10.15.1. Ek: Dava Dilekçesi İstanbul Nöbetçi İdare Mahkemesi Sayın Başkanlığına İstanbul 10. İdare Mahkemesi 2008/1058 Esas 27.06.2008 Yürütmenin durdurulması istemlidir İPTAL İSTEMİNDE BULUNAN DAVACI: TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yıldız Sarayı Dış Karakol Binası Beşiktaş İstanbul VEKİLİ: Av. Ş. Can Atalay Yıldız Sarayı Dış Karakol Binası Beşiktaş İstanbul DAVALI İDARE: 1) Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Bilkent Plaza B1 Blok 06530 Bilkent Ankara 2) İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı İstanbul KONU: Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığının 9 Ocak 2008 günlü yazısı ile hazırlayarak ilettiği ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı nda askıya çıkarılan 17.02.2008 t.t 1/5000 ölçekli Şişli Dikilitaş Mahallesi 58 Pafta, 1199 Ada, 230 parsel hakkındaki Nâzım İmar Planı değişikliğinin YÜRÜTMESİNİN durdurulması ve İPTALİ istemidir. 1
Öğrenme Tarihi: 29.04.2008 AÇIKLAMALAR I. Davalı İdarenin İşleminin Niteliği Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığının 9 Ocak 2008 günlü yazısı ile hazırlayarak ilettiği 17.02.2008 t.t 1/5000 ölçekli Şişli Dikilitaş Mahallesi 58 Pafta, 1199 Ada, 230 parsel hakkındaki 1/5000 ölçekli Nâzım İmar Planı değişikliği 28.03.2008 tarihinde askıya çıkarılmış ve 28.04.2008 tarihinde askıdan indirilmiştir (Ek1). Yargılama konusu idari işlem ile aynı nitelikteki Başbakanlık Özelleştirme İdaresi tarafından onanan 1/5000 ölçekli nâzım imar planları ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planları İstanbul 1 inci İdare Mahkemesi nin 31.01.2007 gün, 2005/1416 esas ve 2007/126 karar sayılı kararı ile iptal edilmiştir. Anılan iptal kararı sonrasında Maliye Hazinesi adına kayıtlı olan ilgili parselin tümü 1164 sayılı Arsa Üretimi ve Değerlendirilmesi Hakkında Kanun un 5273 sayılı kanun ile değişik ek 4 üncü maddesi uyarınca bedelsiz olarak Toplu Konut İdaresi ne devredilmiştir ve bu prosedür sonucunda yargılama konusu idari işlem tesis edilmiştir. II. Yargılama Konusu 1/5000 Ölçekli Nâzım İmar Planının Kapsamı Yargılama konusu olan 1/5000 ölçekli plan değişikliği parsel ölçeğinde nâzım imar planı tadilatı öngörmekte, Şişli Dikilitaş Mahallesi 58 pafta, 1199 ada, 230 parsel Özel Koşullu Ticaret Alanı olarak düzenlenmiştir. Büyükkent bütünlüğü açısından değerlendirilmesi gereken ve bu kapsamda da kent için yararlanılabilecek kentsel donatı alanı olarak ayrılması şehircilik ilkeleri açısından da zorunlu olan bu alan üzerinde 02.06.2006 gün ve 345 sayılı İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararıyla tescil edilmiş olan Robert Mallet-Stevens tarafından tasarlanmış bulunan Türkiye deki modern endüstriyel mimarlığın en erken örneklerinden birini oluşturan, şarap ve rakı dışında doğal meyve malzemelerinden likör üretilen ilk tesis olan fabrika binası da bulunmaktadır. Üzerinde çok sayıda ağaç da bulunan anılan kentsel alan 1/10.000 ölçekli İstanbul çevre düzeni planı ve 1/25.000 ölçekli plan uygulama hükümlerinde çevre uyumu ve çevresel 2
bütünlük açısından 1/25.000 veya 1/5000 ölçekli plan aşamasında plan bütünlüğü çerçevesinde yeniden değerlendirilecek ve netleştirilecek alanda kalmaktadır. III. Davalı idarenin işlemi neden, konu ve maksat yönünden hukuka aykırıdır. İmar mevzuatına; şehircilik ilkelerine, planlama tekniklerine aykırı olan ve kamu yararı bulunmayan işlemin iptali gerekmektedir. 1) Yargılama konusu idari işlem üst derece planlar gözetilmeden tesis edilmiştir. İşlem, 3194 sayılı İmar Kanunu nda tanımlanan plan hiyerarşisine aykırı bir nitelik taşımaktadır. Dava konusu plan, çalışmaları halen sürmekte olan 1/25.000 ölçekli İstanbul Nâzım İmar Planlarının onama işlemi tamamlanmadan ve yürürlükte 1/100.000 ölçekli bir plan bulunmadığı halde hazırlanmıştır. İstanbul genelinde yapılacak tüm alt ölçekli planların bu planlar uygun olarak hazırlanması gereği son derece açıkken ve söz konusu parselde önerilen yoğun fonksiyonların yaratacağı ulaşım talepleri hiçbir ulaşım planına ve kararına bağlı olarak incelemesi gerçekleşmeden yapılan bu plan teklifi kentsel olarak incelenmesi ve onaylanması gerçekleşmeden kentsel yapılaşma koşulları açısından ciddi sakıncaları barındırmakta bölgede yapılaşma, nüfus ve trafik yoğunluğunu arttırmaktadır. İdare tarafından 1/5000 ölçekli nâzım imar planında yapılanma şartlarının belirtilmemiş ve yalnızca 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatı plan notları geçerli denilmiştir; böyle bir düzenlemenin 3194 sayılı İmar Kanunu nda düzenlenen 1/5000 ölçekli nâzım imar planı yapımı tanımına uygun olmadığı açıktır. Bilindiği gibi nâzım imar planı onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olan, varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hazırlanan ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere 1/2000 veya 1/5000 ölçekte düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile bir bütün olan plan olarak tanımlanmaktadır. Bütün bu nitelikleri ile teknik gerekçeler dışında parsel bazında nâzım imar planı değişikliklerinin yapılamayacağı hususu bilimsel ve teknik bir ilke niteliğindedir. 3
Öte yandan, parsel düzeyinde yapılan imar planı değişiklerinin 1/5000 ölçekli planlar ile gerçekleştirilmesi de hukuka uygun değildir. Böyle bir uygulamanın 3194 sayılı İmar Kanunu nda tanımlanan plan hiyerarşisine ve yerleşik yargı kararlarına da aykırı nitelik taşımaktadır. Yukarıda açıkladığımız nedenlerle, yargılama konusu idari işlem açıkça yasaya ve uygulamada istikrar kazanmış yargı kararlarına aykırı nitelik taşımaktadır. 2) Yargılama konusu idari işlem kentin ilgili kentsel alanı düzenleyen, genel nitelik taşıyan idari işlemler ile çelişkili hükümler öngörmektedir. Yargılama konusu idari işlem ile 24.06.2006 onay tarihli 1/1000 ölçekli Şişli Merkez ve Çevresi Uygulama İmar Planı nın özel hükümler başlıklı plan notlarının söz konusu parsele ait 4.3 maddesinde belirtilen ön bahçe mesafesi 15,00 metre, yan-arka bahçe mesafesi 10,00 metredir şeklindeki plan notu ile çelişkili bir düzenleme öngörülmektedir. Anılan idari işlemde kamu eline geçen donatı alanlarının emsale dahil edilmemesi, inşaat emsalinin brüt parsel üzerinden hesaplanacağı, bodrum katlarının emsale dahil olmadığı ve en fazla üç bodrum kat iskân edilebileceğini öngören düzenlemeler yine 24.06.2006 onay tarihli 1/100 ölçekli Şişli Merkez ve Çevresi Uygulama İmar Planı ile çelişkili bir niteliktedir. Şişli Merkez ve Çevresi gibi nüfus ve trafik yoğunluğunun çok yüksek olduğu bir alanda bütünlüklü bir yaklaşım geliştirilmesi amacı ile tesis edilmiş bir idari işlem ve plan bütünlüğü hiç gözetilmeden; anılan idari işlem ile ayrıcalıklı bir alan yaratılmasında kamu yararı bulunmadığı açıktır. 3) Yargılama konusu idari işlem, görüşleri alınması gereken kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınmaksızın, kamu yararı gözetilmeksizin tesis edilmiştir. Yargılama konusu idari işlem İstanbul Büyükşehir Belediyesi Planlama Müdürlüğü nce davalı idareye bildirilmiş olmasına karşın Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü nün, İSKİ Genel Müdürlüğü nün, Boğaziçi Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü ve TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketinin görüşleri alınmadan tesis edilmiştir (Ek 2). Diğer bir söyleyişle, yargılama konusu idari işlem ile öngörülen fonksiyonların elektrik dağıtımı, atık su toplanması ve benzeri altyapı başlıklarında ne gibi sorunlar yaratacağı 4
değerlendirilmeden; anılan türden sorunların giderilmesinde karşılaşılacak kamusal maliyetler gözetilmeden tesis edilmiştir. Öte yandan bilindiği gibi, İstanbul da büyük bir deprem beklenmektedir. Yargılama konusu idari işlemin konusu kentsel alan ise yüksek yoğunluklu bir yapılaşmanın bulunduğu bir bölgede deprem sonrasını insanların ya da yardım malzemelerinin toplanabileceği tek alandır. Yukarıda açıklandığı gibi, yargılama konusu idari işlem ilgili kuruluşların görüşleri (İBB Planlama Müdürlüğü nün talebine karşın) alınmadan, kamu yararı gözetilmeden tesis edilmiştir. 4) Yargılama konusu idari işlem İstanbul II No lu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu nun görüşü alınmadan, hukuka aykırı olarak tesis edilmiştir. Yargılama konusu idari işlemin konusu olan parsel üzerinde 02.06.2006 gün ve 345 sayılı İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararıyla tescil edilmiş olan Robert Mallet-Stevens tarafından tasarlanmış bulunan Türkiye deki modern endüstriyel mimarlığın en erken örneklerinden birini oluşturan, şarap ve rakı dışında doğal meyve malzemelerinden likör üretilen ilk tesis olan fabrika binası da bulunmaktadır. Yargılama konusu idari işlemin tesisi sırasında Özel Koşullu Ticaret Alanı nın ilgili parsele yapılması ile ilgili olarak İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu nun görüşü alınmamıştır. E = 3.00, H = Serbest yapılanma koşullarında Özel Koşullu Ticaret Alanı nın söz konusu parselin neresine ve/veya nasıl yapılacağı belirlenmemiştir. Yargılama konusu idari işlemin konusu olan parsel üzerinde bulunan likör Fabrikasını 02.06.2006 gün ve 345 sayılı kararı ile tescil eden İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu nun görüşü alınmadan idari işlem tesisi açıkça hukuka aykırıdır. 5) Yargılama konusu idari işlem ilgili 5162 sayılı Toplu Konut Kanunu hükümlerine açıkça aykırıdır. 5
Toplu Konut İdaresi tarafından 5162 sayılı Kanun hükümleri uyarınca hazırlandığı yargılama konusu plan kararı anılan yasa hükümlerine, ilgili yasa hükümleri ile kanun koyucu elde etmek istediği hukuki yarara dahi açıkça aykırı bir nitelik taşımaktadır. 5162 sayılı Toplu Konut Kanunu nun 4 üncü maddesinde; Başbakanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerden konut uygulama alanı olarak belirlediği alanlarda veya valilikler ve toplu konut iskan sahası olarak belirlediği alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir hükmü yer almaktadır. Daha önce (I) numaralı bölümde de belirttiğimiz gibi Özelleştirme İdaresi tarafından yapılan planların İstanbul 1 inci İdare Mahkemesi nin 31.01.2007 gün, 2005/1416 esas ve 2007/126 karar sayılı kararı ile iptal edilmesi üzerine son derece hızlı bir biçimde Toplu Konut İdaresi Mülkiyeti ne devredilmiş olan kentsel alanda 5162 sayılı kanunun gerek yukarıda anılan 4 üncü maddesi gerekse de Toplu Konut İdaresi kaynaklarının kullanımını düzenleyen 2 inci maddesinin açık hükmüne karşın, yargılama konusu idari işlem ile öngörülen fonksiyonların 5162 sayılı kanun kapsamında değerlendirilemeyeceği açıktır. İdare kentin planlı gelişmesi ve planlamada eşitlik ilkelerini göz ardı ederek yetkisini açıkça kötüye kullanmıştır. Yukarıda açıkladığımız nedenlerle planlama tekniklerine, şehircilik ilkelerine, 3194 sayılı İmar Kanuna, 5162 sayılı Toplu Konut Kanunu na ve hukuka aykırıdır. SONUÇ VE İSTEM 1) Yargılama konusu karar hukuka aykırı olduğundan, idari işlemin uygulanması durumunda telafisi güç zararların doğacağı da açık olduğundan öncelikle olarak YÜRÜTMENİN DURDURULMASINA, 2) Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığının 9 Ocak 2008 günlü yazısı ile hazırlayarak ilettiği ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı nda askıya çıkarılan 17.02.2008 t.t 1/5000 ölçekli Şişli Dikilitaş Mahallesi 58 Pafta, 1199 Ada, 230 parsel hakkındaki Nâzım İmar Planı değişikliğinin İPTALİNE, 6
3) Sayın Mahkemenizce yürütmenin durdurulması kararı verilmesi durumunda gerektiğinde bilirkişi incelemesi yapılması ve tamamlayıcı açıklamalarımızla kanıtlarımızı sunmamız için süre verilmesine 4) Yargılama giderleri ve avukatlık ücretinin karşı yan üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ederiz. Saygılarımızla. Davacı TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Şubesi Vekili Av. Ş. Can Atalay Ekler 1) Şişli Dikilitaş Mahallesi, 58 Pafta, 1199 Ada, 230 parsele ilişkin 1/5000 ölçekli nâzım imar planı değişikliği 2) İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi 13.02.2008 gün ve 388 Karar sayılı karar özeti 3) Vekâletname 7