25 000 ölçekli nazım imar planı onaylandı. Ancak bu planda ulaşıma yönelik önemli önerilerde bulunulmasına rağmen plan kentsel yayılmaya çözüm olacak bir kentsel gelişme modeli getiremedi. Ayrıca plan onaylanır onaylanmaz ulaşım yapısını olumsuz yönde etkileyecek biçimde değiştirilmeye ve delinmeye başlandı.
Peki Bunlar Yapılabildi mi? Ankara nın 2007 yılında 1994 Ankara yılında Büyükşehir onaylanan Belediyesi ve 1998 tarafından yılında Ankara nın Dünya Bankasından 1/25 000 ölçekli sağlanan nazım imar bir planı krediyle onaylandı. revize edilen Ancak Ulaşım bu Ana planda Planı ulaşıma geçen yönelik 15 yılda önemli uygulamaya önerilerde konmamıştır. bulunulmasına 2007 rağmen yılında plan onaylanan kentsel 1/25 000 yayılmaya ölçekli çözüm planda olacak en kısa bir zamanda kentsel plan doğrultusunda gelişme modeli Ankara nın getiremedi. ulaşım Ayrıca ana plan planının onaylanır hazırlanması onaylanmaz öngörülmüşken ulaşım yapısını henüz olumsuz bu yönde anlamda etkileyecek bilimsel bir biçimde çalışma başlatılmamıştır. değiştirilmeye ve delinmeye başlandı.
Peki Bunlar Yapılabildi mi? Onaylı 2007 yılında ulaşım Ankara ana planı Büyükşehir ve 1/25 000 Belediyesi ölçekli tarafından nazım Ankara nın imar planında 1/25 000 öngörülenlerin ölçekli tersine, nazım imar ulaşım planı yatırımlarışoför onaylandı. Ancak bu mahallinden planda ulaşıma yapıldı. yönelik Yayalara önemli ve önerilerde toplu taşıma bulunulmasına ilişkin iyileştirmeler rağmen plan ihmal kentsel edildi. Var olan yayılmaya toplu taşım çözüm hizmetlerinde olacak bir kentsel bir standart bile gelişme bulmak modeli mümkün getiremedi. bulunmamakta. Ayrıca plan Hepsinin onaylanır ötesinde onaylanmaz yapılan ulaşım yüzlerce yapısını alt-üst geçit olumsuz ve yol yönde genişletme etkileyecek çabası biçimde sürekli yenilerini değiştirilmeye gerekli ve kılıyor. delinmeye başlandı.
Bilim insanlarının uyarıları dikkate alınmazsa 2010 dan sonra Ankara ulaşımı da İstanbul gibi çözümsüz bir noktaya gelecek, kamu kaynakları sonuçsuz bir şekilde harcanmaya devam edilecek, kaybeden yalnızca Ankara değil Türkiye olacaktır.